Cultuur in de Spiegel Naar een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs. Regioconferenties Maart 2012

Transcriptie

1 Cultuur in de Spiegel Naar een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs Regioconferenties Maart 2012

2 Inhoud Aanleiding tot dit onderzoek De inhoud: wat is cultuur? Wat betekent dit voor cultuuronderwijs? 2

3 Aanleiding Vragen vanuit het werkveld over Inhoud (wat is cultuur?) Samenhang (intern en extern) Aansluiting (doorlopende leerlijn) kwaliteit en status 3

4 4 4/2/ Wat is cultuur? Kenmerkend voor cultuur is: Verdubbeling: het verschil tussen herinnering en hier-ennu (geheugen en waarneming vallen niet samen) Hoe we met dit verschil omgaan (de cognitieve vaardigheden) Reflexiviteit of (zelf)bewustzijn

5 Verdubbeling: herinnering en actualiteit 1. Wij zijn onze herinnering: opgeslagen in ons lichaam, in de voorwerpen om ons heen, in de taal en in externe media (beeld, schrift, digitaal) Maar 2. Wij vallen niet samen met onze herinnering wij zijn ook de ervaring van een verschil, van een hier en nu, een actualiteit.

6 Oorspronkelijk besefte ik niet dat de tijd, Vladimir Nabokov, Geheugen, spreek (1947)

7 De ervaring van verschil tussen herinnering en actualiteit genereert tijdsbesef (heden, verleden, toekomst) vrijheid (mogelijkheden) onzekerheid en angst zelfbewustzijn

8 Vaardigheden Wij zijn wat we met onze herinnering kunnen: 1. waarnemen van overeenkomsten 2. nieuwe vormen maken 3. categoriseren met behulp van begrippen 4. en analyseren in termen van structuren

9 sensorisch (accommodatie) motorisch (assimilatie) waarnemen analyseren verbeelden conceptualiseren concreet abstract cultuur

10 Media 4/2/2012 We onderscheiden ook vier typen media: Het lichaam (waarnemen overeenkomst ) Voorwerpen (verbeelden artefact ) Taal (conceptualiseren begrip ) Grafische media (analyseren model )

11 Als de jonge Venetiaan aan de beurt was om verslag uit te brengen, Italo Calvino, De onzichtbare steden (1972)

12 sensorisch (accommodatie) motorisch (assimilatie) waarnemen: lichaam analyseren: grafische tekens verbeelden: voorwerpen conceptualiseren: taal concreet abstract cultuur: de media of dragers

13 4/2/2012 Cultuur kan ook betrekking hebben op cultuur zelf: het cultureel (zelf)bewustzijn of de metacognitie Vormen van cultureel zelfbewustzijn of metacognitie: o (zelf)waarneming (nieuws) o (zelf)verbeelding (kunst) o (zelf)conceptualisering of (zelf)begrip (ideologie) o (zelf)analyse (filosofie; wetenschap)

14 Taarten van Abel De herinnering wordt ingezet om een actualiteit vorm te geven Verschillende vaardigheden worden aangesproken, o.a. de verbeelding Verschillende media: taart (voorwerp), taal, grafisch (film)

15 Exactitudes door Ari Versluis en Ellie Uyttenbroek

16 4/2/2012 Het zelfbewustzijn is de basis voor ons (bewuste) handelen. Cultureel zelfbewustzijn is o persoonlijk (individueel) o gemeenschappelijk (collectief; historisch) o menselijk (universeel) Voorbeelden van cultureel zelfbewustzijn: o Het nieuws; de kerk (godsdienst); politieke debatten; cabaret; de kunsten (muziek, film, literatuur, theater, beeldende kunst); opiniebijlagen; enz.

17

18 Cultureel (zelf)bewustzijn: Nederland Cultureel zelfbewustzijn Sensorisch Motorisch Concreet Abstract Hoe voelt, ruikt, smaakt Nederland? Hoe klinkt het? Hoe ziet het eruit? Beeld en geluid Landkaarten; grafieken; statistieken; ons DNA Nederlandse dans en muziek, sculptuur (architectuur) drama (theater en TV), beeldende kunst, enz. Het politieke debat; vaderlandse geschiedenis; de religieuze zuilen

19 Kunst? Kunst is o cultureel (zelf)bewustzijn (een spiegel!) o door verbeelding o in een of meer media Kunst is van alle tijden Kunst hoeft niet mooi te zijn, of verrassend, of nieuw Kunst is geen amusement

20 Wat betekent dit voor cultuuronderwijs? Alle onderwijs is onderwijs in cultuur (kennis en vaardigheden!) Maar cultuuronderwijs is onderwijs over cultuur, en in cultureel (zelf)bewustzijn En kunstonderwijs is onderwijs in cultureel (zelf)bewustzijn door verbeelding: receptief en productief, in alle media. 20

21 Cultuuronderwijs is onderwijs in: o Vormen van cultureel (zelf)bewustzijn: nieuws, geschiedenis, kunst, ideologie, wetenschap o Basisvaardigheden: waarnemen, verbeelden, conceptualiseren, analyseren o Mediavaardigheden: lichaam, voorwerpen, taal, grafisch) 21

22 Kunstonderwijs is onderwijs in: o Cultureel (zelf)bewustzijn (ook bijv. in filosofie, geschiedenis) o Verbeelding (ook bijv. in design, techniek) o Mediavaardigheden (ook bijv. in sport, techniek, communicatie en analyse) 22

23 Een doorlopende leerlijn? Voor een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs (waarbij wat later komt aansluit bij en voortbouwt op wat eerder is gedaan) dienen we rekening houden met de ontwikkeling bij leerlingen van o het vermogen tot (zelf)bewustzijn o de basisvaardigheden o de mediavaardigheden 23

24 sensorisch motorisch Ik ben wat ik voel en waarneem Ik ben het resultaat van omstandigheden Ik ben wat ik kan en hoe ik dingen doe Ik ben wat ik kies en waar ik bij hoor concreet abstract Cultuur (individuele ontwikkeling)

25 Waar staan we nu? o Inhoud: onderwijs in cultureel (zelf)bewustzijn (of metacognitie); o Samenhang: vier cognitieve vaardigheden, twee niveaus van cultuur, vier typen media; o Aansluiting: we onderzoeken de ontwikkeling van het zelfbewustzijn van kinderen en jongeren (4-18+). 25

26 Onderzoek o o o o In zijn de 12 deelnemende scholen gevraagd zich tot het kader te verhouden en keuzes te maken met betrekking tot visie en beleid; Gedurende is het kader in een aantal cycli op de scholen ingevoerd, het is geëvalueerd en aangepast; In 2012 verwerken en analyseren we de data en wordt het raamleerplan uitgewerkt; In 2013 worden de eindresultaten bekend gemaakt. 26

27 Bij wijze van afsluiting Opdracht (Technasium): ontwerp een schuilplaats langs het fietspad van Bedum naar Groningen (4 HAVO/VWO). Cultuuronderwijs: een schuilplaats is een vorm van cultuur houd hier rekening mee in je ontwerp.

28 Onderwerpen die aan de orde kwamen waren: o De esthetica o De betekenis(sen) - geschiedenis o Persoonlijke creatieve uitdrukkingsvormen o De keuze van materiaal o De relatie tot de omgeving

29 Onderwerp : Water (PO, groep 5/6) Rotterdam Onderwerp cultuuronderwijs: strijd tegen het water o Geschiedenis (van de stad, maar ook van de leerlingen) o Schilderen o Filosofie

30 Dank voor uw aandacht