Onderwijs Ilex College Contact: M. dalmeijer T 088-4056444 m.dalmeijer@yulius.nl Procedure pedagogische ontwikkeling Yulius Onderwijs Ilex College Document kenmerken Naam document: Procedure pedagogische ontwikkeling Status: vastgesteld Versie: 2.2 Opdrachtgever: M. Groenewout-Seel. Auteur: M. Dalmeijer Datum opstelling: 6 september 2013 Geëvalueerd: juli 2014 september 2014 - maart 2015 oktober 2016, mei 2017 Evaluatiedatum: oktober 2018
Documenthistorie Versie Status Datum Opmerkingen 0.1 Concept 1 september 2013 Aangeboden aan het team ter bespreking (niet via de teamvergadering) 1.0 Vastgesteld 6 september 2013 Vastgesteld in het MT 1.0 Vastgesteld 17 september 2013 Ter kennisgeving besproken in het Ouderpanel 1.0 Vastgesteld 12 februari 2014 Vastgesteld in de teamvergadering 2.0 Concept juli 2014 Naar aanleiding van evaluatie 2.0 Vastgesteld 12 september 2014 Besproken en vastgesteld op studiedag Ilex College 2.0 Vastgesteld 6 maart 2015 Geëvalueerd en hernieuwd vastgesteld in het MT 2.1 Vastgesteld 5 oktober 2016 Evaluatie en aanpassingen 2.2 Vastgesteld 23 mei 2017 Vastgesteld in de teamvergadering Procedure Pedagogische ontwikkeling 2017-2018 2/10 versie 2.2
Vooraf De pedagogische ontwikkeling is globaal in vier onderdelen te scheiden, gebaseerd op de kerndoelen van het CED voor VSO: 1. Leren leren 2. Leren taak uitvoeren 3. Leren functioneren in sociale situaties 4. Ontwikkelen van een persoonlijk toekomstperspectief Hierbij overlappen en raken de onderdelen elkaar op verschillende punten. Kerndoelen Binnen het Ilex College wordt gedurende de schoolgang van een leerling gewerkt aan de 11 kerndoelen zoals opgesteld door het CED, voor VSO. Hieronder wordt aangegeven middels welke methoden / lesonderdelen gewerkt wordt aan de gestelde leerdoelen en middels welke middelen groei bijgehouden wordt. Leren leren Kerndoel Opname in lesprogramma Meetinstrument Kerndoel 1. De leerling ontwikkelt - Scoren Scol - Burgerschap & Cohesie - Doorlopen onderdelen een open en flexibele houding ten - Stage van B&C, zoals opzichte van de wereld om hem heen, mede in het kader van een - Beoordeling stage beschreven in de notitie. leven lang leren. Kerndoel 2. De leerling leert doelgericht en planmatig te leren en daarbij strategieën te gebruiken. - Studievaardigheden - Gebruik activerende lesvormen. - Begeleiding bij (zelfstandig) werken en plannen. - Inschaling op de leerlijn P.O.1 Taakaanpak. Kerndoel 3. De leerling leert verschillende soorten informatie te zoeken, beoordelen en te gebruiken. - ICT (leerjaar 1) - Studievaardigheden - Nederlands; onderdeel studievaardigheden - Praktische opdrachten - Beoordeling ICT - Beoordeling studievaardigheid opdrachten (Nederlands) - Beoordeling praktische opdrachten Kerndoel 4. De leerling leert op basis van feiten een mening te vormen, deze adequaat te uiten en respectvol om te gaan met andere meningen. - Burgerschap & Cohesie - Maatschappijleer I - Nederlands; waaronder onderdeel spreken en luisteren - Scoren Scol - Doorlopen onderdelen van B&C, zoals beschreven in de notitie. - Beoordeling maatschappijleer en resultaat centraal eindexamen. - Beoordeling opdrachten Procedure Pedagogische ontwikkeling 2017-2018 3/10 versie 2.2
Leren taken uitvoeren Nederlands. Kerndoel Opname in lesprogramma Meetinstrument - Scoren scol Kerndoel 5. De leerling leert zich - Gymlessen - Inschaling op de redzaam en weerbaar te gedragen - Samenwerkingopdrachten leerlijn P.O.2 - Rots & water Zelfstandig bij uitvoering van dagelijkse (door)werken en P.O.3 activiteiten. Samenwerken Kerndoel 6. De leerling leert op doelgerichte, planmatige en methodische wijze taken en activiteiten uit te voeren. Kerndoel 7. De leerling leert samen te werken aan een taak of activiteit. Leren functioneren in sociale situaties - Gebruik activerende lesvormen. - Samenwerkingsopdrachten - Praktische opdrachten - Samenwerkingsopdrachten. - Gymlessen - Inschaling op de leerlijn P.O.1 Taakaanpak. - Inschaling op de leerlijn P.O.3 Samenwerken. - Scoren scol. Kerndoel Opname in lesprogramma Meetinstrument - Scoren scol Kerndoel 8. De leerling leert op - Rots & water - Inschaling leerlijn adequate wijze om te gaan met - Mentorraat P.O.5 Omgaan mogelijkheden/beperk eigen gevoelens en wensen. ingen - Scoren scol Kerndoel 9. De leerling leert - Rots & water respectvol en verantwoordelijk om te gaan met de ander. Ontwikkelen persoonlijk toekomstperspectief Kerndoel Opname in lesprogramma Meetinstrument - Burgerschap & Cohesie - Scoren Scol Kerndoel 10. De leerling krijgt zicht - Stage - Doorlopen onderdelen op de eigen voorkeuren, interesses - Maatschappijleer I van B&C, zoals beschreven in de en toekomstwensen op gebied van notitie. werken, wonen, vrije tijd en - Beoordeling (maatschappelijke) burgerschap. stage. - Beoordeling maatschappijleer en resultaat centraal eindexamen. Kerndoel 11. De leerling leert afwegingen en keuzes te maken die leiden tot een passend persoonlijk toekomstperspectief, met realiseerbare mogelijkheden en kansen. - Burgerschap & Cohesie - Stage* - Sectorwerkstuk* - Doorlopen onderdelen van B&C, zoals beschreven in de notitie. - Beoordeling stage. - Beoordeling sector werkstuk. *De VMBO TL leerlingen maken een sectorwerkstuk en de VMBO KBL en BBL leerlingen lopen een beroepsgerichte stage. Procedure Pedagogische ontwikkeling 2017-2018 4/10 versie 2.2
Inschaling leerlijn Pedagogische Ontwikkeling (P.O.) Binnen het Ilex College hebben we de leerlijn leren leren van het CED aangevuld, zodat aan alle kerndoelen gewerkt wordt. Hierdoor is er een extra subschaal opgenomen binnen de leerlijn. Vanaf augustus 2014 noemen we de betreffende leerlijn de leerlijn Pedagogische ontwikkeling (P.O.) en bestaat deze uit 5 subschalen (zie bijlage). In de leerlijn leren leren zit per onderdeel een bepaalde opbouw. Hierbij is het niet zo dat een leerling per definitie alle voorgaande items beheerst, als hij een inschaling op een bepaald niveau heeft. We werken hierbij met de volgende afspraken: De docent schaalt de leerling in op een bepaald beheersniveau. Deze inschaling gaat over de leerjaren en klassen heen met de leerling mee; eind leerjaar 2 is begin leerjaar 3. Beheersen wil zeggen dat een leerling globaal in drie van de vier voorkomende gevallen de vaardigheid voldoende inzet. Bij een inschaling op een bepaald niveau stellen we dat een leerling globaal 80% van de voorgaande vaardigheden beheerst. Wanneer een leerling een bepaalde voorgaande vaardigheid (een eerdere vaardigheid dan zijn huidige inschaling) niet beheerst, kan door de docent, eventueel in samenspraak met (een lid van) de CVB, besloten worden deze als individueel leerdoel op te stellen. Echter, zal hierbij gekeken moeten worden of het nodig, wenselijk en haalbaar is om doelen te blijven stellen behorend bij deze vaardigheid (N.B.: sommige vaardigheden zijn voor een leerling met een bepaalde diagnose onbereikbaar en frustreren/stagneren enkel zijn groeiproces). Een overgeslagen leerdoel, kan in dit geval eventueel opgenomen worden onder onderwijs belemmering binnen het OPP. Leerroute leren leren In onderstaande tabel is de vastgestelde en gewenste leerroute inzichtelijk gemaakt. In geval een leerling meer dan 3 punten onder het gewenste beheersniveau presteert, krijgt de leerling op dit bepaalde onderdeel een individueel doel. Daarnaast kan het zo zijn dat de leerkracht in samenspraak met de CVB besluit dat een leerling wel ingeschaald is op een bepaald beheersniveau, maar dat het wenselijk en haalbaar is een eerder onderdeel als individueel doel te stellen. In dit geval komt dit doel naast het groepsdoel. In alle andere gevallen valt de leerling onder de gestelde groepsdoelen. Procedure Pedagogische ontwikkeling 2017-2018 5/10 versie 2.2
Leerroute Pedagogische ontwikkeling C.1, C.2, C.3, C,4* Begin leerjaar 1** 3 KGT2- jan. 11 TL3-eind 17 BK1-jan. 5 KGT2- eind 13 B4-jan. 16 BK1-eind 7 B3-jan. 13 B4-eind 18 KGT1- jan. 6 B3-eind 14 K4-jan. 18 KGT1- eind 8 K3-jan. 14 K4-eind 20 BK2-jan. 9 K3-eind 16 TL4-jan. 20 BK2-eind 11 TL3-jan. 15 TL4-eind Eind*** *Boven beschreven tabel geldt niet voor de leerlijn C.5, Omgaan met mogelijkheden en beperkingen. Hierbij groeien leerlingen 4 treden per jaar, ongeacht het onderwijsniveau. Deze leerlijn heeft 16 treden; eind lj 1: 4, eind lj 2: 8, eind lj 3: 12, eind lj 4: 16. ** Gewenste en verwachte beginsituatie bij de start in leerjaar 1, mede op basis van kennis uit het verleden. *** Niet alle onderdelen omvatten evenveel vaardigheden, dit varieert van 21 tot 23. In geval een leerling al een ingeschaald beheersniveau boven de doelstelling van de leerroute heeft, zal de leerling óf een hoger individueel doel krijgen, óf het gestelde groepsdoel volgens de leerroute als doel krijgen. In dit laatste geval achten docent en CVB het nodig en wenselijk om te herhalen en verder te verinnerlijken. Procedure Pedagogische ontwikkeling 2017-2018 6/10 versie 2.2
Leerroute sociale vaardigheden Binnen het Ilex College wordt gewerkt aan de vakoverstijgende leerlijnen functioneren in sociale situaties en ontwikkelen van een persoonlijk toekomstperspectief, voorgeschreven vanuit het inspectie kijkkader voor VSO (uitgewerkt voor de CED). Binnen het Ilex College is de keuze gemaakt om middels Tumult te werken aan de sociale vaardigheden en de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerling. De methode maakt onderscheid op 9 ontwikkelingsgebieden, passend bij de leerlijn functioneren in sociale situaties en onderdelen uit de leerlijn ontwikkelen van een persoonlijk toekomstperspectief. Aandachtsgebieden binnen Tumult: - Omgaan met emoties en stress - Empathie - Aangaan en onderhouden van positieve relaties - Problemen oplossen - Effectief communiceren en zelfstandigheid - Besluiten nemen - Zelfbewustzijn en zelfbeeld - Geloof in persoonlijke effectiviteit - Kritisch en creatief denken Binnen elk leerjaar wordt aandacht besteed aan bovengenoemde gebieden van de sociaalemotionele ontwikkeling, expliciet binnen de lessen Tumult, impliciet bij samenwerkingsopdrachten, gymlessen, kooklessen, burgerschap & cohesie en dergelijke. Om de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerling in kaart te brengen en te kunnen volgen, zal in schooljaar 2017-2018 gebruik gemaakt worden van Scol. Het sturingsprogramma vanuit Scol biedt leerkrachten (leer)doelen voor leerlingen aan de hand van acht categorieën. Deze acht categorieën zijn: - Ervaringen delen - Aardig doen - Samen werken en doen - Een taak uitvoeren - Jezelf presenteren - Een keuze maken - Opkomen voor jezelf - Omgaan met ruzie. Binnen het OPP van de leerling worden de scores op de verschillende categorieën opgenomen. Doelen waar naar aanleiding van de Scol scores aan gewerkt gaat worden, worden eveneens beschreven in het OPP. Voor het werken aan de doelen die naar aanleiding van de Scol analyse naar voren komen, wordt gebruik gemaakt van de beschikbare en bijpassende materialen van de methode Tumult. De (leer)doelen zullen klassenbreed worden geanalyseerd binnen de groepsbesprekingen in september en januari, zodat er op sociaal-emotioneel gebied groepsdoelen opgesteld kunnen worden. Het streven is om aan het begin van het nieuwe schooljaar een analyse te kunnen maken van het voorgaande schooljaar; schoolbreed en scores van onze leerlingen t.o.v. andere VSO leerlingen. Procedure Pedagogische ontwikkeling 2017-2018 7/10 versie 2.2
Bijlage leerlijnen uitgewerkt Leerlijn leren leren VSO C1: Taakaanpak C.1.1. Kijkt hoe medeleerlingen een taak aanpakken en neemt de strategie over C.1.2. Kiest uit twee manieren om een taak aan te pakken de beste manier C.1.3. Vertelt waarom hij een taak niet wil doen (moeilijk of niet leuk) C.1.4. Geeft aan wanneer hij toe is aan een moeilijkere taak C.1.5. Bedenkt en vertelt hoe hij een taak gaat aanpakken C.1.6. Plant meerdere taken achter elkaar (binnen één vak) C.1.7. Geeft aan wat hij wel en niet verwacht te kunnen C.1.8. Kijkt na een taak of hij alles goed gedaan heeft C.1.9. Volgt een stapsgewijze schriftelijke instructie op C.1.10. Plant taken en/of huiswerk voor een vakgebied (agendabeheer) C.1.11. Plant zelfstandig meerdere taken achter elkaar (verschillende vakken) C.1.12. Stelt zichzelf bij een bekende taak een tijdsdoel (dan moet ik het af hebben) C.1.13. Houdt bij meerdere taken het overzicht van wat wanneer moet gebeuren (agenda, actielijstje) C.1.14. Zet door bij een taak die hij moeilijk of eng vindt (iets vragen aan andere leerkracht, iets uitleggen aan medeleerling, gymoefening die niet lukt) C.1.15. Schat in hoeveel taken hij afkrijgt binnen een bepaalde tijd C.1.16. Stelt prioriteiten wanneer er meerdere dingen tegelijk moeten gebeuren C.1.17. Geeft vooraf aan bij welk resultaat hij tevreden is met zijn werk C.1.18. Zoekt bij een fout naar een oorzaak C.1.19. Zet door bij tegenslag met een taak (aanwijzingen onleesbaar, spullen onvindbaar) C.1.20. Maakt een plan voor de aanpak van een klein praktisch project (volgorde van taken, duur van taken, tijdsindeling, benodigdheden) C.1.21. Beoordeelt of hij een uitgevoerde taak goed had voorbereid en uitgevoerd C2: Zelfstandig (door) werken C.2.1. Volgt een stappenplan om een taak uit te voeren C.2.2. Werkt door bij externe afleiding (lawaai buiten) C.2.3. Werkt 10 minuten zelfstandig aan een taak C.2.4. Maakt een afgebakende opdracht af binnen de gestelde tijd C.2.5. Vraagt bij stagnatie van een taak de leerkracht om hulp C.2.6. Gaat na instructie zelfstandig aan de slag C.2.7. Begint aan een volgende taak waarvan hij weet dat hij deze zelfstandig mag en kan doen C.2.8. Maakt een opdracht volgens de gestelde eisen C.2.9. Werkt 20 minuten zelfstandig aan een taak C.2.10. Vraagt bij stagnatie van een taak een medeleerling om hulp C.2.11. Neemt bij interne afleiding een time-out C.2.12. Werkt 1 uur zelfstandig aan een praktische opdracht C.2.13. Werkt een half uur zelfstandig aan een cognitieve taak C.2.14. Zet zich bij stagnatie van een taak opnieuw in na (met de leerkracht) een oplossing te hebben gezocht Procedure Pedagogische ontwikkeling 2017-2018 8/10 versie 2.2
C.2.15. Neemt bij interne afleiding een time-out en gaat volgens een vaste afspraak weer aan de slag C.2.16. Werkt anderhalf uur zelfstandig aan een klein praktisch project C.2.17. Werkt drie kwartier zelfstandig aan een cognitieve taak C.2.18. Houdt zelf de tijd in de gaten om op tijd het werk af te krijgen C.2.19. Zorgt voorafgaand aan een taak voor de benodigde middelen/hulp C.2.20. Stelt vooraf vast aan welke eisen zijn werk moet voldoen C.2.21. Neemt bij interne afleiding een time-out en gaat daarna uit zichzelf weer aan de slag C3: Samenwerken C.3.1. Geeft aan dat hij een taak leuk of niet leuk vindt C.3.2. Accepteert bij een taakverdeling ook minder leuke taken C.3.3. Doet een taak die hij zelf al kan aan een ander voor C.3.4. Helpt uit zichzelf een ander die hulp nodig heeft bij het uitvoeren van een taak die hij zelf al kan C.3.5. Neemt (opbouwende) kritiek in ontvangst C.3.6. Herkent de beperking van een ander bij het uitvoeren van een taak C.3.7. Werkt samen met een gekozen persoon volgens een gegeven taakverdeling C.3.8. Houdt zich aan afspraken C.3.9. Neemt deel aan en accepteert een groepsbeslissing C.3.10. Werkt samen met verschillende zelfgekozen personen volgens een globale taakverdeling C.3.11. Geeft aan dat hij niet aan een afspraak kan voldoen C.3.12. Helpt een ander om iets in te brengen in de groep (wat vind jij?) C.3.13. Gaat in gesprek na (opbouwende) kritiek C.3.14. Werkt samen met een willekeurige collega volgens een gegeven taakverdeling C.3.15. Noemt een aantal van de eigen capaciteiten (wat kan je goed) en kenmerken (wat vind je belangrijk) C.3.16. Noemt capaciteiten en kenmerken van groepsgenoten C.3.17. Bespreekt met een groepsgenoot welke taken nog gedaan moeten worden C.3.18. Werkt samen met een willekeurige collega volgens een globale (gedeeltelijk zelf in te vullen) taakverdeling C.3.19. Geeft bij wijziging/afzeggen van een afspraak een passende motivatie C.3.20. Zoekt een oplossing als hij een afspraak met een ander wil veranderen C.3.21. Neemt bij verschillende taken een passende rol aan (leidend/volgend) C.3.22. Past zijn werkwijze aan na (opbouwende) kritiek C.3.23. Herkent en benoemt naast zijn beperkingen ook zijn capaciteiten bij het uitvoeren van taken C4: Reflectie op werk en eigen leerproces C.4.1. Luistert naar reacties op eigen werk C.4.2. Is trots op een gemaakte taak C.4.3. Geeft aan wat hij goed vindt aan eigen werk C.4.4. Reageert adequaat op reacties (positief en negatief) op eigen werk C.4.5. Stelt vorderingen bij zichzelf vast (dit ging beter dan vorige keer) C.4.6. Vertelt achteraf waarom iets fout is gegaan C.4.7. Geeft aan in welke vakken hij goed en minder goed is C.4.8. Geeft bij een taak aan wat hij wil leren C.4.9. Evalueert de periode van zelfstandig werken (heb ik goed doorgewerkt?) C.4.10. Geeft aan waar een medeleerling goed of minder goed in is Procedure Pedagogische ontwikkeling 2017-2018 9/10 versie 2.2
C.4.11. Benoemt verschillen tussen eigen en andermans werk (taakaanpak, tijdsplanning, resultaat) C.4.12. Geeft bij een vak aan wat hij wil leren C.4.13. Evalueert eigen werk (hoe heb ik het aangepakt) C.4.14. Geeft aan het einde van de taak aan of de tijdsplanning klopte C.4.15. Geeft aan het einde van de taak aan of alle punten zijn uitgevoerd C.4.16. Onderbouwt zijn mening over de kwaliteit van een gemaakte taak (goed, omdat) C.4.17. Zet gegeven middelen in om ergens beter in te worden C.4.18. Evalueert zijn eigen werkdag (zijn alle opdrachten goed uitgevoerd) C.4.19. Bespreekt met anderen hoe hij zijn project heeft aangepakt C.4.20. Evalueert eigen werk (balans tussen positieve en negatieve punten) C.4.21. Geeft punten aan die hij wil leren om in de maatschappij te functioneren (met geld omgaan, solliciteren) C.4.22. Zoekt zelf middelen om ergens beter in te worden (computercursus) C.5 Omgaan met je mogelijkheden/beperkingen C.5.1. Vraagt om extra uitleg/ tijd/ ruimte als hij tekort komt C.5.2. Zoekt in een vertrouwde omgeving een oplossing als iets door zijn handicap niet lukt (inzet andere zintuigen, lichaamsdelen, hulpmiddelen) C.5.3. Accepteert het gebruik van bepaalde hulpmiddelen C.5.4. Maakt afspraken met zijn omgeving over welke hulp hij nodig heeft C.5.5. Geeft aan dat en hoe hij graag geholpen wil worden (benaderingswijze, hulpmiddelen) C.5.6. Spreekt mensen erop aan als ze teveel hulp bieden C.5.7. Doet zelf wat hij zelfstandig kan (geeft niet te snel iets uit handen) C.5.8. Praat met vertrouwde personen op een open manier over zijn handicap C.5.9. Weet aan welke personen hij het beste hulp kan vragen (eerder caissière dan klant, eerder buschauffeur dan passagier) C.5.10. Zoekt een oplossing als iets door zijn handicap niet lukt (inzet andere zintuigen, lichaamsdelen, hulpmiddelen) C.5.11. Accepteert hulp van minder bekende personen C.5.12. Geeft verschillen in karakter aan tussen hemzelf en anderen (geduldig, eerlijk) C.5.13. Deelt ervaringen en tips met mensen die dezelfde moeilijkheden tegenkomen als hij C.5.14. Vertelt wat zijn beperking/ stoornis inhoudt en wanneer hij in de klas merkt dat hij dit heeft C.5.15. Geeft verschillen in beperkingen/ stoornissen aan tussen hemzelf en anderen C.5.16. Praat met minder bekende personen op een open manier over zijn beperking/ stoornis Procedure Pedagogische ontwikkeling 2017-2018 10/10 versie 2.2