01 // DE BOEI OP KOERS!
Inhoudsopgave Voorwoord 1. Van transitie naar positie 2. Naar de toegang 3. De toegang 4. Samen op weg 5. De Koers Afsluiting DE Centrum voor welzijn en hulpverlening // 02 03 //
Voorwoord Het is een open deur om te constateren dat het in zorg- en welzijnsland flink beweegt. Een pak aan taken op het bureau van de gemeente en daarmee gepaard gaand een stevige bezuiniging. Die bezuiniging moet vooral gestalte krijgen door slagvaardiger en efficiënter te gaan werken. Niet helemaal duidelijk is of gelijktijdig of in het kielzog van deze bezuiniging de politieke roep is gekomen naar een participatiesamenleving in plaats van een verzorgingsstaat. In ieder geval is geconstateerd dat we zijn doorgeschoten in het aanbod van zorg, hulp en welzijn. De burger moet weer in haar/zijn kracht komen en de sociale context gemobiliseerd. We moeten weer samenleven waarbij het uitgangspunt het welzijn van de burger is en blijft. In de praktijk een lastige paradox. De ooit zo geprezen schaalvergroting heeft een logge, bureaucratische en inefficiënte zorgstructuur opgeleverd die we nu afschalen naar het niveau van de gemeentes. Het moet weer dichtbij de burger komen. Sterker nog, die burger zelf moet stem hebben in het hoe en wat van de zorgverlening. Tegelijkertijd zal diezelfde burger een beroep moeten doen op de eigen kracht en die van de omgeving. Gezin, familie en buurt zijn de eerst aangewezen systemen waarop de aandacht wordt gericht en indien nodig zal een team van generalisten de professionele begeleiding overnemen om zodoende zo lang mogelijk de inzet van dure tweede lijnsvoorzieningen te voorkomen. Aan de positionering en de organisatie van een dergelijk generalistisch team kan De Boei een significante bijdrage leveren die tevens voor de gemeente een flinke bezuiniging zal opleveren. Een stevige klus. Zo ook voor de gemeente Bunschoten. Zeker geen onoverkomelijke! Wat ons betreft heeft de gemeente Bunschoten een flinke voorsprong op wat zich stedelijk de laatste jaren heeft aangediend. De soms bekritiseerde (hechte) gemeenschap, de eigen identiteit en de sterke drang naar saamhorigheid bieden deze gemeente geweldige kansen. In niet mindere mate geldt dat ook voor de zogenoemde basiszorgstructuur. Er zijn korte lijnen tussen kerk, school, maatschappelijke organisaties en zorginstellingen. Ook daar heerst die saamhorigheid om te blijven werken aan een voorzieningenniveau die recht doet aan de (zorg)vraag van burgers. De Boei weet zich middenin deze basiszorgstructuur actief en relevant en wil dat voor deze gemeente graag nog jaren blijven. Op weg om te zoeken naar mogelijkheden. A. Rebergen Directeur DE Centrum voor welzijn en hulpverlening // 04 05 //
1//Van transitie naar positie De grondwet van de transities is de zelfredzaamheid en participatie van burgers en de optimale inzet van eigen kracht en omgeving. Daar valt natuurlijk van alles over te zeggen en op te merken. Het uitgangspunt dat we weer meer naar elkaar gaan omzien, is zinvol en vruchtbaar voor de samenleving. Dat is onze houding en startpunt. Er zijn ook andere vragen. In hoeverre mag je een beroep doen op systemen die in en van zichzelf al uitermate kwetsbaar zijn en welk alternatief bieden we als die kracht er niet is? Wat te doen met de afname van directe zorg en de toenemende verantwoordelijkheid voor kwetsbare groepen als licht verstandelijk beperkten, zelfstandig wonende ouderen, sociaal (economisch) zwakke gezinnen, ontwrichte gezinsverbanden, werkloze jongeren, zorgmijders en mensen die onder een redelijk bestaansniveau moeten leven? Hoe houden we goed zicht op die mensen die van ons mogen verwachten dat we ze goed blijven zien? Spannende thema s die direct te maken hebben met die immense transities en waarvan de tijd een leermeester zal zijn. Laten we er alles aan doen om het zicht op die burger niet kwijt te raken door ons harde werken om de transities goed op elkaar te laten aansluiten en regionaal goed af te blijven stemmen. Zorg Voor de gemeente Bunschoten ligt een belangrijke zorg op de loer. Als relatief kleine gemeente onder de rook van Amersfoort, waar stedelijke problemen stedelijk worden opgelost, bestaat maar al te snel het gevaar dat de stedelijke oplossing ook de oplossing moet worden voor de kleinere gemeente. Pilots die gedraaid worden in bepaalde wijken in de stad worden te gemakkelijk als uitgangspunt gehanteerd voor de werkwijze in de eigen gemeente en kunnen een passende oplossing voor de eigen gemeente vertroebelen. Juist een gemeenschap als Bunschoten kan bouwen op een sterke lokale basiszorgstructuur. Het is belangrijk om lokale partners in de juiste positie te transformeren om effectief gebruik te kunnen maken van die lokale basiszorgstructuur om zodoende de toegang voor burgers te optimaliseren. Van de lokale partners vraagt het in ieder geval maximale flexibiliteit, generalistische kwaliteit en mobiliteit. Snel schakelen tussen vrijwilligers en professionals en zichtbare aanwezigheid bij de burgers, grondige kennis van de sociale kaart en een degelijk netwerk in kunnen zetten om de realisatie van een bepaald aanbod goed te laten functioneren. Loket Voor een geslaagde transitie is een duidelijke toegang noodzakelijk en bepalend. Om te voorkomen dat burgers bij verschillende loketten aan moeten kloppen, is het realiseren van een goed loket basisvoorwaarde. Dit loket kan fysiek en digitaal worden vormgegeven. Een combinatie van beiden doet het meeste recht aan de vraag van burgers. Met name de oudere generatie zal kiezen voor een face-to-face contact terwijl de jongere generatie wellicht eerder zal kiezen voor een digitale weg. Deskundigheid is nodig aan het loket. De expertise om een vraag snel te kunnen analyseren en door te verwijzen, vereist grondige kennis van de lokale basiszorgstructuur en de kennis om de vraag achter de vraag te onderkennen. Dit resulteert in een efficiënte afhandeling uitgaande van Juist een gemeenschap als Bunschoten kan bouwen op een sterke lokale basiszorgstructuur. de eigen kracht van de burger: wat is er nog wel mogelijk, wie zijn in te zetten in de eigen sociale context, welke vrijwillige ondersteuning is voorhanden, welke collectieve voorzieningen zijn beschikbaar en indien nodig welke professional wordt ingevlogen. Voor dit loket kan De Boei professionele expertise en online hulpverlening leveren. Met de nieuwe applicatie ATTENT! (digitale marktplaats voor vrijwilligers) is een snelle link tussen vraag en aanbod réaliseerbaar. // 06 07 //
2//Naar de toegang Voordat we ingaan op een goede toegang is de vraag belangrijk: hoe krijgen we de burger bij die voordeur? Die vraag is simpelweg te beantwoorden met de wedervraag: hoe komen we achter de voordeur bij de burger? Voelsprieten Nodig is dat we voelhorens en voelsprieten in onze gemeente hebben. Vrijwilligers en professionals die direct signalen opvangen uit de wijk, uit de straat, uit het huis. Uit onderzoek is gebleken dat ook binnen onze gemeente bepaalde buurten extra aandacht nodig hebben of vanwege de op hand zijnde indrukwekkende vergrijzing meer zorg zullen vragen. Om de effectiviteit van inzet te vergroten, lijkt het zinvol om de complexiteit van problemen in de bepaalde wijken/buurten goed te analyseren. Het is niet ondenkbaar, en vanuit de bestaande ervaring al merkbaar, dat een aantal burgers de zorg niet komt melden en er achter de voordeur ernstige zorgen kunnen zijn. Zorgen die te maken hebben met vereenzaming, sociaal isolement, armoede, verslaving, psychische problemen, relationele spanningen en huiselijk geweld. Juist dan zijn ogen en oren nodig die snel signaleren en de weg weten naar passende hulp en zorg. Lokale kerken kunnen en hebben hierin een belangrijke rol, maar ook vrijwilligers en professionals die actief in buurten en wijken participeren. De verbinding tussen vrijwilligers, professionals en kerken is cruciaal en het vertrouwen om elkaar daarin te ondersteunen broodnodig. Voor De Boei een opdracht om de contacten met de kerk te intensiveren en een aanbod te realiseren om vrijwilligers te trainen en te ondersteunen op het terrein van signalering en informatievoorziening. Een aanbod om met vrijwilligers kwetsbare burgers en gezinnen te ondersteunen. Maatjesprojecten voor verschillende doelgroepen en laagdrempelige collectieve voorzieningen in Verbinding tussen vrijwilligers, professionals en kerken is cruciaal. DE Centrum voor welzijn en hulpverlening // 08 09 //
Van belang is dat de professional bekend is in en met de omgeving en zicht heeft op de mogelijkheden die er zijn. de wijk (koffieochtenden, gespreksgroepen, lichte dagbestedingsprojecten etc.), thuisbezoek bij kwetsbare burgers door vrijwilligers en relevante ondersteuning voor zowel jonge als oude mantelzorgers. Met name die eerste groep is snel onzichtbaar. verblijven, de peuterspeelzalen en de scholen. De leidster, de onderwijzer en de docent ontdekken veelal in een vroeg stadium afwijkend, verstoord of risicovol gedrag. Scholen hebben een prima eigen zorgstructuur en met realisatie van de wet op het Passend Onderwijs wordt hard gewerkt aan een veilige en zorgzame onderwijsomgeving. Echter, wanneer de problematiek te complex is en meer zorg nodig heeft, is aansluiting op de lokale zorgstructuur nodig. Het Centrum Jeugd en Gezin vervult daarin een cruciale rol. Jongerenwerkers vervullen ook een rol op de scholen. Met preventie- en weerbaarheidsprogramma s kunnen jongeren leren omgaan met de storm aan risicovolle verleidingen die op ze afkomt en in het directe contact met deze jongeren wordt snel zichtbaar hoe de situatie thuis is. Gerichte preventie De straat is het domein van veel jongeren. En dat is prima. Een prettige openbare ruimte met voldoende voorzieningen levert veel leefplezier bij jongeren op en maakt ze vertrouwd met het leven. Het is ook een belangrijke plek om ze te kunnen ontmoeten. Jongerenwerkers maken contact met ze en ontwikkelen een band. Deze band is nodig om zichtbaar te krijgen welke zorg er om sommige van deze jongeren is. Zorgen thuis of op school, zorg over de eigen ontwikkeling en ontwikkelingskansen kunnen het leven van jongeren drastisch beïnvloeden. Niet zelden vertaalt het zich in gedrag dat voor de samenleving als ongepast en overlast gevend wordt ervaren. Hoe belangrijk is het om deze groep goed in het vizier te houden en tijdig te kunnen ingrijpen als er risicovol en/of overlast gevend gedrag ontstaat. De Boei kan dat vertrouwde gezicht bieden en activiteiten op maat aanbieden waarin jongeren kunnen participeren en aan deelnemen. De gezonde levensstijl van jongeren en ouderen staat ook onder druk. Alcoholgebruik is zorgwekkend, sportieve activiteiten nemen af, gezonde voeding wordt snel verruild voor een snelle hap, een gebalanceerd dag- en nachtritme is niet populair en de aantrekkingskracht van schermen is zeer groot. Om een gezonde generatie groot te brengen, is gerichte preventie en een toegankelijk aanbod nodig. Preventieprogramma s van de GGD, VICTAS, Trimbos en het jongerenwerk kunnen hierin voorzien. De buurtsportcoach stimuleert jongeren om actief en gezond bezig te zijn. Bekendheid met de omgeving De professional zal ook actief participeren in de wijk. Bij zorgwekkende signalen is de eerste impuls: er op af! Dat eerste signaal kan o.a. van betrokken buurtbewoners, familieleden, vrijwilligers of een professional vandaan komen. Van belang is dat de professional bekend is in en met de omgeving en zicht heeft op de mogelijkheden die er zijn. De thuiszorg, de wijkverpleegkundige, de jongerenwerker op straat, de medewerker van de woningbouwcoöperatie, de wijkagent, de opvoedondersteuner, de sociaal werker en de huisarts (praktijkondersteuners) zijn belangrijke signaleerders en leveranciers voor het loket. Aansluiting Andere vindplaatsen zijn de kinderdag- // 10 11 //
3//De toegang Een laagdrempelig loket is voor een geslaagde transitie richtinggevend. Het is verwarrend en niet servicegericht als blijkt dat de vraag die wordt gesteld toch weer bij een ander loket thuishoort. Een breed loket voorkomt onnodige vertraging en is daarmee ook kostenbesparend voor de gemeente Bunschoten. Dit loket wordt door De Boei geboden. Laagdrempelig loket De Boei is een brede welzijns- en hulpverleningsorganisatie met haar wortels diep in de samenleving van Bunschoten. De Boei heeft een frontoffice met de benodigde expertise en daarachter een team van vrijwilligers (bijv. CLIP) en professionals die gelijk op pad gaan als een afspraak nodig blijkt of direct met de hulpvraag aan de slag gaan. De Boei biedt een laagdrempelige toegang voor allerlei hulp- en ondersteuningsvragen op verschillende terreinen van het leven. Vrijwilligerswerk doen? Loopt men vast in de zorg om een ouder of een kind? Zijn er problemen op het gebied van levensonderhoud of staat een relatie onder druk? Zowel vrijwilligers als professionals van De Boei staan direct klaar om samen met de hulpvrager te zoeken naar passende oplossingen en mogelijkheden en komen graag bij de burger thuis om dat te bespreken. Persoonlijk contact wordt aangegaan, maar ook online verleent De Boei verschillende vormen van hulp en ondersteuning. Voor De Boei is het belangrijk dat er geen belemmeringen zijn voor de burger om contact met ons te krijgen. De medewerkers van De Boei zijn actief in het gezin, op school, op straat, bij ouderen thuis, in kerken en op plekken waar jongeren zijn. Altijd met een uitgestoken hand naar de kwetsbaren in onze samenleving. De toegang van het loket wordt ondersteund door digitale voordeuren (bijv. ATTENT! en online hulpverlening) en een centraal registratiesysteem waardoor gegevens direct voorhanden zijn. Een frontoffice met de benodigde expertise en daarachter een team van vrijwilligers en professionals. DE Centrum voor welzijn en hulpverlening // 12 13 //
4//Samen op weg De gemeente Bunschoten is zich terdege bewust van de taak die zij heeft en die op haar afkomt. Lokaal en regionaal wordt hard gewerkt aan inkoop van zorg, kwaliteit van zorg, afstemming en verbinding. Lokale instellingen en organisaties bereiden zich voor, anticiperen en reageren op wat komen gaat. Duidelijk is dat er een gezamenlijke agenda wordt gevoerd met als thema: een goed functionerend, voor de toekomst ingericht en voor de burger een kwalitatief en toegankelijk voorzieningenniveau. Ook in dit proces moet gelden dat wordt uitgegaan van de eigen kracht. De kracht van deskundigheid van ambtenaren en bestuurders, de implementatie van veranderende wet- en regelgeving, de regie op processen en de sturing vanuit een gedegen visie op de samenleving waardoor goede voorwaarden en beleidslijnen worden uitgezet. Voor De Boei ligt de uitdaging om haar kracht zodanig in te zetten, dat het bovenal en vooral aansluit bij de vraag van de burger in een veranderende politieke en sociaal maatschappelijke omgeving. Expertise De kracht van De Boei wordt vertegenwoordigd door de expertise die zij heeft opgedaan als lokale organisatie die (voorheen vertegenwoordigd door de SWOB en De Schutsluis) al decennialang betrokken en actief is binnen onze gemeente. De Boei is sterk verbonden met de lokale structuur en met de inwoners van Bunschoten. In diensten en activiteiten wordt de ruggengraat van De Boei zichtbaar: - psychosociale hulpverlening (enkelvoudig en multiproblem, immaterieel en materieel) - opvoedondersteuning en lichte ondersteuning bij opgroei- en opvoedvragen - aanbod en ondersteuning van (zorg) vrijwilligers en maatjes - ondersteuning van mantelzorg - collectieve welzijnsdiensten- en activiteiten - signalering en preventie - trainingen en cursussen Effecten Meetbare relevante maatschappelijke veranderingen en bewegingen moeten de zichtbare effecten zijn van de aanwezigheid van De Boei. Dat mag de burger, de gemeente en de politiek nadrukkelijk van ons vragen. // 14 15 //
We willen graag samen met de gemeente aan die opdracht inhoud geven. Maatschappelijk effect (outcome) zoals: - Participatie - Veiligheid - (Geestelijke) gezondheid - Minder overlast - Minder druk op tweede lijn - Veiligheid - Zingeving - Weerbaarheid - Cliënttevredenheid Voor De Boei is de vraag hoe we met bestaande middelen een maximaal bereik en een maximale input kunnen leveren voor de gemeente Bunschoten. We willen graag samen met de gemeente aan die opdracht inhoud geven. Vertrouwen Aanwezig zijn in het leven van mensen vraagt vertrouwen en continuïteit. Het vraagt professionals en vrijwilligers die bekend zijn met de burgers, met de dynamiek van de gemeenschap en met (collega s uit) het netwerk van instellingen en organisaties. Medewerkers en vrijwilligers die mensen kennen uit het verenigingsleven en uit kerken. Ontegenzeglijk nodig om achter de voordeur te kunnen komen. Dat kan De Boei leveren. Jarenlang zijn we actief binnen de gemeente Bunschoten en hebben we de taal leren spreken. We kennen de kenmerkende eigenschappen van deze gemeenschap. In overleg met zorgaanbieders, kerken, verenigingen etc. een zeer belangrijke en onderscheidende kracht van De Boei. Sociale vanzelfsprekendheid In Bunschoten is de vanzelfsprekendheid van zorg voor elkaar nog flink aanwezig in de genen van haar burgers. Familie- en gezinsverbanden, kerken, buurten, straten, werkkring, sport en verenigingsleven geven die sociale vanzelfsprekendheid vorm. Een kracht waarvan meer en meer blijkt dat we deze met de verregaande individualisering van onze samenleving dreigen te verliezen of al verloren zijn. Het is onze taak om deze kracht te voeden, te ontwikkelen, te stimuleren en te activeren. Gemeente en maatschappelijke instellingen kunnen hier elkaars krachten versterken. Een intensief beleid op het gebied van mantelzorgondersteuning is evident met als doel de burger zo lang mogelijk en zo optimaal mogelijk in de eigen vertrouwde en veilige situatie te laten wonen en actief te laten zijn. Voorkomen van overbelasting van de mantelzorger staat centraal. Als de mantelzorger het niet volhoudt, valt het systeem dramatisch om. Deskundigheid Ook vrijwilligers zijn niet meer weg te denken binnen het sociaal domein. Daar waar voorheen vrijwilligers vooral werden ingezet op gastvrijheid en facilitaire ondersteuning, zien we nu een toenemende inzet op essentiële levensterreinen. Ondersteuning in palliatieve zorg, bezoekwerk, informatie en advies (CLIP), opvoedondersteuning etc. Kortom, van de vrijwilliger wordt deskundigheid en betrouwbaarheid verwacht. De vrijwilliger komt in het privéleven van de burger binnen en dat vergt het nodige aan sociale vaardigheden, voorzichtigheid, betrouwbaarheid en de input van een deskundige omgeving. Dit stimuleren, onderhouden en tegelijkertijd de vrijwilliger bewust maken van het gegeven dat vrij-willig niet vrij-blijvend is kost tijd, energie en vereist deskundigheid. DE Centrum voor welzijn en hulpverlening // 16 17 //
5//De Koers Afsluiting De Boei is het Centrum voor welzijn en hulpverlening voor alle inwoners van Bunschoten en zij helpt iedereen om mee te kunnen (blijven) doen. De Boei wil samen met en dicht bij mensen op zoek gaan naar mogelijkheden bij henzelf en bij de omgeving. De Boei gelooft dat ieder mens recht heeft op een volwaardige plek in die samenleving en kan bijdragen in het welzijn van de ander. Ongeacht afkomst, ras, religie en geaardheid. gecreëerd om efficiënt en op maat met en voor mensen te werken. - Eigen kracht: De Boei streeft naar zoveel mogelijk regie bij de burger zelf. Meedoen en welbevinden wordt het sterkst beleefd als mensen zelf ook kunnen sturen en doen. Nieuwe wegen inslaan is nodig om diensten en activiteiten te financieren en goed werkgeverschap te garanderen. Die ondernemende ruimte is voor elk bedrijf, elke organisatie en instelling nodig om te kunnen overleven en voortbestaan. In gesprek met de gemeente willen we graag kijken naar de ruimte en de mogelijkheden die er zijn om een gezonde en innovatieve organisatie te blijven. De visie van De Boei is: elk mens komt het best tot z n recht als zij/hij een zinvol bestaan kan leiden. De Boei ziet vanuit haar expertise, verbinding met de praktijk (en dus de mensen uit de gemeente Bunschoten) en nauwe samenwerking met partners en de lokale overheid dat eigen participatie van cruciaal belang is voor het welbevinden van de inwoners. Welbevinden Dit geldt niet alleen voor de mensen die hulp kunnen gebruiken, maar ook voor de mensen die iets te bieden hebben. Mensen die meedoen ervaren een hoger niveau van welbevinden. Meedoen stimuleert het besef van eigenwaarde, voor jezelf zorgen en omzien naar de ander. Vanzelfsprekend heeft dat ook een economische component in opbrengst (materieel en immaterieel) en in kosten. Deze visie wordt concreet in: - Brede toegankelijkheid: De Boei faciliteert en realiseert een brede toegang voor inwoners. Concreet wordt dit vormgegeven door een fysiek en digitaal loket voor burgers, vrijwilligers en professionals, maar ook (en misschien wel juist) door het aanwezig zijn in de samenleving, een open organisatiecultuur, een outreachende werkmentaliteit en verbindend te zijn tussen mensen, verenigingen, kerken en organisaties. - Op maat en dichtbij: De Boei werkt met vrijwilligers en professionals dichtbij en op maat. Door de stevige lokale inbedding, kennis van de lokale situatie en goede toegankelijkheid is het werk van De Boei dichtbij. Vanuit deze nabijheid is de voorwaarde Elk mens komt het best tot zijn recht met een zinvol bestaan. - Verbindend: De Boei werkt vanuit verbinding. Verbinding tussen de verschillende professionaliteiten, verbinding met burgers, vrijwilligers, verenigingen, kerken en organisaties. Generalistisch team De gemeente Bunschoten heeft gekozen voor de realisatie van een generalistisch team. De Boei heeft de gemeente een constructief voorstel gedaan met betrekking tot de organisatie van dit generalistisch team. Uitgaande van de lokale basiszorgstructuur en de expertise van De Boei aangevuld met de benodigde specialismen kan dit de gemeente een bezuiniging van meer dan 100.000 opleveren. Bram Rebergen Voorzitter Raad van Bestuur Willemien Kamphuis Lid Raad van Bestuur De Boei voor de juiste richting! // 18 19 //
Op de Ree 161 D 3752 GM Bunschoten T 033-299 29 22 E info@deboeibunschoten.nl I www.deboeibunschoten.nl