X Gemeente Amsterdam Bezoekadres Amstel iou PN Amsterdam Postbus 202 woo AE Amsterdam Telefoon 14 020 amsterdam.n1 Retouradres: Postbus 202, low AE Amsterdam LEDEN VAN DE RAADSCOMMISSIE ALGEMENE ZAKEN Datum 27 oktober 2016 Ons kenmerk Uw kenmerk Behandeld door Carolien Kbppen, c.koppen@amsterdam.n1 Kopie aan Bijlage Onderwerp Het rapport waarnaar wordt verwezen heeft u eerder ontvangen Reactie n.a.v. het politierapport "De impact van het toenemend toerisme op de veiligheid en leefbaarheid in Amsterdam" (a maart 2016) Geachte leden van de raadscommissie Algemene Zaken, Inleiding Drukte in de stad als gevolg van het toenemend aantal bezoekers uit binnen- en buitenland is een groot probleem voor Amsterdam. Het is een onderwerp waarover het college veel brieven ontvangt, dat wordt bevestigd door uitslagen van enquêtes, waarvoor experts waarschuwen, waarover u dagelijks in de media verneemt en dat vooral een onderwerp is dat Amsterdammers met hun eigen ogen zien en ervaren in het dagelijkse leven. Of het nu gaat over de toeristische vakantieverhuur, de verschraling van het winkelaanbod (de ijssalons en wafelwinkels), of drukte op de pont over het IJ; de toenemende drukte is overal in de stad merkbaar. En deze drukte heeft vanzelfsprekend ook gevolgen voor het politiewerk. Dit is voor de politie aanleiding geweest om een verkennend rapport op te stellen "De impact van het toenemend toerisme op de veiligheid en leefbaarheid in Amsterdam"- dat meer inzicht moet bieden in de gevolgen voor de veiligheid en leefbaarheid en daarmee voor de politieorganisatie. Het rapport, dat is afgerond in het voorjaar van 2016, was enerzijds bedoeld als een intern rapport om koers te bepalen, en anderzijds als discussiestuk om gezamenlijk met de partners, waaronder de gemeente, de gevolgen voor de toekomst te bepalen. Het college betreurt het dat hierover eerder uitspraken zijn gedaan in de media door de politie dan dat de raad op de hoogte is gesteld van het rapport. Een routebeschrijving vindt u op www.amsterdam.nl.
Gemeente Amsterdam Datum 19 oktober 2016 Pagina 2 van s Het college neemt het verkenningsrapport van de politie serieus. De keerzijde van het succes van de stad wordt in het rapport benoemd en is zichtbaar en voelbaar voor bewoners, bezoekers en ondernemers. Het college ziet het rapport als een belangrijk extra signaal en een interessante aanvulling op de indicatoren die worden gebruikt bij het bepalen van de aard en omvang van het fenomeen drukte in de stad en bij het uitwerken van scenario's en maatregelen. Politierapport In het politierapport over drukte worden de volgende eindconstateringen gedaan: - Slachtofferschap: bezoekers worden steeds vaker slachtoffer van criminaliteit. De groei van het aantal toeristen en bezoekers heeft een aanzuigende werking op potentiële dader(s)(groepen). - Overlast: bezoekersgerelateerde overlast neemt toe. Het gaat om overlast die door bezoekers wordt veroorzaakt (gedrag, onder meer als gevolg van drank en drugsgebruik), dan wel is gerelateerd aan bezoekers door het toenemende aantal. Verkeersdrukte en overcrowding: de toenemende drukte zorgt voor toenemende verkeersoverlast en verkeersonveiligheid. Doorstroming en bereikbaarheid komen in delen van de stad op bepaalde momenten onder druk te staan. - Afname leefbaarheid en sociale cohesie: bewoners voelen zich steeds minder thuis in hun eigen buurt en hebben verminderd vertrouwen in de politie daardoor. Impact op de politieorganisatie: er zal groeiend beroep op politie worden gedaan op het gebied van dienstverlening, handhaving en toezicht, en opsporing. Drukte en balans Amsterdam is een attractieve en gastvrije stad, waar mensen graag wonen, verblijven, werken, en een stad die mensen graag bezoeken. Dat draagt bij aan het succes van de stad en het creëert mogelijkheden voor vele bevolkingsgroepen. De keerzijde is dat het steeds drukker wordt en Amsterdammers merken dat ook. De afgelopen 6 jaar groeide het inwonertal van Amsterdam maar liefst met zo'n 70.000 mensen. Dat is een stad zo groot als Assen erbij. Ook de economie en het aantal banen groeien een stuk harder dan in de rest van Nederland. In 2010 hadden we rond de 14 miljoen bezoekers, in 2015 waren dat er 17 miljoen. Eén van de meest in het oog springende voorbeelden van de consequenties daarvan is de afsluiting van de Kalverstraat door de politie in december 2013 wegens overcrowding. Naar aanleiding hiervan heb ik in het televisieprogramma Buitenhof in januari 2014 aangegeven dat de aantrekkingskracht van de stad weliswaar mogelijkheden creëert, maar dat de balans in de gaten moet worden gehouden en dat Amsterdam er primair is voor haar bewoners. Het college heeft altijd aandacht gehad voor de mogelijkheden die de groei met zich meebracht in een tijd van economische crisis maar ook voor de problemen die teveel drukte opleverde. In oktober 2014 werd gestart met de bestuursopdracht Stad in Balans. Het startdocument uit mei 2015 gaf een eerste analyse van de groei en een inventarisatie van keuzes om de balans te bewaken tussen bewoners, bezoekers en bedrijven. In juni 2016 verscheen de Stand van de Balans. Deze monitor geeft inzicht in de beleving van het gebruik van de stad en de verschijnselen van drukte gecombineerd met cijfers over het feitelijke gebruik van de stad op de thema's verplaatsen, verblijven en recreëren.
Gemeente Amsterdam Datum 19 oktober 2016 Pagina 3 van 5 De ontwikkelingen, sfeerbeelden en constateringen uit het politierapport sluiten goed aan bij deze bevindingen. Het draagt bij aan de duiding van de ontwikkelingen, aan de aanscherping van de visie op de groei van de stad en aan de verdere uitwerking van maatregelen. Maatregelen tot nu toe Om de overlast en hinder voor bewoners te beperken heeft het college tal van structurele en incidentele maatregelen genomen en worden experimenten uitgevoerd. Voorbeelden van structurele maatregelen zijn een strenger evenementenbeleid, een strenger hotelbeleid ('nee, tenzij'), de aanpak van illegale hotels en illegale verhuur, het verbod op de bierfiets in delen van de stad, de pilot op het Rembrandtplein om uitgaansgeweld en extreme overlast te bestrijden, de oprichting van 1012 Inc. (met als doel het verbeteren van de leefbaarheid in een gebied door de aankoop en het beheer van strategisch vastgoed), minder autoverkeer in het centrum en meer ruimte voor voetgangers en fietsers, het verminderen van het touringcarverkeer in het stadshart, en het sneller schoonmaken van de stad na evenementen. Incidentele en meer experimentele maatregelen zijn bijvoorbeeld het slimmer indelen van de Dam om het fietsparkeerprobleenn tegen te gaan. Het verwijzen van touringcars naar de busparkeergarage. En gedragsbeïnvloeding op het Rembrandtplein en op het Oudekerksplein, waarbij met licht en het gebruik van rustgevende muziek geluidsoverlast wordt geprobeerd tegen te gaan. En spreiding van activiteiten en het promoten van attracties buiten de stad of aan de rand van de stad. Dergelijke maatregelen krijgen de komende tijd verder vorm en worden uitgebreid. Urgentie De ingrepen, experimenten en studies leveren een nuttige bijdrage maar de echte oplossing is nog niet gevonden, dat heb ik gisteren in mijn toespraak tijdens het congres de "Staat van de Stad" ook gezegd. We hebben met zijn allen, in deze tijd van mondialisering, een enorm probleem, en dat probleem is dat we zo ongeveer in de mooiste en fijnste stad van de wereld wonen en werken. Het stomste dat we kunnen doen is de stad ten onder laten gaan aan het eigen succes. Forse ingrepen zijn nodig en mogelijk. Er mag over de waarden die we willen dienen geen misverstand zijn. Amsterdam moet blijven meedraaien in de wereldtop van internationale innovatieve, creatieve en zakelijke knooppunten. Een Amsterdam dat niet internationaal, open, inclusief en gastvrij is, is ondenkbaar, is geen Amsterdam. Maar de bewoners moeten wel weer op de eerste plaats komen. Het college werkt denkrichtingen en geschikte interventies en oplossingsrichtingen uit. Maar het is te vroeg om hierop in te gaan. Tegelijkertijd dwingt de urgentie van het probleem ons om niet te wachten met de maatregelen die we nu al kunnen nemen. We moeten de snelgroeiende overlast terugdringen en de leefbaarheid in bepaalde buurten actief beschermen, zodat we ondertussen in het college en met de raad, maar nadrukkelijk ook met bewoners en ondernemers kunnen werken aan die structurele en fundamentele oplossingen die nodig zijn.
Gemeente Amsterdam Datum 19 oktober 2016 Pagina 4 van 5 Hiertoe heb ik de afgelopen maanden ook met de driehoek gesproken. Samen hebben we besloten om op hele korte termijn extra handhavers uit de politie en gemeente met elkaar te laten samenwerken in één speciaal team vanuit één locatie in het Wallengebied (politiebureau Nieuwmarkt). Bewoners en ondernemers in de binnenstad moeten hierdoor direct merken dat de openbare ruimte wordt terugveroverd op zakkenrollers, nepdopedealers en extreme overlast door (groepen) toeristen. De locatie is gevonden en de politie is bereid om vanuit hun flexteam hun deel van de bemensing te leveren. Ook vanuit de gemeente moet er capaciteit geleverd worden. ik ga vandaag in de commissie Algemene Zaken graag met u in gesprek over dit voorstel, en over de invulling van de capaciteit voor dit initiatief. Crowd management en verkeer Een van de veiligheidsmaatregelen die in uitvoering zijn betreft het crowd management. Het college werkt aan een uitvoeringsplan voor een permanent crowd monitoring systeem dat voetgangersstromen rond drukke plekken in de stad continu kan meten en analyseren. Dit systeem wordt ontwikkeld na succesvolle proeven tijdens SAIL, Koningsdag en de Europride. Concreet betekent dit dat er op bepaalde plekken in de binnenstad, te beginnen met de Kalverstraat, wordt geprobeerd drukte te meten met verschillende sensoren. Deze test moet uitwijzen of het inderdaad zinvolle, bruikbare en betrouwbare informatie oplevert om voetgangersdrukte te meten en te voorspellen om op basis hiervan gerichte maatregelen te kunnen ontwikkelen. Ook wordt gekeken of deze maatregelen voldoende effectief zijn. Hierbij kan worden gedacht aan het omleiden van bezoekersstromen, het regelen van verkeer, en in het uiterste geval tot het tijdelijk afsluiten van straten. Het doel is om dit uiterste scenario te voorkomen, want onze waarde is nu juist een open stad, waar de openbare ruimte van iedereen is. Als deze test positieve resultaten oplevert, kan het meetsysteem structureel op meerdere drukke plekken in de stad worden ingezet. Daarnaast kan het vaker worden ingezet bij grote evenementen en drukke dagen. De commissie wordt hierover begin 2017 geïnformeerd Het college zet ook verkeersmaatregelen in tijdens drukke periodes, zoals met Pasen en met Kerst, en rondom evenementen. Hierbij kan worden gedacht aan het inzetten van verkeersregelaars, het doorverwijzen van touringcars naar vrije parkeerlocaties, het verwijzen van bezoekers die met de auto komen naar P+R terreinen, en publiekscommunicatie over drukte en verstoringen. De commissie Infrastructuur & Duurzaamheid is hierover deze maand geïnformeerd. Handhaving Tot slot een van de maatregelen die speciale aandacht verdient: handhaving. De handhaving van hinder en overlast als gevolg van drukte is een gedeelde taak met de politie. Handhaving vormt het sluitstuk van de discussie over drukte in de stad. Immers, meer handhaving leidt niet tot minder drukte. Het college heeft veel aandacht voor de oorzaken van de drukte. Daarbij is het uitgangspunt dat wij tegengaan dat het water uit de kraan steeds harder gaat stromen en niet dat wij steeds intensiever (willen) dweilen. We kunnen echter geen hek om de stad zetten, dus moeten we andere knoppen vinden om aan te draaien.
Gemeente Amsterdam Datum ig oktober 2016 Pagina 5 vans Maar vanzelfsprekend hoort handhaving er wel bij, en door de groei van de stad én de toenemende drukte stijgt de vraag naar handhaving navenant. Echter, de politie heeft er de afgelopen jaren geen extra agent bij gekregen. Het aantal gemeentelijke handhavers is sinds 2011 zelfs met 1.2% gedaald, ondanks al die toegenomen drukte. De gemeentelijke handhaving is de afgelopen jaren wel slimmer georganiseerd. Meer samenwerking, technologische vooruitgang maar ook reorganisaties en bezuinigingen hebben ertoe geleid dat de inzet van handhavingscapaciteit informatiegestuurd en flexibeler plaatsvindt: meer met minder. Maar zoals ik ook al eerder in uw commissie heb opgemerkt: de grenzen van wat we kunnen bereiken met slimmer werken zijn bereikt. Infornnatiegestuurde handhaving kan eenvoudigweg niet op alle plekken tegelijk zijn waar de roep om handhaving weerklinkt. Het college heeft afspraken gemaakt over de stedelijke handhavingsprioriteiten waarover u recentelijk bent geïnformeerd. De prioriteiten worden momenteel uitgewerkt en in de vorm van het stedelijk handhavings-programma aan het einde van dit jaar naar u gestuurd. Hoe verder De tendensen die de politie signaleert als gevolg van toegenomen drukte en de vraagstukken die dit oplevert passen goed bij de wijze waarop het college met de balansdiscussie om gaat. Op tal van terreinen zijn al scenario's uitgewerkt en worden maatregelen getroffen, zeker op die terreinen met de grootste veiligheidsrisico's als crowd control en verkeer, waarbij de driehoekspartners nauw zijn betrokken. De signalen van de politie passen ook bij de constatering dat de oplossing nog niet is gevonden en dat haast is geboden. De komende tijd worden verdergaande maatregelen uitgewerkt; samen met bewoners en ondernemers blijven we ons inzetten en zoeken, en blijven we nieuwe oplossingen uitproberen. lk hoop u hiermee voor dit moment voldoende te hebben geïnformeerd en zal u het genoemde handhavingsvoorstel zo spoedig mogelijk doen toekomen. Met vriendelijke groet, E.E. van der Laan burgemeester