Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen?



Vergelijkbare documenten
Als genezing niet meer mogelijk is

Palliatieve zorg in het Elkerliek ziekenhuis

Informatie over euthanasie

Keuzes rond het levenseinde. Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie

Wat is palliatieve zorg? Pallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie

Algemeen. Euthanasie.

Pallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming

Scen. Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen

Palliatieve zorg: leven tot het einde

Achtergrondinformatie

11 februari Rob Bruntink

Wat zou jij willen? Voor je dierbaren? Voor jezelf?

Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou

Euthanasie en hulp bij zelfdoding vallen beiden onder de euthanasiewet.

rouw, verliesverwerking en spiritualiteit Oncologiedagen 2014

Agenda. Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen. Wetten. Keuzes aan het einde van het leven

De laatste levensfase. Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek

HET NUT VAN WILSVERKLARINGEN

COMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM???

Het toetsingsproces toegelicht

BESLISSEN RONDOM HET EINDE VAN HET LEVEN

Ongeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen

Wat als ik niet meer beter word

1 Inleiding Wat is palliatieve sedatie? Hoe werkt palliatieve sedatie? Is het een soort euthanasie?... 1

Wat deze uitgangspunten betekenen voor behandeling en verzorging in de laatste levensfase, wordt in het navolgende omschreven.

Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen

Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase met als doel anderszins onbehandelbaar lijden te verlichten en

Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg?

PALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team

Ethische vragen. Dick Willems. Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC

Euthanasie en hulp bij zelfdoding

Tijdig spreken over het levenseinde

Vragenlijst. KOPPEL-studie: Kennis en Opvattingen van Publiek en Professionals over Einde Leven beslissingen

Rol van de huisarts in de palliatieve zorg

Euthanasie versus palliatieve sedatie. John Bos, MAR, Presentatiedienst 8 december 2016

Als t leven niet meer zo rooskleurig is Euthanasiewens bij M. Parkinson Rol voor jou als hulpverlener?

Zorg in de laatste levensfase. Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC

Inleiding. Wat is euthanasie? Euthanasie bespreekbaar

Ethische kwesties. bij de Zorgboog. Behandeling en zelfbeschikking. Wat betekent dit voor u?

PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE. Cor Spreeuwenberg

Euthanasie. en de. Stichting LevenseindeKliniek

Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie

Palliatieve sedatie. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op

Levenseindebeleid. Inleiding

Palliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg

Medische beslissingen rond het levenseinde

VAN BETEKENIS TOT HET EINDE; DOEN ÉN LATEN IN DE LAATSTE LEVENSFASE.

Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Publieksversie

U hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie voor uzelf of uw familielid. In deze folder kunt u nalezen wat palliatieve sedatie

Beslissingen omtrent het levenseinde

Palliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg

Symposium 14 april aanpassing richtlijnen palliatieve sedatie Karin van Heijst en Trijntje Buiter

Palliatieve sedatie Informatie voor patiënt en familie

Beslissingen rond het levenseinde

Medische beslissingen aan het einde van het leven: een belangrijk gespreksonderwerp. Rozemarijn van Bruchem-Visser Internist ouderengeneeskunde

Palliatieve sedatie. Informatie voor patiënten en hun naasten die meer willen weten over palliatieve sedatie

Communicatie rond palliatieve sedatie

Doel van de palliatieve sedatie

goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen

Medische ethiek. Euthanasie

en de rol van palliatieve zorg

dasfwefsdfwefwef Euthanasie

Tijd voor de dood. Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen. Beleidsnotitie Palliatieve Zorg

Wij willen u informatie geven over euthanasie en vertellen wat het standpunt van VU medisch centrum (VUmc) op dit gebied is.

Euthanasie-sedatie Grijs gebied??? Anneke Witziers, specialist ouderengeneeskunde palliatief consulent, SCEN arts.

Macht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg

EUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk) EUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk) EUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk)

Werkstuk Maatschappijleer Euthanasie

Beslissingen rond het levenseinde

Thuis in de laatste levensfase. Regionaal centrum voor palliatieve terminale zorg

Levenseinde. Presentatie KBO Riethoven 18 april Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven

Zorgen rondom sterven

MODEL voor een VERSLAG van de BEHANDELEND ARTS

Disclosure belangen spreker Wat maakt lijden ondraaglijk? Tjipke D. Ypma & Herman L Hoekstra SCEN-Drenthe KNMG SCEN 23 april 2015 Utrecht

Beslissingen en zorg rond het levenseinde. Manda Westeneng Merie Bruins & Alette Zeeman

Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Artsenversie

Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg

Wilsverklaringen vanuit de (huis)arts gezien. Els Roelofs kaderhuisarts palliatieve zorg

Rond het einde van het leven

Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde

Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde. i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n

Casus Hoe wensen mensen te sterven? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning. Samen werken rond. Vroegtijdige Zorgplanning

Wensen rond de laatste levensfase

Ondersteunende en palliatieve zorg

Complexiteit dus samen werken!!!

COP-zorg. Consultteam Ondersteunende en Palliatieve zorg. Hein Visser, Mira Jong

De eindsprint als keuze

Spreek op tijd over uw levenseinde

Patiënteninformatie. Palliatieve sedatie. Palliatieve sedatie 1

Palliatieve sedatie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk

Palliatieve zorg in het ZGT

Vier kernvragen in de palliatieve zorg:

26. Sedatie: een alternatief voor euthanasie?

Heeft u het er wel eens over?

Palliatieve sedatie 14 oktober Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde

beslissingen bij het levenseinde

Printversie. Praat op tijd over uw levenseinde. Een e-book over praten met de dokter over grenzen, wensen en verwachtingen rond uw levenseinde

Transcriptie:

Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen?

Maaike Veldhuizen Arts palliatieve zorg in het Elkerliek ziekenhuis, palliatief consulent en SCEN arts Ingrid van Asseldonk, verpleegkundige en stafmedewerkster palliatieve zorg.

Doodgaan behoort tot het zeer weinige dat niet zou mogen, toch wordt het veel gedaan Uit gedicht Rafels: Jan Eijkelboom (1926-2008)

Socrates drinkt zijn eigen gifbeker 399 vcr Jacques Louis David

INHOUD Video Ad Palliatieve zorg: Wat is het, voor wie en waar? Versterven Morfine facts en fabels Palliatieve sedatie Pauze Euthanasie Rol van wilsverklaringen Vragen

Palliatieve zorg

Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden d.m.v. signalering en behandeling van problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard.

leven toevoegen aan de dagen, geen dagen toevoegen aan het leven

Voor wie Kanker Hart- en vaatziekten Longziekten als COPD Nierfalen Neurologische aandoening, bijv. beroerte, ziekte van parkinson,dementie, multiple sclerose ouderdom

Palliatieve zorg versus Palliatief terminale zorg

Waar sterven we? 1/3 ZH 1/3 thuis 1/3 VpVz huis

Palliatieve zorg: waar en door wie? Complementaire zorg Consulenten palliatieve zorg vrijwilligers Verpleegkundige Huisarts k Patient en naasten fysiothera pie Dietiste Specialisten ziekenhuis Psycholoog Thuiszorg Dominee, pastor, geestelijk verzorgende Huishoudelij ke hulp

Onze regio http://www.quartztransmur IKCnet.nl 3-2 a.s. Oncologie en Palliatieve markt Elkerliek zh Arts palliatieve zorg Elkerliek ziekenhuis.

Versterven

versterven Het verschijnsel, dat een patiënt onbewust als onderdeel van het normale stervensproces geleidelijk minder gaat eten en drinken en uiteindelijk overlijdt Andere mogelijkheden van versterven: Stoppen van bijv. sondevoeding, infusen Per acuut bewust stoppen met eten en drinken

Morfine: Een goed en onmisbaar middel tegen pijn en benauwdheid in de palliatieve zorg

Fabels over morfine: Van morfine heb je steeds meer nodig Morfine werkt verslavend Morfine werkt levensbekortend Als je een morfinepompje krijgt is het snel afgelopen Van morfine word je suf Morfine heeft veel bijwerkingen

Palliatieve sedatie

Palliatieve sedatie Het verlagen van het bewustzijn ( in slaap brengen ) in de laatste levensfase ( < 1 week) met het doel ernstig lijden te bestrijden dat niet op een andere acceptabele wijze te verlichten is.

Palliatieve sedatie is al eeuwenoud normaal medisch handelen in een moderne richtlijn Ziekbed prins Maurits,1625 Jacques de Gheyn

Euthanasie

Euthanasie Euthanasie is het opzettelijk levensbeëindigend handelen door toediening van bepaalde middelen door een arts op uitdrukkelijk verzoek van de patiënt zelf bij uitzichtloos en ondraaglijk lijden. Euthanasie is strafbaar, behalve wanneer de arts aan alle wettelijk vastgelegde zorgvuldigheidseisen heeft voldaan en er melding van heeft gemaakt.

Zorgvuldigheidseisen Wilsbekwaam Patiënt op de hoogte van diagnose en prognose Vrijwillig Geen opwelling, dus duurzaam Ondraaglijk en uitzichtloos lijden Geen andere mogelijkheden dit lijden te bestrijden. Onafhankelijke beoordeling 2e arts (gewenst : een wilsverklaring) Goede uitvoering

It takes two to tango

Heb ik recht op euthanasie? Als ik een wilsverklaring heb opgesteld, is er dan een garantie op euthanasie? Kan mijn familie voor mij euthanasie vragen als ik dit zelf niet meer kan?

Euthanasie en palliatieve sedatie Het zijn twee totaal verschillende zaken! Palliatieve sedatie is geen alternatief voor euthanasie! Praat er een vroeg stadium over met de behandelend arts. Recht op is er niet.

Euthanasie en Palliatieve sedatie: aantallen euthanasie Palliatieve sedatie 1995 2.4% 19% 2001 2.5% 20% 2005 1.7% 25%

wat is géén euthanasie? 1. Het niet instellen of staken van een medisch zinloze behandeling

Wat is géén euthanasie? 1. Het niet instellen of staken van een medisch zinloze behandeling 2. Het weigeren van een behandeling door de patiënt 3. Pijn en symptoombestrijding. palliatieve zorg

Wilsverklaringen

Wilsverklaringen Niet behandelverklaringen Euthanasieverklaring

Wilsverklaring en dan? Schrijf niet alleen een wilsverklaring, praat erover met uw arts(en) en uw naasten!

Wilsverklaring en dan? ik trok een streep tot hier nooit ga ik verder dan tot hier Toen ik verder ging trok ik een nieuwe streep, en nog een streep De zon scheen en overal zag ik mensen haastig en ernstig, en iedereen trok een streep en ging verder Toon Tellegen Een wilsverklaring heeft maar beperkte houdbaarheid; evalueer deze tijdig en pas aan!

Voor een goed levenseinde:durf vooruit te kijken; voor een goed leven: geniet van vandaag!

Doodgaan behoort tot het zeer weinige dat niet zou mogen, toch wordt het veel gedaan Uit gedicht Rafels: Jan Eijkelboom (1926-2008)

Met dank voor uw belangstelling wens ik u een: