Directie Wijk & Stad Ingekomen stuk D22 (PA 22 oktober 2008) Wijkmanagement Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon (024) 329 91 11 Telefax (024) 329 96 10 E-mail gemeente@nijmegen.nl Postadres Postbus 9105 6500 HG Nijmegen Datum 30 september 2008 Ons kenmerk P400/08.0022257 Contactpersoon Jan Bannink Onderwerp Eindrapportage Sociale Herovering Oud West Datum uw brief Doorkiesnummer 3299684 Geachte leden van de raad, Hierbij zenden wij u de eindrapportage van het project Sociale Herovering Oud West dat in 2007 en gedeeltelijk in 2008 is uitgevoerd. Eind 2006 is een eenmalige subsidie toegekend van 2,0 mln door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) ten behoeve van de zogenaamde sociale herovering. Nijmegen heeft daarvoor een plan ingediend voor de wijken Willemskwartier, Waterkwartier en Wolfskuil. We zijn aan de slag gegaan met een projectplan onder het motto: "Vertrouwen, verbinden en samen doorpakken". Het project dat van het Rijk de titel Sociale Herovering heeft meegekregen, is inmiddels onder de bewoners van Oud-West bekend onder de naam Beurt aan de Buurt. Eén van de voorwaarden voor herovering is het herstellen van een basisrelatie en daarmee gepaard gaand vertrouwen. Tezamen met bewoners en diverse professionele organisaties is de afgelopen anderhalf jaar aan een heel scala projecten gewerkt, rond vier thema s: Individuele aanpak achter de voordeur; Werk, zorg en inkomen; Toezicht, handhaving en veiligheid; Ontmoeting en ontwikkeling. Het was de bedoeling met het extra geld een stevige impuls te geven aan bestaande goede praktijken door waar nodig aan te vullen, te verbeteren en de (professionele) samenwerking te intensiveren. Belangrijk daarbij is, dat het geen eenmalige successen oplevert, maar langdurig, structureel bijdraagt aan de beoogde doelen, in de sporen 11 www.nijmegen.nl aanbiedingsrief raad
Gemeente Nijmegen Directie Wijk & Stad Wijkmanagement Vervolgvel 1 zoet (het versterken van een positieve sociale cohesie), zuur (repressie en handhaving) en zorg (intensieve zorg). De resultaten van deze inspanningen zijn vervat in deze eindrapportage. Naast een verslag van de concreet behaalde resultaten en de uitgevoerde werkzaamheden is natuurlijk de vraag naar het effect van al deze inspanning relevant. Derhalve wordt op dit moment een evaluatie uitgevoerd door de afdeling Onderzoek en Statistiek. Deze is naar verwachting in december gereed. Omdat het meten van effecten en het aantonen van causale verbanden tussen inspanning en effect welhaast onmogelijk is, wordt daarin ook veel aandacht geven aan het oordeel van bewoners en professionals over de aanpak en de effecten daarvan. Met vriendelijke groet, college van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Secretaris, mr. Th.C. de Graaf P. Eringa www.nijmegen.nl aanbiedingsrief raad
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 1/31 Voorwoord Toen we ons plan voor sociale herovering presenteerden aan de beoordelingscommissie, de commissie Van Boxtel, kregen we het volgende commentaar: Een charmante aanpak, die met veel enthousiasme en openheid wordt gebracht. Weinig vernieuwend, maar degelijk; eerst maar eens goed doen wat echt moet. Hierdoor heeft de commissie alle vertrouwen in de aanpak. Dit beschouw ik nog steeds als een groot compliment en de commissie heeft de essentie van onze aanpak er feilloos uitgehaald. Niet alles op z n kop zetten en vernieuwend bezig zijn, maar doorgaan met waar we al jaren mee bezig zijn. Het extra geld inzetten voor versterking, verbreding en verdieping van de aanpak. Niet een tijdelijk succes nastreven en de frustratie inbouwen dat het na een jaar weer over is, maar gewoon doorpakken. Het is dan ook geweldig om te zien, dat door de sociale herovering meer mensen zich weer met hun eigen leefomgeving bemoeien. Ze willen er zelf wat van maken. Deels is dat gelukt. Door samen aan de slag te gaan, is het leuker, veiliger en prettiger geworden in de buurt. Ook een aantal serieuze zaken dienden hiervoor aangepakt te worden, zoals werk, schuldenproblemen en de problemen achter de voordeur. Maar de mensen moeten zich realiseren dat ze zelf hun buurt moeten maken. Dit kan dus door iets te hebben wat mensen bindt. Er zijn veel initiatieven geweest in de buurten, er zijn hiervoor ook veel nieuwe mensen geactiveerd. Goed voorbeeld hiervan is het Kuulse Wijkfestival. Petje af voor de dames die dit op poten heben gezet. Hans van Hooft Wethouder wijkzaken
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 2/31 Inhoudsopgave Voorwoord... 1 Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 Resultaten... 5 1. Aanpak problemen achter de voordeur... 6 1.1 Aanpak multiprobleemhuishoudens...6 1.2 Buurtbewoners voor buurtbewoners...7 2. Werk, Zorg en Inkomen... 10 2.1 Inrichting Actiecentrum Oud-West naar werk...10 2.2 Oriëntatie, reïntegratie en werk...10 2.3 Wijkgerichte informatiemarkt...11 2.5 Van uitkering naar eigen onderneming...12 2.6 Terugdringen niet-gebruik...12 2.7 Schuldhulpverlening...12 2.8 Handhaving en fraudebestrijding...13 3. Toezicht, handhaving en veiligheid... 14 3.1 Buurtpreventiemedewerkers/buurtconciërges...14 3.2 Wijkveiligheidsplannen...14 3.3 Leefregels...16 3.4 Woningtoewijzing...17 4. Ontmoeting en ontwikkeling... 19 4.1 Projecten Openwijkscholen...19 4.2 Bewonersinitiatieven...21 5. Overall conclusie en vooruitblik... 27 Bijlage 1 Projectpartners... 29 Bijlage 2 Financiële verantwoording... 30
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 3/31 Inleiding Om verloedering, onveiligheid en slechte leefbaarheid in aandachtswijken tegen te gaan heeft het kabinet in 2006 onder andere Nijmegen gevraagd een voorstel in te dienen voor Sociale Herovering. Het doel is bewoners die niet (actief) mee doen aan de wederopbouw van hun wijk in beweging te brengen om de negatieve spiraal in de wijk te doorbreken. In Nijmegen is gekozen voor de wijk Oud-West met de buurten Willemskwartier, Waterkwartier en Wolfskuil. Nijmegen heeft voor deze wijk gekozen omdat - ondanks dat er al een aantal jaar op allerlei manieren in de wijk is geïnvesteerd -, het nog niet gelukt is duurzame verbetering te bewerkstelligen. Het blijkt moeilijk om bewoners zelf kansen te laten benutten, oude tegenstellingen te overbruggen en nieuwe initiatieven vast te houden. Dit komt doordat een duurzame en vruchtbare relatie tussen bewoners en professionals ontbreekt. Een goede relatie tussen bewoners en professionals stimuleert overigens ook de verhouding tussen de bewoners (met verschillende achtergronden) onderling, rondom gemeenschappelijke thema s zoals opvoeding, gezondheid, bewegen, de woonomgeving etc. De kernopdracht is dus herstel van vertrouwen tussen gemeente, instanties en bewoners. In een wijk als Oud-West (van oudsher een gebied met hardnekkige sociale problematiek, waaronder hoge uitkeringsafhankelijkheid) vraagt dit om een langdurige gezamenlijke investering. Onacceptabel gedrag in het publieke domein blijkt goed aan te pakken met een consequente, gecoördineerde en intensieve uitvoering. De aanpak bestaat vooral uit meer toezicht en elkaar aanspreken op gedrag. Echter ook de problematiek in het privé-domein (achter de voordeur), komt steeds nadrukkelijker en schrijnender in beeld. De aanpak daarvan vergt een intensieve en duurzame werkwijze in de sfeer van begeleiding en zorggerelateerde aandacht. Ondanks, of misschien wel dankzij, een woud aan instellingen, zorgaanbieders, projecten en gebiedsof ketengerichte netwerken, hebben we deze werkwijze met elkaar nog onvoldoende in de vingers. We weten vaak onvoldoende van elkaar waar we mee bezig zijn, welke informatie voor handen is en werken zodoende onbedoeld langs elkaar heen. Feit is, dat een paar gezinnen of individuen een hele straat of buurt kunnen verzieken. Enkel de repressieve en curatieve benadering volstaat natuurlijk niet. Een wijkgerichte preventieve aanpak is geboden op het terrein van onderwijs, opvoedingsondersteuning, scholing, educatie, integratie, reïntegratie en sociale activering. Eind 2006 zijn we aan de slag gegaan met een projectplan onder het motto: "Vertrouwen, verbinden en samen doorpakken". Het project dat van het Rijk de titel Sociale Herovering heeft meegekregen, is inmiddels onder de bewoners van Oud-West bekend onder de naam Beurt aan de Buurt. Eén van de voorwaarden voor herovering is het herstellen van een basisrelatie en daarmee gepaard gaand vertrouwen. Samen met bewonersorganisaties en veel andere betrokken partijen 1 hebben we in 2007 gewerkt aan de volgende vier thema s: 1. Individuele aanpak achter de voordeur 2. Werk, zorg en inkomen 3. Toezicht, handhaving en veiligheid 4. Ontmoeting en ontwikkeling Per thema is een projectleider aangesteld en is er samengewerkt met veel verschillende partijen. De regie is in handen van Wijkmanagement. Het is de bedoeling met het extra geld een stevige impuls te geven aan bestaande goede praktijken door waar nodig aan te vullen, te verbeteren en de (professionele) samenwerking te intensiveren. Belangrijk daarbij is, dat het geen eenmalige successen oplevert, maar langdurig, structureel bijdraagt aan de beoogde doelen, in de sporen zoet (het versterken van een positieve sociale cohesie), zuur (repressie en handhaving) en zorg (intensieve zorg). Aan deze drie onderdelen moet gelijktijdig en 1 Op dit moment wordt door zo n 40 partijen samengewerkt. In bijlage 1 is een overzicht opgenomen van alle participanten.
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 4/31 gecoördineerd aandacht worden gegeven. Het is essentieel de betrokkenheid en activering van bewoners te stimuleren, de verstandhouding tussen bewoners en professionals te verbeteren, en tevens de samenwerking van professionals onderling bij de aanpak van hardnekkige en diepgewortelde sociale problematiek te bevorderen. In deze eindrapportage geven we een overzicht van de resultaten die dit jaar zijn behaald. Omdat Beurt aan de Buurt zo verweven is met de reguliere wijkaanpak is de voortgang telkens tijdens de gebruikelijke overleggen met de wijkraden en de platforms besproken. Ook is veelvuldig op projectniveau samengewerkt tussen bewoners en instanties. Door middel van de wijknieuwsbrieven en de wijkwebsites hebben we de bewoners verder op de hoogte gehouden. Het projectteam: Birgit van Kerkoerle, Jan Bannink, Mariken van Woerkum, Natalie van den Dobbelsteen, Beppie Hendriks, Willem van het Hekke, Pieter Ronteltap Brigitte Haarhuis.
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 5/31 Resultaten We zijn trots op de resultaten die zijn behaald en de aanzetten die zijn gemaakt voor nieuw beleid. We zetten ze in het kort op een rij, en lichten ze in de komende hoofdstukken toe. 1. We hebben samen met de betrokken organisaties een nieuwe samenwerkingsstructuur ontwikkeld om de multiprobleemhuishoudens (MPHH) op een wijkgerichte manier aan te pakken. De aanpak sluit niet alleen nauw aan op de bestaande netwerken op het gebied van veelplegers, risicojeugd en huiselijk geweld, maar voegt ook een extra dimensie toe. Er is namelijk op adresniveau overzicht verkregen van probleemhuishoudens; organisaties werken onder leiding van een gemeentelijke coördinator samen in het wijkteam, en waar nodig, en hulpverlening geen vooruitgang boekt kan een gezinscoach worden ingezet. Deze coach is er voor alle gezinsleden en niet zoals in de reguliere zorg gericht op maar een persoon binnen het gezin. 2. Het project Buurtbewoners voor buurtbewoners (waarin vraag en aanbod van vrijwilligersdiensten in de wijk worden samengebracht) draait op volle toeren en krijgt steeds meer bekendheid in de wijken door de reclamecampagne die is gevoerd. Dit project zal worden voortgezet én krijgt de komende drie jaar ook in andere wijken een vervolg. 3. Het Actiecentrum Oud-West naar werk is gestart. De resultaten van de eerste operationele maanden zijn boven verwachting. Inmiddels zijn 258 reïntegratietrajecten gestart en 87 mensen zijn weer aan het werk. 63 mensen zijn helaas gestopt. Er lopen dus nog 108 projecten. 4. Er zijn 21 voorbereidingstrajecten zelfstandig ondernemerschap gestart, waarvan 12 deelnemers daadwerkelijk zijn gestart. 50 % van deze deelnemers is van allochtone afkomst. 5. De wachtlijst voor schuldhulpverlening in Oud-West is weggewerkt. 6. Er zijn 12 werkervaringsplaatsen voor buurtconciërges/toezichthouders in Oud-West gecreëerd. ROC verzorgt de opleiding, gemeentelijk bureau Toezicht en woningcorporatie Portaal begeleiden de praktijkstages. De mensen zijn 1 september 2007 gestart met hun opleiding en sinds 1 december 2007 hebben ze een werkervaringsbaan voor 1 jaar. 7. Het pilotproject Wijkveiligheid Wolfskuil krijgt wegens succes vervolg in Willemskwartier en Waterkwartier. 8. Gemeente en woningcorporaties maken verdere afspraken en intensiveren hun onderlinge samenwerking bij de aanpak van overlastgevende huurders. 9. De Openwijkscholen organiseren extra activiteiten voor kinderen, ouders en de wijk. 10. Er zijn zo n 150 nieuwe initiatieven en ideeën van bewoners verzameld en uitgevoerd. 11. In februari 2008 zijn de milieucursussen gestart. Inmiddels hebben 71 bewoners deelgenomen aan één van de 9 cursussen bestaande uit 3 dagdelen. 12. Eind april is het tweedaagse Jongerenevent Urban! georganiseerd in de Plaza van het ROC. 13. De banenbeurs op 15 maart was een groot succes. Zo n 350 buurtbewoners bezochten de beurs en er ontstonden waardevolle contacten tussen vele verschillende professionals, die elkaar normaal niet tegenkomen.
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 6/31 1. Aanpak problemen achter de voordeur Met het thema 'aanpak problemen achter de voordeur' proberen we alle probleemhuishoudens goed in beeld te krijgen en een strakkere aanpak te organiseren. Gelijktijdig willen we een versterking van burenhulp bereiken, via het project Buurtbewoners voor buurtbewoners. 1.1 Aanpak multiprobleemhuishoudens Doelstelling Om de multiprobleemhuishoudens aan te pakken gaan we een plan maken en uitvoeren waarin een goede balans bestaat tussen zorg en repressie. De aanpak is specifiek, omdat het gaat over alle leden van het huishouden, maar ook integraal omdat het alle leeftijden, leefgebieden en soorten problematiek betreft. In dit plan werken alle betrokken instanties samen onder één regie. Het plan is gericht op huishoudens met meervoudige problemen, op het gebied van wonen, werk, inkomen, opvoeden, verslaving, huiselijk geweld, criminaliteit, dagbesteding, onderwijs. Het gaat om huishoudens die vaak al in diverse zorg - en wijknetwerken besproken worden, maar waarbij de hulpverlening nog onvoldoende soelaas biedt. Het kan gaan om gezinnen, maar ook om bijv. individuele verslaafden. Het is de bedoeling het huishouden een duurzaam perspectief te bieden. Wat is er gedaan Op basis van gesprekken met belanghebbenden en analyse van de problematiek en de behoeften, is een aanpak ontwikkeld die inspeelt op onderstaande constateringen: De signalering van multiprobleemhuishoudens was gefragmenteerd; Er was niet altijd sprake van resultaatgerichte aanpak op huishoudniveau en een uitgewerkt plan met adequate opvolging; De verantwoordelijkheid voor de hulpverlening beperkte zich vaak tot de eigen werkzaamheden van de organisatie. Op tal van terreinen is geen afstemming, ook was het vaak niet duidelijk wie de eindverantwoordelijkheid had of de regie voerde; Er was sprake van een niet-directieve aanpak: weinig afstemming tussen zorg en zuur; Er waren vaak veel zorg- en dienstverleners in één huishouden; die dit van elkaar niet wisten Vooral voor de zwaardere gevallen bestond er dan ook behoefte aan een krachtige centrale uitvoerder achter de voordeur met een in eerste instantie directieve aanpak al dan niet in combinatie met mogelijke sancties (bijvoorbeeld korting op de uitkering, uit huis plaatsing kinderen of verplicht verhuizen onder voorwaarden). Het wijkteam dat vanuit de wijkveiligheidsinvalshoek was opgestart, is in de Wolfskuil uitgebreid met een aantal nieuwe partijen. Naast de gemeentelijke regisseur, de politie en de woningcorporatie en een medewerker van Tandem (Welzijnsorganisatie) nemen nu ook een casemanager van het NIM (Nijmeegse Instelling voor Maatschappelijk Werk), en een adviseur van het MBZ (Meldpunt Bijzondere Zorg) deel aan het team. Ook voor de wijken Waterkwartier en Willemskwartier zijn onder regie van de gemeente wijkteams opgezet. De organisatiestructuur en de werkprocessen zijn uitgewerkt in een plan van aanpak dat deels al is geïmplementeerd en deels in 2008 zijn beslag krijgt. Dit plan is tijdens een startbijeenkomst gepresenteerd aan alle betrokken partijen uit de wijk. Tijdens deze bijeenkomst is tevens een casus besproken en bekeken hoe deze in de praktijk zal uitwerken. Er zijn afspraken gemaakt over de inzet van de gezinscoach en de aansluiting bij het Actiecentrum Oud West naar werk en er is een start gemaakt met het doorverwijzen van casussen naar het MBZ.
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 7/31 Door het realiseren van een dekkende organisatiestructuur en het opbouwen van een netwerk in de wijk en in de stad (zowel op het niveau van de managers als op het niveau van de 'werkers') bestaat er nu een overzicht van de multiprobleemhuishoudens en is er een duidelijke werkwijze. Bereikte resultaten Er is een dekkend netwerk in de wijk om de multiprobleemhuishoudens succesvol aan te pakken; Er is een model ontwikkeld met daaraan gekoppeld een eerste aanzet voor de werkprocessen; Dit model is besproken tijdens een startbijeenkomst waarbij alle betrokken partijen aanwezig waren; Er is een eerste overzicht van de multiprobleemhuishoudens in de wijk; Er is een aantal casussen concreet opgepakt waarbij de eerste resultaten zijn geboekt. Financiering De extra casussen die zijn ingekocht bij het Meldpunt Bijzondere Zorg, de training van het wijkteam, een deel van de kosten van de gezinscoach en de projectleiding zijn betaald uit de middelen beschikbaar voor dit onderdeel ( 2.000.000,-) De financiën vanuit Aanval op de Uitval ( 100.000,-) zijn grotendeels besteed aan de gezinscoach en deels aan het organiseren van een pressurecookerbijeenkomst (verplicht onderdeel van de subsidie) met alle betrokken organisaties. Naar aanleiding van deze bijeenkomst heeft het Centre for Government Studies een advies opgesteld dat is meegenomen in de verdere uitwerking. Conclusie en verbeterpunten Om de nieuwe werkstructuur en wijze van hulpverlening in de praktijk te brengen, dienen veel verschillende organisaties die jaren vanuit hun eigen professie en op eigen wijze hebben gewerkt, nu samen te werken en gezamenlijk tot een standpunt te komen. Dat is geen eenvoudige opgave. Investering in de vorm van training is daarom wenselijk. Om het commitment met de aanpak te bevestigen moet een convenant worden ondertekend door alle directeuren van de betrokken instellingen. De inzet van de gezinscoach vraagt verdere aanpassingen en zal nieuwe inzichten opleveren. De verwachtingen hiervan zijn hoog. Hoe nu verder De voortgang zoals vastgelegd in het plan van aanpak vraagt alle aandacht in het vervolgtraject. Dit proces is ingezet als leerproces waarbij we gedurende het project op basis van nieuwe inzichten zullen bijsturen en aanvullen. Inmiddels is een tweede gezinscoach gestart. Deze coach zal met name zorgpartners ondersteunen in het afstemmen van aanpak en regievoeren. Daar waar nodig ook onzetbaar voor concrete interventies. 1.2 Buurtbewoners voor buurtbewoners Doelstelling Voor een leefbare, sociale wijk is het belangrijk dat buurtbewoners betrokken zijn bij elkaar en elkaar ondersteunen zodat ze zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen in de wijk. Met het project Buurtbewoners voor buurtbewoners is de vrijwillige zorg- en dienstverlening op wijkniveau opgezet, aangevuld met participatiebanen. Het houdt in dat buurtbewoners andere buurtbewoners helpen met diverse diensten zoals kleine huishoudelijke werkzaamheden, het begeleiden van activiteiten en het bieden van gezelschap. Buurtbewoners kunnen zich aanmelden voor het ontvangen van hulp of hun diensten aanbieden. Dit vergt een aanvulling op het professionele zorg- en dienstenaanbod.
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 8/31 Wat is er gedaan Aan de start van het project zijn met behulp van een sociale analyse het aanbod en de bestaande initiatieven in kaart gebracht. Vervolgens is samen met de partnerorganisaties de werkstructuur uitgedacht en is een plan van aanpak op tafel gekomen dat is afgestemd met de bewonersorganisaties. Bovendien is er vorm gegeven aan de samenwerking met de wijkposten. Na het voorbereidende werk is Tandem voortvarend en enthousiast aan de slag gegaan met het werven van deelnemers. Diverse malen zijn zij de wijk ingegaan om bij bewoners aan te bellen en hen uit te nodigen voor een bakje koffie of thee met iets lekkers op het mobiel terras bij de Portaalbus. Daar werden bewoners geïnformeerd over Buurtbewoners voor buurtbewoners (kortweg Buurthulp) en werden deelnemers geworven. Ook zijn er door studenten van de HAN wervingscampagnes in de wijk georganiseerd zoals de held van Wolfskuil. Bewoners die zich wilden inzetten voor Buurthulp konden op de foto als de held van de wijk. De diverse campagnes sloegen enorm aan. Na elke campagne nam het aantal aanmeldingen toe. Aanmeldingen voor Buurthulp worden ingeleverd bij de wijkposten die zijn ingericht als Buurthulp-loket. Vervolgens is aan de slag gegaan met de matching: het bij elkaar brengen van vraag en aanbod. Met elke aanmelder wordt persoonlijk contact opgenomen om een goede match te kunnen maken. Na de verleende dienst wordt gecheckt of alles naar tevredenheid is verlopen. Wanneer een dienst niet geleverd kan worden, wordt gezorgd voor een warme doorverwijzing. Zo was er iemand die een enorme boom in de tuin gesnoeid wilde hebben; deze bewoner is in contact gebracht met Portaal. Een ander voorbeeld vormt een bewoner die ontzettend veel en complexe vragen had, deze bewoner kreeg een huisbezoek van een ouderenadviseur van de SWON. Bereikte resultaten Inmiddels zijn er ruim 70 vraag- en aanbodmeldingen bij Buurthulp binnengekomen. De Vrijwilligerscentrale en de SWON verzorgen de matching. Er zijn 18 succesvolle matches gemaakt Voorbeelden van leuke successen zijn: - Een allochtoon meisje combineert het bieden van hulp met een voordeel voor zichzelf; doordat ze met het project in contact komt met verschillende mensen, leert ze de taal sneller. - Iemand wilde inpakhulp bij verhuizing, de vrijwilligster is daarna nog 3 keer op bezoek gegaan om te helpen en voor de koffie. - Een pedicure/schoonheidsspecialiste biedt haar diensten gratis aan, voor mensen die iets goeds voor de wijk doen. Wat betreft de verhouding tussen vraag en aanbod: tot nu toe is er meer vraag dan aanbod, en er is ook aanbod waar geen vraag naar is. Omdat er veel vraag is naar tuinonderhoud (meer dan aanbod) is een eenmalige tuinenactie gehouden waarbij vrijwilligers het stoepje veegden en bloembollen plantten. Er zijn kerstkaarten verstuurd naar alle aanmelders en de vrijwilligers hebben een cadeaubon gekregen als blijk van waardering. De samenwerking in het project tussen Tandem, SWON, Wijkposten en Vrijwilligerscentrale verloopt uitstekend. Tandem heeft van de afdeling Werk en Inkomen een gunning gekregen voor het inzetten van sociale activeringsprojecten bij Buurthulp. De uitvoering hiervan geschiedt in nauwe samenwerking met het Actiecentrum Oud-West naar werk.
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 9/31 Conclusie en verbeterpunten 1. Buurthulp is in korte tijd succesvol geworden en geniet meer vertrouwen en bekendheid in de wijk. 2. Het project bereikt vooral de doelgroep ouderen en alleenstaanden. Hierbij biedt Buurthulp precies de oplossing voor het gat tussen zorg waarvoor men pas na indicatiestelling in aanmerking komt en familie. 3. Door dichtbij en laagdrempelig te werven, melden mensen zich aan met name na de wervingsacties. Dit is een proces dat continu herhaald moet worden. Succesvolle matches werken ook als goede reclame. Diverse groepen in de wijk moeten worden bezocht om Buurthulp onder de aandacht te houden. (Openwijkscholen, vrouwengroepen, etc). 4. Er zijn nog te weinig vrijwilligers, met name voor tuinonderhoud. Hier kunnen de sociale activeringsbanen een oplossing zijn, maar we denken ook aan de maatschappelijke stage van scholieren. 5. De vraag waar (nog) geen aanbod voor is willen we ook op anderen manieren bekendmaken, bijvoorbeeld via de wijkposten en de website. 6. Er wordt een registratiesysteem aangeschaft om aanmeldingen beter te kunnen registeren en volgen. 7. We gaan vrijwilligers meer met elkaar in contact brengen, bijvoorbeeld via een koffiemiddag of een trainingsaanbod. Hoe nu verder Met de bestaande financiering loopt het project nog drie maanden door. In 2008 worden de sociale activeringsbanen ingezet. Dat betekent dat er een werkplek in de wijk wordt georganiseerd, waar ook de matchmaker regelmatig zal zijn. We willen het project met driejarige financiering verlengen en uitbreiden met een tweede stadsdeel. De Hulpdienst Nijmegen wordt hierbij betrokken als een van de partijen die de matching verzorgt. Zo wordt gebruik gemaakt van hun jarenlange ervaring en expertise.
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 10/31 2. Werk, Zorg en Inkomen Met het thema Werk, Zorg en Inkomen hebben we stevig ingezet op reïntegratie naar werk en schuldhulpverlening. Dankzij de opening van het Actiecentrum Oud-West naar werk zijn de activiteiten zichtbaar vanuit de wijk opgepakt. Binnen het thema Werk, Zorg en Inkomen bestaan 7 deelprojecten. De doelstellingen en resultaten van de deelprojecten komen hieronder puntsgewijs aan de orde. 2.1 Inrichting Actiecentrum Oud-West naar werk Doelstelling Om meer mensen uit Oud-West, dicht bij huis, op een klantvriendelijker en effectievere manier aan werk te helpen of schuldhulpverlening aan te bieden, richten we midden in het stadsdeel het Actiecentrum Oud-West naar werk in. Een aantal van de zeven deelprojecten brengen we vervolgens samen in dit actiecentrum. Vanuit het actiecentrum werken reïntegratiespecialisten en schuldhulpverleners samen met trainers en klantmanagers. Daar waar nodig wordt er soepel met andere organisaties en instellingen samengewerkt. Bereikte resultaten Op 5 april 2007 is het Actiecentrum Oud-West naar werk officieel geopend. Hiertoe zijn in een recordtempo van vijf maanden, plannen gemaakt, is de bovenverdieping van wijkcentrum Titus Brandsma verbouwd en het actiecentrum ingericht. In het Actiecentrum werken zes reïntegratiespecialisten (full- en parttime), twee trainers en twee medewerkers van het Bureau Schuldhulpverlening. Daarnaast zijn er regelmatig klantmanagers en adviseurs van het Bureau Zelfstandigen op het actiecentrum aanwezig. De trainingsruimte wordt regelmatig gebruikt door trainers en job-coaches van Inter-Lokaal. Hoewel het actiecentrum bewust als backoffice is opgezet, lopen steeds meer wijkbewoners spontaan binnen met vragen over werk en inkomen. Uiteraard wordt iedereen te woord gestaan. 2.2 Oriëntatie, reïntegratie en werk Doelstelling Door middel van oriëntatie- en reïntegratietrajecten begeleiden we werkzoekenden uit Oud-West met een WWB-uitkering naar regulier of gesubsidieerd werk. Hiervoor is naast de reguliere inzet, extra menskracht beschikbaar in de vorm van reïntegratiespecialisten. Bereikte resultaten In 2007 hebben 318 wijkbewoners op het actiecentrum in wijkcentrum Titus Brandsma een intakegesprek reïntegratie nieuwe stijl gevoerd. Reïntegratie nieuwe stijl behelst reïntegratie in eigen beheer of door eigen reïntegratiespecialisten van de afdeling Werk en Inkomen van de gemeente. Voorheen werden externe reïntegratiebureaus ingeschakeld om mensen aan werk te helpen. Van deze 318 mensen zijn er 258 gestart met een reïntegratietraject nieuwe stijl. Om goed te kunnen bepalen wat een werkzoekende kan en wil, worden soms speciale metingen of tests afgenomen. In Oud-West hebben 46 buurtbewoners een ABC-meting of competentietest gedaan. Van de 258 mensen die begonnen zijn met een reïntegratietraject nieuwe stijl, zijn inmiddels 63 weer gestopt. Soms omdat er medische of psychische beperkingen bleken te zijn, soms omdat er eerst een voortraject nodig bleek, soms omdat hun partner werk vond en soms omdat men weigerde (verder) mee te werken. Bij onterechte weigering wordt uiteindelijk de uitkering stopgezet. Van de 195 'volhouders' hebben in 2007 maar liefst 87 wijkbewoners tijdens of na hun traject regulier of gesubsidieerd werk gevonden. Dat zijn fors meer (19) dan verwacht (68)!
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 11/31 2.3 Wijkgerichte informatiemarkt Op zaterdag 15 maart is in Oud-West een informatiemarkt in Titus Brandsma georganiseerd over werk, inkomen en eigen bedrijf. De markt is een initiatief van de Gemeente Nijmegen i.s.m. het Actiecentrum Oud-West naar werk. De organisatie is uitbesteed. Doelstelling Het doel was om mensen uit Oud-West op een laagdrempelige wijze te informeren over alles wat te maken heeft met het krijgen en behouden van werk of het starten van een eigen bedrijf. Ook was er aandacht voor de mogelijkheden van vrijwilligerswerk. De markt is aangekondigd in artikelen in De Gelderlander, Regiowerk en De Brug. Daarnaast zijn in Oud-West en in de Kolpingbuurt huis-aan-huis flyers bezorgd en zijn de klanten van de gemeente, het UWV en Uitzicht uit Oud-West persoonlijk uitgenodigd. Tegelijk met de informatiemarkt organiseerde Tandem een uitgebreid kinderactiviteiten programma. Bereikte resultaten Ongeveer 350 mensen bezochten de markt, waar 24 organisaties vertegenwoordigd waren met kraampjes en stands. De markt werd officieel geopend door wethouder Depla. Van bezoekers die we op de markt gesproken hebben, vernamen we dat ze het prettig vonden dichtbij huis, in een gemoedelijke omgeving informatie te kunnen verzamelen. Veel bezoekers waren verrast door het aanbod en kregen op de markt informatie over zaken die ze nog niet kenden, zoals bijvoorbeeld de Stichting Leergeld. De eerste resultaten van de evaluatie laten zien dat men over de opzet van de markt ruimschoots tevreden is (gemiddelde waardering 7,6). De relevante partijen waren aanwezig en een wijkgerichte infomarkt als deze wordt nuttig gevonden voor het uitbreiden/verstevigen van het eigen netwerk binnen de wijk. De marketing en communicatie wordt gewaardeerd met gemiddeld een 7,2. De hoeveelheid aandacht in de pers, de keuze voor specifieke flyergebieden en doelgroepen en de direct mailing die uitgegaan is aan klanten van Gemeente, UWV en Uitzicht wordt positief beoordeeld. Over de dag zelf blijkt men ook zeer tevreden. De gekozen locatie, de datum en het tijdstip, de combinatie met de kinderactiviteiten, de opkomst, de 'passendheid' van de bezoekers bij de eigen verwachtingen en doelstellingen: het wordt allemaal gewaardeerd met een dikke 7,5. Tot slot zijn ook de standhouders erg te spreken over de algemene organisatie (8+). 2.4 Impuls integratie en inburgering Doelstelling In het kader van impuls integratie en inburgering gaat extra aandacht uit naar de doelgroep allochtonen. De schatting is dat deze groep in Oud-West uit ongeveer 300 personen bestaat. De doelstelling is om een deel van deze groep middels toegesneden trainingen en reïntegratie te helpen integreren en inburgeren zodat de kansen van deze groep binnen de samenleving worden vergroot. Bereikte resultaten In 2007 hebben we in het kader van dit deelproject een tweesporen beleid gevoerd. Enerzijds zijn er specifiek op allochtonen gerichte activiteiten ontwikkeld, anderzijds is er inspanning gepleegd allochtonen in het reguliere reïntegratie werk te betrekken. In 2007 hebben 34 oud-komers uit Oud- West hun inburgeringsintake afgerond en zijn er 17 gestart met hun inburgeringscursus. Daarnaast hebben 30 allochtone vrouwen meegedaan aan de zogenoemde ZZ-top training. Dit is een door de gemeente Nijmegen en het CWI ontwikkelde training om de Zelfredzaamheid en Zelfwerkzaamheid van allochtone vrouwen te bevorderen. Inter-Lokaal heeft in opdracht van de gemeente Nijmegen in het Actiecentrum Oud-West naar werk, empowermenttrainingen en jobcoaching verzorgd. In de trainingsruimte van het actiecentrum zijn sollicitatietrainingen en trainingen 'leren netwerken' gegeven. De trainers en reïntegratiespecialisten zorgen ervoor dat allochtonen steeds evenredig (kunnen) meedoen aan de verschillende trainingen en reïntegratietrajecten. Van de 87 mensen die in 2007
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 12/31 tijdens of na een reïntegratietraject nieuwe stijl werk hebben gevonden, zijn er 29 van allochtone afkomst. Dit is bijna 33% en nagenoeg evenredig aan de bevolkingsopbouw in dit stadsdeel. 2.5 Van uitkering naar eigen onderneming Doelstelling Er is extra ingezet op de mogelijkheid van uitstroom door het starten van een eigen bedrijf. Doelstelling is om deze mogelijkheid breed te communiceren en geïnteresseerde werkzoekenden actief op te sporen en te ondersteunen. Bereikte resultaten Met het inzetten van algemene wervingsmiddelen zoals folders, affiches en artikelen en het via reïntegratiespecialisten en klantmanagers gericht opsporen van (70) belangstellenden, is het gelukt om met 21 wijkbewoners een zogenoemd voorbereidingstraject richting zelfstandig ondernemerschap te starten. 12 van deze 21 potentiële nieuwe ondernemers zijn in 2007 daadwerkelijk gestart als zelfstandig ondernemer of ZZP-er. Dit zijn er vijf respectievelijk vier meer dan in 2006 en 2005. De nieuwe ondernemers uit Oud-West zijn begonnen met een: autobekledingsreperatiebedrijf, oriëntaalse dansstudio (2x), klussenbedrijf, restaurant, groothandel in vlees, elektronicazaak, banketwinkel, als therapeut, tekstschrijver en muziekleraar (2x). Van de 12 starters zijn 6 van allochtone afkomst. Ook in dit deelproject geldt dat de meer wijkgerichte focus en inbedding positief lijkt te werken! 2.6 Terugdringen niet-gebruik Doelstelling Doelstelling van het deelproject terugdringen niet-gebruik is het stimuleren van het gebruik van bestaande regelingen voor inkomensondersteuning (bijzondere bijstand, geld-terug-regeling etc.). Naast diverse voorlichtingsactiviteiten wordt een formulierenbrigade gestart die actief de wijken in gaat om inkomensondersteunende regelingen onder de aandacht te brengen, onder andere door het afleggen van huisbezoeken. Concreet wordt gestreefd naar een verhoging van het aantal eerste aanvragen uit Oud-West en de verschuiving van WWB naar niet-wwb. Bereikte resultaten In het tweede kwartaal van 2007 zijn verschillende voorlichtingsactiviteiten uitgevoerd zoals bijvoorbeeld een mailing naar het gehele UWV-bestand van Oud-West. Het aantal aanvragen uit Oud- West in het kader van het gemeentelijk minimabeleid is over heel 2007 uitgekomen op 3391. Dit zijn er 444 meer dan in 2006. Het aanvankelijke succes van de mailing in het tweede kwartaal van 2007 is weer teniet gedaan door wat tegenvallende resultaten in het derde kwartaal 2007. Uiteindelijk scoort Oud-West op dit onderdeel evenredig. Eind 2007 is de Formulierenbrigade van Inter-Lokaal in Oud- West begonnen met de eerste serie van 300 huisbezoeken. Resultaten van deze huisbezoeken zijn op dit moment nog niet bekend. 2.7 Schuldhulpverlening Doelstelling Het schuldhulpverleningsproject richt zich allereerst op het wegwerken van de wachtlijst in de drie wijken in Oud-West. Het project richt zich daarnaast op budgetbegeleiding en schuldsanering. Extra aandacht gaat uit naar de wijkbewoners die buiten het reguliere schuldhulpverleningstraject vallen. Hiertoe worden nieuwe trajecten gestart waarin mensen intensieve individuele begeleiding krijgen. Het doel is stabilisatie van de bestaande situatie met als einddoel het oplossen van het schuldprobleem.
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 13/31 Bereikte resultaten Aan het begin van het derde kwartaal 2007 waren de wachtlijsten voor schuldhulpverlening in Oud- West helemaal weggewerkt. In totaal hebben in 2007 110 wijkbewoners op locatie schuldhulpverlening ontvangen. In 85 gevallen ging het om zogenoemde reguliere schuldsaneringstrajecten. 25 wijkbewoners ontvingen een budgetadvies of stabilisatietraject. In een aantal concrete gevallen is duidelijk geworden dat er direct meerwaarde voor de klant is te behalen als schuldhulpverleners en reïntegratiespecialisten onder één (actie) dak samenwerken. "Je neemt een reïntegratieklant met schulden, ook al zijn die schulden niet extreem groot, veel makkelijker mee naar een collega van schuldhulpverlening die iets verderop zit." Begin 2008 is de eerste budgetteringscursus op de locatie Oud-West van start gegaan. 2.8 Handhaving en fraudebestrijding Doelstelling In het kader van handhaving en fraudebestrijding is het doel klantmanagers en reïntegratiespecialisten uit het team Oud-West te trainen om meer fraude-alert te zijn. Zorgvuldigheid is hierbij van groot belang. Door middel van het versterken van de samenwerking tussen de belangrijkste partners wordt de fraude-alertheid verhoogd. Bereikte resultaten De in het vierde kwartaal 2007 geplande training Bevordering fraude-alertheid is doorgeschoven naar het eerste kwartaal 2008. Conclusie Het Actiecentrum Oud-West naar werk is in 2007 goed van start gegaan. In 2007 zijn 258 wijkbewoners gestart met een reïntegratietraject nieuwe stijl' en zijn 87 van hen inmiddels aan regulier of gesubsidieerd werk geholpen. Oud-West levert ten opzichte van de rest van Nijmegen een bovenevenredige bijdrage aan de daling van het bestand betaalde WWB-klanten. 20% van het totale (stedelijke) WWB-bestand woont in Oud-West, terwijl Oud-West 25% van de bestandsdaling voor haar rekening neemt. Deze fors bovenevenredige bestandsdaling is gezien de samenstelling van het WWB-bestand in Oud-West zondermeer positief opvallend. Op het onderdeel terugdringen-nietgebruik levert Oud-West een evenredige bijdrage aan de stedelijke resultaten. De caseload, (het aantal cliënten dat één hulpverlener onder zijn hoede heeft) van de schuldhulpverleners op de locatie Titus Brandsma is inmiddels nagenoeg vol en de wachtlijsten zijn weggewerkt. Hoe nu verder Op het vlak van uitstroombevordering, participatiebevordering en het tegengaan van etnische segregatie voor de verschillende doelgroepen bestaan veel mogelijkheden die wij goed willen laten sporen met stedelijke beleidsontwikkelingen op dit punt. Een belangrijke factor voor succes blijkt de nabijheid te zijn. Het actiecentrum in het eigen wijkcentrum is vertrouwder en daardoor laagdrempeliger dan het mooie maar zakelijke bedrijfsverzamelgebouw aan de Mariënburg. Ook de directe contacten met professionals als wijkagent, jongerenwerker, woonconsulent en maatschappelijkwerker dragen bij aan het succes. Mensen hebben vaak hindernissen te overwinnen op meerdere levensgebieden om de weg naar werk terug te vinden. Voortzetting van de activiteiten vanuit de wijk is uitgangspunt. Nagedacht wordt nog over de omvang en soort dienstverlening.
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 14/31 3. Toezicht, handhaving en veiligheid Het versterken van toezicht, handhaving en veiligheid is in samenspraak met bewoners en de andere partners (woningcorporaties, politie, Tandem, Bureau Toezicht) uitgewerkt in de vier onderstaande projecten: 1. Buurtpreventiemedewerkers/ buurtconciërges 2. Wijkveiligheidsplannen met actieve burgerparticipatie 3. Leefregels 4. Woningtoewijzing 3.1 Buurtpreventiemedewerkers/buurtconciërges Doelstelling Er zijn 12 mensen uit Oud-West gestart met een werkervaringsbaan begeleid door Portaal (8 buurtpreventiemedewerkers,4 assistent buurtconciërges). Hiermee snijdt het mes aan twee kanten: er worden banen gecreëerd én er komen meer ogen en oren in de wijk om onveilige situaties te signaleren. Wat is er gedaan Het ROC is in januari van start gegaan met het werkgelegenheidsproject Buurtconciërge en wijktoezicht. ROC Nijmegen en Stichting Uitzicht trekken het project in samenwerking met Portaal en Bureau Toezicht. In mei vond de voorselectie en werving van de kandidaten plaats. Van de 25 aanmeldingen kwamen er 9 van bewoners uit Oud-West. Medio 2007 zijn de voorbereidingen getroffen voor de opleiding en zijn er intakegesprekken gevoerd met de kandidaten. De werving van de kandidaten is inmiddels afgerond. Van de 12 geselecteerde kandidaten komen er 4 uit Oud-West. Het ROC biedt een leerwerktraject aan op MBO niveau 2. Op 3 september is het voortraject van start gegaan onder groot enthousiasme van zowel deelnemers als begeleiders. Bereikte resultaten Alle 12 kandidaten hebben met succes het eerste deel van hun opleiding afgerond. Op 30 november heeft de uitreiking van de certificaten en de ondertekening van de contracten voor een Werkervaringsbaan plaatsgevonden. Formeel zijn de deelnemers in dienst bij Stichting Uitzicht, maar werkervaring doen ze op bij Bureau Toezicht en Portaal. Eén kandidaat is vanwege privéomstandigheden gestopt. Een andere kandidaat bleek niet te voldoen als buurtconciërge. De overigen zijn nog steeds zeer gemotiveerd aan het werk. Van 1 december 2007 tot 1 december 2008 krijgen de deelnemers de gelegenheid om werkervaring op te doen, waarbij ze tot juni 2008 nog 1,5 dag naar school gaan en 3,5 dag werken. Alle kandidaten hebben kort na de zomer hun opleiding succesvol afgeronden en ze zijn in ieder geval nog tot 1 december volledig aan het werk. De buurtpreventiemedewerkers hebben óf inmiddels een baan óf gaan een vervolgopleiding (beveiliging niveau 2) volgen met een baangarantie. Medio maart bespraken bewonersgroepen en gemeente de ervaringen van de eerste drie maanden van de werkzaamheden van de buurtpreventiemedewerkers. Er is alom tevredenheid over hun inzet en betrokkenheid, waarbij nog wel gewerkt moet worden aan hun (telefonische) bereikbaarheid. 3.2 Wijkveiligheidsplannen Doelstelling Met de wijkveiligheidsplannen beogen we geen statisch plan op tafel te krijgen; het gaat juist om een proces waarin actieve bewonersbetrokkenheid tot stand komt en waarin we met hun wensen en door hen gesignaleerde problemen aan de slag gaan. Door onbekendheid, wantrouwen, angst of
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 15/31 onverschilligheid komen signalen van bewoners helaas onvoldoende bij instanties terecht. Hierdoor weten instanties onvoldoende en kunnen we de problemen niet adequaat oppakken. Met als gevolg dat overlast en onveiligheid blijft bestaan. Dit proberen we te doorbreken met de wijkveiligheidsplannen. Het succesvolle pilotproject wijkveiligheid Wolfskuil, dat al in volle gang is wordt als voorbeeld gebruikt voor het Willemskwartier en het Waterkwartier. Het is de bedoeling dat de bewoners zelf input leveren voor hun wijkveiligheidsplan, zodat elke wijk zelf de insteek bepaalt. Wat is er gedaan en bereikt Wijkveiligheid Wolfskuil Dit wijkveiligheidsplan richt zich op 4 thema s: 1. communicatie 2. regie op casusaanpak (wijkteam) 3. samenwerking tussen partijen bij aanpak van woonoverlast (wijkteam) 4. bewonersinitiatieven/hotspots De betrokkenheid van bewoners is bevorderd door communicatie over veiligheid. In de communicatie is geïnvesteerd door speciale nieuwsbrieven te versturen en door een wijkpanel als klankbord voor het project in te zetten. Het is de moeite waard om voorbeelden van behaalde successen in de praktijk aan de bewoners te communiceren, dit bevordert de betrokkenheid bij de activeiten van het wijkveiligheidsplan. Veel informatie is voortgekomen uit de bezoeken die gebracht zijn aan de bewonersgroepen onder het motto: Waar en over wie maakt u zich zorgen in de buurt?. Er is een aanpak op 5 woonoverlast en intimidatie adressen geformuleerd. Ten aanzien van omgang met de openbare ruimte is een no-tolerance-aanpak in buurt Onder de Bogen gehanteerd. Binnen het casusoverleg is regie noodzakelijk om alle informatie en aanpak te stroomlijnen en vervolgens knopen door te hakken. Dossieropbouw is essentieel gebleken om door te kunnen pakken. Er zijn 94 casussen behandeld. Het casusoverleg is voor de duur van een jaar uitgebreid met een adviseur van Meldpunt Bijzondere Zorg. Bewoners hebben hotspots benoemd wat o.a. heeft geresulteerd in een tunneloverleg en extra inzet in openbare ruimte. Waterkwartier en Willemskwartier Na de vaststelling van het plan van aanpak is per 1 mei een projectleider voor de wijkveiligheidsplannen in Waterkwartier en Willemskwartier aangesteld. Zij is gestart met een wijkanalyse van alle verschillende wijkveiligheidsplannen die in de afgelopen jaren zijn gemaakt. Doel was een beeld te krijgen van welke activiteiten er al in de wijken zijn uitgevoerd en wie hierbij betrokken waren. Bij deze analyse zijn de wijkraden, Tandem, Portaal, de politie, de Openwijkscholen en anderen betrokken. De projectleider heeft de bewonersgroepen bezocht analoog aan de aanpak in de Wolfskuil en bezoekt bewonersbijeenkomsten zoals bijvoorbeeld de Trots op de wijkdag in het Willemskwartier. Op deze dag werden bewoners persoonlijk aangesproken. Het resultaat was dat ruim 30 bewoners een wijkveiligheids-enquête hebben ingevuld. Enquêtes blijken een goed hulpmiddel om de mensen hun grieven te laten spuien en deze vervolgens tot hanteerbare proporties te formuleren. Desgevraagd geven meerdere bewoners aan dat ze ook op langere termijn betrokken willen blijven. De resultaten van de wijkanalyse en de enquête worden verwerkt in een voorstel dat we met de wijkraden bespreken. In december 2007 is op basis van de uitkomsten per wijk samen het
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 16/31 actieprogramma vastgesteld en direct samen met de bewoners op touw gezet met als doel een veiliger en meer leefbare buurt te creëren. Wijkveiligheid Willemskwartier In oktober 2007 is aan de hand van enquêtes een plan van aanpak wijkveiligheid besproken met de wijkraad. Vanaf deze periode zijn de volgende activiteiten gestart: In november 2007 is het project leefregels in de Van Maerlantstraat gestart. Hierover volgt in de volgende paragraaf meer. In oktober 2007 is begonnen met Casusoverleg zorg en overlastgevende adressen. Deelnemers aan dit casusoverleg zijn de politie (wijkagent), Portaal (woonconsulent en consulent leefbaarheid), en Maatschappelijk Werk (NIM). De deelnemers zijn 3 keer bij elkaar gekomen en hebben een lijst gemaakt van zorg en overlastgevende adressen. Dit wordt verder uitgewerkt. In het kader van de wijkveiligheid krijgen de bewoners van het Willemskwartier, in februari 2008 huis-aan-huis een lijst met belangrijke telefoonnummers en adressen bezorgd. In overleg met de jongeren in het Willemskwartier, Tandem, de Wijkraad en Sportrijk is een tijdelijke sportvoorziening voor de oudere jongens in het Willemskwartier op het Hermesterrein gerealiseerd. Wijkveiligheid Waterkwartier In het kader van wijkveiligheid krijgen de bewoners van het Waterkwartier in februari 2008 huis aan huis een lijst met belangrijke telefoonnummers en adressen bezorgd. In de periode augustus tot en met december 2007 zijn met diverse bewonersgroepen en andere groepen aan de hand van een vragenlijst gesprekken gevoerd over wijkveiligheid. Met betrekking tot de ervaren overlast zijn direct concrete acties uitgevoerd. Op 26 februari 2008 werd het actieplan in de wijkvereniging Ons Waterkwartier gepresenteerd. Het wijkteam Waterkwartier is opgestart in augustus 2007. Er zijn al 39 casussen behandeld. Het project heeft aangetoond dat het voor de bewoners niet geheel duidelijk is welke hulpverlenende instanties er zijn, welke instanties ze kunnen inschakelen voor welk probleem en waar deze instanties zich bevinden. Dit komt vooral door het versnipperde aanbod, de verschillende aanpak en de diverse rollen van (zorg) instellingen. Daarnaast heeft een groep bewoners leiding en begeleiding nodig bij het aanpakken van hun problemen l(aan de hand meenemen; directieve aanpak). Het wijkteam Multiprobleemhuishoudens sluit hierop aan. Binnen de bestaande zorgnetwerken ontbreekt de inbreng van de woningcorporaties. Zij blijken essentieel te zijn in de toegang naar gezinnen voor wat betreft aanpak overlast en schuldhulpverlening, in het wijkteam nemen ook de woningcorporaties deel. Het wordt veiliger en leefbaarder in aangepakte buurten, de partners weten elkaar effectief te vinden. De ervaringen in de Wolfskuil leverden belangrijke input op voor het project aanpak van multiprobleemhuishoudens. 3.3 Leefregels Doelstelling De wijkbewoners hebben aangegeven het lastig te vinden om zonder duidelijke afspraken medebewoners aan te spreken op hun gedrag. Ze hebben behoefte aan een referentiekader. Doel
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 17/31 van dit project is te komen tot een gedragscode bestaande uit de 10 belangrijkste gedrags- en leefregels over handhaving. In de praktijk hebben de gedragsregels betrekking op onder andere verkeersgedrag, spelen van kinderen, onderhoud aan huis en tuin en huisvuil. Wat is er gedaan We hebben Tandem gevraagd met de bewoners te overleggen over de ontwikkeling van gedragsregels per buurt. Gezien de korte doorlooptijd kreeg het project een campagneachtige aanpak. Op 1 november 2007 is de pilot van start gegaan in het nieuwbouwgedeelte van de Wolfskuil en in de Van Maerlantstraat in het Willemskwartier. In beide buurten is een werkgroep leefregels aan de slag gegaan. Al snel bleek dat het begrip leefregels niet vanzelfsprekend enthousiaste bewoners op de been brengt. Men wil geen borden in de straat en voor sommigen is het begrip te abstract. Wel is er animo om de leefregels door concrete activiteiten te laten zien. Een regel als: wij houden onze straat schoon en groen, is aanleiding voor het organiseren van een opknapdag in de ene buurt en de oprichting van een groengroep in de andere. Een en ander brengt met zich mee dat bewoners verzoeken hebben voor fysieke aanpassingen in de straat of buurt. In de werkgroepen wordt duidelijk dat het makkelijker is om elkaar aan te spreken op gedrag als men elkaar kent. Samen dingen ondernemen helpt daarbij. Daarnaast wordt vastgesteld dat positief gedrag laten zien, positief gedrag oproept zonder dat het zwaar wordt. In het verlengde daarvan heeft een leefregel-project dus meer kans van slagen als het project wordt uitgevoerd in een gebied dat de bewoners zelf als de eigen buurt ervaren. Gaat het om het aanspreken van zwaardere gevallen, dan geven bewoners aan dit niet zelf te doen uit angst voor represailles. Het is van belang dat bewoners de weg weten naar de instanties waar ze (indien gewenst anoniem) aangifte kunnen doen. Beide projecten verkeren op dit moment in de fase net voorafgaand aan het presenteren van de leefregels en het uitvoeren van concrete activiteiten. Ze zullen beide uitgebreid geëvalueerd worden. Bereikte resultaten In november 2007 is in de Van Maerlantstraat het project leefregels gestart. Een aantal bewoners is onder begeleiding van Tandem enthousiast met elkaar in gesprek gegaan over hun straat. Er zijn al leefregels benoemd. Om draagvlak voor de leefregels te creëren gaan de bewoners binnenkort de buurt in om andere buurtbewoners te interviewen over deze leefregels. In de volgende fase worden de leefregels geïmplementeerd. 3.4 Woningtoewijzing Doelstelling Huishoudens die woonoverlast veroorzaken vormen een groeiend probleem. Het uitsluiten van overlastgevende huurders in de ene buurt kan leiden tot overlast in een andere buurt. Met dit project proberen we betere afstemming te bereiken over de problematiek.
Sociale herovering Nijmegen Oud-West Juli 2008 p. 18/31 Wat is er gedaan Begin dit jaar zijn alle corporaties en de gemeente bijeengekomen om over dit onderwerp te spreken. Er is een overlegstructuur opgebouwd waarbij de betrokken partijen op het niveau van uitvoeringsmanagers, halfjaarlijks met elkaar overleggen over een evenwichtige woonruimteverdeling ter voorkoming van probleemconcentraties. Een winstpunt van deze aanpak is dat de problematiek wordt erkend en herkend bij de woningcorporaties en dat zij de aanpak met elkaar kunnen afstemmen indien dit noodzakelijk is. Er is een aantal oplossingsrichtingen geformuleerd, maar een knelpunt is het maken van definieerbare afspraken. Een ander winstpunt is de verbetering van de samenwerking met zorginstellingen en hulpverleners (m.n. het meldpunt bijzondere zorg) door de workshop woonoverlast. Daarnaast is afgesproken dat de corporaties de informatieregistratie en uitwisseling van informatie over overlastgevende huurders verbeteren. Er komt een werkgroep voor het opstellen van criteria voor een registratiesysteem en screening. Belangrijk is dat de ontvangende corporatie een overlastgevende huurder voorwaarden kan opleggen om goed huurderschap af te dwingen. Bereikte resultaten De wijkteams Oud-West, Willemskwartier, Waterkwartier en Wolfskuil bespreken casussen omtrent woningtoewijzing aan multiprobleemhuishoudens. Ze adviseren vervolgens of een toewijzing gewenst is of niet. Er vindt nu structureel overleg plaats met de betrokken partijen. Conclusie Van de vier deelprojecten binnen het thema Toezicht, handhaving en veiligheid heeft het project Buurtpreventiemedewerkers/ buurtconciërges, de meest zichtbare en concrete resultaten behaald. Echter omdat naast bijdragen aan veiligheid ook bevorderen van de werkgelegenheid een doel was, lopen we nu het risico dat we nadelen ondervinden van het succes van dit project. Er worden reeds voorbereidingen getroffen om een nieuwe groep buurtpreventiemedewerkers op te starten. Daarbij speelt nog mee, dat buurtpreventiemedewerkers geen bevoegdheden hebben. Dit vraat om goede communicatie en goede opvolging op meldingen. Ook het project leefregels wordt steeds beter zichtbaar in de wijken. Uit dit project komen concrete acties voort; er worden afspraken gemaakt en er ontstaan wensen om ook over andere onderwerpen met elkaar te spreken. Het belangrijkste winstpunt van de intensieve aanpak in de aandachtswijken is dat toezicht, handhaving en veiligheid weer nadrukkelijk in beeld is bij bewoners, professionals en gemeentelijke afdelingen. De wijkveiligheidsplannen zijn gemaakt en laten de eerste resultaten zien: Er worden meer aangiftes/meldingen gedaan m.b.t. overlast De samenwerking tussen de diverse partijen bij het aanpakken van woonoverlast en veiligheidsproblemen is versterkt. Het delen van ervaringen onderling blijkt daarin erg nuttig om door te kunnen pakken. De verbeterde samenwerking vormt de basis voor de structureel opgezette wijkteams Er wordt weer een nieuw intervisietraject Woonoverlast & Intimidatie opgezet voor professionals.