pagina 01 06 aan Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison onderwerp Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden d.d. 2 september 2010 van Bence Bodó datum 2 september 2010 aanwezig E. Voskuilen, J. Korndorffer, H. van Gijn, F. Steeman, M.C. Witteman, S. de Jong, F. Jonker, N. Hermans, A. v. Zanten, H. v. Oudenanen, T. Oliboni, R. Regeer, J. Splinter, J. Castelein, A. Verdel, I. Huburet, C. Waccary, R. van Egmond, H. Peek, T. Franke, J. Gramsma, I. de Vries, H. Rasphorst, E. Chaladele, E. Thoonen, F. de Grunt, J. van Klaveren, W. Sackman, W. Berk, E. v. Laarhoven, H. t. Hark, R. Bleeker, H.M. Bruins, J. van Leeuwen, J. van der Zwan, H. van de Bent, I. de Vries, E. Tillema, B. Bodó ons kenmerk OPFRB.2009.PFA.VSL.1107A 1. OPENING De voorzitter opent de vergadering. Hij heet alle aanwezigen hartelijk welkom. Hij vindt het opmerkelijk dat er relatief weinig actieve deelnemers aanwezig zijn, gezien de grote publiciteit over pensioenen in de media. De voorzitter stelt de bestuursleden en adviseurs voor. Marie-Christine Witteman is de manager van het fonds. Sander de Jong is actuaris en hij is van Mercer. Frank Steeman zit namens de werknemers in het bestuur en is secretaris en voorzitter van de beleggingsadviescommissie. Edwin Voskuilen zit namens de werkgever in het bestuur. Johan Korndorffer zit namens de gepensioneerden in het bestuur. Frank Jonker is nieuw werknemerslid.
pagina 02 06 2. NOTULEN VAN DE VERGADERING VAN 3 SEPTEMBER 2009 De notulen van de vorige vergadering worden zonder wijzigingen vastgesteld. De voorzitter geeft aan dat vanaf dit jaar de conceptnotulen kort na de vergadering beschikbaar zullen zijn op de website van het pensioenfonds. 3. JAARVERSLAG 2009 Kerncijfers De voorzitter laat de kerngegevens van het fonds zien. Hij licht toe dat er steeds meer gepensioneerden komen. Daarnaast is het aantal actieven afgenomen als gevolg van een reorganisatie. De premiebijdrage bevat de eenmalige storting van 7,8 miljoen door de werkgever. De premie in 2009 exclusief deze storting was structureel hoger dan de premie in 2008. De vraag van een van de aanwezigen is wat de voorzitter vindt van de verhouding tussen actieven en inactieven in het fonds. De voorzitter antwoordt dat het fonds een rijp aan het worden is. Deze ontwikkeling is niet beïnvloedbaar. De actuaris geeft aan dat het enige belangrijke effect van deze verhouding is dat de premie minder geschikt is als sturingsmiddel van het fonds. Het belegde vermogen is in 2009 met 30 miljoen toegenomen. De storting had hier een belangrijke bijdrage aan geleverd. De voorziening is met 4,5% verhoogd naar aanleiding van de toegenomen levensverwachting. Naar verwachting moet de voorziening binnenkort verder verhoogd worden. De vereiste dekkingsgraad van het fonds is 114%. De werkelijke dekkingsgraad ultimo 2009 was 107,9%. Het pensioenfonds heeft de opgebouwde pensioenrechten en de ingegane pensioenuitkeringen niet geïndexeerd. Herstelplan De voorzitter laat een grafiek zien over de ontwikkeling van de dekkingsgraad. De rode lijn is het verwachtte herstelpad dat in het herstelplan is opgenomen. De blauwe lijn is de werkelijke ontwikkeling van de dekkingsgraad. Volgens de laatste schattingen is de dekkingsgraad per ultimo augustus van dit jaar 101% geweest. De belangrijkste oorzaak van de daling van de dekkingsgraad is de lage rente. De voorzitter geeft aan dat het bestuur niet verwacht dat het fonds benaderd wordt door De Nederlandsche Bank. Het fonds staat niet op de lijst van de 14 fondsen die wel benaderd zijn. Dit heeft het fonds ook via zijn website gecommuniceerd. Een van de aanwezigen vraagt hoe veel de storting heeft bijgedragen aan het herstel van het fonds. De voorzitter antwoordt dat de storting ongeveer 4,5 procentpunten heeft bijgedragen aan de dekkingsgraad. 4. BELEGGINGSBELEID De heer Steeman licht de sheets over het beleggingsbeleid over 2009 toe. Het dieptepunt van de crisis was in maart 2009. Daarna is het herstel sneller geweest dan verwacht. De eenmalige bijstorting van de werkgever ( 7,8 miljoen) werd als 3-jarige lening aan werkgever uitgeleend. Het totale rendement op beleggingen was 14,4% in 2009. Dit is 3,9% meer dan de benchmark. Het rendement op aandelen was in 2009 heel positief. In 2008 was dit rendement negatief. De performance (het verschil
pagina 03 06 tussen de benchmark en het rendement van het fonds) was positief, maar heeft de negatieve performance van 2008 nog niet goedgemaakt. De beleggingsmix bleef in 2009 onveranderd. Het fonds heeft in 2009 een ALM-studie gedaan. In deze studie wordt onderzoek gedaan naar de optimale beleggingsmix, uitgegaan van de specifieke kenmerken van het fonds. Op basis van de resultaten van deze studie heeft het bestuur besloten ook te beleggen in grondstoffen (5% van het belegd vermogen). Grondstoffen zijn geschikt als diversificatie en dekking tegen inflatierisico. Daarnaast heeft het bestuur er in 2009 voor gekozen om een groter deel van het renterisico af te dekken (2009: 80%) dan in 2008 was afgedekt (65%). Per 1 januari 2010 is de strategische afdekking van het renterisico met 10 procentpunten verhoogd van 65% naar 75%. De heer Steeman laat een grafiek zien over de ontwikkeling van het vermogen, de voorzieningen en de dekkingsgraad van het fonds. Hij geeft aan welke gebeurtenissen grote effecten hadden op de ontwikkeling van de dekkingsgraad: de storting van de werkgever in 2009, de extra voorziening voor het langer leven (eind 2009) en de daling van de rente in 2010. Een van de aanwezigen vraagt of de storting eenmalig was. De heer Steeman geeft aan dat er een contract is tussen de werkgever en het pensioenfonds. Dit contract is bepalend in dergelijke kwesties. Hij geeft verder aan dat een voorwaarde is van een herstelplan, dat ingediend moet worden als de financiële situatie van het fonds slecht wordt, dat er een evenredige verdeling is van de impact van de maatregelen tussen de werkgever, actieve- en inactieve deelnemers en gepensioneerden. De voorzitter geeft nog aan dat de storting geen schenking was van de werkgever, maar een contractuele verplichting. De heer Steeman geeft aan dat de belegging in wereldwijd aandelenfonds Robeco in februari 2009 zijn omgezet in belegging in het wereldwijd aandelenfonds van Russell. Deze belegging bij Russell is in april 2009 omgezet in euro hedged share class, waardoor valuta afdekking al in het fonds plaatsvindt. De voorzitter vraagt decharge voor het jaarverslag. De Algemene vergadering van deelnemers en gepensioneerden verleent decharge aan het bestuur voor het boekjaar 2009. 5. ACTIVITEITEN 2009 EN VOORUITZICHTEN 2010 De voorzitter licht de activiteiten in 2009 en de vooruitzichten voor 2010 toe. De voorzitter noemt een aantal externe ontwikkelingen die van grote invloed waren op het fonds. De financiële gevolgen van de aanpassing van de levensverwachting en de lage rentestand zijn al toegelicht bij de sheets over beleggingen. Daarnaast hebben drietal door de minister van Sociale Zaken benoemde commissies aanbevelingen gepubliceerd die betrekking hebben op pensioenfondsen: - Commissie Don over de parameters die door pensioenfondsen moeten worden toegepast in berekeningen; - Commissie Frijns over beleggingsbeleid en risicobeheer; - Commissie Goudswaard over de toekomstbestendigheid van de aanvullende pensioenregelingen.
pagina 04 06 Eind 2009 heeft het CBS schattingen gepubliceerd over de verbeterde levensverwachtingen. Dit is aanleiding geweest voor de pensioenfondsen om alvast een extra voorziening op te nemen in hun jaarrekening. Het pensioenfonds Avery Dennison heeft de voorziening met 4,5% verhoogd. Op 30 augustus 2010 heeft het Actuarieel Genootschap zijn berekeningen gepubliceerd. Op basis van deze berekeningen moet het fonds naar verwachting de voorziening verder verhogen. De actuaris van het fonds gaat berekenen hoe groot dit effect zal zijn. De heer Peek vraagt wat de rol is van de opschuiving van de pensioenleeftijd. De voorzitter geeft aan dat er plannen zijn om de pensioenleeftijd te verhogen, maar er is nog geen definitief besluit genomen. Als de pensioenleeftijd wordt verhoogd, kan de situatie meer ruimte bieden voor pensioenfondsen. Een van de aanwezigen vraagt wat de levensverwachting is van de deelnemers van het pensioenfonds Avery Dennison ten opzichte van andere pensioenfondsen. De actuaris antwoordt dat de deelnemers van dit fonds gemiddeld langer leven dat deelnemers van andere pensioenfondsen. De voorzitter concludeert naar aanleiding van de externe ontwikkelingen dat de zekerheden die we dachten te hebben met betrekking tot pensioenen ter discussie worden gesteld. Nederland is geen eiland. Een hoge pensioenpremie is slecht voor de concurrentiepositie van dit land op de wereldmarkt. Hij geeft verder aan dat hoewel het bestuur alle ontwikkelingen op de voet volgt, het niet voorop zal lopen met het ontwikkelen van innovatieve oplossingen. Het fonds heeft niet de middelen (zowel in geld als bemensing) om zelf het wiel uit te vinden. Het is wel de insteek om een vroege volger te zijn, waarbij we leren van de ervaringen van de vroege initiatiefnemers en kunnen kijken wat effectief en succesvol is en deze bewezen concepten vervolgens in te voeren. Interne ontwikkelingen: Er is een nieuw bestuurslid benoemd: Frank Jonker. De werkgever zoekt naar een vervanger van Gerard de Jong als bestuurslid van het fonds. Er zijn ook wisselingen geweest in het verantwoordingsorgaan. Het verantwoordingsorgaan bestaat nu uit Bert Ewalds (namens de gepensioneerden), Jan van Klaveren (namens de deelnemers en gewezen deelnemers) en Karl-Heinz Lauret (namens de werkgever). Daarnaast heeft het bestuur een deskundigheidstoets gedaan. Het bestuur als geheel is voldoende deskundig. De bestuursleden hebben een training pensioencommunicatie gevolgd, omdat op dit gebied het bestuur minder goed had gescoord. Een van de aanwezigen vraagt wat het bestuur vindt over de verhouding tussen mannen en vrouwen in het bestuur en andere organen van het fonds. De voorzitter antwoordt dat er één vrouwelijke kandidaat was voor het verantwoordingsorgaan, maar zij is niet gekozen door de (gewezen) deelnemers. Hij geeft aan dat het bestuur graag meer vrouwen wil in het bestuur en in andere organen om de achterban beter te vertegenwoordigen. Het bestuur heeft verder een nieuw herverzekeringscontract afgesloten, het herstelplan geëvalueerd en de Actuariële- en bedrijfstechnische Nota (een wettelijk vereiste samenvatting van de organisatie en het beleid van het fonds) geactualiseerd. Het fonds heeft aandacht besteed aan de behoefte om in Engels te communiceren met (een deel van) de(gewezen) deelnemers en het bestuur heeft de risico s van het fonds in kaart gebracht en nagedacht over toepasselijke maatregels.
pagina 05 06 In 2009 heeft een externe visitatiecommissie een visitatie uitgevoerd. Op basis van offertes is het VC Holland visitatiecommissie gekozen voor deze opdracht. De commissie voerde haar onderzoek uit door middel van beoordelingen van de relevante documentatie van het fonds en interviews met het bestuur. De commissie heeft vooral aanbevelingen gedaan op het gebied van beleggingen. De conclusie is dat de externe ontwikkelingen bepalen in hoge mate de toekomst van de pensioenregeling en het fonds. Intern is er een sterke focus op het in control zijn: organisatie, rollen, verantwoordelijkheden, volgen van en reageren op externe ontwikkelingen en communicatie. 5. WAT VERDER TER TAFEL KOMT Een van de aanwezigen vraagt welke fabrieken van Avery Dennison bij dit pensioenfonds horen. De voorzitter antwoordt dat alleen maar de Nederlandse fabrieken onder dit fonds vallen. In Engeland hebben de deelnemers ook een eigen fonds. In sommige landen, zoals in Frankrijk, wordt het pensioen vooral door de overheid geregeld. Iemand merkt op dat andere fondsen meer nieuwsbrieven sturen naar de deelnemers. Hij vraagt of dit fonds dat ook wil doen. De voorzitter antwoordt dat dit fonds relatief klein is. De kosten van dergelijke activiteiten zouden onevenredig hoog zijn. Het bestuur wil voornamelijk via de website van het pensioenfonds communiceren met de deelnemers. Daarnaast worden ad hoc brieven gestuurd over de meest belangrijke ontwikkelingen. Verder vindt het bestuur deze algemene vergadering heel belangrijk. Het bestuur is ook van plan de communicatiecommissie opnieuw op te starten. Een van de aanwezigen vraagt of het mogelijk is een e-mailalert te ontvangen als iets op de site verschijnt. De voorzitter vindt dit een goed idee en zal de administrateur vragen of deze mogelijkheid aan de website kan worden toegevoegd. 6. SLUITING De voorzitter dankt iedereen voor de aanwezigheid en de inbreng en sluit de vergadering. Aldus goedgekeurd op. september 2011, Voorzitter Secretaris Bijlage: presentatie voorzitter