Studiedagen Vrije School Heerlen in Epen Door Jolanda Zager, Intern Begeleider Dit jaar kozen we in het kader van onze jaarlijkse studietweedaagse voor het thema van het hoogbegaafde kind. En dan specifiek voor het hoogbegaafde kind in de vrije school. In het verleden was dit een thema dat niet zo heel vaak een rol speelde op onze school, totdat de laatste jaren toch steeds meer kinderen opvielen op een manier waar we niet meer omheen kunnen. Enerzijds heeft dit natuurlijk te maken met het feit dat de huidige maatschappij kinderen steeds vroeger wakker maakt, anderzijds zijn ook wij meer bezig geweest met het meten van cognitieve ontwikkeling middels toetsen en testen. Ook is het een thema dat erg actueel is geworden en waar veel over wordt gepubliceerd. Redenen genoeg om ons te gaan verdiepen in dit fenomeen. Het begon met het uitnodigen van een bureau dat psychosociale begeleidingstrajecten voor hoogbegaafden aanbiedt. De lezing die dit bureau verzorgde, maakte al snel duidelijk dat het gaat om kinderen die in zekere zin afwijken van de gewone leerling, door een andere neurologische ontwikkeling die een andere didactische en pedagogische aanpak vereist om hen tot optimale ontwikkeling te brengen. Verder volgden een aantal leerkrachten een studiedag over dit
thema bij de schoolbegeleidingsdienst; terwijl anderen naar een miniconferentie over dit onderwerp gingen. Maar de vragen over wat het nu precies betekent, welke signalen er serieus genomen moeten worden, hoe het vertaald kan worden in pedagogisch en didactisch aanpak op de vrije school na een eventuele signalering, werden hiermee niet direct beantwoord. Tegelijkertijd rees de vraag: Erkennen of herkennen we deze leerlingen wel voldoende en wat doen we eigenlijk nu al om hen tegemoet te komen?. Dat Frietzen Grünbauer-Felius in de vorm van Vrijhoog ons pad kruiste, was dan uiteraard ook bijna geen toeval meer te noemen. Al in de voorbereiding naar de studiedagen toe, samen met haar, ontstond het vertrouwen dat ze goed wist uit te leggen wat hoogbegaafdheid nu eigenlijk is en dat ze goed op de hoogte is van de visie van de vrije school. Precies wat we nodig hadden, dus. Aldus begonnen onze studiedagen in het zonovergoten, heuvelachtige lentelandschap in Epen, Limburg op donderdag 15 maart j.l., om een dag later te eindigen. Frietzen startte met algemene informatie over het thema, ondersteund met een powerpoint presentatie: boeiend en tegelijkertijd vele vragen oproepend in ons team (deze vragen vormen tot op heden inspiratie om het fenomeen verder te onderzoeken tijdens de pedagogische vergaderingen). Wat hierop volgde was een uitwerking van ideeën en adviezen per jaargroep, uitgaande van de kleuterklas. De oplossingen waren opeenstapelend, wat wil zeggen dat de aanpassingen in bijvoorbeeld de kleuterklas, basis zijn voor de eerste klas, met uitbreidingen die hier weer mogelijk zijn door de ontwikkelingen op deze leeftijdsfase, aangepast aan het lesprogramma. Met andere woorden: nu werd de link gelegd met het onderwijs
zoals wij het toepassen en de specifieke aanpak voor het hoogbegaafde kind. Eigenlijk te veel om er in korte tijd mee bezig te zijn! Nog een reden dus, om verder te gaan met nader onderzoek, maar met behulp van de bijgeleverde, prima verzorgde reader, zullen we zeker een eind verder komen. Na de middagpauze gingen we aan de slag met praktische uitwerkingen: in groepjes gingen leerkrachten uiteen om materialen per klas uit te werken, onder leiding van Frietzen. Het bleek dat dit voor de kleuterjuffen meer vragen opriep dan voor de onderbouw omdat het werken met het jonge kind en de kleuter vanuit de antroposofische visie moeilijker te combineren is met aanpassingen, die cognitief gericht zijn. Frietzen bood ook hier de nodige aandacht voor. Stof tot nadenken bij de kleuterjuffen!!!! De onderbouwleerkrachten gingen!!!! voornamelijk aan de slag met het maken!!!! van de octaaf, de houten schijf, die gebruikt!!!! kan worden bij het verwerken van!!!! zelfstandige opdrachten.!!!! Er ontstonden als vanzelf varianten op het!!!! voorbeeld van Frietzen, aangepast aan de!!!! eigen klassensituatie. En tegelijkertijd werden opdrachten bedacht, die te gebruiken zijn in samenhang met de octaaf.
Ook was er een leerkracht, die kaartjes maakte met kleine cognitieve vraagstukjes. Deze kan hij vlak voor een motorische oefening aan leerlingen uitreiken om ze meer in het motorische te krijgen. De tweede dag volgde met een korte euritmie- inleiding, verzorgd door onze eigen euritmiste, uitgaande van denken, voelen, willen en de samenhang ervan. Dit als vergelijking met de ontwikkeling van het hoogbegaafde kind waarbij de zogenaamde topdown verwerking in een dimensie werd gezet. De informatiestroom van deze kinderen is dusdanig afwijkend dat het zonder meer aanspreken van hen in het gevoelsgebied een probleem oplevert en het beter is om hen op te halen waar ze staan en ze te lokken naar het voelen: een uitdaging voor ons vrijeschoolleerkrachten! Even pauze Vervolgens gingen we aan de slag met een aantal casussen, van te voren door ons zorgvuldig uitgekozen: één kind uit de kleuterafdeling, één leerling uit klas 1 en 2, één uit klas 3 en 4 en een leerling uit klas 5 en 6, alle leeftijdscategorieën dus. Het werd als het ware telkens een korte kinderbespreking, waarbij Frietzen een goed toehoorder bleek te zijn. Ze analyseerde de
door ons beschreven situatie en hulpvraag en wist telkens adviezen en tips voor begeleiding te geven. Uit de afsluitende nabeschouwing kwam duidelijk naar voren dat we de studiedagen unaniem als informatief en interessant hadden ervaren. Uiteraard zijn niet al onze vragen en twijfels beantwoord, maar er is zeker een kiem gelegd om verder te gaan met het proces om het hoogbegaafde kind in onze school beter te begeleiden. Fijn om te weten dat Vrijhoog na afloop van deze goed gevulde dagen bereid is om nazorg te bieden. De expertise van Frietzen kunnen we blijven raadplegen als we zitten met vragen op dit specifieke gebied. Het idealisme, enthousiasme en bereidheid van haar om te werken vanuit een antroposofische visie op het kind bleek bijzonder plezierig. Hoe het nu verder gaat? Na afloop besloten we om de reader van Vrijhoog in een pedagogische vergaderingen nog eens gezamenlijk te bestuderen. Deel 1: de theorie, samen lezen en samen leren; deel 2: de praktijk, per klas uitwerken en interventies en ideeën verzamelen om te gaan toepassen in onze school. Bij deze onze dank aan Frietzen van Vrijhoog, voor de geslaagde studie tweedaagse van dit schooljaar. Jolanda Zager, IB Vrije School Heerlen.