Wij weten van fietsen

Hèt fiets-adviesbureau van Nederland Wij weten van fietsen Wij, dat zijn de adviseurs van Ligtermoet & Partners, in 2012 samengegaan met BVA Verkeersadviezen. Een team van mensen die stuk voor stuk hun sporen in fietsbeleid ruimschoots hebben verdiend. Samen beschikken wij over een omvangrijke, langdurige en veelzijdige deskundigheid en ervaring in fietsbeleid en -infrastructuur. Op alle niveaus: lokaal, regionaal, nationaal en internationaal. We durven daarom wel te zeggen dat we binnen de advieswereld beschikken over het beste fietsteam. Dit maakt dat we vrijwel alle type projecten succesvol kunnen uitvoeren, uitmondend in passende, creatieve, vernieuwende adviezen. Concreet en praktisch toepasbaar, zodat u er als opdrachtgever direct mee aan de slag kunt! Advieswerk voor gemeenten In deze brochure gaan we specifiek in op de fietsprojecten die we uitvoerden voor gemeenten. Wat ons betreft ligt daar het hart van het fietsbeleid. Van stilstaan (fietsparkeren) tot hard fietsen (snelfietsroutes), van fietsplannen tot concrete kruispuntontwerpen, van complete netwerken tot het fietsen in voetgangersgebieden. Wij onderzochten, adviseerden en evalueerden. Met concrete verbeteringen van het fietsklimaat als resultaat! Tal van projecten die we uitvoerden voor gemeenten, komen aan de orde, afgewisseld met thema s waarop we kennis verzamelden en vastlegden in publicaties. Het gaat o.a. over Fiets in GVVP s, Fietsplannen, Fietsparkeerplannen, Fietsnetwerken, Snelfietsroutes, Fietsveiligheid, en Kruispuntontwerpen. 1

Fiets in GVVP s We schreven diverse GVVP s. Hoewel elk GVVP anders is, speelt de fiets altijd een belangrijke rol. De fiets is immers een belangrijk vervoermiddel in steden en dorpen. Geen uitstoot, weinig ruimtebeslag, lage kosten. Twee gemeenten waar mede dankzij ons GVVP de synergie tussen fiets en stad goed geslaagd is, zijn Nunspeet en Goes. CROW-publicaties Uiteraard gebruiken we in onze adviezen de richtlijnen en aanbevelingen zoals die zijn opgesteld door het CROW. We kennen die richtlijnen goed; op fietsgebied zelfs bijzonder goed. Want zowel de Ontwerpwijzer Fietsverkeer (CROW 230) als de Leidraad Fietsparkeren (CROW 158) werden door ons samengesteld, deels op basis van eigen onderzoek. Ook de voorzieningenbladen van de ASVV (CROW 720), waarin fietsinfrastructuur een belangrijk onderdeel is, hebben wij geactualiseerd. Fiets in GVVP Nunspeet (Peter Kroeze) In Nunspeet werd in het GVVP een hoofdstructuur voor fietsverkeer vastgelegd. Daarbij hoorde meteen ook een uitvoeringsprogramma en een beoordelingskader. In de gemeenteraad bleek veel waardering voor de wijze waarop we bij de start raadsfracties en maatschappelijke organisaties hebben betrokken bij het inventariseren van de belangrijkste kernkwesties en bij het opstellen van een overall-visie. Waardering kregen we ook voor onze analyse van en oplossingsvoorstellen voor diverse in Nunspeet al jaren op de agenda staande probleemsituaties. In het plan zijn diverse aanvullingen opgenomen ter versterking van het autoluwe fietsroutenetwerk door de kern van Nunspeet, met aparte aandacht voor fietsparkeren. Fiets in GVVP Goes (Dirk Ligtermoet) Het GVVP van Goes bevat een breed scala aan maatregelen om het voor fietsers veiliger en prettiger te maken. Niet alleen door realisatie van specifieke voorzieningen voor fietsers (ontbrekende fietspaden en kortsluitingen, extra fietsparkeervoorzieningen en een gratis bewaakte stalling op de Grote Markt) maar ook door maatregelen in relatie tot het autoverkeer: aanleg rotondes, fietsvriendelijke afstelling VRI s, herinrichting 30-km wegen, etc. Ook hier betrokken we uitgebreid de politiek, wijkverenigingen en maatschappelijke organisaties in het proces. Zo kwamen we uiteindelijk tot een beleidsvisie, een serie kernmaatregelen en een beoordelingskader. Later werd Goes genomineerd in de top 5 van beste fietsgemeenten van Nederland. Stationsplein, Nunspeet Fietsberaad en kennisbank Ligtermoet & Partners was in 2001 nauw betrokken bij het ontstaan van het Fietsberaad: een landelijk kennisplatform voor iedereen die bezig is met de ontwikkeling en uitvoering van fietsbeleid. Sindsdien worden we regelmatig ingeschakeld ter ondersteuning van diverse activiteiten. Zo begeleidden we diverse projecten en schreven (mee aan) tal van vakpublicaties en artikelen (in het magazine Fietsverkeer). De kennisbank op www.fietsberaad.nl werd door ons gemaakt, gevuld en onderhouden. De meeste bijeenkomsten van het Fietsberaad werden en worden door ons georganiseerd en geleid. Zo blijven we op de hoogte van de ontwikkelingen op fietsgebied en brengen zelf ook gericht onze eigen kennis in. Koetingseweg, Goes 2

Fietsplannen Fietsparkeerplannen Fietsplannen als aparte plannen (dus niet als onderdeel van een GVVP) zien we vooral bij wat grotere steden. Toch besteden ook kleinere gemeenten steeds vaker specifieke aandacht aan de fietser, vooral met het oog op mogelijke verbeteringen voor de veiligheid van fietsers. Fietsplan Raalte (Peter Kroeze) Al in de jaren 90 maakten wij (BVA) een vooruitstrevend fietsplan voor de gemeente Raalte. Daar zijn we nog steeds trots op; het was een ambitieus plan waarin voor het eerst fietsbeleid en fietspromotie integraal werden benaderd. Het kwam tot stand via een integrale aanpak, met gedeelde inzet van betrokken disciplines, afdelingen, politiek en inwoners. Het bevatte tal van fysieke maatregelen voor vlot, veilig en comfortabel fietsen, met daaraan gekoppeld een deskundige aanpak van het communicatietraject. Nog steeds is Raalte in zijn grootteklasse koploper in fietsgebruik. Fietsplan Den Bosch (Dirk Ligtermoet) Lekker Fietsen is de titel van het fietsplan dat we in 2009 schreven. Het plan heeft een ambitieus doel: 10% afname van de interne autoritten en 10% groei van intern fietsgebruik bewerkstelligen. We maakten een integraal fietsplan om het fietsgebruik de komende jaren sterk te stimuleren. Het plan rust op vier pijlers: verbeteren van het fietsnetwerk, uitbreiden van (gratis) stallingvoorzieningen, continue promotie van het fietsen en het toepassen van innovatieve concepten. Den Bosch werd mede dankzij dit fietsplan in 2011 verkozen tot beste fietsstad van Nederland. Nog specifieker (en daarmee nóg concreter) wordt het als er een deelaspect van fietsen in beleid wordt gevat. Fietsparkeren wordt steeds meer een onderwerp op zichzelf. Diverse GVVP s en fietsplannen die wij schreven, bevatten een stevig hoofdstuk over fietsparkeren. Maar we schreven ook specifieke fietsparkeerplannen. Rode Loper Amsterdam (Govert de With) Ook Amsterdam wil een warm welkom bieden aan fietsers èn voetgangers. Een Rode Loper voor hen uitrollen van Centraal Station via de Dam tot in de Pijp. In dit gebied komen alle aspecten van fietsparkeren samen: veel bezoekers van het centrum, maar ook bewoners, werknemers en OV-reizigers voor de nieuwe metrolijn. Wij onderzochten per deelgebied de fietsparkeerbehoefte, rekening houdend met loopafstanden, doelgroepen, parkeerduur etc. Daarna formuleerden we een aantal varianten om aan die behoefte te kunnen voldoen. Dit vormde de basis om consensus te bereiken tussen de betrokken stedelijke diensten en politici over wat de beste oplossing is qua budget en behoeften van fiets èn voetganger. Centrum Den Haag (Peter Kroeze) Na de realisatie van een nieuwe verkeersstructuur voor het centrum van Den Haag, wilde de gemeente ook de verblijfskwaliteit voor fietsers én voetgangers in de binnenstad verder verbeteren. Daarvoor moest ook nadrukkelijk gekeken worden naar de stilstaande fiets. Wij voerden daartoe het nodige onderzoek uit, stelden een visie op en vertaalden die in concrete maatregelen op straat. Het onderzoek maakte duidelijk hoe groot het tekort was aan fietsparkeerplaatsen. Duidelijk werd dat voor 25% van de geparkeerde fietsen een bewaakte stalling noodzakelijk was. We stelden een plan op met concrete voorstellen voor verbeteringen aan kleine en grote stallingen om de bezettingsgraad van de stalling èn de modal split van de fiets omhoog te krijgen. 3 3

Fietsnetwerken Een hoofdnet fiets. Veilig, direct, comfortabel ingericht. Hoe ontwikkel je dat? Welke eisen stel je er aan? Hoe inventariseer je knelpunten? Welke pak je als eerst aan? Wij hebben brede ervaring met een doeltreffende aanpak. We ontwikkelden voor gemeenten diverse fietsnetwerken, beoordeelden de kwaliteit, en zorgden ook voor een realistische uitvoeringsplanning met duidelijke prioriteiten. Waddinxveen (Maja van der Voet) De gemeente Waddinxveen wilde het fietsgebruik stimuleren door een logisch netwerk van fietsroutes vast te stellen en die veilig en comfortabel in te richten. We voerden tellingen uit en hielpen de gemeente bij heldere keuzes: autoverkeer verder bundelen, zo direct mogelijk fietsroutes waar mogelijk door autoluwe verblijfsgebieden, kruisingen en rotondes fietsvriendelijker inrichten, oog hebben voor mogelijke quick wins: paaltjes verwijderen, bochten verruimen, etc. We inventariseerden samen met bewoners de knelpunten. Dit leidde tot een concreet uitvoeringsprogramma, met prioriteiten op basis van de omvang van het probleem, het aantal betrokken fietsers en de kosten. Internationale fietskennis In de loop der jaren voerden we diverse internationale fietsprojecten uit in het kader van Europese kennisprogramma s. Zo waren we betrokken bij de ontwikkeling van de fietsaudit BYPAD, waarmee gemeenten de kwaliteit van hun fietsbeleid kunnen evalueren, en pasten we deze ook toe in diverse gemeenten in België. Verder schreven we in het kader van het PRESTO-project een 25-tal factsheets met praktische handvatten voor de realisatie en promotie van goede fietsvoorzieningen. En we zorgden voor een goede verankering van fietsvriendelijk beleid in het QUEST-project voor energie-efficiënt en duurzaam stedelijk transport. De kennis die we in deze projecten opdeden, passen we - waar dat een toegevoegde waarde heeft - toe binnen de Nederlandse context. Magazine Fietsverkeer Voor het magazine Fietsverkeer schreven we diverse artikelen waarin we telkens het fietsbeleid van een stad analyseerden. Mini-audits als het ware, waarvoor we ter plekke gingen kijken, interviews hielden met de betrokken ambtenaren en de praktijk vergeleken met beleid, richtlijnen en andere steden. Op deze manier deden we uitgebreide kennis op over stedelijk fietsbeleid, aan de hand van steden als Breda, Zwolle, Leiden, Amsterdam, Veenendaal en Kopenhagen. Station Antwerpen-Berchem Barrières in netwerken (Dirk Ligtermoet) Goes heeft een spoorlijn die de stad doorkruist. Voor het auto- en fietsverkeer werden oplossingen gezocht om de barrièrewerking van de spoorlijn te verminderen. Wij voerden een onderzoek uit naar de beste plek voor een extra fietstunnel. We inventariseerden en beoordeelden systematisch de verschillende locatiemogelijkheden op basis van maaswijdte, kwaliteit van de plek in het fietsnetwerk, ruimtelijke inpasbaarheid, ontwerpaspecten, etc. Ook maakten we grove ontwerpschetsen. Tenslotte maakten we ook een kostenvergelijking van de meest kansrijke varianten. Op basis hiervan kon uiteindelijk een duidelijke voorkeursoplossing bepaald worden. Provinciale fietsnetwerken (Maja van der Voet) Voor de provincies Zuid-Holland en Zeeland stelden we de interlokale netwerken van hoofdfietsroutes op. Lokale hoofdroutes hebben we meegenomen in deze interlokale netwerken. De routes stoppen immers niet bij de komgrens. 4

Snelfietsroutes Het zijn er toch nog best veel: fietsers die over grotere afstanden van stad naar stad fietsen. Om die fietsers te faciliteren en om nog meer mensen te verleiden voortaan vaker de fiets te pakken, wordt op steeds meer plekken in Nederland gewerkt aan de realisatie van Snelfietsroutes. Wij dachten mee over verschillende aspecten hiervan. Snelfietsroutes Amersfoort (Peter Kroeze) De gemeente Amersfoort wilde de interlokale fietsroutes tussen Amersfoort en Hoevelaken en Amersfoort en Soest verbeteren. Wij hielpen bij de keuze van de beste route door mogelijke alternatieven per fiets te beoordelen. Daarna maakten we een netwerkanalyse van de potentie van de routes in aantallen gebruikers. Ook de benodigde maatregelen om de route om te vormen tot snelfietsroute werden door ons op een rij gezet. Daarna hebben we deze geprioriteerd op basis van het probleemoplossend vermogen, het aantal fietsers dat ervan profiteert en de kosten die nodig zijn voor het realiseren van de maatregelen. Bewegwijzering (Govert de With) De Stadsregio Arnhem-Nijmegen is één van de voorlopers met de realisatie van diverse snelfietsroutes. Om deze voor gebruikers nog aantrekkelijker te maken, heeft men als pilot vijf nieuwe soorten wegwijzers geplaatst. Wij enquêteerden fietsers die gebruik maken van de snelfietsroute. Zij waardeerden de bijzondere bewegwijzering en hadden een voorkeur voor twee van de geteste vijf soorten wegwijzers. De borden dragen bij aan de herkenbaarheid van de snelfietsroute. De Stadsregio wil hiermee verder en zoekt eerst afstemming met andere regio s en provincies, met het doel om samen tot uniforme keuzes te komen. Voetgangersgebieden Hoewel fietser en voetganger soms samen onder de noemer langzaam verkeer geschaard worden, hebben zij toch echt een eigen aanpak nodig. Een terrein waarop ze elkaar tegenkomen en er wel een gezamenlijke aanpak nodig is, is Fietsen in winkelstraten. Als bureau met een scherp oog voor deze groene maar ook kwetsbare verkeersdeelnemers, hebben we hier in diverse gemeenten mee te maken gehad. Winkelgebied Hardenberg (Peter Kroeze) Voor Hardenberg hebben we de mogelijkheden tot het combineren van fiets en voetganger onderzocht. Onze conclusie was om het fietsen in het voetgangersgebied niet te verbieden, omdat een volledige aanpassing van het regime niet nodig is. Deel van de overweging hierbij is dat als fietsen niet mag, maar wèl kan, het toch zal gebeuren. Andersom, als het wel mag, maar niet kan, zal het ook níet gebeuren. Dit neemt niet weg dat goede regelgeving nodig is. Consequent en logisch, zodat de fietser niet hoeft om te rijden voor een niet-bestaand probleem. Oosteinde, Hardenberg Monitorinstrument snelfietsroutes Het Platform FietsFileVrij ondersteunt regio s met plannen voor een snelfietsroute. In opdracht van het Platform ontwikkelden wij een methodiek om de effecten van zowel infra-investeringen als communicatie-inspanningen op een vergelijkbare manier te evalueren. Dit format bestaat uit drie elementen: een inventarisatie van input en output van gevoerd beleid; inzet van een meetfiets; enquêtering van fietsers op de route. Fietsplannen Den Bosch/Den Haag In Den Bosch heeft de hele binnenstad het regime van winkelerf gekregen. Behalve tijdens de warenmarkt mag er altijd gefietst worden met een bij het voetgangersverkeer passende snelheid. Fietsen en wandelen bleken (ondanks een eerder verbod) prima samen te gaan en hiermee onderscheidde Den Bosch zich destijds als fietsstad. In Den Haag was enkele jaren later de Grote Markt het heikele punt. Maar ook hier is met succes gekozen voor het toestaan van fietsen samen met de voetgangers. 5

Fietsveiligheid De hoofdeisen voor een fietsnetwerk worden vaak in één adem genoemd: direct, comfortabel, veilig, snel. Veilig heeft hierbinnen echter een afwijkende plek. Veiligheid is een noodzakelijke randvoorwaarde om mensen te laten fietsen, niet iets dat eventueel wel wat minder goed mag zijn. Veilige Fietsoversteken (Peter Kroeze) Wij onderzochten voor de gemeente Heerde twee oversteken van een hoofdfietsroute over een 50km-weg door middel van intensieve observatie. Bij deze oversteken heeft de fietsroute voorrang. Onze observaties maakten duidelijk dat die voorrang vaak niet gerespecteerd wordt. Dat het niet vaker misgaat, komt doordat fietsers ondanks hun voorrang erg voorzichtig blijven. We deden een aantal concrete aanbevelingen om de oversteekplekken beter zichtbaar te maken voor het gemotoriseerde wegverkeer. Vervolgens hebben we dit onderzoek breder getrokken en onze bevindingen vergeleken met vergelijkbare situaties in andere gemeenten. Het beeld bleef hetzelfde: voorrang geven aan de fietsroute is goed mogelijk, maar stelt extra eisen aan de inrichting van het kruispunt. Discussienotitie Fietsstroken In opdracht van en samen met CROW-Fietsberaad schreven we een discussienotitie over de vele verschijningsvormen van fietsstroken en hoe daarin meer duidelijkheid te scheppen. We legden daarvoor nauwkeurig onze eigen ervaringen met de in onze eigen woongebieden aanwezige fietsstroken vast. We keken wat wel en niet goed werkt, formuleerden verklaringen en ontwikkelden samen met het Fietsberaad aanbevelingen voor optimale combinaties van fietsstrookbreedte en rijstrookbreedte bij verschillende profielbreedtes en omstandigheden. De discussienotitie werd gepresenteerd in twee goed bezochte bijeenkomsten. Aansluitend wordt onderzoek uitgevoerd om de aanbevelingen te kunnen onderbouwen, zodat ze hun plek kunnen vinden in de handboeken en daarmee gaan leiden tot betere voorzieningen voor fietsers op straat. Abelenlaan, Ouderkerk a/d IJssel (80-490 - 80 cm) Dorpsstraat, Heerde, Bestaande en voorgestelde situatie Lokale aanpak (Govert de With) Naar aanleiding van het onderzoek naar fietsongevallen (zie kader op pagina 7) werd landelijk afgesproken dat alle gemeenten een eigen lokale aanpak veilig fietsen gaan maken. Daarvoor heeft het Fietsberaad een modelaanpak ontwikkeld. In de Alblasserwaard hebben wij zes gemeenten geholpen met hun eigen lokale aanpak. Langs eenzelfde stramien, maar wel elk met eigen accenten. Zij beschikken nu over een concreet inzicht in knelpunten en maatregelen ter verbetering van de verkeersveiligheid van fietsers Oversteekongevallen fietsers (Peter Kroeze) Voor Rijkswaterstaat voerden we in 2009 een omvangrijk empirisch onderzoek uit naar de veiligheid van fietsers bij voorrangskruisingen met 50km-wegen. Welke infrastructuurkenmerken maken dat soort kruisingen meer en minder veilig? We analyseerden ruim 400 kruispunten en kwamen tot heldere aanbevelingen: fietspaden op 2 tot 5 m van de hoofdweg zijn het veiligst en verder is vooral een snelheidsremmer voor verkeer in en uit de zijweg gewenst: een drempel, uitritconstructie of verhoogd liggende oversteek. 6

Kruispuntontwerpen De veiligheid van fietsers is vooral in het geding op kruispunten. Bij diverse projecten maakten wij ook het daadwerkelijke ontwerp voor een lastige kruising. Belangrijk werk, leuk om te doen en mooi om onze kennis en ervaring ook hier toe te kunnen passen. Ontwerp kruispunt Meppel (Jan Haveman) In Meppel hebben we een ontwerp opgesteld voor de Zuiderlaan, die een belangrijke verbinding vormt in de route tussen de wijk Koedijkslanden en het centrum van Meppel. Naast het brede profiel van de Zuiderlaan was vooral het kruispunt met de Jan Tooroplaan een knelpunt. In de bestaande situatie was dat een complexe situatie met diverse aansluitingen van (vrijliggende) fietsvoorzieningen. Het ontwerp voorziet in een sterk vereenvoudigde vormgeving van het kruispunt en een eenduidige voorrangssituatie waarbij de route via de Jan Tooroplaan in de richting van het NS station en het centrum van Meppel voorrang heeft gekregen. Met deze aanpassingen ontstaat een veel overzichtelijkere situatie, waardoor de verkeersveiligheid op deze locatie zal toenemen. Ontwerp kruispunt Epe (Jan Haveman) De centrumring van Epe is belangrijk voor de afwikkeling van het verkeer van en naar het centrum en de omliggende woonwijken. Omdat de wijken buiten de ring liggen en het centrum erbinnen wordt de ring op veel locaties door fietsers overgestoken. De ring, waarop eenrichtingverkeer geldt, kent veel bochten waarin aansluitingen met zijwegen liggen. Vooral deze locaties zijn onveilig voor fietsers om af te slaan. Het zicht is slecht en er is nauwelijks opstelruimte. Voor diverse kruispunten op de ring hebben wij een verbetervoorstel gedaan. In vrijwel alle gevallen is er meer ruimte geboden aan de fiets om zich op te kunnen stellen en zijn er vrijliggende fietsvoorzieningen in de tegenrichting aangelegd, waarbij de vrijkomende ruimte is toegekend aan de fietser in de rijrichting van de ring. Zuiderlaan / Jan Tooroplaan, Meppel CROW-Fietsberaad publicaties We deden in opdracht van Rijkswaterstaat uitgebreid onderzoek naar de oorzaken en verschijningsvormen van fietsongevallen. Deze systematische aanpak leidde tot diverse nieuwe inzichten, bijvoorbeeld over het belang van ontvlechting ; het is niet genoeg om te zorgen voor vrijliggende fietspaden langs hoofdwegen, idealiter moet het fietsnetwerk zoveel mogelijk worden losgekoppeld van het autonetwerk. Dit onderzoek vormde de basis voor publicatie 19 van CROW-Fietsberaad, die ook door ons geschreven werd. Deze publicatie is de laatste jaren uitgegroeid tot het standaardwerk over (lokale) fietsveiligheid. Beekstraat/Lohuizerweg, Epe 7 7

Li LIGTERMOET & PARTNERS BVA verkeersadviezen Ligtermoet & Partners en BVA Verkeersadviezen helpen opdrachtgevers bij het ontwikkelen, organiseren, vastleggen en evalueren van verkeersbeleid en alles wat daar bij komt kijken aan onderzoek en communicatie. Twee bureaus, functionerend als één geheel samen met Timenco in Vlaanderen. Met een grote reputatie op het gebied van fietsverkeer, verkeersveiligheid, regionaal openbaar vervoer en integraal verkeersbeleid. Ervaren adviseurs, met verschillende achtergronden en expertises, die met betrokkenheid en een kritische blik en state-of-the-art-adviezen uitbrengen. Onze adviseurs werken grensoverschrijdend samen in opdrachten waar wij elkaars expertise kunnen benutten. Onze opdrachtgevers zijn gemeenten, waterschappen, stadsregio s, provincies, ministeries, kenniscentra, programmabureaus van de Europese Commissie en af en toe een bewonersvereniging, advocatenbureau of bedrijf. Bij ons staat persoonlijke aandacht voor de klant centraal. Peter Kroeze volgde de opleiding verkeerstechniek aan de HTS in Leeuwarden. Hij werkte eerst als verkeerskundige bij een gemeente en daarna bij verschillende adviesbureaus, waaronder BVA. Hij schreef de Ontwerpwijzer Fietsverkeer en verrichtte vooral onderzoek naar fietsveiligheid. Peter is gecertificeerd verkeersveiligheidsauditor. Dirk Ligtermoet studeerde maatschappijgeschiedenis in Rotterdam en werkt sinds 1986 als onderzoeker in de wereld van verkeer. Hij heeft vele onderzoeken en evaluatiestudies uitgevoerd voor landelijke kennisinstituten, ministerie, provincies en grotere gemeenten. Dirk geldt als autoriteit op het gebied van fietsbeleid, fietsparkeren en ketenmobiliteit. Jan Haveman heeft net als Peter de opleiding Verkeerstechniek aan de HTS in Leeuwarden gevolgd. Hij heeft een enorme ervaring op het gebied van het uitvoeren van verkeersonderzoek, het opstellen van verkeersplannen, advisering over verkeerscirculatie en de uitwerking van infrastructurele maatregelen in concrete ontwerpen met oog voor de fietser. Maja van der Voet studeerde geografie, verkeerskunde en milieumanagement in Berlijn. Vanaf 2004 werkt ze in Nederland, eerst bij het milieucentrum en later bij het ingenieursbureau van de gemeente Amsterdam. Maja heeft haar sporen verdiend in het opstellen van fietsroutenetwerken en het ontwikkelen van duurzaam mobiliteitsbeleid. Govert de With studeerde Bedrijfsinformatica aan de VU in Amsterdam. Hij werkte eerst als data-analist bij een marktonderzoeksbureau en stapte in 2007 over naar de wereld van verkeersbeleid door te gaan werken als beleidsadviseur voor de gemeente Amsterdam namens de Fietsersbond. Hij heeft kennis van alle facetten van fietsbeleid. Ligtermoet & Partners, september 2014 Ligtermoet & Partners Stationsplein 7a, 2801 AK Gouda T (0182) 520 870 F (0182) 520 877 E info@ligpart.nl KvK 29040450 8 8 BVA Verkeersadviezen bezoekadres; Noordzeelaan 38-A, 8017 JW Zwolle Postbus 40089, 8004 DB Zwolle T (038) 460 6747 E bva@bvaverkeer.nl KvK 05075530