Optimale farmaceutische zorg voor patienten met M.Parkinson. Wereld Parkinsondag 2015 Nieuwegein

Vergelijkbare documenten
Een geïnformatiseerde tool om individuele behandeling beter te kunnen analyseren en aan te passen (STRIP Assistent) Paul Jansen, Geriater klinisch

Generieke geneesmiddelen: identiek aan merkgeneesmiddelen of toch anders?

Geen PARKINSON KETENZORG IN NOORD-NEDERLAND. Disclosures belangenverstrengeling. Topics. Wat is de ziekte van Parkinson?

WORKSHOP: DE ROL VAN DE OPENBAAR APOTHEKER IN 2025

Carolien van der Linden Wim van der Minne Sjoukje Troost

Wat weten we over medicatie(on)veiligheid?

Praktische handvaten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn

Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis

Medicatieveiligheid in verpleeg- en verzorgingshuizen. Patricia van den Bemt

Vroegsignaleren van medicatiegerelateerde problemen in de thuiszorg

Ervaring Aantal ouderen bestudeerd in Randomized Controlled Trials (RCTs) 196 patiënten, gemiddelde leeftijd 67 jaar.(4)

NEUROPSYCHIATRISCHE SYMPTOMEN BIJ M.PARKINSON

Medicatie overdracht, klopt er iets van?

De rol van medicatie bij Parkinson

Definitie Onder polyfarmacie wordt in dit document verstaan: het gelijktijdig gebruik van 5 of meer verschillende geneesmiddelen.

STRIP. Gemiddeld geneesmiddelengebruik. Medicatie review: STRIP. Optimaliseren van farmacotherapie Even STRIPPEN

TRANSMURALE SAMENWERKING

TRANSMURALE SAMENWERKING

Ziekte van Parkinson

Psychofarmaca bij d e de ouderen Waarom slikken zij? A D. D Hooghe Hooghe

Dosering: geen dosisaanpassing op basis van leeftijd. Een startdosering van 5 mg wordt geadviseerd.

Flavoxaat G04BD02, december 2018

Parkinson medicatie.. MOET DAT NOU?? Al die pillen??

Dr. Teus van Laar UMC Groningen. 25 November 2011, Den Bosch

Red Man Syndroom bij vancomycine. Emmy Janssen, 5 maart 2019

De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid

Polyfarmacie bij Ouderen STRIP:Less is or more? Thijs Vinks, apotheker Ralf Vingerhoets, geriater

Parkinsonzorg en behandeling in Groningen, Maartenshof

PILLEN IN HET WZC ROL VAN DE APOTHEKER

CVRM kwetsbare ouderen. Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io

Praktische handvatten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn

Informatiebrief kinidine/dextromethorfan (Nuedexta) bij ALS, PSMA en PLS

Parkinson en voeding. Melissa van der Plaats, diëtist Meander Medisch Centrum, voorheen ook Norschoten

1. Patiënt bezoekt apotheek

Agenda LOK 11/02/2010

Is geslacht een risicofactor voor het optreden van bijwerkingen?

Polyfarmacie KENNISMAKING POLYFARMACIE. Programma. Doel. Casus 1. Kennismaking. Doel. Polyfarmacie. Moderne Dementiezorg.

Ziekte van Parkinson wat als de pillen niet meer werken? Dr. Ania Winogrodzka, neuroloog Dhr. Koen Gilissen, Parkinson verpleegkundige

Lokale handreiking epilepsie voor de specialist ouderengeneeskunde regio Arnhem-Nijmegen

Medicatieveiligheid, ervaringen in de praktijk

Vroegsignalering van (medicatie)gerelateerde problemen bij chronisch zieken.

Voorschrijven door internisten en cardiologen

Parkinson diagnostiek en medicamenteuze behandeling MERIAM BRAAKSMA NEUROLOOG BRAVIS ZIEKENHUIS

Indicatie Angina pectoris indien tevens hypertensie aanwezig is. Hypertensie.(1,2)

2 Farmaceutische patiëntenzorg en therapietrouw

Toekomstvisie farmacie

Gestructureerde Medicatie Anamnese Maart 2010, Afdeling Geriatrie en Expertisecentrum Pharmacotherapie bij Ouderen en afdeling Farmacie UMC Utrecht

Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson. Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013

De anti-emeticabox. Nurse practitioner oncologie Sint Franciscus Gasthuis Rotterdam

Na uw ziekenhuisopname weer naar huis checklist voor patiënten die het ziekenhuis gaan verlaten na een opname

Uitwisseling medicatiegegevens via het LSP De volgende stap

Therapeutic Drug Monitoring bij gebruik van Aminoglycosiden. Ommelander Ziekenhuis locatie Winschoten 10 januari 2018

Valpreventie bij ouderen met cognitieve problemen

Een kwestie van maatwerk

Verminderde nierfunctie en medicijnen

COPD en hartfalen in de palliatieve fase

(Telefonische) Start Begeleiding

Medicijnen bij de ziekte van Parkinson

BETERE BEGELEIDING VAN PATIËNTEN MET EEN TNF-REMMER DOOR DE HUISARTS EN HUISAPOTHEKER

IBOM-2. Het effect van Medicatiereview en begeleiding van patiënten na verblijf in het ziekenhuis

Projecten op een chirurgische afdeling

Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt. Delaere Griet

Barnidipine C08CA12, december Indicatie Barnidipine is geregistreerd voor de indicatie hypertensie.

BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN

JONG EN PARKINSON. ParkinsonNet congres Bart Post & Mark Douwma

Laaggeletterden in de apotheek. Utrecht Maria van den Muijsenbergh, huisarts / onderzoeker

GENERIEKEN: altijd uitwisselbaar?

Interacties met Psychofarmaca. Drs. G. Nap, Ziekenhuisapotheker MHA Apotheek Parnassia Groep 14 november 2016

Uitdagingen bij de ondersteuning van correct medicatiegebruik bij ouderen (in WZC): Een inleiding

Pijnbehandeling Rondom een orthopedische operatie

CARFILZOMIB. Kuurnummer:... In studieverband :.. Buiten studieverband. Dosisreductie: Afspraakcodes DC:

Tweede serie vragen:

Registratie van bijwerkingen door huisartsen

MFO rond medicatieschema

Ontwikkelingen op het gebied van de pharmacovigilantie bij ouderen

Van Via Inhoud Van Via Inhoud

HET ZAL JE MOEDER MAAR ZIJN

Medicijngebruik Ziekte van Parkinson

Samenvatting. Samenvatting

Workshop voor apothekers en huisartsen. 'Zuinig met maagprotectie bij NSAIDgebruik is zuur voor de maag Voorbeeld

Ervaring Aantal ouderen bestudeerd in Randomized Controlled Trials (RCTs) 216 patiënten, gemiddelde leeftijd: 72,4±5,9 jaar.(4)

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Paracetamol Mylan 500 mg tabletten Paracetamol

Complexiteit vraagt maatwerk. Henk Mathijssen 12 oktober 2017

Infliximab (Remicade )

Antibiotic Stewardship op een afdeling Intensieve Zorg Pediatrie

Geneesmiddelsubstitutie bij de ziekte van Parkinson. Een oriënterend onderzoek naar problematiek omtrent het preferentiebeleid

Cursus over geneesmiddelengebruik. Zorgbelang academie. Marion Reinartz Oktober 2012

Polyfarmacie bij ouderen. Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015

Datum Spreker Linda Schreur. (Poly)farmacie bij ouderen

Hoofdstuk 1: Inleiding 1.1 Achtergrond

Het ROTS-project: lessons learned. Tine Hendrickx, apotheker AZ Sint-Lucas Gent Elewijt, 13 oktober 2014

Hartfalen: medicatie in de 1 e lijn en interacties

Standpunt overheid (Apr. A. Bourda) VOS & SUBSTITUTIE

Parkinson behandeling met medicatie. Parkinson Café West-Brabant 4 februari 2016 T. van Strien neuroloog

Verklarende woordenlijst

Heeft u laaggeletterde patiënten in beeld? Gudule Boland PhD Programmaleider Verantwoord medicijngebruik bij migranten en laaggeletterden

June 2012 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKERS

Behandeling van hypertensie

Rol van de apotheker bij het afleveren van dure en speciale geneesmiddelen. Tine Hendrickx Dag van de Ziekenhuisapotheker Affligem, 22 februari 2011

Resultaten: medisch-inhoudelijk

Transcriptie:

Optimale farmaceutische zorg voor patienten met M.Parkinson Wereld Parkinsondag 2015 Nieuwegein

Een praktijkvoorbeeld Patient gebruikt Sinemet 125 mg 4dd 1 Wordt opgenomen in ziekenhuis: Levodopa/carbidopa firma A Gaat met ontslag na 10 dagen: Recept met levodopa/carbidopa 125 mg 4dd Komt bij eigen apotheek: Krijgt levodopa/carbidopa firma B Komt na 3 maanden weer bij apotheek: Krijgt levodopa/carbidopa firma C Verzekeraar heeft ander contract gesloten

De HARM studie (2006) 1/40 van alle opnames door medicatie problemen 1/20 van alle acute opnames medicatie gerelateerd De helft zou hiervan vermijdbaar zijn!! 19.000 opnames per jaar Kosten: 85 miljoen!!! Risicofactoren: >65 Cognitieve klachten Polyfarmacie Parkinson patienten hadden 28X verhoogd risico!

Belangrijkste problemen Geen overzicht Diverse voorschrijvers Geen reviews door apothekers Geen communicatie Veranderingen Gebruiksinstructies Op/afbouw Bijwerkingen/bijsluiter teksten Slechte therapietrouw Gebrek aan kennis Eigenschappen middelen In/opname van medicatie bij Parkinson patienten Beschikbare hulpmiddelen Medicatie subsitutie

Therapietrouw onderzoek (n=112) (5 Europese landen, 2009) 1/8 nam minder dan 80% van voorgeschreven medicatie ¼ nam medicatie op tijd (+/- 25% variatie mogelijk) Therapie ontrouw leidt tot slechter functioneren

Invloed van aantal doses

Medicatie substitutie Goed streven Echter arts bepaalt Niet de apotheker of verzekeraar! Continuiteit is belangrijk 1 leverancier

Kosten PD patienten 2x zo hoog bij PD pat. >65 jr. ten opzichte van gezonden Totale uitgaven per patient: 8000 Euro/jr. Medicatiekosten zijn ongeveer 1000 Euro/jr. 3 Euro per dag! In Nederland 40.000 pat. Medicatiekosten: 40 Miljoen

Medicatie met smal therapie venster Anti-arithmica Anti-psychotica Anti-epileptica Afweer remmers Anti-Parkinson Antibiotica

Typische Parkinson kenmerken Vertraagde absorptie door vertraagde maaglediging Multiple drugs met mogelijke interacties Groot verschil in effect na toediening normal en slow release preparaten Zeer precieze dosering gerelateerde aan motore en non-motore fluctuaties

Gastroparese

Symptomen van gastroparese 24% misselijkheid 45% opgeblazen gevoel Algemene symptomen Traag of geen effect van medicijnen Snelle verzadiging Afvallen Pfeiffer RF. Lancet. 2003;2:107-116. 2. Pfeiffer RF. Clin Neurosci. 1998;5:136-146. 3. Barichella M. et al. Mov Disord. 2009;24:1881-1892. 4. Jost WH. Drugs Aging. 1997 Apr;10(4):249-258.

FDA regels tav bio-equivalentie Biologische beschikbaarheid mag varieren tussen 80-125% Bio-equivalentie wordt alleen bepaald in12 gezonde proefpersonen na 2x inname van een enkelvoudige dosis Regels tav bioequivalentie varieren tussen landen Guideline EMEA on investigation of bioequivalence (www.emea.europa.eu)> narrowing window in case of small therapeutic window (90-111%)

Aanbevelingen voor apothekers (1)

Aanbevelingen voor apothekers (2)

Aanbevelingen voor apothekers (3)

Aanbevelingen voor apothekers (4)

Overige aanbevelingen

Klinische ervaringen (Pahwa, Neurology 1994) Open label conversie trial L-dopa specialite > generiek 86 patienten 69% verkoos generiek of geen verschil 31% verkoos specialite Meer advanced PD Meer off periodes Vaker dose failures Vaker orthostatische hypotensie

De ParkinsonNet Apotheek

ParkinsonNet Apotheek Geschoolde apothekers 1 voorschrijfsysteem met 1 leverancier Vaste afspraken over generieke substitutie Hulpmiddelen voor therapietrouw leveren Baxteren Reviews PKG (Global kinetics) Ondersteuning bij inname Uniforme bijsluiterteksten Thuiszorg inschakelen z.n. Alarmeringssystemen (pillboxes, etc.)

Parkinson KinetiGraph (PKG)

Registratie en rapportage

Landelijk netwerk van Parkinson apothekers

Optimale farmaceutische zorg De patient staat centraal Kwaliteitsverbeterend Kostenbesparend