Aan de slag met een leerlijn Erfgoededucatie 13 Juni 2013 World Trade Center Rotterdom
Op zoek naar mogelijkheden en kansen voor een leerlijn erfgoededucatie in het Rotterdamse basisonderwijs
Opzet presentatie > Introductie onderzoek > Definities > Leerlijn > Resultaten > Conclusie > Stappenplan > Aan de slag!
Introductie In dit onderzoek verkennen we aan de hand van de volgende vragen het onderwijs, op zoek naar mogelijkheden voor een leerlijn erfgoededucatie 1.Wat is de plaats en de vorm van erfgoededucatie in de onderwijspraktijk van Rotterdamse basisscholen? 2.Wat zijn de voorkeuren van Rotterdamse basisschoolleerkrachten op het gebied van erfgoededucatie? 3.Welke mogelijkheden zijn er in de onderwijspraktijk voor een leerlijn erfgoededucatie?
Definities > Erfgoed Het bewustzijn van alles wat mensen hebben gemaakt >Erfoededucatie Onderwijs in het bewustzijn van wat gemaakt is >Cultuuronderwijs Onderwijs over cultuur en in cultureel zelfbewustzijn Een les over traditionele kleding: Waarnemen: Hoe zien de kledingstukken eruit? Hoe ruiken ze? Verbeelden: Wie droeg de kleding en wanneer? Zaten de kleren lekker? Conceptualiseren: Wat betekende het dragen van deze kleding? Analyseren: Wat zeggen deze kleren over status en klasse?
Leerlijn Een beredeneerde opbouw van tussendoelen en inhouden, tussen opeenvolgende jaren, leidend naar een einddoel. > Horizontaal / verticaal > Lineair / concentrisch > Domeinen: Kunstzinnige Oriëntatie & Oriëntatie op jezelf & de wereld > Kerndoelen > Direct: 2 kerndoelen > Indirect: 5 kerndoelen
Leerlijn erfgoed > Tien tijdvakken > Onderbouw > Bovenbouw > Adaptief onderwijs > Digitalisering > Omgevingsonderwijs > Sleutelervaring > Historische sensatie
Resultaten enquête > Zaakvakken versus Kunstvakken > Kunstvak > Bij nader inzien Zaakvak > Vaardigheden & Doelen > Historisch besef > Waarnemen, verbeelden, conceptualiseren & analyseren > Identiteitsvorming / burgerschapsvorming
Resultaten enquête
Resultaten enquête > Voorbeeld van een erfgoedmoment in de les: > Zaakvakles 'De leerlingen zien dat sneeuw smelt in een bekertje. Ze maken zelf een trap van volle naar lege bekers. Vervolgens krijgen ze vies water, dat ze zelf mogen zuiveren' Praat thuis over sneeuw; wier ouders speelden als kind in de sneeuw? Hoe komt het dat sommige ouders wel in de sneeuw speelden en andere niet?
Conclusie > Zet de ontwikkeling van het kind centraal in de leerlijn erfgoed! > Erfgoed is geen apart vak, maar verweven door het onderwijs > Daardoor is het mogelijk om er al vroeg mee te beginnen: vanaf groep 1 > Pas het erfgoed in de leerlijn aan op de belevingswereld en het niveau van de leerlingen > De ruimte voor een leerlijn erfgoed zit in flexibiliteit: het moet passen op elke school en in elke klas
Aan de slag met een leerlijn erfgoededucatie
Stappenplan > Stap 1: Creër randvoorwaarden > Stap 2: Bepaal de structuur van de leerlijn > Stap 3: Bepaal de vorm van de leerlijn > Stap 4: Bepaal de plek van de leerlijn in het onderwijs > Stap 5: Bepaal de vorm van de lessen > Stap 6: Bepaal de inhoud van de lessen
Stap 1:Creër randvoorwaarden > Deskundigheidsbevordering 1. Onderwijs in Erfgoededucatie 2. Erfgoedinstellingen in samenhangend onderwijs > Pilot met focusgroep scholen Erfgoedsector Onderwijs
Stap 2: Bepaal de structuur van de leerlijn > Ontwikkel een concentrische leerlijn, > Die verticaal door de leerjaren heenloopt, > Met vakoverstijgende horizontale verbanden > Met een richtlijn voor contact met erfgoedinstellingen > Wellicht met voorzetten voor buitenschoolse activiteiten
Stap 3: Bepaal de vorm van de leerlijn > Zowel erfgoedmomenten als erfgoedontmoetingen > Erfgoedmoment: uitbreiding van een bestaande les met een erfgoedonderdeel > Erfgoedontmoeting: een les waarin de ontmoeting met erfgoed centraal staat > Met behulp van erfgoedmomenten kan toegewerkt worden naar of gereflecteerd worden op erfgoedontmoetingen
Stap 4: Bepaal de plek van de leerlijn > Erfgoed zit in het onderwijs zowel bij Kunst en Cultuur als bij Wereldorientatie, maar kan ook goed aansluiten bij andere vakken zoals taal of rekenen; > Zet erfgoed zo breed mogelijk in, door aan te sluiten bij veelvoorkomende thema's > Daarvoor is een analyse nodig van lesmethodes met de volgene drie elementen: 1. De meest gebruikte thema's 2. De verdeling van de tijdvakken van de Rooij over de leerjaren 3. De verdeling van inhoudelijke leerstof over de leerjaren
Stap 5: Bepaal de vorm van de lessen > Leerkrachten willen keuzemogelijkheden om hun lessen vorm te kunnen geven > De keuzes leiden tot een volledig lesplan 1. schriftelijk versus digitale lesmiddelen 2. Les op school versus les op locatie 3. Les door de groepsleerkracht versus les door een gastdocent 4. Mogelijkheden voor adaptief onderwijs
Voorbeeld van een lesplan >
Stap 6: Bepaal de inhoud van de leerlijn > Twee doelen: creeeren van historisch besef en de vier vaardigheden van CiS > Ga uit van de expertise van de erfgoedinstellingen bij het invullen van de lessen, > Werk in samenspraak met het onderwijs
Voorbeeld van een leerlijn >
Aan de slag!
Erfgoedmoment > Bedenk een erfgoedmoment bij deze kleuterles: De kleuters gaan samen met de leerkracht brood bakken. Ze maken zelf het deeg. De kleuters tellen de ingredienten. Dan kneden ze het deeg en bakken het in de oven. Zo leren ze waar brood vandaan komt.
Erfgoedontmoeting > Bedenk twee erfgoedmomenten bij deze erfgoedontmoeting voor groep 6, een vooraf die er naar toewerkt en een die er achteraf op terugkijkt Bij een bezoek aan het Bureau Opgravingen en Onderzoek Rotterdam mogen de leerlingen uit groep 6 een beerput onderzoeken. Ze vinden allerlei scherven en mogen uitzoeken waar de scherven bij gehoord zouden hebben. Van sommige scherven kunnen ze nog bijna een heel voorwerp puzzelen, een schenkkan bijvoorbeeld. De scherven waarbij dit niet kon, leerden ze te catalogiseren.
Erfgoedmoment > Bedenk een erfgoedmoment bij deze geschiedenisles voor groep 7: De groepsleerkracht vertelt een verhaal over Lodewijk de 16e en de Franse Revolutie. Hij doet dit vanuit het oogpunt van een fransman. De leerlingen mogen vervolgens het verhaal zelf invullen. Wat zou de hoofdpersoon doen?
Vragen?