Medische ethiek. Euthanasie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Medische ethiek. Euthanasie"

Transcriptie

1 Medische ethiek Euthanasie

2 Medische ethiek in het St. Anna Ziekenhuis Iedereen kan in een situatie terecht komen waarin een ingrijpende beslissing genomen moet worden. Om hierover goed met elkaar te kunnen praten is het belangrijk dat hulpvrager (patiënt) en hulpverlener (bijvoorbeeld arts, verpleegkundige) elkaar begrijpen; dus dat men "dezelfde taal spreekt". Omdat niet iedereen bekend is met bepaalde begrippen die in de gezondheidszorg gebruikt worden, heeft de Medisch Ethische Commissie verschillende folders opgesteld waarin uitgelegd wordt wat de diverse begrippen betekenen en wat zij inhouden. Daarnaast wordt informatie gegeven over de verschillende verklaringen die een patiënt kan opstellen. Het betreft de volgende folders: Ethiek en wilsbeschikkingen en -verklaringen Euthanasie Niet reanimeren Obductie U kunt deze folders op aanvraag krijgen op de verpleegafdeling of bij de afdeling patiëntenvoorlichting, route 13. Ook kunt u ze vinden op onze website via: Mocht u na het lezen van deze folder behoefte hebben aan een gesprek, dan kunt u daarvoor terecht bij een aantal hulpverleners van het ziekenhuis, zoals uw behandelend arts, een verpleegkundige, een maatschappelijk werker of een geestelijk verzorger, alsmede bij uw huisarts. Geldrop, mei 2014 Medisch Ethische Commissie 2

3 In deze folder krijgt u meer informatie over het onderwerp "euthanasie". Wat is euthanasie? Het woord "euthanasie" is een samenvoeging van twee Griekse woorden eu = goed, zacht en thanatos = dood. Het betekent letterlijk een goede zachte dood. Onder euthanasie wordt verstaan: Het beëindigen van het leven wegens ondraaglijk lijden van een patiënt op diens uitdrukkelijk verzoek. Dit bezorgen van een zachte dood = helpen sterven, kan alleen door een arts geschieden en valt ook onder stervensbegeleiding. Het is bij het begrip euthanasie belangrijk dit begrip te onderscheiden van het staken van een medisch zinloze handeling of de weigering van een patiënt om een behandeling te ondergaan. Wetgeving en voorwaarden Euthanasie is strafbaar tenzij aan eisen van zorgvuldigheid wordt voldaan. Eerst dan wordt de arts ontslagen van strafvervolging. Richtlijnen met betrekking tot euthanasie voor verpleegkundigen, artsen en andere hulpverleners zijn op iedere verpleegafdeling van het ziekenhuis aanwezig. Er zijn duidelijke voorwaarden voor de toepassing van euthanasie. Een patiënt vraagt zijn arts er duidelijk om en hij heeft er goed over nagedacht. Het verzoek is niet onder druk van anderen tot stand gekomen. Het verzoek wordt herhaaldelijk gedaan. 3

4 Er dient sprake te zijn van ernstig/ondraaglijk/uitzichtloos lijden. Een onafhankelijk arts dient de procedure op medisch/ethische gronden te beoordelen en zich akkoord te verklaren. Zorgvuldig overleg met de familie, huisarts en andere betrokkenen dient plaats te hebben. De behandelend arts is bereid om aan het verzoek te voldoen. Alle bovenstaande meningen en beoordelingen worden zorgvuldig vermeld in het medisch en in het verpleegkundig dossier van de patiënt. Trefwoorden gedurende een euthanasieprocedure (van verzoek tot aan eventuele uitvoering) zijn: respect voor elkaar, communicatie en zorgvuldigheid. Hoewel de arts als enige verantwoordelijk is voor het besluit om op het verzoek van de patiënt tot levensbeëindiging in te gaan, is intensief overleg met de direct betrokkenen (patiënt, familie, verpleging en andere hulpverleners) nodig. Een grote mate van eensgezindheid is gewenst voor de uitvoering van de euthanasieprocedure. Een verzoek om euthanasie en de te volgen procedure vormen een zware emotionele belasting voor de patiënt en alle direct bij de patiënt betrokkenen. Nadat de euthanasie is uitgevoerd, neemt de arts contact op met de gemeente-arts. De gemeente-arts komt persoonlijk naar het ziekenhuis, maakt verslag op en meldt de euthanasie aan de Officier van Justitie, waarna het lichaam voor opbaring kan worden vrijgegeven. 4

5 Behoefte aan een gesprek Mocht u na het lezen van deze folder behoefte hebben aan een gesprek, dan kunt u terecht bij een aantal hulpverleners in het ziekenhuis, zoals uw behandelend arts, een verpleegkundige, een maatschappelijk werker of een geestelijk verzorger alsmede bij uw huisarts. 5

6

Medische Ethiek. Ethiek Wilsbeschikkingen en - verklaringen

Medische Ethiek. Ethiek Wilsbeschikkingen en - verklaringen Medische Ethiek Ethiek Wilsbeschikkingen en - verklaringen 2 Medische ethiek in het St. Anna Ziekenhuis Iedereen kan in een situatie terecht komen waarin een ingrijpende beslissing genomen moet worden.

Nadere informatie

dasfwefsdfwefwef Euthanasie

dasfwefsdfwefwef Euthanasie Euthanasie Inleiding Euthanasie, ofwel een verzoek om het leven te beëindigen, is misschien wel de meest ingrijpende keuze die mensen kunnen maken. U heeft aangegeven dat u met de afweging tot een dergelijke

Nadere informatie

Inleiding. Wat is euthanasie? Euthanasie bespreekbaar

Inleiding. Wat is euthanasie? Euthanasie bespreekbaar Euthanasie Inleiding Euthanasie, ofwel een verzoek om het leven te beëindigen is misschien wel de meest ingrijpende keuze die mensen kunnen maken. U heeft aangegeven dat u met de afweging tot een dergelijke

Nadere informatie

2. Niet-reanimeren Formulier Niet-reanimeren Verklaring 3. Niet-beademen Formulieren Verklaring Niet-reanimeren of Verklaring Behandelverbod

2. Niet-reanimeren Formulier Niet-reanimeren Verklaring 3. Niet-beademen Formulieren Verklaring Niet-reanimeren of Verklaring Behandelverbod Levenskwesties Iedereen kan in een situatie komen waarin ingrijpende beslissingen rond het levenseinde moeten worden genomen. Dan is het goed dat u een mening heeft gevormd over zaken als stervensbegeleiding,

Nadere informatie

Rondom het levenseinde

Rondom het levenseinde Ethische commissie Rondom het levenseinde www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Als het einde van de levensweg nadert... 3 Stervensbegeleiding... 4 Bij wie kan ik met mijn vragen terecht?... 4 Welke zorg kan

Nadere informatie

Wij willen u informatie geven over euthanasie en vertellen wat het standpunt van VU medisch centrum (VUmc) op dit gebied is.

Wij willen u informatie geven over euthanasie en vertellen wat het standpunt van VU medisch centrum (VUmc) op dit gebied is. Euthanasie Wij willen u informatie geven over euthanasie en vertellen wat het standpunt van VU medisch centrum (VUmc) op dit gebied is. Wij gaan in op de volgende onderwerpen: Wat is euthanasie? Aan welke

Nadere informatie

Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde

Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde Inleiding Wie opgenomen wordt in het ziekenhuis, hoopt na de behandeling weer genezen te zijn en door te gaan met zijn of haar leven. Helaas verloopt een ziekte

Nadere informatie

Informatie over euthanasie

Informatie over euthanasie Informatie over euthanasie Inleiding Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken. Wat u van euthanasie vindt, hangt onder meer af van uw (religieuze) achtergrond, opvoeding,

Nadere informatie

De laatste levensfase. Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek

De laatste levensfase. Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek De laatste levensfase Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek In gesprek In de laatste levensfase krijgen mensen te maken met allerlei vragen. Misschien ziet u op tegen de pijn en benauwdheid die

Nadere informatie

Euthanasiebeleid. Euthanasiebeleid

Euthanasiebeleid. Euthanasiebeleid Euthanasiebeleid Euthanasiebeleid Wat wordt verstaan onder euthanasie? Er is sprake van euthanasie wanneer iemands leven, op diens eigen uitdrukkelijke verzoek, beëindigd wordt door het handelen van een

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Nabestaandenzorg

PATIËNTEN INFORMATIE. Nabestaandenzorg PATIËNTEN INFORMATIE Nabestaandenzorg 2 PATIËNTENINFORMATIE Er is een dierbare van u in ons ziekenhuis overleden. Wij wensen u veel sterkte bij het verwerken van dit verlies. Voor u als nabestaande volgt

Nadere informatie

Euthanasie en hulp bij zelfdoding. Folder voor cliënten en hun familie/naasten

Euthanasie en hulp bij zelfdoding. Folder voor cliënten en hun familie/naasten Euthanasie en hulp bij zelfdoding Folder voor cliënten en hun familie/naasten Euthanasie, ofwel de keuze om het leven te beëindigen, is misschien wel de meest ingrijpende keuze die mensen kunnen maken.

Nadere informatie

Overlijden van een dierbare

Overlijden van een dierbare Overlijden van een dierbare Informatie voor de nabestaanden Een dierbare van u is overleden. Omdat het u nu moeilijk zal vallen uw aandacht te richten op formaliteiten, ontvangt u deze brochure. Hierin

Nadere informatie

Euthanasie en hulp bij zelfdoding vallen beiden onder de euthanasiewet.

Euthanasie en hulp bij zelfdoding vallen beiden onder de euthanasiewet. 00 Euthanasie 1 Inleiding Euthanasie of actieve levensbeëindiging is in dit ziekenhuis bespreekbaar en wordt serieus benaderd. Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken.

Nadere informatie

Tijdig spreken over het levenseinde

Tijdig spreken over het levenseinde Tijdig spreken over het levenseinde foto (c) Ben Biondina voor DNA-beeldbank op www.laatzeelandzien.nl Cliëntenbrochure van Goedleven foto (c) Jan Kooren voor DNA-beeldbank op www.laatzeelandzien.nl 1.

Nadere informatie

Overlijden in het ziekenhuis

Overlijden in het ziekenhuis Een naaste uit uw familie- of vriendenkring komt binnenkort te overlijden of is overleden. In zo n situatie is het voor velen moeilijk de aandacht te richten op de formaliteiten die vervuld moeten worden.

Nadere informatie

Wat deze uitgangspunten betekenen voor behandeling en verzorging in de laatste levensfase, wordt in het navolgende omschreven.

Wat deze uitgangspunten betekenen voor behandeling en verzorging in de laatste levensfase, wordt in het navolgende omschreven. Medisch Beleid Medisch ethisch beleid De waardigheid van de mens en de kwaliteit van leven staan centraal in de zorg van De Blije Borgh. Zo ook in de zorg tijdens de laatste levensfase van onze bewoners

Nadere informatie

Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen?

Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen? Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen? Maaike Veldhuizen Arts palliatieve zorg in het Elkerliek ziekenhuis, palliatief consulent en SCEN arts Ingrid van Asseldonk, verpleegkundige

Nadere informatie

Informatie voor nabestaanden

Informatie voor nabestaanden Algemeen Informatie voor nabestaanden Het overlijden van een familielid of naaste is heel verdrietig. Het moeilijke is, dat u juist in die heel emotionele tijd, kort na het overlijden, al een aantal praktische

Nadere informatie

Hulp bij zelfdoding. Informatie voor cliënten en hun familie/naasten

Hulp bij zelfdoding. Informatie voor cliënten en hun familie/naasten Hulp bij zelfdoding Informatie voor cliënten en hun familie/naasten Hulp bij zelfdoding GGz Breburg heeft in 2013 een Handreiking hulp bij zelfdoding vastgesteld. De handreiking is bedoeld voor de hulpverleners

Nadere informatie

Wensen rond de laatste levensfase

Wensen rond de laatste levensfase Wensen rond de laatste levensfase Ouderen en zelfbeschikking Dorothea Touwen Docent en onderzoeker Medische Ethiek WASSENAAR, 31 OKTOBER 2018 Punten ter bespreking Wensen in deze fase van uw leven Wensen

Nadere informatie

Wilsbeschikking en -verklaring

Wilsbeschikking en -verklaring Wilsbeschikking en -verklaring Inleiding Iedereen kan in een situatie terechtkomen waarin ingrijpende beslissingen genomen moeten worden. Dan is het goed alvast een mening te hebben gevormd over onderwerpen

Nadere informatie

Medisch Ethische Commissie NTBR. Algemene informatie

Medisch Ethische Commissie NTBR. Algemene informatie Medisch Ethische Commissie NTBR Algemene informatie 1 Geachte patiënt, Uw arts heeft met u gesproken over NTBR. In deze folder kunt u nalezen wat NTBR precies inhoudt. 2 Wat is NTBR? De afkorting NTBR

Nadere informatie

Folder Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland

Folder Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland Folder Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland Landelijke richtlijn, Versie: 1.0 Laatst gewijzigd : 01-01-2007 Methodiek: Consensus based Verantwoording: KNMG Inhoudsopgave Folder SCEN...1...3

Nadere informatie

Agenda. Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen. Wetten. Keuzes aan het einde van het leven

Agenda. Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen. Wetten. Keuzes aan het einde van het leven Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen Jannie Willemsen Medewerker Presentatiedienst Agenda Wetten en patiëntenrechten Keuzes aan het einde van het leven NVVE en Wilsverklaringen

Nadere informatie

Keuzes rond het levenseinde. Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN

Keuzes rond het levenseinde. Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN Keuzes rond het levenseinde Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN Palliatieteam midden nederland 24 uur/7 dagen per week telefonisch bereikbaar voor hulpverleners Allerlei disciplines

Nadere informatie

Zorg na overlijden. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl

Zorg na overlijden. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl Zorg na overlijden Informatie voor patiënten F0245-3415 december 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357

Nadere informatie

Levenseinde. Presentatie KBO Riethoven 18 april Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven

Levenseinde. Presentatie KBO Riethoven 18 april Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven Levenseinde Presentatie KBO Riethoven 18 april 2017 Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven Video ter introductie https://youtube/rtjce7zlkos Keuzes rond het levenseinde Waar wil

Nadere informatie

Euthanasie en hulp bij zelfdoding

Euthanasie en hulp bij zelfdoding Euthanasie en hulp bij zelfdoding Richtlijn bespreking voor verpleegkundigen. Irene Bas, verpleegkundige Astrid Hofstra, verpleegkundige Marian Zuure, specialist ouderengeneeskunde en SCEN arts. www.netwerkpalliatievezorg.nl/rotterdam

Nadere informatie

Behandelbeperkingen, wel of niet reanimeren?

Behandelbeperkingen, wel of niet reanimeren? Behandelbeperkingen, wel of niet reanimeren? Wanneer u in Bernhoven wordt opgenomen, wordt met u ook over behandelbeperkingen gesproken. U kunt met uw arts bespreken of u onder bepaalde omstandigheden

Nadere informatie

1 Inleiding... 1. 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1. 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1. 4 Is het een soort euthanasie?... 1

1 Inleiding... 1. 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1. 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1. 4 Is het een soort euthanasie?... 1 Palliatieve sedatie Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1 4 Is het een soort euthanasie?... 1 5 Wanneer past de arts palliatieve sedatie

Nadere informatie

Als genezing niet meer mogelijk is

Als genezing niet meer mogelijk is Algemeen Als genezing niet meer mogelijk is www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG043 / Als genezing niet meer mogelijk is / 06-10-2015 2 Als

Nadere informatie

Hoe omgaan met een verzoek om euthanasie? Een leidraad

Hoe omgaan met een verzoek om euthanasie? Een leidraad Hoe omgaan met een verzoek om euthanasie? Een leidraad Groep Philippus Neri - VZW Sint-Lucia Deze leidraad geldt voor een verzoek om euthanasie door een patiënt bij ondraaglijk psychisch en fysisch lijden.

Nadere informatie

PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE. Cor Spreeuwenberg

PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE. Cor Spreeuwenberg PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE Cor Spreeuwenberg HOE KOMT HET DAT OVER DIT SOORT BESLISSINGEN MEER WORDT GESPROKEN DAN VROEGER? vroeger dood door infectieziekten en ongevallen

Nadere informatie

Thema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus

Thema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus Hartelijk welkom Thema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus Inhoud avond 1 Inleiding op thema m.b.v. presentatie 2 filmdocumentaire: Als

Nadere informatie

Informatie voor nabestaanden

Informatie voor nabestaanden Informatie voor nabestaanden 0 Inleiding Het (aanstaand) overlijden van een dierbare is een aangrijpende gebeurtenis. In zo'n situatie is het moeilijk de aandacht te richten op de noodzakelijke formaliteiten

Nadere informatie

PSYCHOSOCIALE ZORG VOOR PATIËNTEN MET KANKER

PSYCHOSOCIALE ZORG VOOR PATIËNTEN MET KANKER PSYCHOSOCIALE ZORG VOOR PATIËNTEN MET KANKER 536 Inleiding Als u van uw behandelend specialist te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties te verwerken. Door

Nadere informatie

PALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team

PALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team PALLIATIEVE ZORG IFPC Turnhout 23 oktober 2017 Hilde Michiels coördinator palliatief support team Palliatieve zorg - definitie Palliatieve zorg is de actieve totaalzorg voor mensen die ongeneeslijk ziek

Nadere informatie

Procedure euthanasie ouderenzorg

Procedure euthanasie ouderenzorg Procedure euthanasie ouderenzorg 1. Euthanasie: Volgens de Belgische wetgeving wordt euthanasie omschreven als het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokkene op diens verzoek

Nadere informatie

Omgaan met patiëntengegevens

Omgaan met patiëntengegevens Omgaan met patiëntengegevens Inleiding Voor een goede behandeling is het noodzakelijk dat uw behandelaar een medisch dossier (ook wel status genoemd) aanlegt. Als u in het ziekenhuis wordt opgenomen, wordt

Nadere informatie

Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen

Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen Uw specialist heeft u verteld dat u ongeneeslijk ziek bent. Niet meer kunnen genezen is een bericht met ingrijpende gevolgen en het valt niet mee om hier

Nadere informatie

Euthanasie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk

Euthanasie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk Euthanasie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat

Nadere informatie

U hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie voor uzelf of uw familielid. In deze folder kunt u nalezen wat palliatieve sedatie

U hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie voor uzelf of uw familielid. In deze folder kunt u nalezen wat palliatieve sedatie Palliatieve sedatie U hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie voor uzelf of uw familielid. In deze folder kunt u nalezen wat palliatieve sedatie inhoudt. Heeft u na het lezen nog

Nadere informatie

Verpleegkundig oncologisch spreekuur

Verpleegkundig oncologisch spreekuur Oncologie Verpleegkundige spreekuren Verpleegkundig oncologisch spreekuur i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het verpleegkundig oncologisch spreekuur is er voor mensen waarbij de diagnose

Nadere informatie

Beslissingen rond de laatste levensfase. Algemeen

Beslissingen rond de laatste levensfase. Algemeen Beslissingen rond de laatste levensfase Algemeen Inhoudsopgave Beslissingen rond de laatste levensfase...5 1. Stervensbegeleiding...6 2. (Niet) reanimeren...7 Wat is reanimeren?...7 Waarom niet-reanimeren?...7

Nadere informatie

Voorwoord 11 Inleiding 13

Voorwoord 11 Inleiding 13 Voorwoord 11 Inleiding 13 1 Een gemeenschappelijk perspectief 13 2 Herkenning, reflectie en argumentatie 14 2.1 Herkenning 14 2.2 Reflectie 14 2.2.1 Ethisch kader 14 2.2.2 Términologisch kader 15 2.3 Argumentatie

Nadere informatie

Maatschappelijk werk St. Anna Ziekenhuis

Maatschappelijk werk St. Anna Ziekenhuis Maatschappelijk werk St. Anna Ziekenhuis Wat doet medisch maatschappelijk werk Ziekte, een opname of een behandeling in een ziekenhuis kan erg ingrijpend zijn voor u en/ of uw familie. Verschillende emoties

Nadere informatie

Algemeen. Euthanasie.

Algemeen. Euthanasie. Algemeen Euthanasie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG051 / Euthanasie / 09-11-2018 2 Euthanasie Artsen kunnen in bijzondere omstandigheden

Nadere informatie

Informatie voor nabestaanden

Informatie voor nabestaanden Informatie voor nabestaanden 0 1 Inleiding Het (aanstaand) overlijden van een dierbare is een aangrijpende gebeurtenis. In zo'n situatie is het moeilijk de aandacht te richten op de noodzakelijke formaliteiten

Nadere informatie

Wilsverklaringen. Met deze set wilsverklaringen en formulieren geef ik... geboren in... op...en wonende in...

Wilsverklaringen. Met deze set wilsverklaringen en formulieren geef ik... geboren in... op...en wonende in... Wilsverklaringen Met deze set wilsverklaringen en formulieren geef ik... geboren in... op...en wonende in... aan dat ik mij verdiept heb in situaties die zich kunnen voordoen omtrent mijn levenseinde en/of

Nadere informatie

Euthanasie. De nieuwe regels in Nederland. De Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding in de praktijk

Euthanasie. De nieuwe regels in Nederland. De Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding in de praktijk Euthanasie De nieuwe regels in Nederland De Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding in de praktijk Euthanasie: De nieuwe regels per 2002 in Nederland Euthanasie een moeilijk onderwerp.

Nadere informatie

Oncologie. Psychosociale begeleiding in het Oncologie Centrum

Oncologie. Psychosociale begeleiding in het Oncologie Centrum Oncologie Psychosociale begeleiding in het Oncologie Centrum Belangrijke telefoonnummers Algemeen nummer umcg (050) 361 61 61 U kunt hier ook terecht met algemene vragen over het UMCG. Bijvoorbeeld over

Nadere informatie

Het toetsingsproces toegelicht

Het toetsingsproces toegelicht Het toetsingsproces toegelicht Drs. Ronald T.C.M. van Nordennen Specialist Ouderengeneeskunde/ Hospice arts SCEN-arts / RTE-arts. 1 Wat is allemaal geen euthanasie? 1. Staken of niet starten van kunstmatige

Nadere informatie

Geestelijke verzorging &

Geestelijke verzorging & Geestelijke verzorging & Ethiek Geestelijke verzorging & Ethiek www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl GVE003 / Geestelijke verzorging & Ethiek

Nadere informatie

Juridische valkuilen bij medische beslissingen rond het levenseinde:

Juridische valkuilen bij medische beslissingen rond het levenseinde: Juridische valkuilen bij medische beslissingen rond het levenseinde: van Tuitjenhorn tot Levenseindekliniek Prof. dr. Joep Hubben, Rijksuniversiteit Groningen Catharina Ziekenhuis Eindhoven, 5 juli 2016

Nadere informatie

Uw rechten bij wilsverklaringen

Uw rechten bij wilsverklaringen Uw rechten bij wilsverklaringen Behandelverbod, niet-reanimeren, euthanasie, weefsel- en orgaandonatie, ter beschikking stellen van de wetenschap gemini-ziekenhuis.nl Inhoudsopgave Wilsverklaringen 3 Levenstestament

Nadere informatie

Informatie over uw medische gegevens

Informatie over uw medische gegevens Informatie over uw medische gegevens Patiënten hebben het recht om hun persoonlijke medische gegevens in te zien of hier een kopie van op te vragen. Ook kunnen zij hun medische gegevens laten aanvullen,

Nadere informatie

Zorg rondom overlijden

Zorg rondom overlijden Algemene informatie Zorg rondom overlijden Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Overlijden in een ziekenhuis Het verzorgen

Nadere informatie

Contactpersoon van de patiënt

Contactpersoon van de patiënt Contactpersoon van de patiënt Inleiding Als u wordt opgenomen in het ziekenhuis, vragen wij u minimaal één en maximaal twee contactpersonen aan te wijzen. In deze folder leest u wat er van een contactpersoon

Nadere informatie

Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter)

Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) De diagnose kanker kan grote impact op u en uw naaste(n) hebben. De ziekte en de behandeling kunnen niet alleen lichamelijke klachten met zich meebrengen,

Nadere informatie

Wel of niet reanimeren?

Wel of niet reanimeren? Wel of niet reanimeren? wel of niet reanimeren? Wel of niet reanimeren is een ingrijpende beslissing. U en uw behandelend arts kunnen voor deze keuze komen te staan. Het Kennemer Gasthuis houdt zoveel

Nadere informatie

Ondersteunende en palliatieve zorg

Ondersteunende en palliatieve zorg Algemeen Ondersteunende en palliatieve zorg www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG048 / Ondersteunende en palliatieve zorg / 24-05-2018 2 Ondersteunende

Nadere informatie

Ongeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen

Ongeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen Ongeneeslijk ziek Samen uw zorg tijdig plannen Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 1.1 Een naaste die met u meedenkt...3 1.2 Gespreksonderwerpen...3 2. Belangrijke vragen...3 2.1 Lichamelijke veranderingen...3

Nadere informatie

Zorgen rondom sterven

Zorgen rondom sterven Geriatrie Zorgen rondom sterven www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Welke zorg... 3 Wat kan familie betekenen... 3 Het stervensproces... 4 Eten en drinken... 5 Medicijnen... 5 Waar sterven... 5 Na de dood...

Nadere informatie

Wat als ik niet meer beter word

Wat als ik niet meer beter word Wat als ik niet meer beter word moeilijke keuzes & beslissingen rondom levenseinde Manon Boddaert Arts palliatieve geneeskunde Consulent en adviseur IKNL Antoon van Dijck Palliatieve zorg is integrale

Nadere informatie

Voorafgaande zorgplanning en omgaan met het levenseinde informatie voor patiënten

Voorafgaande zorgplanning en omgaan met het levenseinde informatie voor patiënten Voorafgaande zorgplanning en omgaan met het levenseinde informatie voor patiënten 2 Wilsverklaring en levenseinde Stilstaan bij je levenseinde is nooit gemakkelijk. Toch kan het zinvol zijn erover na te

Nadere informatie

Levenseinde juridisch beschouwd

Levenseinde juridisch beschouwd Levenseinde juridisch beschouwd P.J.M. (Peter) Ros, advocaat Witte Paal 333b, Schagen Ros Ploeger advocaten Schagen 2015 www.advocatenschagen.nl Euthanasie opzettelijk leven van ander op diens uitdrukkelijk

Nadere informatie

Ethische vragen. Dick Willems. Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC

Ethische vragen. Dick Willems. Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC Ethische vragen Dick Willems Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC d.l.willems@amc willems@amc.uva.nl Voorbeelden van ethische vragen in de palliatieve zorg Toegankelijkheid van zorg Cognitieve problemen

Nadere informatie

Informatie. Nabestaanden. voor. 4. Adressen & telefoonnummers. CMO Mortuariumbeheer bv Geldermalsen 0345 580770 www.zdg.nl/cmo

Informatie. Nabestaanden. voor. 4. Adressen & telefoonnummers. CMO Mortuariumbeheer bv Geldermalsen 0345 580770 www.zdg.nl/cmo 4. Adressen & telefoonnummers CMO Mortuariumbeheer bv Geldermalsen 0345 580770 www.zdg.nl/cmo Dienst Burgerzaken Amstelveen Laan Nieuwer Amstel 1 1182 JR Amstelveen 020 5404911 www.amstelveen.nl Stichting

Nadere informatie

Intensive care. Nazorg. Beter voor elkaar

Intensive care. Nazorg. Beter voor elkaar Intensive care Nazorg Beter voor elkaar 2 Nazorg Intensive Care Informatie voor zowel u als ex Intensive Care patiënt als uw naaste(n). U bent opgenomen geweest op de afdeling Intensive Care (IC) van het

Nadere informatie

Items algemene bevolking aantal of N: 35

Items algemene bevolking aantal of N: 35 Items algemene bevolking aantal of N: 35 Dit instrument is ontwikkeld door Katrien Moens en eigendom van het onderzoekscentrum PRAGODI, HUB. Meningsuitspraken: Likert-schaal: helemaal oneens oneens eens

Nadere informatie

Niet reanimeren en andere behandelbeperkingen

Niet reanimeren en andere behandelbeperkingen Niet reanimeren en andere behandelbeperkingen In deze folder leest u over de behandelbeperkingen die u kunt afspreken met uw arts. Bekende voorbeelden van een behandelbeperking zijn niet reanimeren en

Nadere informatie

Uw rechten bij wilsverklaringen

Uw rechten bij wilsverklaringen Uw rechten bij wilsverklaringen Behandelverbod, niet-reanimeren, euthanasie, weefsel- en orgaandonatie, ter beschikking stellen van de wetenschap www.nwz.nl Inhoud Wilsverklaringen 3 Levenstestament 4

Nadere informatie

Maatschappelijk werk

Maatschappelijk werk Maatschappelijk werk Inleiding Tijdens een ziekenhuisopname staat in eerste instantie de ziekte centraal. Het hebben van een ziekte en het opgenomen zijn in een ziekenhuis kan daarnaast echter ook vragen

Nadere informatie

Grenzen in de behandeling

Grenzen in de behandeling Grenzen in de behandeling Niet-reanimeren en andere behandelbeperkingen Informatie voor patiënten F1077-0030 oktober 2013 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan

Nadere informatie

Euthanasie. Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten

Euthanasie. Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten Euthanasie Informatiebrochure voor patiënten en hun naasten Inhoud Inleiding 3 1 Beslissingen rond het levenseinde 4 1.1 Het verschil tussen een wilsverklaring betreffende euthanasie en een euthanasieverzoek

Nadere informatie

Versie 1.0 19 april 2005. Cliëntroute Bureau Jeugdzorg Onderzoek Advies- en Meldpunt Kinderbescherming

Versie 1.0 19 april 2005. Cliëntroute Bureau Jeugdzorg Onderzoek Advies- en Meldpunt Kinderbescherming Versie 1.0 19 april 2005 Cliëntroute Bureau Jeugdzorg Onderzoek Advies- en Meldpunt Kinderbescherming Inleiding Vanaf 1 januari 2005 zijn de Advies- en Meldpunten Kindermishandeling (AMK) een onderdeel

Nadere informatie

Psychosociale begeleiding in het Oncologie Centrum

Psychosociale begeleiding in het Oncologie Centrum Psychosociale begeleiding in het Centrum Inleiding Als u te horen krijgt dat u kanker heeft of een hematologische ziekte, kan er veel veranderen in uw leven en dat van uw naasten. Niet alleen lichamelijk,

Nadere informatie

Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde. i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n

Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde. i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde 2 Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde 3 Inleiding

Nadere informatie

Dr. Piet Lormans en coördinator Johan Froyman

Dr. Piet Lormans en coördinator Johan Froyman Beste familie In deze folder proberen wij een antwoord te bieden op de vele vragen rond orgaandonatie. Hebt u nood aan bijkomende informatie, aarzel dan niet om contact op te nemen met een medisch of verpleegkundig

Nadere informatie

Grenzen in de behandeling Niet reanimeren en andere behandelbeperkingen

Grenzen in de behandeling Niet reanimeren en andere behandelbeperkingen Grenzen in de behandeling Niet reanimeren en andere behandelbeperkingen U komt in HMC (Haaglanden Medisch Centrum) voor een onderzoek, operatie of andere behandeling. Onze zorgverleners zullen er alles

Nadere informatie

Dienst Geestelijke Verzorging

Dienst Geestelijke Verzorging Dienst Geestelijke Verzorging Een gesprek U komt als patiënt naar het Gemini Ziekenhuis. Ons ziekenhuis biedt u naast medische deskundigheid ook professionele geestelijke verzorging. Wij gaan ervan uit,

Nadere informatie

Wils(on)bekwaamheid. Belangenbehartiging en eigen keuzen. Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht van de Gezondheidszorg DONDERDAG 12 APRIL 2019

Wils(on)bekwaamheid. Belangenbehartiging en eigen keuzen. Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht van de Gezondheidszorg DONDERDAG 12 APRIL 2019 Wils(on)bekwaamheid Belangenbehartiging en eigen keuzen Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht van de Gezondheidszorg DONDERDAG 12 APRIL 2019 Perspectief: wie ben ik? Docent en onderzoeker medische ethiek

Nadere informatie

Algemene benadering van de thematiek van het levenseinde: Visie van de verpleegkundigen - Hoorzitting Senaat 7 mei 2013

Algemene benadering van de thematiek van het levenseinde: Visie van de verpleegkundigen - Hoorzitting Senaat 7 mei 2013 Algemene benadering van de thematiek van het levenseinde: Visie van de verpleegkundigen - Hoorzitting Senaat 7 mei 2013 Inleiding Geachte dames en heren, ik heb de eer en het genoegen u tijdens deze hoorzitting

Nadere informatie

Formaliteiten na overlijden. Informatie voor nabestaanden

Formaliteiten na overlijden. Informatie voor nabestaanden Formaliteiten na overlijden Informatie voor nabestaanden Graag willen wij onze deelneming betuigen met het overlijden van uw naaste. Het zal moeilijk zijn om uw aandacht te richten op de formaliteiten

Nadere informatie

Zorg na overlijden. Informatie voor nabestaanden over de verzorging van de overledene in CWZ

Zorg na overlijden. Informatie voor nabestaanden over de verzorging van de overledene in CWZ Zorg na overlijden Informatie voor nabestaanden over de verzorging van de overledene in CWZ Omdat een naaste uit uw familie- of kennissenkring is overleden en het u moeilijk zal vallen nu uw aandacht te

Nadere informatie

Na het overlijden Mortuarium

Na het overlijden Mortuarium Zorg na overlijden Een naaste in uw familie- of vriendenkring is in ons ziekenhuis overleden. Wij willen u en uw naasten onze deelneming betuigen. Er begint nu een periode van afscheid nemen. Juist in

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Palliatieve zorg. Palliatieve zorg 1

Patiënteninformatie. Palliatieve zorg. Palliatieve zorg 1 Patiënteninformatie Palliatieve zorg Palliatieve zorg 1 Palliatieve zorg Palliatief team Martini Ziekenhuis Telefoon: (050) 524 5610 E-mail: palliatiefteam@mzh.nl Inleiding Palliatieve zorg is de zorg

Nadere informatie

Niet reanimeren en andere behandelbeperkingen

Niet reanimeren en andere behandelbeperkingen Niet reanimeren en andere behandelbeperkingen Niet reanimeren en andere behandelbeperkingen Deze folder informeert u over de behandelbeperkingen die u kunt afspreken met uw arts. U kunt hierbij bijvoorbeeld

Nadere informatie

Mammacare verpleegkundige

Mammacare verpleegkundige Mammacare verpleegkundige Inleiding Uw specialist heeft met u besproken dat u een operatie moet ondergaan vanwege een afwijking aan uw borst(en). Deze diagnose en de behandeling kunnen een ingrijpende

Nadere informatie

Patiëntenrechten en -plichten

Patiëntenrechten en -plichten Patiëntenrechten en -plichten Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Rechten 1 Toestemming voor behandeling 2 Minderjarige patiënten 2 Het recht op inzage in uw dossier 3 Wetenschappelijk

Nadere informatie

Vrijheidsbeperkende interventies

Vrijheidsbeperkende interventies Vrijheidsbeperkende interventies Inleiding Situaties of omstandigheden in het ziekenhuis kunnen ervoor zorgen dat patiënten gedrag vertonen dat de kans op letsel vergroot of waardoor een behandeling stagneert.

Nadere informatie

Zorgvuldig handelen rond het levenseinde

Zorgvuldig handelen rond het levenseinde Zorgvuldig handelen rond het levenseinde Zo uniek als mensen Moeilijke beslissingen rond de laatste levensfase Met deze folder willen wij u informeren over het levenseindebeleid van Vivantes Zorggroep.

Nadere informatie

Geestelijke verzorging

Geestelijke verzorging Geestelijke verzorging Welke begeleiding kunt u krijgen? Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding In het ziekenhuis komt er veel op u af. Soms herkent u zichzelf niet

Nadere informatie

CVA-nazorgpolikliniek

CVA-nazorgpolikliniek CVA-nazorgpolikliniek Inleiding U heeft onlangs een beroerte of CVA gehad en was hiervoor opgenomen op de verpleegafdeling Neurologie van het St. Anna Ziekenhuis. Door de beroerte kunnen u en uw naasten

Nadere informatie

Obductie Informatie voor nabestaanden

Obductie Informatie voor nabestaanden 00 Obductie Informatie voor nabestaanden 1 Inleiding U heeft deze folder gekregen omdat uw echtgenoot, familielid of dierbare is overleden. De behandelend arts heeft u gevraagd of obductie gedaan mag worden.

Nadere informatie

Geestelijke verzorging &

Geestelijke verzorging & Geestelijke verzorging & Ethiek Geestelijke verzorging & Ethiek www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl GVE003 / Geestelijke verzorging en Ethiek

Nadere informatie

Werkstuk Maatschappijleer Euthanasie

Werkstuk Maatschappijleer Euthanasie Werkstuk Maatschappijleer Euthanasie Werkstuk door een scholier 1454 woorden 12 april 2001 6,3 69 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Inleiding Dit werkstuk gaat over euthanasie. Op de volgende vragen

Nadere informatie

Wat als ik niet meer beter word...

Wat als ik niet meer beter word... Wat als ik niet meer beter word... 1 Deze folder is bedoeld voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn en voor hen die betrokken zijn bij een ziek familielid of een andere zieke naaste waarvan het levenseinde

Nadere informatie

Uw naaste op de polikliniek of dagcentrum Informatie voor mantelzorgers

Uw naaste op de polikliniek of dagcentrum Informatie voor mantelzorgers Uw naaste op de polikliniek of dagcentrum Informatie voor mantelzorgers Zorgt u voor uw zoon of dochter? Is uw partner langdurig ziek? Is uw vader of moeder (ineens) hulpbehoevend? Dat heeft ook voor

Nadere informatie