Doelen Workshop tennisouders Hoe spreek ik ouders aan op hun gedrag? 18 December 2015 Weten welk oudergedrag goed is voor de mentale ontwikkeling van een kind Weten hoe je ouders kunt aanspreken op ineffectief gedrag Gerald Weltevreden Ivo Spanjersberg Programma Voorstellen 1. Welk ongewenst oudergedrag kom je tegen als tennisleraar? 2. Welke ouderschapsstijlen zijn er en wat zijn de gevolgen? 3. Op welke manieren kun je ouders beïnvloeden? 4. Hoe voer je een gesprek met ouders over hun gedrag? Gerald Weltevreden Praktijk: Weltevreden Sportpsychologie Mentaal programma KNLTB sinds 2004 met Ivo ouders, spelers, trainers Docent sportpsychologie, Universiteit van Amsterdam Hoofd mastertrack Sport- en prestatiepsychologie UvA Onderzoek naar waar motivatie vandaan komt Overtuigingen over maakbaarheid en talent (Mindset) Ouderschap en motivatie Voorstellen Ivo Spanjersberg Sportpsycholoog, coach, trainer Docent Sportpsychologie, Fontys Hogeschool Eindhoven Sinds 2004 mentaal programma KNLTB (ouders, spelers, trainers) met Gerald Individuele coaching tennissers en andere sporters (Olympisch niveau t/m negenjarige talenten) NOC*NSF mentale training, individuele begeleiding en ouderbijeenkomsten Mentale training politie Waar hebben we het over? 1
Wie ziet wel eens een ouders verkeerd met hun kind omgaan? Wie kan een voorbeeld hiervan noemen? Is het aan jou om daar iets aan te doen of van te zeggen? Wie denk van wel? Volgens ons: Jij bent ingehuurd voor tennisontwikkeling, dus ook de mentale ontwikkeling. Als een ouder de mentale ontwikkeling schaad, mag jij er wat van zeggen, als adviseur Wie spreekt regelmatig ouders aan op hun gedrag? Wie vindt het lastig om ouders aan te spreken op hun gedrag? Wat maakt dat moeilijk? Vier kinderen: welke heb je het liefst in je groep? 1. Wesley (12) eist al je aandacht op. Als je hem negeert, verstoort hij de les door andere kinderen af te leiden. Heeft altijd dure spullen. Tijdens wedstrijden is hij snel gefrustreerd, dan gooit hij met zijn racket en scheldt hij. Wat is goed ouderschap? Je voelt je zekerder, als je weet wat goed is 2. Sam (12) vertoont ongepast gedrag (spullen vernielen, kinderen pesten). Complimenten vindt hij geweldig, maar van kritiek wordt hij agressief. Tijdens wedstrijden is hij stuurloos. Laatst leek het of je hem betrapte terwijl hij aan het stelen was in de kleedkamer. 3. Filip (12) Wil het altijd goed doen. Doet wat er gezegd wordt omdat het hoort. Het komt niet van binnenuit. Als je naar hem kijkt wordt hij onzeker. Erg bezig met winnen en veel excuses bij verlies. 4. Lars (12) let op als je iets uitlegt. Wil horen wat hij nog kan verbeteren. Doet zijn best en traint serieus. Op wedstrijden is hij stabiel en blijft hij zoeken naar oplossingen. Als hij boos wordt, herstelt hij dat weer. Wat is het beste oudergedrag? Welk kind hoort bij welke stijl? Veeleisend Veel controle Veeleisend Veel controle Autoritatief Autoritair Autoritatief Autoritair Accepterend Responsief Kindgecentreerd Hoe het kind zich voelt is belangrijk. Stellen eisen aan gedrag. Geven uitleg. Willen dat hun kind zich goed voelt. Stellen -om die reden- weinig eisen en grenzen. Toegeeflijk Niet bezig met hoe kind zich voelt. Ouders zijn de baas en zeggen wat het kind moet doen / niet mag. Niet bezig met hoe kind zich voelt. Stellen geen eisen omdat ze niet geïnteresseerd zijn in het kind. Verwaarlozend Afwijzend Niet-responsief Oudergecentreerd Accepterend Responsief Kindgecentreerd 4 - Lars Doet zijn best, stabiel, open voor feedback 1 - Wesley Aandacht eisen, verwend, kan niet tegen frustratie Toegeeflijk 3 - Filip Onzeker, doet het omdat het zo hoort 2 - Sam Pesten, agressief, stelen. Verwaarlozend Afwijzend Niet-responsief Oudergecentreerd Geen eisen Weinig controle Geen eisen Weinig controle 2
Autoritatief ouderschap in drie adviezen 1. Toon begrip voor gevoelens 1. Toon begrip voor de gevoelens van een kind 2. Stel redelijke eisen en geef goede uitleg 3. Laat een kind keuzes maken Emoties zijn informatie, geen gedrag Begrip tonen vinden ouders moeilijk Ik mag niet alles goed vinden Alle emoties zijn toegestaan, maar niet alle uitingen Bekijk de wereld door de ogen van het kind Gebrek aan empathie leidt tot weerstand Rol ouders: kind leren omgaan met emoties Wat zie je als tennisleraar? Kind huilt, ouder zegt: Stel je niet zo aan! (autoritair) Kind begint te huilen tijdens wedstrijd, ouder loopt weg. (verwaarlozend) Kind is driftig omdat hij iets niet krijgt, ouder geeft toe. (toegeeflijk) 2. Stel redelijke eisen en geef goede uitleg 3. Laat een kind keuzes maken Autoritatieve ouders: ook eisen In het belang van het kind Flexibel: niet gelukt? Kan gebeuren! Leggen uit waarom iets moet / niet mag Het mag niet, en ik zal je uitleggen waarom niet. Autoritaire ouders: kwaliteit van de uitleg vaak onvoldoende We hebben het beste met je voor, dus ik wil dat je doet wat ik zeg! Wat zie je als tennisleraar? 1. Te hoge eisen Je hoeft niet te winnen maar je moet wel je best doen. En dat betekent. 2. Slechte kwaliteit van de uitleg Als je niet luistert wordt de trainer boos. (autoritair) Als je het opgeeft denken mensen dat je een slappeling bent. (autoritair) Toegeeflijke- en verwaarlozende ouders: weinig eisen en uitleg Ouders vaak sturend Zeggen wat het kind moet doen Schuldgevoel als kind niet gehoorzaamt Wat zie je als tennisleraar? Ik wil niet zien dat je weer met zo n slappe houding op de baan staat! Ik wil straks graag nog even de wedstrijd met je nabespreken. Komt veel voor Sturing niet altíjd verkeerd Waarom sturen? Traditionele opvoeding Zelf zo grootgebracht Werkt goed op de korte termijn Uitwerking op de lange termijn: onzekere, afhankelijke volwassenen 4. Laat een kind keuzes maken In plaats van: Je moet het zó doen Wat zie je als tennisleraar? Ik heb nieuwe schoenen voor je gekocht! Welke schoenen lijken jou goed? Denk je er wel aan om snel naar het net te gaan? Hoe ga je spelen? Volgens mij moet je deze wedstrijd spelen. Hoe denk jij over deze wedstrijd? Niet alles kiezen: ouders mogen (moeten) grenzen aangeven Daarbinnen: help het kind ontdekken wat hij wil Leren varen op innerlijk kompas Coachen versus advies geven Advies geven = voorzeggen Coachen = vragen stellen Coachen duurt langer kost meer moeite kind is aan het leren Helpen bij huiswerk Oudergedrag veranderen Hoe pak je dat aan? 3
Hoe kun je oudergedrag beïnvloeden? Geef schriftelijke informatie Maak gedragsregels voor ouders en hang die op of deel ze uit Beveel een boek aan Organiseer een ouderavond Dan kun je in gesprek raken Dan kun je samen betere oplossingen vinden Ga een persoonlijk gesprek aan Hoe kun je gedrag beïnvloeden? Mensen veranderen gedrag niet graag, de mens is vaak koppig Waarmee kun je gedrag beïnvloeden? De wortel en de stok Wat is in dit geval de stok? Het (verergerde) gedrag van hun kind dat ouders liever anders zien Wat is de wortel? Positiever gedrag van hun kind! Belangrijk dat ouders de gevolgen van eigen gedrag begrijpen Ouders aanspreken Een gesprek met ouders Hoe doe je dat? Opvoeden is een persoonlijke zaak, kritiek geven is lastig Je wil niet de hand bijten die je voedt Winst: de mentale ontwikkeling van het kind Maar: hoe doe je het? Ouders aanspreken: 1. Creëer de situatie Stap 1. Goed observeren: welk gedrag zie/hoor je? Stap 2. Bedenk: Wat zijn mogelijke gevolgen van dit gedrag? Hoe zou het anders kunnen? Stap 3. Zoek een geschikt moment Zo snel mogelijk Emoties moeten afgekoeld zijn Vraag toestemming: Mag ik je zeggen wat ik heb gezien? Wil je horen wat ik heb waargenomen? Rustige plek, geen pottenkijkers Wees oordeel loos (dit klinkt door in je stem) Ouders aanspreken: 2. Het gesprek Stap 1. Geef aan welk gedrag je hebt waargenomen: Tip: begin met: Ik hoorde je zeggen... Ik zag je doen Stap 2. Geef aan wat hiervan volgens jou het effect is op het kind Ik zag je kind hierop reageren met Geef aan wat volgens jou de (negatieve) lange termijn gevolgen kunnen zijn Het zou kunnen dat je kind hierdoor. Stap 3. Vraag een reactie: Herken je dit? Stap 4. Laat de ander eerst nadenken over een alternatief Hoe zou je het anders kunnen doen? Stap 5. Vul evt. aan met jouw advies (met positieve gevolgen) Volgens mij is het handiger om je in die situatie op te stellen, omdat je kind dan leert om 4
Ouders aanspreken: 3. Voorbeeld Stap 1. Geef aan welk gedrag je hebt waargenomen: - Ik hoorde je net met je zoon praten, een paar dingen vielen me op die je wellicht anders zou kunnen doen. Wil je horen wat? Stap 2. Geef aan wat hiervan volgens jou het effect is op het kind Je zei tegen hem dat hij zich beter moet concentreren tijdens de trainingen omdat het wel geld kost. Je hebt het goed gezien, ik ben het met je eens dat de concentratie wel omhoog kan af en toe, maar als het zo tegen je kind zegt, heb je kans dat je een schuldgevoel of druk bij je kind creëert. En dat help hem niet met de concentratie. Vragen? Veel succes! Stap 3. Vraag een reactie: Herken je dit? Stap 4. Laat de ander eerst nadenken over een alternatief Hoe zou je hem op een anders manier kunnen helpen beter gefocust te worden? Stap 5. Vul evt. aan met jouw advies (met positieve gevolgen) Volgens mij is het handig om eerst te vragen of je kind herkent over welke momenten je het hebt. En dan te vragen waar de aandacht van je kind naar toe gaat op die momenten. Wellicht kan het zelf ook iets bedenken hoe het zich beter kan concentreren. Zo help je je kind tot zelfinzicht te komen en zelf oplossing te bedenken. Displayweg 4 3821 BT Amersfoort +31 (0)88 130 26 00 knltb@knltb.nl www.knltb.nl Gerald Weltevreden +31 (0)6 47 11 88 50 gerald@weltevredenpsy.nl www.weltevredensportpsychologie.nl Ivo Spanjersberg +31 (0)6 482 511 52 i_spanjersberg@hotmail.com www.ivospanjersberg.nl Jeugd Partner Menzis Official Suppliers Dunlop Intersport Sjeng Sports Media Partners Sport1 Sky Radio De Telegraaf Partner De Lotto 5