FOCUS DE BUITENLANDSE HANDEL IN LAND- EN TUINBOUWPRODUCTEN STAND VAN ZAKEN IN 2012 Vlaamse overheid Departement Landbouw en Visserij Afdeling Monitoring en Studie Blik op de buitenlandse agrohandel 1.Aandeel landbouw in totale Belgische handel 2. Agrarische handel en onderdelen 3. Handelspartners 4. Belangrijkste exportproducten 5. Agrarische in- en uitvoer van de EU-27 6. Vlaamse agrohandel 7. Inflatie en wisselkoers van de euro Meer informatie BLIK OP DE BUITENLANDSE AGROHANDEL De agrarische handel in België beleefde een goed jaar in 2012: een daling van de wisselkoers van de euro ten opzichte van de Amerikaanse dollar en het Britse pond deden de markten heropleven, wat leidde tot meer export. De inflatie bleef vrij hoog, vooral bij de verse groenten, met een gemiddelde prijsstijging 2011-2012 van bijna 6%. De totale invoerwaarde voor agrarische producten bedroeg in 2012 33,6 miljard euro (+3%) en de totale Belgische uitvoerwaarde 38,4 miljard euro (+8%). Landbouw, tuinbouw en visserij hebben een aandeel van 9,9% in de totale nationale import en 11% in de totale nationale export. België vertegenwoordigt 8,2% van de totale uitvoer van landbouwproducten van de 27 EU-lidstaten samen. Vlaanderen, dat een sterk exportgerichte regio is, staat voor 82% van de nationale invoer van agrarische producten en voor 81,5% van de nationale uitvoer. Onze exportproducten zijn vooral chocolade (2 miljard euro), aardappelbereidingen (1,3 miljard euro), varkensvlees (1,3 miljard euro) diepvriesgroenten (1 miljard euro) en bier (1 miljard euro). Ook de sierteeltsector mag niet vergeten worden met een uitvoerwaarde van bijna 800 miljoen euro. Ons land haalt 62% van de agrarische import en 68% van de agrarische export uit handel met de buurlanden. Dat betekent helemaal niet dat uitvoer naar derde landen onbelangrijk is; daar liggen nog heel wat mogelijkheden tot groei. De handel met Rusland neemt verder toe voor peren (87,5 miljoen euro), varkensvlees (44 miljoen euro), perziken en tomaten. 80% van de vlasproductie gaat naar China en India (samen 75 miljoen euro uitvoerwaarde). De aardappelverwerkende industrie dringt verder door in Azië, Afrika en Zuid- Amerika. De Verenigde Staten zijn onze voornaamste klant voor bier buiten Europa, ter waarde van 122 miljoen euro. Tot slot staan Belgische chocoladeproducten wereldwijd bekend als luxeproduct. In exportwaarde bekleden ze een derde plaats op wereldniveau, na Duitsland en Nederland. Meer info vindt u op /studies Vermenigvuldiging en/of overname van gegevens zijn toegestaan mits de bron expliciet vermeld wordt: Samborski V. (2013), De buitenlandse handel in land- en tuinbouwproducten: stand van zaken in 2012, Beleidsdomein Landbouw en Visserij, afdeling Monitoring en Studie, Brussel. Depotnummer: D/2013/3214/163. 1
1. AAANDEEL HANDEL IN TOTALE BELGISCHE HANDEL De Belgische buitenlandse handel groeide in 2012 lichtjes, met een totale import van 340,3 miljard euro (+1,5%) en een totale export van 347,5 miljard euro (+1,6%). Na de crisis in 2010 ging de handel er in 2011 op vooruit, waardoor de situatie naar een normaal niveau teruggekeerd is. Het totale Belgische handelsoverschot krimpt tot 7,2 miljard euro (11 miljard euro in 2011). De sector land- en tuinbouw en visserij neemt een aandeel van 9,7% in de totale import en van 11,3% in de totale export. 2. AGRARISCHE HANDEL EN ONDERDELEN De totale uitvoerwaarde voor agrarische producten bedroeg in 2012 38,4 miljard euro (+8%) en de totale invoerwaarde 33,6 miljard euro (+3%). De export nam sterker toe dan de import, waardoor het agrarische handelsoverschot is toegenomen tot 4,7 miljard euro (+52%). Vooral de dierlijke producten en agro-industriële producten dragen bij tot het positieve saldo, met een overschot van respectievelijk 2 miljard euro en 1,8 miljard euro. Enkel akkerbouw vertoont een klein tekort. In de volgende jaren wordt een verdere toename van de export verwacht, nu de voedingsindustrie inzet op een omzetstijging van 5 miljard euro uit de export (Fevia, 23 april 2013). De voedingsindustrie heeft volgens het communautaire concept (dus inclusief doorvoer) een aandeel van 69% in de export en van 66% in de import (Fevia). Figuur 1: Import, export en handelssaldo van agrarische producten, België, miljard euro, 2012 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0-5 IMPORT EXPORT SALDO akkerbouw dierlijke producten tuinbouwproducten agro-industriële producten andere producten 2
Akkerbouwproducten België voert voor 13,2 miljard euro aan akkerbouwproducten in en voor 13,1 miljard euro uit. Dat resulteert in een klein handelstekort van 43 miljoen euro. De invoer nam met +4,6% toe en de uitvoer met +7,3%, (inclusief de inflatie, zie punt 7). In vergelijking met 2011 valt vooral een belangrijke toename van de invoer van graan in korrel op (van een aandeel van 11,9% naar 14%). Deze groep bestaat uit gerst, tarwe, rogge, triticale, maïs, rijst, enz. De invoerwaarde van maïs nam toe van 263 miljoen euro naar 354 miljoen euro (+35%), van zachte tarwe van 543 miljoen euro naar 657 miljoen euro (+21%) en harde tarwe van 98 miljoen euro naar 155 miljoen euro (+58%). Aan de uitvoerzijde exporteert België 37% meer bietsuiker en 25% meer oliehoudende bijproducten en 4% meer chocoladeproducten in vergelijking met 2011. 63% van de uitvoer van Belgische chocoladeproducten gaat naar de buurlanden. De exportwaarde voor aardappelproducten neemt verder toe van 1,2 naar 1,3 miljard euro. Er zijn ook enkele producten, waarvan minder ingevoerd is dan in 2011: koffie (-13%), rijst (-12%) en oliën (-6%). Het negatieve saldo is toe te schrijven aan een grote invoer van allerlei oliën zoals zonnebloemolie (187 miljoen euro), palmolie (298 miljoen euro) en koolzaadolie (226 miljoen euro). Palmolie en zonnebloemolie worden als grondstof gebruikt in de voedingsindustrie bij de vervaardiging van koeken en chocolades. De cijfers weerspiegelen dus een duidelijke link tussen de ingevoerde grondstoffen en het uitgevoerde eindproduct. Koolzaadolie is een bestanddeel voor krachtvoer en in mindere mate wordt het als biobrandstof aangewend. Tabel 1: in- en uitvoerwaarden voor de akkerbouwproducten en hun aandeel, miljoen euro, België, 2012 invoerwaarde aandeel uitvoerwaarde aandeel saldo afgeleide producten waarvan: 1.956 14,8% 3.428 27,2% +1.472 - chocoladeproducten (pralines etc.) 881 6,7% 2.011 15,3% +1.130 aardappelen en aardappelproducten 417 3,2% 1.414 11,1% +997 droge peulvruchten 64 0,5% 29 0,23% -35 granen in korrel 1.845 14,0% 578 4,27% -1.267 graanproducten 2.198 16,7% 3.354 24,9% +1.156 bijproducten van granen 99 0,8% 94 0,56% -5 oliehoudende producten, bijproducten en zaden 3.767 28,6% 1.659 12,8% -2.108 suikerhoudende producten, bijproducten en gewassen 734 5,5% 1.190 8,4% +456 overige gewassen (cacao, thee, koffie, hop, tabak in bulk) 1.859 14,1% 1.350 10,4% -509 zaaigoed 239 1,8% 38 0,17% -201 totaal 13.177 100% 13.134 100% -43 Dierlijke producten De totale uitvoerwaarde van dierlijke producten bedroeg in 2012 7,9 miljard euro (+3,2%) en de totale invoerwaarde 5,9 miljard euro (+1,4%). 41% van de uitvoerwaarde bestaat uit zuivelproducten en 38% uit vers vlees. Bij de uitvoer van zuivelproducten staan zuivelbereidingen op kop (508 miljoen euro) gevolgd door kaas (473 miljoen euro), magere melkpoeder (437 miljoen euro) en boter en melkvet (403 miljoen euro). Vooral vers vlees speelt voor België een belangrijke rol bij de export en het positieve handelssaldo van 2 miljard euro is uitsluitend aan deze categorie te danken. Opnieuw maakt ons land zijn reputatie als exporteur van varkensvlees waar (1,3 miljard euro). In tonnage is dat 46% van al het uitgevoerde volume aan vers vlees. Ook kippenvlees (752 miljoen euro) en rundvlees (608 miljoen euro) worden in grote hoeveelheden naar het buitenland geëxporteerd. 3
De helft van de invoerwaarde bestaat uit zuivelproducten. De belangrijkste ingevoerde zuivelproducten, uitgedrukt in monetaire waarde, zijn kaas (995 miljoen euro), boter en melkvet (372 miljoen euro) en magere melkpoeder (347 miljoen euro). Voor kaas realiseert België een handelstekort van een half miljard euro. Kaas wordt voornamelijk ingevoerd uit Frankrijk en Nederland. Tabel 2:in- en uitvoerwaarden voor de dierlijke producten en hun aandeel per productcategorie, in miljoen euro, België, 2012 invoerwaarde aandeel uitvoerwaarde aandeel saldo vers vlees 1.228 20,8% 3.154 39,9% +1.926 fokdieren 48 0,8% 51 0,6% +3 gedroogd en gerookt vlees 109 1,8% 97 1,2% -12 vleesbereidingen 551 9,3% 683 8,6% +132 slacht- en gebruiksdieren 483 8,2% 295 3,7% -188 zuivelproducten waarvan: 2.863 48,5% 3.050 38,6% +187 - kaas 995 16,9% 473 6,0% -522 - volle en magere melk 311 5,3% 349 4,4% +38 - boter en melkvet 372 6,3% 403 5,1% +29 eieren 138 2,3% 153 1,9% +15 andere dierlijke producten 162 2,7% 94 1,2% -68 bijenhonig 43 0,7% 43 0,5% 0 niet-eetbare dierlijke producten 272 4,6% 277 3,5% +5 totaal 5.897 100% 7.898 100% +2.001 Tuinbouwproducten De in- en uitvoerwaarden voor tuinbouwproducten bedragen respectievelijk 6,0 (+1,0%) en 6,6 miljard euro (+4,7%). Het beeld blijft identiek aan 2011: diepvriesgroenten (1 miljard euro), bananen (976 miljoen euro) en sinaasappelsap (729 miljoen euro) worden in grote hoeveelheden uitgevoerd. Die drie producten vertegenwoordigen 42% van de totale export van tuinbouwproducten. De diepvriesgroente-industrie exporteerde ondanks het slechte voorjaar voor 10% meer naar het buitenland dan in 2011. De helft van de doorgevoerde bananen komt terecht in onze buurlanden. Het zijn ook vaak producten die massaal ingevoerd worden, waardoor de buitenlandse handel van tuinbouwproducten deels bestaat uit doorvoer naar heel Europa. Zo worden er voor 1 miljard euro aan bananen ingevoerd, 495 miljoen euro aan sinaasappelsap en 330 miljoen euro aan diepvriesgroenten. Ook de sierteelt is het vermelden waard als kleine, maar exportgerichte sector. In totaal wordt voor 793 miljoen euro aan planten verkocht, waarvan 195 miljoen euro aan snijbloemen. Er worden wel meer sierplanten en -bomen ingevoerd dan uitgevoerd (668 miljoen euro). Het positieve handelssaldo van de tuinbouw is grotendeels te danken aan de diepvriesgroente-industrie. 4
Tabel 3: in- en uitvoerwaarden voor de tuinbouwproducten en hun aandeel per productcategorie, in miljoen euro, België, 2012 invoerwaarde aandeel uitvoerwaarde aandeel saldo verse groenten 685 11,4% 660 10,0% -25 vers fruit 2.212 36,7% 2.021 30,8% -191 verwerkte groenten waarvan: 868 14,4% 1.432 21,9% +564 - diepvriesgroenten 330 5,5% 1.033 15,7% +703 verwerkt fruit 1.205 20,0% 1.476 22,5% +271 sierplanten en boomkwekerij 668 11,1% 793 12,1% +125 olijfoliën en bijproducten 60 1% 13 0,2% -47 aromatische planten 52 0,9% 28 0,4% -24 noten 275 4,6% 142 2,2% -133 totaal 6.025 100% 6.565 100% +540 Agro-industriële producten Bestrijdingsmiddelen, tractoren, werktuigen en meststoffen vormen samen de groep agroindustriële producten, met een uitvoerwaarde van 4,8 miljard euro en een invoerwaarde van 3,0 miljard euro. Voor de uitvoerwaarde is dat een stijging met 21% en voor de invoerwaarde een stijging met 7% in vergelijking met het jaar voordien. De exportwaarde voor bestrijdingsmiddelen nam toe met 4,3%. De grootste stijging van de invoerwaarde is voor rekening van tractoren (+28%). Tabel 4: in- en uitvoerwaarden voor de agro-industriële producten en hun aandeel per productcategorie, miljoen euro, België, 2012 invoerwaarde aandeel uitvoerwaarde aandeel saldo bestrijdingsmiddelen 687 22,7% 1.391 28,7% +704 landbouwtrekkers 491 16,3% 319 6,6% -172 landbouwmaterieel 642 21,3% 1.213 25,0% +571 meststoffen 1.199 39,7% 1.925 39,7% +726 totaal 3.019 100% 4.848 100% +1.829 Andere producten Deze restgroep bestaat uit alcoholische en non-alcoholische dranken, veevoeders, vis, zeeproducten en margarine. De export nam toe met 10% en bedroeg 5,9 miljard euro. De import steeg met 5% tot 5,5 miljard euro. 40% van de totale invoerwaarde voor deze categorie en 35% van de totale uitvoerwaarde heeft betrekking op dranken. België voert vooral wijn in uit Frankrijk (583 miljoen euro of 61% van de totale invoerwaarde voor wijn) en exporteert bier naar zowat overal ter wereld (1,0 miljard euro). De export van drank is met 20,7% gestegen in vergelijking met 2011 en de import met 12,1%. De bierindustrie speelt in ons land een aanzienlijke rol en vooral Nederland, Frankrijk en de Verenigde Staten kunnen Belgisch bier wel smaken. Ook de veevoederindustrie neemt een belangrijk aandeel in van onze export, met 1,1 miljard euro of een 5
vijfde van de exportwaarde in deze categorie. De import van vis (784 miljoen euro) neemt af met 5% ten opzichte van vorig jaar. Tabel 5: in- en uitvoerwaarden voor de andere producten en hun aandeel per productcategorie, miljoen euro, België, 2012 invoerwaarde aandeel uitvoerwaarde aandeel saldo veevoeders 790 14,3% 1.163 19,6% +373 dranken waarvan: 2.363 42,7% 2.297 38,8% -66 - wijn 956 17,3% 130 2,2% -826 - bier 286 5,2% 1.053 17,8% +767 andere oliën en vetten 286 5,2% 965 16,3% +679 vis 784 14,2% 361 6,1% -423 schaal- en weekdieren 741 13,4% 427 7,2% -314 andere zeeproducten 31 0,5% 26 0,4% -5 producten niet elders vernoemd 539 9,7% 684 11,5% +145 totaal 5.534 100% 5.923 100% +389 3. HANDELSPARTNERS België heeft verschillende exportmarkten: onze buurlanden, de EU-27 (excl. buurlanden), Europese landen die niet tot de EU-27 behoren 1, de Verenigde Staten, de BRIC-landen of groeiende economieën en tot slot de overige landen. Figuur 2 en Figuur 3 geven een overzicht van de aandelen in de in- en uitvoer van de verschillende markten. Beide grafieken maken duidelijk dat onze handel vooral plaatsvindt met onze buurlanden. De invoer uit onze buurlanden blijft stabiel rond een aandeel van 60% in de totale importwaarde over de periode 2008-2012, de export naar de buurlanden daalt lichtjes van 70% naar 68%. De tweede belangrijkste landengroep voor de invoer zijn de overige landen, waaruit in grote hoeveelheden producten als rijst, koffie, chocolade en palmolie ingevoerd worden. Deze landen zijn goed voor 17% van de totale invoerwaarde. Voor de uitvoer zijn de landen van de Europese Unie (zonder de buurlanden) onze belangrijkste klant, met een aandeel van 17% in de totale uitvoerwaarde. De agrohandel met de opkomende economische grootmachten, de BRIC (Brazilië, Rusland, India, China), gebeurt op kleine schaal en vertoont een handelstekort van 526 miljoen euro, die voornamelijk in de akkerbouw ligt en te wijten is aan de import van oliehoudende zaden en koffie. De handel met de Verenigde Staten en de Europese niet-eu-landen blijft beperkt. 1 Het gaat om Noorwegen, IJsland, Zwitserland, Liechtenstein, Andorra, Kroatië, Oekraïne, Bosnië-Herzegovina, Albanië, Montenegro, Servië, Kosovo en de republiek van Macedonië (FYROM). 6
Figuur 2: aandeel van verschillende landengroepen in de totale agrarische invoerwaarde, België, in %, 2012 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 19% 18% 19% 19% 17% 1% 1% 1% 1% 1% 11% 13% 13% 12% 12% 61% 61% 61% 60% 62% 2% 2% 2% 2% 2% 5% 5% 5% 5% 5% 2008 2009 2010 2011 2012 BRIC-landen buurlanden andere Europese landen (niet EU-27) Verenigde Staten rest EU-27 (excl. buurlanden) overige landen Brazilië is op wereldvlak de grootste producent van koffie. België voert voor 250 miljoen euro aan koffie in uit Brazilië. Maar Vietnam heeft in de eerste 6 maanden van 2012 Brazilië ingehaald als top-exporteur (De Tijd). De Belgische import van koffie uit Vietnam is in vijf jaar bijna verdubbeld. Verder voeren we ook heel wat soja in uit Brazilië (33 miljoen euro). België importeert voor 111 miljoen aan lijnzaad uit Rusland, dat vooral gebruikt wordt bij de productie van zeep, verven, vernissen enz. Uit India voerden we voor 83 miljoen euro aan schaal- en weekdieren in. Verder koopt België er ook rijst (27 miljoen euro) en oliehoudende bijproducten (23 miljoen euro). Uit China importeert België dan weer vis (49 miljoen euro) en dierlijk restafval (10 miljoen euro). Dat laatste wordt in heel wat sectoren gebruikt waaronder de petfood-industrie en de kosmetische industrie. De Verenigde Staten zijn een belangrijke leverancier van landbouwmaterieel (297 miljoen euro), noten (81 miljoen euro) en fruit in blik (63 miljoen euro) 7
Figuur 3: aandeel van verschillende landengroepen in de totale agrarische uitvoerwaarde, België, in %, 2012 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 8% 8% 9% 9% 9% 1% 1% 1% 1% 2% 16% 16% 16% 16% 17% 70% 71% 70% 69% 68% 3% 1% 1% 1% 1% 3% 2% 3% 3% 3% 2008 2009 2010 2011 2012 BRIC-landen buurlanden andere Europese landen (niet EU-27) Verenigde Staten rest EU-27 (excl. buurlanden) overige landen De exportproducten naar Rusland zijn peren (87,5 miljoen euro), die in 2012 verder werden gepromoot door de VLAM, varkensvlees (44 miljoen euro), perziken (29 miljoen euro) en tomaten (22,5 miljoen euro). 15% van alle EU-uitvoer van fruit naar Rusland is voor rekening van België. Voor de export van varkensvlees is er heel wat concurrentie, want ook Nederland, Duitsland, de VS, Canada enz. voeren uit naar Rusland. Ons land staat in voor een aandeel van 3% van de totale waarde van het totale geïmporteerde varkensvlees in Rusland volgens de recentste FAO-gegevens voor het jaar 2010 2. Canada en Duitsland zijn de grootste exporteurs. De handel wordt vaak belemmerd en onder controle gehouden door blokkeringen vanwege strenge kwaliteitsvoorwaarden en traceerbaarheid. Ook werktuigen en landbouwmaterieel verkopen vlot met een exportwaarde van 89 miljoen euro. Verder haalt Belgische chocolade (25 miljoen euro) en banketbakkerswerk (28 miljoen euro) ook een aanzienlijke omzet. De uitvoer naar Aziatische landen zoals China en India bestaat vooral uit leveringen voor de textielindustrie. China is al jaren een belangrijke afzetmarkt voor vlas, dat ter plaatse gebruikt wordt in de textielindustrie (67 miljoen euro). Ongeveer 80% van de Vlaamse vezel wordt uitgevoerd naar China, waar de kwaliteit sterk gewaardeerd wordt (Knack Weekend). Daarnaast voert België ook meststoffen (58 miljoen euro), dierenhuiden en pelzen uit (20 miljoen euro) naar China. Met India is de agrarische handel kleinschaliger: enkel de uitvoer van vlas (8 miljoen euro) valt daarbij op. Er worden ook in mindere mate landbouwwerktuigen geëxporteerd. Brazilië koopt meststoffen (108 miljoen euro), mout (53 miljoen euro) en aardappelbereidingen (39 miljoen euro) aan in ons land. De Verenigde Staten nemen voor 122 miljoen euro aan bier af (+17% volgens de brouwerijsector, +21% volgens Eurostat) en zijn hiermee de vierde belangrijkste klant bij onze 2 Het FAO becijfert de totale import 2010 van varkensvlees ( pig meat + pork ) in Rusland op 1,92 miljard euro aan een gemiddelde wisselkoers van 1 EUR = 1,3661 CAD 8
brouwers, na Frankrijk, Nederland en Duitsland. Het recentste rapport van de brouwerijsector leert dat 60% van de Belgische bierproductie geëxporteerd wordt. 4. BELANGRIJKSTE EXPORTPRODUCTEN Figuur 4 geeft de producten en productgroepen weer die een belangrijke rol spelen in de nationale agrarische buitenlandse handel. Ze vertegenwoordigen samen bijna de helft van de totale agrarische export en import. De zuivelproducten blijven de grootste categorie, met een uitvoerwaarde van 3 miljard euro en een invoerwaarde van 2,9 miljard euro. De belangrijkste afzetlanden zijn Nederland (696 miljoen euro) en Frankrijk (569 miljoen euro). De export van Belgische chocolade is sterk exportgericht, met een exportwaarde van 2 miljard euro. We moeten enkel Duitsland (3,5 miljard euro) en Nederland (2,6 miljard euro) laten voorgaan. In heel wat landen zijn Belgische pralines synoniem voor delicatesse, ook in heel wat niet-eu-landen. Frankrijk (407 miljoen euro) en Duitsland (341 miljoen euro) zijn onze belangrijkste afnemers. De diepvriesgroentesector, bijna volledig in West-Vlaanderen gevestigd, legt eveneens de klemtoon op export met een volume van 1,2 miljoen ton en een uitvoerwaarde van 1 miljard euro. 90% van de uitvoerwaarde voor diepvriesgroenten wordt gerealiseerd door export binnen Europa. Spanje, tweede uitvoerder van diepvriesgroenten, volgt met 357 miljoen euro, ver achter ons land. Duitsland (250 miljoen euro), Frankrijk (239 miljoen euro) en het Verenigd Koninkrijk (151 miljoen euro) zijn de belangrijkste afnemers. De aardappelverwerkende industrie blijft het met een exportwaarde van 1,3 miljard euro goed doen, ondanks een minder productiejaar 2012, en verwerkte 3,65 miljoen ton aardappelen tot friet en andere bereidingen. De sector is hiermee wereldmarktleider en vindt steeds meer ingang in de continenten Afrika, Azië en Zuid-Amerika. Figuur 4: import- en exportwaarden voor de belangrijkste producten, België, in miljoen euro, 2012 bananen bestrijdingsmiddelen veevoeders vis diepvriesgroenten vaste biet- en rietsuiker verse groenten sierplanten oliehoudende zaden granen in korrel 1.079 687 790 784 330 394 685 668 1.716 1.845 976 1.391 1.163 361 1.033 465 660 793 432 578 aardappelbereidingen -153 1.287 afgeleide producten van cacao 881 2.011 varkensvlees bier -157 286 1.336 1.053 oliehoudende producten 1.459 811 zuivelproducten 2.863 3.050 4.000 2.000 0 2.000 4.000 IMPORT 2012 EXPORT 2012 9
Bier overschrijdt voor het eerst de kaap van de 1 miljard euro in uitvoerwaarde. Omdat de binnenlandse consumptie gedaald is, zetten brouwerijen meer in op export. Die is met 70% gestegen in 10 jaar tijd. Japan is momenteel de sterkst groeiende afzetmarkt. De Belgische export van sierteeltproducten is de voorbije tien jaar met 81% gestegen dankzij de expertise van de Vlaamse siertelers. Onze sierteeltproducten hebben evenwel nood aan blijvende investeringen en promotie om een zo breed mogelijke doelgroep te bereiken. Nederland (300 miljoen euro) en Frankrijk (202 miljoen) zijn de belangrijkste afzetmarkten. Tabel 6: exportvolumes van een aantal exportproducten, in ton, 2010-2012 2010 2011 2012 diepvriesgroenten 1.101.268 1.143.118 1.209.731 aardappelbereidingen 1.712.581 1.703.283 1.878.666 appelen 244.969 267.901 180.609 peren 295.417 287.631 280.848 vers vlees 1.414.603 1.434.026 1.485.871 waarvan varkensvlees 692.338 676.805 683.145 chocoladeproducten 459.040 491.567 523.212 bier (in miljoen liter) 1.024 1.054 1.114 5. AGRARISCHE IN- EN UITVOER VAN DE EU-27 De landen van de EU-27 voerden samen voor 467 miljard euro aan landbouwproducten uit (zowel binnen als buiten de EU) en voor 462 miljard euro aan landbouwproducten in. België heeft een aandeel van 8,2% in de totale agrarische uitvoer van de EU-27 en staat daarmee op de vierde positie na Duitsland (16%), Nederland (15%) en Frankrijk (13%). Meer dan de helft van de agrarische uitvoer door de EU-27 komt dus uit deze vier landen. België is verantwoordelijk voor 7,3% van de totale invoerwaarde van alle landen van de EU-27 samen. Ons land komt hier na Duitsland (17%), Frankrijk (11%), het Verenigd Koninkrijk (12%), Nederland (10%) en Italië (9%). Het land met het grootste handelstekort is het Verenigd Koninkrijk met -27 miljard euro. Het grootste handelsoverschot is voor Nederland met 24 miljard euro. België rangschikt zich op de vierde plaats met 4,7 miljard euro bij de hoogste agrarische handelssaldi binnen de EU-27. 6. VLAAMSE AGROHANDEL Het Vlaamse aandeel van deze verschillende producten binnen de nationale in- en uitvoer kan ingeschat worden aan de hand van de cijfers van de Nationale Bank. Deze cijfers worden via het nationaal concept verkregen, dat verschillend is van de eerder vermelde Eurostat-gegevens en lager liggen dan de cijfers verkregen via het communautaire concept. In essentie zorgt het nationaal concept er voor om zoveel mogelijk de goederenstromen van en naar filialen van internationale bedrijven die actief zijn in ons land uit de statistieken te houden. Voor de totale handel in landbouwproducten wordt het Vlaamse aandeel in de in- en uitvoer geraamd op respectievelijk 82,2% en 81,5%. Het aandeel voor de producten uit figuur schommelt veelal tussen 80% en 100%. 10
Tabel 7: Belgische en Vlaamse agrohandel voor een aantal producten en productgroepen, miljoen euro, 2012 Belgische handel Vlaamse handel aandeel Vlaamse handel invoer uitvoer invoer uitvoer invoer uitvoer bananen 752 643 750 601 99% 93% bestrijdingsmiddelen 481 659 426 509 89% 77% veevoeders 647 836 569 800 88% 96% vis (excl. siervissen) 649 219 501 192 77% 88% diepvriesgroenten 312 1.009 286 857 92% 85% vaste biet- en rietsuiker 242 302 211 139 87% 46% verse groenten 656 625 512 549 78% 88% sierteeltproducten 327 429 287 388 84% 90% oliehoudende zaden 1.395 149 1.388 131 98% 88% granen in korrel 1.591 378 1.387 318 87% 84% aardappelbereidingen 137 1.183 119 756 87% 64% afgeleide producten van cacao 825 1.878 712 1.498 87% 80% (chocolades varkensvlees 154 1.310 97 1.179 63% 90% bier 127 867 87 770 68% 89% oliehoudende producten 1.369 753 1.251 709 91% 94% zuivelproducten 2.614 2.725 1.574 1.740 60 % 64% TOTAAL 27.407 30.443 22.537 24.798 82% 81,5% Bron: Departement Landbouw en Visserij op basis van NBB 7. INFLATIE EN WISSELKOERS VAN DE EURO Zowel inflatie als de schommelingen in de koers van de euro beïnvloeden de buitenlandse handel. De prijsstijgingen van producten en diensten zorgen ervoor dat de binnenlandse consumptie afneemt en is nefast voor de export naar landen met een lagere inflatie, omdat de Belgische producten daar als duurder waargenomen worden. De inflatie zit eveneens in de buitenlandse handelscijfers vervat. De werkelijke groeicijfers in dit focusrapport liggen in werkelijkheid steeds iets lager. In 2012 was de inflatie in ons land nog vrij belangrijk, met 3,1% voor bewerkte voedingsmiddelen (3,1% in 2011) en 3,4% voor versproducten (0,4% in 2011). De sterkste prijsstijgingen deden zich voor bij de verse groenten, die gemiddeld 6% duurder zijn dan in 2011. Meer details per product kan u terugvinden in het jaarverslag van het Prijzenobservatorium. In 2012 daalde de waarde van de euro ten opzichte van de Amerikaanse dollar en het Britse pond. De oorzaak ligt in de schuldencrisis van de overheden: door geplande leningen aan Zuid-Europese landen komen automatisch meer euro s in omloop waardoor de waarde van de munt gaat dalen. Dat is goed voor de export: voor buitenlandse niet-europese bedrijven is het dan voordelig om binnen de Eurozone aan te kopen. Daartegenover remt het de invoer af, aangezien wij dan duurder aankopen in het buitenland. 11
MEER INFORMATIE Dit rapport wordt jaarlijks opgesteld op basis van de gegevens van Eurostat. De resultaten kunnen niet vergeleken worden met de cijfers van de Nationale Bank van België (NBB). De NBB hanteert het nationaal concept, Eurostat gebruikt het communautaire concept. Het nationale concept is gebaseerd op eigendomsoverdracht tussen een ingezetene en een niet-ingezetene. Het communautaire concept is louter gebaseerd op het overschrijden van de landsgrens door goederen, ongeacht of dat gebeurt door een Belgisch of een buitenlands bedrijf. De handel in agrarische producten wordt opgedeeld in vijf hoofdstukken: Akkerbouwproducten Dierlijke producten Tuinbouwproducten Agro-industriële producten Andere landbouw- en visserijproducten De cijfers zijn uitgedrukt in monetaire waarden. Zie hoofdstuk 7 voor meer informatie over de inflatie. Geraadpleegde bronnen Belgapom berichtgeving, 6 mei 2013, De Belgische aardappelverwerking groeit ook verder in 2012. De Tijd, 12 september 2012, Vietnam steekt Brazilië voorbij als grootste koffie-exporteur. De Tijd, 15 december 2012, Export van sierteelt met helft gestegen. De Tijd, 25 april 2013, Export Belgisch bier blijft stijgen. Eurostat, Comext databank, mei 2013. Fevia, 2013, Economische ontwikkeling van de Belgische voedingsindustrie in 2012. Fevia, 23 april 2013, Nederland stoot Frankrijk van de troon als grootste uitvoermarkt. Flanders Investment and Trade, 2012, Samenvatting Vlaamse buitenlandse handel 2012. FOD Economie, Prijzenobservatorium, Analyse van de prijzen: jaarverslag 2012. Knack Weekend, 8 maart 2013, Vlas heeft zeker nog een toekomst bij ons. Nationale Bank van België, 2009, Nota: herziening in de statistieken van de buitenlandse handel. Proeftuinnieuws, 10 mei 2013, België blijft koploper voor diepvriesgroenten. VILT, 6 maart 2013, Prijzenobservatorium doorziet duurdere bewerkte voeding. VILT, 3 oktober 2012, Rusland koopt steeds meer Belgische groenten en fruit. VILT, 16 december 2012, Verkoop sierteelt kent lichte heropleving in 2012. 12