Lerend Netwerk Duurzame Wijken Wonen in duurzame wijken, de uitdaging voor 2020-2030

Lerend Netwerk Duurzame Wijken Wonen in duurzame wijken, de uitdaging voor 2020-2030 Atrium Antwerpen Trui Maes 1 Achtergrond, opdracht > selectie 2 Overzicht van de projecten, incl 4 externe 3 Leerpunten uit de begeleiding > suggestienota 4 Vervolg? 1

Achtergrond & opdracht 1 Werkgroepen WG levende kernen Ecopolis Vlaanderen PADDS Netwerk Duurzame Wijken Doel Stimuleren duurzame wijkontwikkeling in Vlaanderen - informatie - goede voorbeelden - begeleiding, ondersteuning & advies Lerend netwerk - betrokkenen - experts 2

Visie & ervaring VIBE 1 e project-begeleiding 2007-2009 (dulomi) Transitie-proces DuWoBo 2005 PADDS 2008 Postgraduaat Duurzaam Bouwen vanuit Bio-Ecologisch perspectief Uitbouw VIBE studie & advies kerncompetenties - LCA, bouwmaterialen, constructies - duurzame stedenbouw Opdracht Lerend Netwerk 1) Informatie fiches goede voorbeelden website voeden 2) Netwerking workshops terreinbezoeken suggesties voor knelpunten samenwerking transitieproces DuWoBo afstemmen met andere initiatieven 3) Projecten begeleiden selectie 5 projecten (8!) begeleiding, ondersteuning, advies i.s.m. experts 3

Werkwijze & structuur informatie website Projectbegeleiding i.s.m. experts VIBE Stuurgroep, Begeleidingscomité & pool 22 experts thema s Klankbordgroepen duzameter open & interactief! voorbeeldfiches terreinbezoeken knelpunten Werkwijze klankbordgroepen Thema: (externe) expert discussie knelpuntennota, probleem project, andere Gemengde werkgroepjes per wijkproject: betrokkenen uit de projectteams toegewezen expert(s), andere experts uit de pool Provinciale Steunpunten Duurzaam Bouwen Externen, betrokken bij andere projecten VIBE/DAR 4

Werkwijze projectbegeleiding expert VIBE toewijzing extern expert(s) werkgroepjes klankbordgroepen 2 projectbezoeken & werkgroepen ter plekke Projectleider en projectteam: projectontwikkelaars, ontwerpers, ev. al aannemers, experts en ngo s (lokaal/thematisch), ambtenaren/besturen, kwaliteitsbewaker(s), VIBE-expert, extern ecopolis-expert Provinciale Steunpunten Duurzaam Bouwen uitgeschreven adviesverslag Projecten: oproep Oproep januari 2013 - maart 2013 Advies provinciale steunpunten DuBo Selectie door begeleidingscomité 6 maart 2013 42 +3 ingediende dossiers: - 10 gemeenten (verspreid) - 11 Antwerpen - 5 intercommunale (W-Vl) - 5 Limburg + 3-5 SHM (A pen) - 9 Vlaams-Brabant - 1 OCMW (W-Vl) - 8 Oost-Vlaanderen - 10 privé (verspreid) - 9 West-Vlaanderen 5

Projecten: voorwaarden Voorwaarden / selectiecriteria - hoog ambitieniveau - geïntegreerde aanpak - vroege planfase en/of plannen wijzigbaar - engagement initiatiefnemer - actieve participatie in netwerk Projecten: voorwaarden Een geïntegreerde aanpak en hoog ambitieniveau? - hoog ambitieniveau - geïntegreerde aanpak - vroege planfase en/of plannen wijzigbaar - engagement initiatiefnemer - actieve participatie in netwerk 6

Projecten: selectiecriteria 1) Dekking alle provincies 4) Inhoudelijke criteria: 2) Leeraspecten: meerwaarde netwerk haalbaarheid terreinworkshops 3) Variatie: thema s omgevingstype omvang gemeente volledigheid dossier relevantie locatie relevantie timing ambitie & aangehaalde thema s interessante knelpunten voorbeeldproject / multiplicatoreffect schaalgrootte combinatie partners & engagementen selectie op basis van mix van alle criteria! Projecten: geselecteerd Antwerpen 1- Turnhout: Heizijdse Velden * 2- Wijnegem: De Wervehoef * Limburg 3- Diepenbeek: Lutselus Steenakkerstraat * Vlaams-Brabant 4- Vilvoorde: Koningslo ex-kodaksite ** 5- Leuven: Hertogensite ** Oost-Vlaanderen 6- Deinze: Stedelijk wonen aan de Leie II ** 7- Zulte: Wolspinnerij Denys LysYarns ** West-Vlaanderen 8- Veurne: Suikerfabriek ** 7

Projecten: activiteiten januari 2013 2015 Begeleiding 8 wijkprojecten: WVL (1) OVL (2) Antw (2) VlBr (2) LIM (1) 4 workshops op maat ter plaatse Juni 2015 workshops: hoe ambities vertalen & PPS Klankbordgroepen: 21 maart 2013 (+ terreinbezoek Vaartkom Leuven): duzameter 21 juni 2013: groen-blauwe netwerken 1 oktober 2013 (+ terreinbezoek Brussel): participatie 21 januari 2014: mobiliteit 3 dec 2014 (+ terreinbezoek Hertogensite): collectieve energie Transitiearena DuWoBo op 27 mei 2014: duurzame wijken Ronde Tafel op 10 sept 2014: Suggestienota voor duurzame wijken Transitiearena, Overzicht wijken brede in ontwikkeling klankbordgroep 2 1. Heizijdse Velden - Turnhout *: 125ha, park + 3000 won 2. Suikerfabriek Veurne**: 46ha, park/natuur, BT+ 450 won 3. De Werve Hoef Wijnegem*: 10ha, 300 won 4. Hertogensite Leuven**: 7ha, 650 won 5. Denys Wolspinnerij Zulte**: 6ha, 200 won 6. Koningslo Ex-Kodaksite Vilvoorde**: 5ha, 250 won 7. Lutselus Steenakkerstraat Diepenbeek*: 5ha, 100 won 8. Stedelijk Wonen aan de Leie II Deinze**: 1ha, 80 won Externe projecten 1. De Vloei- Ieper (wvi), 1 e ecopolis-traject! 2. De Venning- Kortrijk (shm) 3. Tondelier- Gent (stad) 4. Den Draad- Gent (privé) TransitieArena= brede klankbordgroep 12 wijken in 2x 6workshops feedback op de projecten (o.m. fiche sterktes & zwaktes, suggesties) 8

1 Heizijdse Velden - Turnhout Actoren: Indiener: Stad Turnhout Partners: SHM De Ark, private ontwikkelaars en hun ontwerpers Type, programma: Randstedelijke greenfieldontwikkeling voor wonen Bruyne Strijd, Heizijde, Kastelein: 125 ha te ontwikkelen over de komende 15 à 20 jr 3000 WE + lokale voorzieningen, landschapspark en stadsboerderij Terrein/ligging Tussen stad en Turnhoutse Vennegebied/platteland Over het kanaal, nieuwe fietsbrug naar het station Huidige fase: Ontwerpend Onderzoek qua bebouwing, mobiliteitsscenario s > RUP Duurzame verkavelingsontwerpen: Bruyne Strijd fase2 & Heizijde fase1 Participatief ontwerptraject landschapspark, stadsboerderij Ambities - aandachtspunten - uitdagingen: Mobiliteit (STOP principe, trage netwerk), waterbeheer, stadslandbouw Onderzoek voor geothermisch warmtenet, stadsregionale opportuniteit Kwaliteit vh buurtleven verhogen: diversiteit woontypes, gepast stapelen, voorzieningen qua diensten, verenigingsleven, werkplekken, collectief groen Kindvriendelijke publieke ruimte: inrichting en grond van groen-vingerpark als voorwaarde voor bebouwing en verkaveling 9

2 Suikerfabriek - Veurne Liggingsplan Actoren: Indiener: West-Vlaamse Intercommunale Partners: gemeente, PPS Type, programma: Transformatie van verlaten bedrijvensite 450 WE op 13,5ha + 4ha recreatief park + 15ha natuurpark & beheerscentrum + 15ha bedrijventerrein = 46ha ontwikkeling Terrein/ligging: Verlaten bedrijventerrein Suikerfabriek Aansluitend bij natuurgebied in de oude decantatiebekkens Ligging nabij station, op loopafstand van de Markt Huidige fase: Inrichtingsplan & ontwerpend onderzoek, brownfieldconvenant & marktconsultatie > gronduitgifte voor fase1 woonwijk Ambities aandachtspunten - uitdagingen: Brownfield, uitbouw groen-blauw netwerk, OW- en NZ-fietsas, integratie bestaande bekkens, dijken en moerasgebieden, sociale mix, mix in typologie, mandeligheid per cluster sensibilisering, participatie, (tijdelijk) gebruik > fasering! lokaal (rest)warmtenet 10

3 De Werve Hoef- Wijnegem Actoren: Indiener: SHM De Ideale Woning cvba Partners: gemeente Wijnegem Type, programma: Randstedelijke greenfieldontwikkeling 300 WE + ev. buurthandel, kinderopvang, stadsboerderij, volkstuin 10,62 ha Terrein/ligging woonuitbreidingsgebied aansluitend bij de kern Loopafstand van de kern Huidige fase: 1 e fase: infrastructuurwerken gestart, 2 e en 3 e fase: projectdefinitie > ontwerpwedstrijd masterplan Open Oproep (Vl.Bouwmeester) Ambities - aandachtspunten - uitdagingen: contacten met zorginstelling, nieuwe woonvormen (co-housen, zorgwonen ), nieuwe vormen van grond ter beschikking stellen (erfpacht, CLT ), sterke participatie pilootproject met multiplicatoreffect Geluidshinder (Houtlaan, Merksemsebaan) 11

4 Hertogensite - Leuven Liggingsplan Situering van de site in de benedenstad Actoren: Indiener: Stad Leuven Partners: KU-Leuven UZ, Resiterra nv Categorie: Stedelijke inbreiding, herbestemming ziekenhuis/kul-site tot woonwijk 650 WE, Dijle openleggen, Dijlepad doortrekken, behoud bouwkundig erfgoed, collectief energienet, autoluw, welzijnstoren & cultuurcluster 7ha Terrein/ligging: Leuvense binnenstad, op grens intra/extra muros Nabij Romaanse Poort en vervoersknoop Sint-Jacobsplein Huidige fase: Masterplan voor RUP en Energiestudie + Participatietraject Thema s aandachtspunten - uitdagingen: strategisch stadsinbreiding, integreren van historische restanten, herwaardering van de Dijle, mix van wonen, mobiliteit, participatie Klimaatneutraal: laag+hoog warmtenet (nieuwbouw+renovatie), WKO Implementatie duurzaamheidsmeter stad Gent 12

5 Denys Wolspinnerij, Lys Yarns - Zulte Actoren: Indiener: Gemeentebestuur Zulte Partners: Santerra nv - Safti nv Type, programma: Transformatie oude bedrijvensite Dorpskernvernieuwing tot gemengd woon-, winkel- en kantoorgebied 4,4 ha + 2,4 ha Terrein/ligging Dorpskern van deelgemeente Zulte Site1: ingesloten tussen nieuwe wijk Anglo-Belge, verbindingsweg naar Waregem (Statiestraat) en de Staatsbaan N43 (Gent-Kortrijk) Site2: naast een basisschool en rusthuis rand van de Leie-vallei Huidige fase: Brownfieldconvenant, opmaak masterplan > RUP Ambities - aandachtspunten - uitdagingen: Onder druk van de sanering wil men een hoge woondensiteit realiseren, correcte mix tussen wonen, winkelen en werken; uitbreiding / behoud naastliggend actief bedrijf voorbeeldproject inzake duurzaamheid 13

6 Koningslo Ex-Kodaksite - Vilvoorde Actoren: Indiener: stad Vilvoorde Partners: Banimmo/Verbist en Omgeving (ontwerper) Type, programma: Herbestemming KMO-zone tot woonsite 250 WE, eventueel lokale voorzieningen, eventueel zorgfunctie 5 ha Terrein/ligging: Zuidelijke buitenwijk Koningslo, nabij Strombeek Nabije woonweefsels: kern Koningslo Het Voor + verkaveling De Pomp + lintbebouwing Streekbaan-Steenstraat In groene vallei-omgeving, holle weg Kwakkelstraat Huidige fase: masterplan, RUP op te starten Ambities aandachtspunten - uitdagingen: Landelijk/groen karakter, nabije woonweefsels, nabije beekvallei Verschillende functies mogelijk (wonen/zorg/economisch activiteit), Geen doorgangsfunctie voor autoverkeer 14

7 Lutselus Steenakkerstraat - Diepenbeek Actoren: Indiener: Vestio nv & Geosted bvba Partners: gemeente Diepenbeek, Groep Machiels, Hasseltse huisvestigingsmaatschappij, Infrax en DUBO Limburg Type, programma: Woonuitbreiding op gesaneerde grond steengrindwasserij Ca 100 WE + openleggen/herstel Dautebeek, helofytenveld 5ha 31a Terrein/ligging: Omgeven door bestaande verkavelingen 1km van Lutselus-kern, 3km van Diepenbeek station/kern Huidige Fase: Conceptontwerp afgerond, haalbaarheidsstudie lopende Ambities - aandachtspunten - uitdagingen: Ecologisch woonbouwproject (laag-energie, houtskeletbouw), gemeenschappelijke voorzieningen, alternatieve energie, biogas, recycling grijs water, herwaardering Dautenbeek, autoluw, green urbanism, referentieproject, CO2 neutraal 15

8 Stedelijk wonen aan de Leie - Deinze Actoren: Indiener: stad Deinze Partners: PPS Type, programma: Stedelijke inbreiding Ca 80 WE: Mix in woontypologie, functies, erfgoedcel, autoluw Ca 1ha + Martinusvijver, brug naar Martinuspark en Brielparking Terrein/ligging: voormalige gesaneerde stadsgasfabriek & legaat Louis Dhondt Stedelijk gebied tussen Leie & handelsas, 5 lopen van Markt of Station Stadsproject Stedelijk Wonen a/d Leie I in ontwikkeling Huidige fase: Stadsvernieuwingsteam voor stedelijke projectregie Participatietraject Deinze 2020 Conceptstudie (2014) > gronduitgifte (2015) Ambities - aandachtspunten - uitdagingen: Kernherwaardering (strategische locatie), participatie, duurzame innovatieve ontwikkeling, ontsluiting, doorwaadbaar, maar autoluw Hefboom vr andere projecten: integraal & flexibel ontwerp, pro-actief Grondgebonden en appartementen (ca 8000m 2 vloeropp) 16

Extern 1 De vloei- Ieper (wvi/stad, shm, pps) Actoren: Projectleider: WVI i.s.m. Stad Ieper. Partners: WVI, Ons Onderdak, Imfiro, Provincie West-Vl., VMSW Type programma: Duurzame stadsuitbreiding, 10ha 250-tal WE, groen/blauw netwerk, werken-aan-huis Terrein/ligging: Woonuitbreidingsgebied (oosten van Ieper), omgeven door 2 wijken; op wandelafstand van historische binnenstad; op fietsafstand van het station; meerdere buslijnen; in onmiddellijke omgeving van buurtwinkels, scholen, sportcomplex, woon- en zorgcentrum Huidige fase: Lopende: groenbeheerplan, verdeelplan en ruilakte, basisakte en huishoudelijke reglement deeltuinen; Juni 2014 start der werken Ambities aandachtspunten - uitdagingen: Integrale benadering: groen/blauw netwerk (ruimte voor natuur, ontmoeting, sport/spel); gebundeld parkeren; autoluw; speelstraten; deeltuinen; sociale mix; diversiteit woningaanbod; energiezuinig; hernieuwbare energie; communicatie en participatie; multifunctioneel ruimtegebruik; proceskwaliteit 17

Extern 2 De Venning- Kortrijk (shm) Actoren: Projectleider: SHM Goedkope Woning Kortrijk Partners: BURO II & ARCHI+I, UGent, Kortrijk, partners Concerto Type programma: Opwaardering van sociale wijk uit jaren 60 tot CO2-neutrale, energiezuinige en sociaal duurzame wijk; Verbouwen 50WE, bouwen 64WE en 82 app (passief), niet-residentiële functies ; reconversie industriële omgeving Terrein/ligging: St Janswijk (binnen stadsring), overzijde van het Leie-Scheldekanaal Huidige fase: ECO-Lifeproject ; Fase 1 (2011-2012): bouw van 82 app (bewoond sinds juli2013). Fase 2-3 (2013-2014): bouwen en verbouwen van alle woonhuizen; einde werken: 2015 Ambities aandachtspunten - uitdagingen: Onderzoek naar financiële haalbaarheid (voor VMSW) van duurzame aanpak (hoge score op duurzaamheidsmeter, inclusief hoge ambitieniveau van CO2- neutraliteit/nulenergie) Eigen warmtenetwerk; nieuwe bouwsystemen; begeleiding bewoners 18

Extern 3 Tondelier- Gent (stad & pps) Actoren: Projectleider: Tondelier Development nv Stad Gent Partners: Tondelier Development nv Stad Gent, SHM Type programma: Transformatie van de stadsgassite, brownfield 7 ha 530 woonunits, kantoor/commerciële ruimte, publieke voorzieningen, ruim nieuw park, fiets- en voetgangersverbindingen Terrein/ligging: Stedelijk, ten noorden van Gent, deel van de Rabotwijk Vlakbij openbaar vervoersverbinding (< 350 m), nieuwe fiets- en voetgangersverbindingen, STOP -principe Huidige fase: Verkavelingsvergunning en eerste bouwvergunning verleend start werken eind 2014 realisatie totaliteit 2024 Ambities aandachtspunten - uitdagingen: Voorbeeldproject ambitieuze score Duurzaamheidsmeter Stad Gent, diverse typologie, diverse budgetten, buurtgerichte publieke voorzieningen, mix functies, opwaardering bestaande omgeving, buurtbeheer, participatie, tijdelijke invulling De Site Complexe combinatie van bodemsanering en vastgoedontwikkeling 19

Extern 4 Den Draad- Gent (privé, shm/stad) Actoren: Projectleider : Re-Vive (brownfieldontwikkelaar) Partners: Denc-Studio, Buro2-Archi+I, Weysen-Debaere, Cameleon architects, HUB Architecten, Studiebureaus Grontmij / VETO / Ecorem / Stedec, Aannemers: Wyckaert / Vandenbussche / Strabag / Verhelst Type programma: Transformatie brownfield, 4,5 ha 60 woningen, 2 kantoren, 30 appartementen, 1,5 ha parkzone Terrein/ligging: bedrijventerrein Suikerfabriek; aansluitend bij natuurgebied in de oude decantatiebekkens; strategische ligging op wandelafstand van station en historische binnenstad Huidige fase: Fase 2: finale fase in uitvoering (passief /LE woningen); Fase 3: gestart in uitvoering (passief/le woningen); nog 5 units te koop Ambities aandachtspunten - uitdagingen: Buurtschuur in openbaar domein, kangeroe woningen, probleemstelling ikv huisnummers en uitkeringen Sociale huisvesting, timing afstemmen /commercialisatie 20

Leerpunten uit de trajectbegeleiding 3 Proces Partners, direct - indirect Omkadering, thema s & studies Omkadering, instrumenteel Leerpunten uit het traject Turnhout Politieke cultuur! Duza ambities voorbereiden als je gaat onderhandelen met private eigenaars Gewenste ruimtelijke structuur (r) en groen-blauwe hoofdstructuur! (o) Traject kindvriendelijke omgeving (o) als aanzet geven met stadsboerderij Mobiliteitscenario s (m) Studie warmtenet (l) Duzameter 50-60 won/ha, 20-30% grondgebonden 21

Leerpunten uit het traject Veurne Engagement lokaal bestuur! Beperkte flexibiliteit PRUP (cfr Papenhof) Behoud zuidburgweg Knip doorgaand verkeer, Parkeernorm Oriëntatie id woonkamers Impact externe actoren: NMBS (frequentie), De Lijn (OV-as), kusttram Fietsbrug ih verlengde van OW-fietsas Coalitie voor collectief (rest)warmtenet Uitdaging: hoge herontwikkelingskost <> duza ambities, collectief wonen, tuindelen Leerpunten uit het traject Wijnegem Partners vroegtijdig mee aan tafel! Bezorgdheid omwonenden! Beperkte verkeersontsluiting, maar doorwaadbaar voor zacht verkeer = must Hoe omgaan met de geluidsoverlast? Partner AWV, oplossing: kantoren / woningen in geluidswal? Duza ambities combineren met betaalbaar sociaal wonen, nieuwe woonvormen, huurkoop, erfpacht, CLT (regelgeving) Woonuitbreiding i.s.m. private partner: RUP! 1e fase in realisatie 2e fase: ontwerp herzien: masterplan 22

Leerpunten uit het traject Leuven De tijd, expertise en participatietraject doen een project rijpen! Kracht van de stad: diverse diensten betrokken in integraal verhaal degelijke motivatie vr elke beslissing bvb. onroerend erfgoed (l) vooruitzien (bvb OV-trace, parkeren) Win-win van partnership, mix functies, collectief warmtenet (r), densiteit met kleine footprint vs groen, autoluw (m) Hoe betaalbaar sociaal bouwen? Leerpunten uit het traject Zulte Druk van hoge saneringskost, densiteit vs duza ambities, dorpscontext! Hoe hoog bouwen in een dorp vs kost van publiek domein, behoud fabriekshal Autoluw vs autocultuur, P-norm en +/- duur ondergronds parkeren Zoeken nr win-win onder partners = zuiver en open kaart spelen! Duzascan als alternatief voor duzameter in de ontwerpfase? 23

Leerpunten uit het traject Vilvoorde Ontwikkelaar/ontwerper groeien gaandeweg richting meer duurzaamheid, ook in een sterk landschappelijke context : Groenloo Vooruitzien, flexibiliteit: mix wonen, ev. meer/minder wonen vr ouderen, bezoekersparkeren ad rand en/of ondergronds (relief!) Wat vastleggen in RUP / via overeenkomst? bvb P-norm, compensatie vr sociaal wonen in voorzieningen, integratie kerkomgeving, fasering Leerpunten uit het traject Diepenbeek Woonuitbreiding > PRIAK > verkavelen > RUP Beekzone verruimen (onderhoud), fasering Hylofyten, maar aansluiten op net P-norm <> overlast (buren) > faseren CO2-neutrale wijk <> partners afwachtend Wie investeert? Wie bouwt sociaal: privé of shm? Wie beheert later? extensief Volledig gesloten kringlopen (energie, biogas, water, materiaal = houtskelet) Fietsas naar centrum, Kaarten op tafel ivm investering Woonerven, fietsers, voetgangers Sociale koop en bescheiden won Sociale huur V r i j e k a v e l s 24

Leerpunten uit het traject Deinze GGwon 40% GGwon 37% GGwon 53% 1 projectleider vr veel stadsprojecten Eigendomspositie sterk voor PPS, op 1pcl na (tuin partikulier) Hoge densiteit, ontsluiting cruciaal (bruggen o.m. AWZ), aansluiting op fietspaden en knip op de site Sterke inbreiding, met scenario s voor door-ontwikkelen op termijn, focus op jonge gezinnen (en betaalbaar) Participatie met direct omwonenden Inbedding id stedelijke structuur sterk Netwerk duurzame Duurzame wijken 2013-2015 2013-2014 AUTO (Atrium Antw - 160615) FIETS Een top 5 als conclusie: het proces bepaalt (mee) de inhoud! 1 Context: Alles start met heldere macro-meso-micro analyse, het potentieel en de noden 2 Slimme sturing door een sterk projectteam: Welke actoren betrokken en hoe verhouden ze zich onderling? Worden gebruikers betrokken bij de besluitvorming? 3 Belangen: wie zijn direct belanghebbenden? Wie wordt beïnvloed of heeft invloed? Wie is vernieuwend? Gaat het om klassieke macht, innoverende of mobiliserende? 4 Projectdefinitie: vertrek van een inspirerende visie en stel een ambitieus Programma van Eisen (ambities) op. Maak -vrij snel- het financieel plaatje (transparantie) 5 Engagement in ontwikkeling en realisatie: bouw krachtige coalities op met heldere (materiële, financiële) arrangementen 25

Gentse dzhm / evr ea Website > Doe-wijzer Vlaamse dzhm / evr ea BUUR Van knelpunten naar suggestienota (1) 1 Proces en regie 1.1 Een gemandateerd team 1.2 Duurzaamheid blijvend aansturen tijdens het proces 1.3 De afspraken formeel vastleggen 1.4 Voorzie vroegtijdige participatie 2 Financieel plaatje 2.1. Tijdens de projectontwikkeling voor de investeerders 2.2. Betaalbaar voor de bewoner 3 Integrale benadering 3.1. Afstemming met de ruimere omgeving 3.2. Integrale benadering op projectniveau 26

Van knelpunten naar suggestienota (2) 4 Water en groen 4.1. Versterk de groenstructuur in en om de wijk 4.2. Bekijk regenwater als een opportuniteit 5 Mobiliteit 5.1. Een sturend parkeerbeleid 5.2. Volwaardige plaats voor fietsers en voetgangers 6 Ruimtegebruik 6.1. Geef de herontwikkeling van bestaande wijken voorrang 6.2. Creativiteit botst op traditionele regelgeving 6.3. Hogere bouwdichtheid gaat perfect samen met leefbaarheid Van knelpunten naar suggestienota (3) 7 Kringlopen 7.1. Ga verantwoordelijk om met energie 7.2. Recyclage en keuze van nieuwe materialen 7.3. Renovatie of sloop en nieuwbouw? 8 Naar een andere wooncultuur 8.1. Gemeenschappelijk Wonen botst op stedenbouwkundige voorschriften en woonnormen 8.2. De lokale overheid faciliteert Gemeenschappelijk Wonen 8.3. Financiële aspecten van het Gemeenschappelijk Wonen 27

Vervolg 4 Traag, maar er zijn veel wijken in ontwikkeling Er zijn instrumenten (duzameter, duzascan, ) Er is een pak expertise in Vlaanderen Goede voorbeelden inspireren (freiburg, tübingen, malmö, stockholm, co'hagen als voorlopers, nu ook hier!) maar je eigen lokale context is de vertrekbasis Leer van-met-door anderen netwerk duurzame wijken Toekomst? Ecopolis-trajectbegeleiding expert VIBE toewijzing expert(s) idem als Netwerk Duurzame Wijken gecombineerd met PADDS-analyse voorafgaandelijk PADDS-analyse (NGO-expertise) 2 of meer projectbezoeken & werkgroepen ter plekke werkgroepjes klankbordgroepen betrokkenen project VIBE-expert, externe expert uitgeschreven adviesverslag Netwerk duurzame wijken 2013-2014 28

Ecopolis Vlaanderen: handboek Meer info visie & aanpak www.ecopolis-vlaanderen.be Postgraduaat Duurzaam Bouwen & Wonen vanuit Bio-Ecologisch perspectief (6 e editie september 2015 mei 2016) Studiereis EVA-Lanxmeer (Culemborg) & Houten e.a. VIBE studiereizen 29

Vragen, interesse, voorstellen? duurzamewijken@vibe.be alle documenten op www.vibe.be (downloads) www.duurzaamheidsmeter-wijken.be www.duwobo.be in herziening community www.duwobo.com Netwerk duurzame wijken 2013-2014 30