Prtcl Meldcde huiselijk geweld Deze meldcde is gebaseerd p de basis meldcde huiselijk geweld en kindermishandeling, ministerie van Vlksgezndheid, Welzijn en Sprt. en kindermishandeling Juli 2013
2
Inhudspgave Pagina Inleiding 5 Hfdstuk 1 De meldcde: aandachtspunten vr het handelen bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling 7 Hfdstuk 2 De meldcde: In het krt 8 2.1 5 Stappen 8 2.2 Meldcde App 8 Hfdstuk 3 De meldcde: Strmschema 9 Hfdstuk 4 De meldcde: Telichting en verantwrdelijkheden 10 4.1 De functies van de meldcde 10 4.2 Minimumeisen meldcde 10 4.3 Verantwrdelijkheden 10 4.4 Berepsgeheim 11 4.5 Annieme melding 12 Hfdstuk 5 De meldcde: Stappenplan uitgebreid 13 Stap 1 In kaart brengen van signalen 13 Stap 2 Cllegiale cnsultatie 14 Stap 3 Gesprek met de uder 14 Stap 4 Wegen van aard en ernst 15 Stap 5 Beslissen: hulp rganiseren f melden 15 Bijlagen Bijlage 1A Meldcde: Signalen van kindermishandeling 0 4 jaar 18 Bijlage 1B Meldcde: Signalen van kindermishandeling 4 12 jaar 21 Bijlage 1C Meldcde: Signalen van kindermishandeling 12 18 jaar 24 Bijlage 2 Aandachtspunten vr het cntact met het kind 27 Bijlage 3 Meldcde: Verslaglegging 29 Bijlage 4 Meldcde: Verhelderingsvragen 31 Bijlage 5 Handleiding gesprek uders 32 Bijlage 6 Handleiding gesprek uders melding AMK 35 Bijlage 7 De Verwijsindex 37 Bijlage 8 Sciale kaart van.. 38 3
4
Inleiding Met ingang van 1 juli 2013 treedt de wet Meldcde in werking. In het kader van kwaliteitszrg, wrdt de plicht pgelegd m een meldcde te hanteren vr huiselijk geweld en kindermishandeling, daarnder k begrepen seksueel geweld, vruwelijke genitale verminking (k wel genemd meisjesbesnijdenis) en eergerelateerd geweld. De verplichting geldt vr rganisaties en zelfstandige medewerkers in de gezndheidszrg, nderwijs, kinderpvang, maatschappelijke ndersteuning, jeugdzrg, justitie en plitie. Het bestuur van het WSNS/SWV Nijmegen e.. heeft gemeend de schlen hierin te ndersteunen dr één frmat te ntwikkelen. Functinarissen met ervaring met de meldcde werden benaderd. Zij hebben gezamenlijk dit frmat ntwikkeld. De functinarissen waren: Mniek Henekamp (adjunct directeur OBS De Oversteek), Gerrie-Anne Brekman (intern begeleider Basisschl Geldershf) Margreet de Ruiter (Prcesmanager Verwijsindex Regi Nijmegen) Thea de Graaf (prjectleider Regie van de Zrg ). De vr u liggende meldcde is gebaseerd p het Basismdel meldcde; Stappenplan vr het handelen bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling van het ministerie van VWS. In dit frmat vermeld u zelf de naam van uw (Brede) schl. Een aantal termen zijn bewust algemeen gemaakt. Het is aan u m de juiste term in te vullen. Het gaat hierbij bijvrbeeld m: de term aandachtsfunctinaris : het is aan u de taak te te wijzen aan de aandachtsfunctinaris, de ICP-er, de intern begeleider f zrgcördinatr. Het is k aan u de taak bij één f meerdere persnen neer te leggen, dit is afhankelijk van de grtte van de schl en dagelijkse aanwezigheid de term die u gebruikt vr de interne ndersteuningsstructuur namen van betrkken functinarissen namen van rganisaties in uw netwerk/sciale kaart etc etc. Wij adviseren u de meldcde met uw Brede Schlpartners te bespreken. Zij meten immers k een meldcde hebben. Z kunt er een Brede Schldcument van maken. Bij het maken van een Brede Schl meldcde met u ervr waken dat deze aan de wettelijke eisen vldet. U vindt de wettelijke eisen in hfdstuk. In het kader van haar tezichthudende taak zal de inspectie schlen p drie punten bevragen m te bepalen f zij vlden aan hun plicht met betrekking tt de meldcde: het beschikken ver een meldcde, de randvrwaarden vr tepassing ervan, de feitelijke tepassing van de meldcde. In dit dcument is in Namens het bestuur WSNS/SWV Nijmegen e.. Thea de Graaf 5
6
De Meldcde: aandachtspunten vr het handelen bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling We stellen de meldcde vast vanuit de wetenschap: dat iedere (Brede) schl verantwrdelijk is vr een gede kwaliteit van nderwijs en het bieden van een veilige mgeving aan kinderen. Dat deze verantwrdelijkheid zeker k aan de rde is in het geval van kinderen die (vermedelijk) te maken hebben met huiselijk geweld f kindermishandeling; dat van de medewerkers die werkzaam zijn bij Meander p basis van deze verantwrdelijkheid wrdt verwacht dat zij in alle cntacten met leerlingen en uders/verzrgers attent zijn p signalen die kunnen duiden p huiselijk geweld f kindermishandeling en dat zij effectief reageren p deze signalen; dat nder huiselijk geweld wrdt verstaan: (dreigen met) geweld, p enigerlei lcatie, dr iemand uit de huiselijke kring, waarbij nder geweld wrdt verstaan: de fysieke, seksuele f psychische aantasting van de persnlijke integriteit van het slachtffer, daarnder k begrepen uderenmishandeling, eergerelateerd geweld en vruwelijke genitale verminking (meisjesbesnijdenis). Tt de huiselijke kring van het slachtffer behren: (ex)partners, gezinsleden, familieleden en huisgenten; dat nder kindermishandeling wrdt verstaan: iedere vrm van een vr een minderjarige bedreigende f gewelddadige interactie van fysieke, psychische f seksuele aard, die de uders f andere persnen ten pzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid f van nvrijheid staat, actief f passief pdringen, waardr ernstige schade wrdt berkkend, f dreigt te wrden berkkend aan de minderjarige in de vrm van fysiek f psychisch letsel, daarnder k begrepen eer-gerelateerd geweld en vruwelijke genitale verminking; dat nder kind in deze cde wrdt verstaan: het kind aan wie de medewerker zijn prfessinele diensten verleent. dat nder medewerker in deze cde wrdt verstaan; alle teamleden van (Brede) schl.. We nemen bij deze meldcde de vlgende zaken in aanmerking: de Wet maatschappelijke ndersteuning; de Wet p de jeugdzrg; de Wet bescherming persnsgegevens; de Wet p het primair nderwijs; 7
1. De Meldcde: in het krt 2.1 De meldcde kent 5 stappen Stap 1. In kaart brengen van de signalen Stap 2. Cllegiale cnsultatie en eventueel raadplegen AMK Stap 3. Gesprek met de cliënt Stap 4. Wegen van het geweld f de kindermishandeling Stap 5. Beslissen: hulp rganiseren f melden. Cnsultatie Bij iedere stap van de meldcde geldt dat er vr advies altijd cntact p kan wrden genmen met het Steunpunt Huiselijk Geweld f het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (deze laatste maakt deel uit van het Bureau Jeugdzrg). 2.2 Meldcde app De werkgrep adviseert iedere ib-er en aandachtsfunctinaris m de gratis Meldcde app te dwnladen. Er is een app vr iphne, ipad en Andrid. De gebruiker heeft de stappen van de meldcde altijd bij de hand. Per stap wrdt beschreven welke acties een berepskracht met ndernemen. Ok kan er direct cntact pgenmen met het Steunpunt Huiselijk Geweld f het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling in uw regi. Het del, de werkwijze, het werken met en de stappen in de meldcde wrden krt mschreven. Telefnnummers van het Natinaal Alarmnummer, het Steunpunt Huiselijk Geweld en het Advies en Meldpunt Kindermishandeling kunnen direct gebeld wrden. N.B. Dwnlad de app en/f print het strmschema p de vlgende blz uit. 8
2. De Meldcde: Strmschema Stap 1 In kaart brengen van signalen Stap 2 Cllegiale cnsultatie en vragen AMK Stap 1: In kaart brengen van signalen De leerkracht 1 signaleert en hudt ruggespraak met een cllega en dupartner. Om te weten ver welke signalen het kan gaan, wrdt verwezen naar bijlage 1a, 1b en 1c. Om in gesprek te gaan met het kind is bijlage 2 tegevegd: aandachtspunten vr cntact met het kind. De leerkracht signaleert en bespreekt dit met de ib-er. De ib-er is verantwrdelijk vr de caching van de leerkracht in dit prces De leerkracht bserveert en legt schriftelijk 2 vast wat hij/zij ziet. Een frmat vr verslaglegging is tegevegd als bijlage 3. Vr de verslaglegging gebruikt de leerkracht de lijst verhelderingsvragen (zie bijlage 4). De leerkracht deelt indien mgelijk in een vreg stadium zrgen met uders. Stap 2: Cllegiale cnsultatie en eventueel raadplegen AMK De ib-er bespreekt de casus binnen de interne ndersteuningsstructuur. Samen wrdt verlegd welke stappen er genmen gaan wrden. Te denken valt aan: Advies vragen aan het AMK, SMW, schlarts, sciaal verpleegkundige f anderen (bv leerplichtambtenaar). Bij een vermeden van seksueel misbruik, eer-gerelateerd geweld f genitale verminking Overwgen wrdt registratie in de Verwijsindex Risicjngeren (VIR), zie bijlage 7. Stap 3 Gesprek met uder(s) Stap 3: Gesprek met de uder(s) * Bespreek en delen zrg met uder(s). De leerkracht is aanwezig bij dit gesprek Bij melding VIR brengt de ib-er samen met de schlleiding de uder p de hgte De ib-er benemt naar de uders dat de meldcde wrdt gestart. Een vervlggesprek wrdt ingepland. Stap 4 Wegen aard en ernst Stap 5a Hulp rganiseren en gezin vlgen Stap 5b Melden en bespreken *De stappen 3, 4 en 5 kunnen sms elkaar heel snel pvlgen. Stap 4: Wegen aard en ernst. De ib-er vraagt eventueel m een advies aan de aandachtsfunctinaris, in de interne ndersteuningsteam, bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) f meldpunt bijzndere zrg Stap 5a: Hulp rganiseren en effecten vlgen De ib-er en leerkracht bespreken de gekregen adviezen en het rdeel met de uder(s De ib-er rganiseert hulp dr uder en leerling dr te verwijzen naar schlmaatschappelijk werk, JGZ, Bureau Jeugdzrg f anderzins De ib-er en leerkracht mnitren f uder en kind hulp vragen en krijgen De ib-er en leerkracht vlgen het kind Stap 5b: Bij weigering van hulp melding bij het AMK De vrgenmen melding bij het AMK wrdt met de uders besprken. Dit gesprek wrdt geverd dr twee mensen waarnder in ieder geval één persn vanuit de schlleiding. Schlleiding meldt bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling 1 In een Brede schl kunnen medewerkers van kernpartners de zrgen bij de leerkracht neerleggen 2 In Esis, Dtcm f in het schriftelijke dssier van de leerling 9
4. De Meldcde: Telichting en verantwrdelijkheden 4.1 Functies van de meldcde De begde verplichting vr rganisaties en zelfstandige berepsbeefenaren m een meldcde te hanteren, heeft tt del berepskrachten te ndersteunen in de mgang met signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling. Een meldcde bevat een stappenplan. Dit stappenplan leidt de berepskracht stap vr stap dr het prces vanaf het mment dat hij signaleert tt aan het mment dat hij eventueel een beslissing neemt ver het den van een melding. De stappen maken de berepskracht duidelijk wat er van hem wrdt verwacht bij signalen van huiselijk geweld f kindermishandeling en he hij, rekening hudend met zijn berepsgeheim, p een verantwrde wijze kmt tt een besluit ver het den van een melding. Deze ndersteuning van berepskrachten in de vrm van het stappenplan, levert, z mag wrden verwacht, een bijdrage aan een effectieve aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. De rganisatie zal, als zij aan tezicht dr de inspectie is nderwrpen, dr de inspectie kunnen wrden aangesprken p het beschikken ver een meldcde én p het scheppen van de randvrwaarden waardr de berepskrachten die binnen een rganisatie werkzaam zijn, de meldcde in een veilig werkklimaat kunnen tepassen. Individuele berepskrachten\ binnen de rganisatie kunnen wrden aangesprken p de feitelijke tepassing van het stappenplan in de meldcde bij signalen van huiselijk geweld f kindermishandeling. Z zal in een nderzek naar aanleiding van een bepaalde casus p rganisatieniveau wrden bekeken f er een meldcde aanwezig is en f de rganisatie zich vldende heeft ingespannen m de meldcde te laten werken. Het handelen van de betreffende berepskrachten kan wrden getetst aan het stappenplan van de cde. 4.2 Minimumeisen meldcde 1. Iedere meldcde met tenminste bevatten: a. Een stappenplan, met minimaal de 5 stappen van de Meldcde (t.b.v. unifrmiteit) b. Vaststellen wie welke verantwrdelijkheden heeft, en wie eindverantwrdelijk is vr al dan niet melden c. Specifiek aandacht vr bijzndere vrmen van geweld, die speciale kennis vaardigheden van persneel vereisen d. Specifieke aandacht vr de Verwijsindex, indien aangeslten e. Instructies vr het uitveren van een kindcheck bij cliënten (indien van tepassing) (prfessinals die werken met vlwassenen met psychische - f verslavingsprblemen f met prblemen p het terrein van huiselijk geweld cntrleren f er minderjarige kinderen in het gezin zijn en dienen met zekerheid vast te stellen f deze kinderen veilig zijn) f. Aandacht vr de wijze van mgaan met gegevens 2. Grnden vr anniem melden bij het AMK. 4.3 Verantwrdelijkheden Vr het signaleren en het zetten van de stappen zijn een gede implementatie van de cde en een veilig werkklimaat ndzakelijk. Verantwrdelijkheden van de directeur Het infrmeren van teamleden en uders dat de meldcde er is, wat het del is en dat deze wrdt gehanteerd Het aanbieden van vldende en regelmatig terugkeren pleidingen en trainingen vr medewerkers 10
Het regelmatig evalueren van het gebruik van de meldcde p basis van casuïstiek. Dit draagt bij aan de verbetering van de kwaliteit van de meldcde en van de bewustwrding van de handelswijze van de prfessinals bij signalering van huiselijke geweld en kindermishandeling Het zrg vrde beschikbaarheid van deskundigen die kunne wrden geraadpleegd. De meldcde wrdt ingebed in de interne ndersteuningsstructuur Het zicht huden p de effecten van de meldcde Het maken van afspraken met de medewerkers (bijvrbeeld in de MR) p welke wijze zij rganisatie hen zal ndersteunen als uders hen, in f buiten rechte, aanspreken p het zetten van de stappen van de meldcde. De vlgende taken en verantwrdelijkheden zijn vastgesteld als het gaat m de verschillende deskundigen binnen de rganisatie: De Intern begeleider is mgelijk de aandachtsfunctinaris huiselijk geweld en kindermishandeling, dan wel nderhud ver de meldcde cntact met de aandachtsfunctinaris die hiervr is aangesteld; functineert als vraagbaak binnen de rganisatie vr algemene infrmatie ver (de meldcde) kindermishandeling; herkent signalen die kunnen wijzen p kindermishandeling f huiselijk geweld; zrgt ervr dat leerkrachten en andere teamleden signalen herkennen die kunnen wijzen p kindermishandeling f huiselijk geweld; heeft kennis van de stappen vlgens de meldcde; zrgt ervr dat leerkrachten kennis hebben van de stappen vlgens de meldcde ; zrgt ervr dat teamleden weten bij wie zij signalen / zrgen kunnen melden; stelt taken vast van een ieder (Wie det wat wanneer) en deze in de meldcde vastlegt; vult de sciale kaart in de bijlage 7 in en hudt deze up-d-date; neemt deel aan de interne ndersteuningsstructuur en eventueel in de schlnabije ZAT s draagt zrg vr de aansluiting van de meldcde p de werkprcessen; draagt zrg vr de aansluiting van de meldcde p de interne ndersteuningsstructuur; legt samenwerkingsafspraken vast met ketenpartners in de meldcde (sciale kaart); cördineert de uitvering van de meldcde bij een vermeden van huiselijk geweld en/f kindermishandeling; cacht de leerkrachten en/f teamleden gedurende het prces; waakt ver de veiligheid van het kind bij het nemen van beslissingen; neemt in samenwerking met de zrgcördinatr z ndig cntact p met het AMK (Advies- en Meldpunt Kindermishandeling) vr advies; evalueert de genmen stappen met het zrgteam; De medewerker (leerkracht, nderwijsndersteunend persneel, LGF begeleider, SMT lid): herkent signalen die kunnen wijzen p kindermishandeling f huiselijk geweld; verlegt met de ib-er bij zrg ver een kind aan de hand van waargenmen signalen die kunnen wijzen p kindermishandeling f huiselijk geweld; vert afspraken uit die zijn vrtgekmen uit het verleg met de ib-er f andere betrkkenen, zals bserveren f een gesprek met de uder; bespreekt de resultaten van deze ndernmen stappen met de ib-er f andere betrkkenen. 4.4 Berepsgeheim Algemene zwijgplicht Iedere medewerker die in het nderwijs werkt heeft een berepsgeheim. Deze zwijgplicht, zals het berepsgeheim k wel wrdt genemd, verplicht de medewerker m, krt gezegd, geen infrmatie ver de leerling en/f diens uder(s) aan derden te verstrekken, tenzij de cliënt hemdaarvr testemming heeft gegeven. 11
Del van het berepsgeheim is de drempel vr de tegang tt nderwijs en/f hulpverlening z laag mgelijk te maken en het kind/de uder(s) het vertruwen te geven dat hij/zij vrijuit kan spreken. De hierbven beschreven algemene zwijgplicht vr hulpverleners en begeleiders is niet specifiek pgenmen in een bepaalde wet, maar wrdt afgeleid uit de privacybepalingen uit het Eurpees Verdrag vr de Rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (artikel 8) en uit de Grndwet (artikel 10). Deze bepalingen wrden ng eens ndersteund dr artikel 272 Wetbek van Strafrecht dat een verbd bevat p het verbreken van geheimen die aan de berepskracht zijn tevertruwd. Specifieke zwijgplicht Een aantal berepsgrepen kent een specifieke zwijgplicht die is geregeld in een eigen wet. Dit geldt bijvrbeeld vr medisch hulpverleners, zals artsen en verpleegkundigen. Vertruwensinspecteurs in het nderwijs kennen een eigen bepaling ver de mgang met hun zwijgplicht in artikel 6 van de Wet p het nderwijstezicht. Paradx van de geheimhudingsplicht Er det zich bij de mgang met de zwijgplicht een zekere paradx vr. De zwijgplicht is hét instrument bij uitstek m er vr te zrgen dat mensen naar de berepskracht te kmen en k bereid zijn m pen ver hun zrgen te spreken. Ze mgen er immers p vertruwen dat hun verhaal niet zmaar elders terecht kmt. Maar een te rigide mgang met het berepsgeheim kan tt gevlg hebben dat een cliënt die dringend hulp ndig heeft juist niet gehlpen wrdt mdat de berepskracht meent dat hij vanwege zijn berepsgeheim niet in mag grijpen. Al met al is de mgang met het berepsgeheim een vrm van evenwichtskunst: geheimhuding waar mgelijk, zrgvuldige drbreking van het geheim waar ndig. De meldcde geeft daarin een handreiking vr zver het gaat m signalen van huiselijk geweld f kindermishandeling. Vragen van testemming Bij het verstrekken van gegevens van een kind en/f uder(s) aan een ander, dus k bij het den van een melding aan het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling f aan het Steunpunt Huiselijk Geweld, geldt als hfdregel dat de berepskracht zich inspant m testemming vr zijn melding te krijgen. Geeft de uder(s) zijn testemming, dan kan een melding wrden gedaan. Weigert de uder(s) ndanks de inspanning van de berepskracht zijn testemming, dan hudt het niet p maar maakt de berepskracht een nieuwe afweging, zie stap 4. NB: De Wet p de jeugdzrg en de Wet inzake de geneeskundige behandelingsvereenkmst geven een cliënt vanaf 12 jaar die ng thuis wnt, het recht m deelnemer te zijn aan een gesprek en dat hij/zij testemming met geven vr het verstrekken van gegevens. Bij een melding wrdt derhalve testemming gevraagd van de jngere én de uders. 4.5 Annieme melding Het den van een melding bij het AMK znder dat de signalen zijn besprken met de uder, is alleen mgelijk als: de veiligheid van het kind, de uder, die van de leerkracht f een andere persn in het geding is; als er gede redenen zijn m te vernderstellen dat de uder dr dit gesprek het cntact met de functinaris en de schl zal verbreken. 12
5 De Meldcde: het stappenplan uitgebreid Stap 1: In kaart brengen van signalen Breng de signalen die een vermeden van huiselijk geweld f kindermishandeling bevestigen in kaart en leg deze vast (in Esis, Dtcm f dssier, zie bijlage 2). Let erp dat bjectief beschreven wrdt gezien f gehrd is, dan wel welke signalen er waren. Gebruik hierbij de verhelderingvragen (bijlage 3). Bij twijfel kan er gebruik gemaakt wrden van bijlage 1a (0 4 jaar), 1b (4 12 jaar) en 1c 12 18 jaar). In de signaleringslijst zijn dr het NJI signalen samengebracht ver kindermishandeling, gedrag uders, signalen gezinssituatie en specifieke signalen vr seksueel misbruik. Bij het gebruik van deze infrmatie is vrzichtigheid gebden. Het pmerken van één f enkele signalen heft geen grnd te zijn vr een vermeden van kindermishandeling. Een andere rzaak is k mgelijk. Daarbij is de gepresenteerde signalenlijst niet vlledig. Ok andere signalen kunnen wijzen p kindermishandeling. Leg k de gesprekken met betrkkenen ver de signalen vast, evenals de stappen die wrden gezet en de besluiten die wrden genmen. Bij vregsignalering wrden signalen gezien die duiden p een zrgelijke f mgelijk bedreigde ntwikkeling. Zelden zullen deze signalen direct duidelijkheid geven ver de rzaak zals huiselijk geweld f kindermishandeling. Het is daarm verstandig uit te gaan van de signalen die de leerkracht f andere betrkkene bij het kind f in de interactie tussen uder en leerling waarneemt (zie de bijlage 1a, 1b en 1c). In deze fase wrdt het kind gebserveerd in de grep waardr de signalen in kaart gebracht kunnen wrden. In een z vreg mgelijk stadium bespreekt de leerkracht zijn/haar zrgen en/f signalen met uders. Dr vregtijdig in gesprek te gaan met uder(s) kan erger vrkmen wrden. Ndig eventueel uders(s) na schltijd infrmeel uit m even mee naar binnen te kmen. Tijdens het uitwisselen van de activiteiten van de dag, en andere zaken met betrekking tt het kind, kan infrmatie van de uder bijdragen m de situatie in kaart te brengen. Daarnaast kan de uder en het kind gebserveerd wrden kind tijdens verige cntactmmenten. De leerkracht verzamelt alle signalen waardr duidelijk wrdt er zrgen zijn en welke zrgen dit zijn. Alle gegevens die te maken hebben met het signaleren en handelen leg de leerkracht schriftelijk vast in Esis, Dtcm f in het dssier (zie bijlage 2). Op deze wijze wrdt verantwrding afgelegd bij de inspectie van het nderwijs, indien hierm wrdt gevraagd. In de verslaglegging dienen de vlgende gegevens vastgelegd te wrden: (zie bijlage 3) Datum, plaats en situatie van (k de infrmele) gesprekken. Signalen die een vermeden van huiselijk geweld f kindermishandeling bevestigen f ntkrachten. Indien het m een vernderstelling gaat, leg dit dan vast en vermeld uitdrukkelijk dat het gaat m een vernderstelling. Maak een vervlgaantekening als een vernderstelling later wrdt bevestigd f ntkracht wrdt. Feitelijke waarneming welke tt de zrgen geleid hebben (zien, hren f ruiken) Cntacten ver deze signalen Stappen die wrden gezet Besluiten die wrden genmen Vervlgaantekeningen ver het verlp. Vermeld de brn als er infrmatie van derden wrdt vastgelegd. Leg diagnses alleen vast als ze zijn gesteld dr een medewerker die hierin geschld is (bijvrbeeld een rthpedagg). Bespreek alle bevindingen met de ib-er. 13
Indien de signalen huiselijk geweld f kindermishandeling gepleegd dr een medewerker betreffen, meld de signalen dan bij de leidinggevende f de schlleiding, cnfrm de Wet Preventie en bestrijding van seksueel geweld en seksuele intimidatie in het nderwijs, artikel 4 Verplichting tt verleg en aangifte inzake zedenmisdrijven (meld- en aangifteplicht). In dat geval is dit stappenplan niet van tepassing. Stap 2: Cllegiale cnsultatie en eventueel raadplegen Advies- en Meldpunt Kindermishandeling De leerkracht bespreekt de signalen met de ib-er f aandachtsfunctinaris. Samen verleggen zij welke stappen er genmen gaan wrden. Te denken valt aan: vrleggen in de interne ndersteuningsstructuur, (S)MW, schlarts, sciaal verpleegkundige f andere betrkkenen f Advies vragen aan het AMK f Meldpunt Kindermishandeling. Bij een vermeden van seksueel misbruik, eer-gerelateerd geweld f genitale verminking schakelt de ib-er meteen het Meldpunt Bijzndere Zrg in (telefnnummer zie bijlage 4 Sciale kaart). De schlleiding wrdt te allen tijde p de hgte gebracht. Binnen de interne ndersteuningsstructuur wrdt dr betrkkenen verwgen signalering in de Verwijsindex Risicjngeren (VIR) te den, zie bijlage 7. Bij signalering in de VIR brengt de ib-er samen met de schlleiding de uder p de hgte, tenzij er gewichtige redenen zijn, dit niet te den (zie hfdstuk 4). Er kan beslten wrden de signalen te bespreken in het ZAT f (Brede) Schlndersteuningsteam. Hiervr is testemming van de uder ndig. Het is mgelijk m cllegiale cnsultatie anniem te den (zie hfdstuk 4). Ndsituaties Bij signalen die wijzen p acuut en zdanig ernstig geweld dat het kind f een gezinslid nmiddellijk met wrden beschermd, dan wrdt direct advies gevraagd aan het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling. Indien het rdeel is, p basis van de signalen, dat nmiddellijke actie gebden is, dan kan z ndig in hetzelfde gesprek een melding gedaan wrden, zdat p krte termijn de ndzakelijke acties in gang kunnen wrden gezet. In ndsituaties wrdt k cntact gezcht met de crisisdienst van het Bureau Jeugdzrg en/f cntact gezcht met de plitie m hulp te bieden. Stap 3: Gesprek met de uder De leerkracht gaat in gesprek met de uders. De intern begeleider is bij het gesprek aanwezig. Del van dit gesprek: delen van de zrg. Een handleiding vr het veren van een dergelijk gesprek is tegevegd als bijlage 5. In de meeste gevallen is het nduidelijk wat de rzaken zijn van de signalen. Dr uders te infrmeren en uit te wisselen ver de ntwikkeling van het kind, kunnen zrgen verduidelijkt, ntkracht f bekrachtigd wrden. Ndig de uder expliciet uit tt het geven van zijn/haar mening en vraag dr ver leerling gerelateerde nderwerpen in de thuissituatie. Herkent de uder de situatie? He gedraagt het kind zich thuis? He reageert de uder daarp? He gaat het pveden thuis? He reageert het kind hierp? He is de ntwikkeling van het kind tt nu te verlpen? Wat vindt de uder daarvan? He ervaart de uder de pveding en zijn rl als uder? Breng de uder na verleg met anderen p de hgte. Infrmeer en wissel tijdens deze cntacten cntinue uit ver de ntwikkeling van het kind en de zrgen die je hebt. Indien de uder de zrgen herkent kan een begin wrden gemaakt met het nderzeken van kansen en plssingen. Daarnaast kunnen afspraken gemaakt wrden vr in de klas en thuis. Hulpinstanties wrden ingeschakeld nadat dit binnen de interne ndersteuningsstructuur is besprken. Het Sciaal Wijkteam f Regieteam kan hierbij betrkken wrden. Indien de uder de zrgen niet herkent blijft de zrg bestaan. In beide gevallen gaan we dr naar stap 4 van de meldcde. 14
Indien tijdens het gesprek met de uder duidelijk blijkt dat er geen sprake is van kindermishandeling wrdt dit traject afgeslten en vastgelegd p het frmulier (bijlage 3). Het kind en de uder wrden binnen de interne en externe zrgstructuur van de schl verder begeleid. Stap 4: Leerkracht en zrgcördinatr wegen de aard en de ernst van het huiselijk geweld f de kindermishandeling Het risic p huiselijk geweld f kindermishandeling wrdt gewgen in stap 4. De aard én de ernst van het huiselijk geweld f de kindermishandeling wrdt gewgen. Er wrdt gewgen p basis van de signalen, het ingewnnen advies en p basis van het gesprek met de uder. De ib-er neemt altijd cntact p met het AMK f de jeugdgezndheidszrg bij het maken van deze weging; dit wrdt gedaan i..m. functinarissen in de interen ndersteuningsstructuur. Stap 5: Leerkracht en zrgcördinatr hebben de aard en de ernst van het huiselijk geweld f de kindermishandeling gewgen. Op basis hiervan beslissen zij: 5a: hulp rganiseren en effecten vlgen 5b: bij weigering van hulp melden bij het AMK Stap 5a: We rganiseren hulp en vlgen het gezin. Als leerkracht en ib-er menen, p basis van de afweging in stap 4, dat het kind en het gezin redelijkerwijs vldende tegen het risic p huiselijk geweld f p kindermishandeling beschermd kan wrden dan: Bespreken leerkracht en ib-er de gekregen adviezen en het rdeel van het AMK met de uder(s). Overwegen (ngmaals) f signalering in VIR gewenst is Organiseren leerkracht en ib-er de ndzakelijke hulp; Vlgen leerkracht en ib-er de effecten van deze hulp; en Det de schlleiding in verleg met leerkracht en ib-er alsng een melding als er signalen zijn dat het huiselijk geweld f de kindermishandeling niet stpt, f pnieuw begint. Ouder(s) wrden drverwezen en leerkracht / ib-er vragen daarna f de uder cntact heeft gehad met de betreffende instantie. Aan uder(s) wrdt testemming gevraagd m als schl cntact te leggen met de betrkken hulpverleners. Z kan de schl via de hulpverlening infrmatie krijgen die hen helpt m het kind beter te begeleiden. Er wrden afspraken gemaakt ver begeleidings- en zrgbeheften van het kind p schl. Deze wrden p schl uitgeverd. De uders veren deze thuis uit. Stap 5b: Melden en bespreken met de uder(s) Als het kind niet vldende tegen het risic p huiselijk geweld f kindermishandeling beschermd kan wrden, f als eraan getwijfeld wrdt f vldende bescherming gebden kan wrden dan: Meldt de schlleiding het vermeden bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling; Bij deze melding wrdt zveel mgelijk aangeslten bij feiten en gebeurtenissen en wrdt aangegeven indien de infrmatie die gemeld wrdt (k) van anderen afkmstig is; Met het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling wrdt verlegd wat er na de melding, binnen de grenzen van de gebruikelijke werkzaamheden van schl, zelf ng gedaan kan wrden m de leerling en zijn/haar gezinsleden tegen het risic p huiselijk geweld f p mishandeling te beschermen. 15
De vrgenmen melding bij het AMK wrdt met de uders besprken. Dit gesprek wrdt geverd dr twee mensen waarnder in ieder geval één persn vanuit de schlleiding. In het gesprek wrdt uitleg gegeven waarm het vrnemen er is een melding te den bij het AMK en wat het del daarvan is. Er is een handleiding vr dit gesprek, zie bijlage 6. Het den van een melding bij het AMK znder dat de signalen zijn besprken met de uder, is alleen mgelijk als: de veiligheid van het kind, de uder, die van de leerkracht f een andere persn in het geding is; als er gede redenen zijn m te vernderstellen dat de uder dr dit gesprek het cntact met de functinaris en de schl zal verbreken. Het vragen van advies aan het AMK mag altijd anniem. Indien na enige peride nvldende verbetering zichtbaar is, is het van belang pnieuw cntact p te nemen met het AMK en eventueel pnieuw een melding te den. Het AMK adviseert, indien ndig, meerdere keren cntact p te nemen indien u nvldende verbetering f verslechtering ziet. 16
BIJLAGEN 17
Bijlage 1A. Meldcde: Signalen van kindermishandeling 0 4 jaar Deze lijst geeft een verzicht van signalen van kindermishandeling bij kinderen in de leeftijd van 0-4 jaar. De signalenlijst is een hulpmiddel m een vermeden van kindermishandeling te nderbuwen, niet m kindermishandeling te bewijzen. Vrijwel alle genemde signalen kunnen namelijk een andere rzaak hebben. He meer van de genemde signalen het kind uitzendt, he grter de kans dat er sprake is van kindermishandeling. Maar er zijn k kinderen waaraan niet f nauwelijks valt p te merken dat ze wrden mishandeld. De signalen Lichamelijk welzijn blauwe plekken, brandwnden, btbreuken, snij-, krab- en bijtwnden greiachterstand vedingsprblemen ernstige luieruitslag slecht nderhuden gebit kind stinkt, heeft regelmatig smerige kleren aan ververmeid vaak ziek ziektes herstellen slecht kind is hngerig achterblijvende mtriek niet zindelijk p leeftijd dat het hrt Gedrag van het kind weinig spntaan passief, lustels, weinig interesse in spel apathisch, tnt geen gevelens f pijn in zichzelf gekeerd, leeft in fantasiewereld labiel erg nerveus hyperactief negatief zelfbeeld, weinig zelfvertruwen, faalangst negatief lichaamsbeeld agressief, vernielzucht tegenver andere kinderen agressief 18
speelt weinig met andere kinderen wantruwend niet geliefd bij andere kinderen tegenver uders angstig, schrikachtig, waakzaam meegaand, vlgzaam gedraagt zich in bijzijn van uders anders dan znder uders tegenver andere vlwassenen angst m uit te kleden angst vr lichamelijk nderzek verstijft bij lichamelijk cntact angstig, schrikachtig, waakzaam meegaand, vlgzaam agressief verdreven aanhankelijk wantruwend vermijdt gcntact verig pltselinge gedragsverandering gedraagt zich niet naar zijn leeftijd taal- en spraakstrnissen Gedrag van de uder nverschillig ver het welzijn van het kind laat zich regelmatig negatief uit ver het kind trst het kind niet geeft aan het niet meer aan te kunnen is verslaafd is ernstig (psychisch) ziek kleedt het kind te warm f te kud aan zegt regelmatig afspraken af vergeet preventieve inentingen hudt het kind vaak thuis van schl heeft irreële verwachtingen van het kind zet het kind nder druk m te presteren Gezinssituatie samengaan van stressvlle mstandigheden, zals slechte huisvesting, financiële prblemen en relatieprblemen sciaal islement alleenstaande uder partnermishandeling gezin verhuist regelmatig slechte algehele hygiene Signalen specifiek vr seksueel misbruik Lichamelijk welzijn verwndingen aan geslachtsrganen vaginale infecties en afscheiding 19
jeuk bij vagina f anus pijn in bvenbenen pijn bij lpen f zitten prblemen bij plassen urineweginfecties seksueel verdraagbare aandeningen Gedrag van het kind drukt benen tegen elkaar bij lpen f ppakken afkeer van lichamelijk cntact maakt afwezige indruk bij lichamelijk nderzek extreem seksueel gekleurd gedrag en taalgebruik Deze signalenlijst is vergenmen uit de publicatie van het Nederlands Jeugdinstituut: Wlzak, A. (2009, 6e druk). Kindermishandeling : signaleren en handelen. Te bestellen via www.nji.nl/publicaties. 20
Bijlage 1B. Meldcde: Signalen van kindermishandeling 4 12 jaar Deze lijst geeft een verzicht van signalen van kindermishandeling bij kinderen in de leeftijd van 4-12 jaar. De signalenlijst is een hulpmiddel m een vermeden van kindermishandeling te nderbuwen, niet m kindermishandeling te bewijzen. Vrijwel alle genemde signalen kunnen namelijk een andere rzaak hebben. He meer van de genemde signalen het kind uitzendt, he grter de kans dat er sprake is van kindermishandeling. Maar er zijn k kinderen waaraan niet f nauwelijks valt p te merken dat ze wrden mishandeld. De signalen Lichamelijk welzijn blauwe plekken, brandwnden, btbreuken, snij-, krab- en bijtwnden greiachterstand te dik slecht nderhuden gebit regelmatig buikpijn, hfdpijn f flauwvallen kind stinkt, heeft regelmatig smerige kleren aan ververmeid vaak ziek ziektes herstellen slecht kind is hngerig eetstrnissen achterblijvende mtriek niet zindelijk p leeftijd dat het hrt Gedrag van het kind timide, depressief weinig spntaan passief, lustels, weinig interesse in spel apathisch, tnt geen gevelens f pijn in zichzelf gekeerd, leeft in fantasiewereld labiel erg nerveus hyperactief negatief zelfbeeld, weinig zelfvertruwen, faalangst negatief lichaamsbeeld agressief, vernielzucht vermatige masturbatie 21
tegenver andere kinderen agressief speelt weinig met andere kinderen vluchtige vriendschappen (12-18) wantruwend niet geliefd bij andere kinderen tegenver uders angstig, schrikachtig, waakzaam meegaand, vlgzaam gedraagt zich in bijzijn van uders anders dan znder uders tegenver andere vlwassenen angst m zich uit te kleden angst vr lichamelijk nderzek verstijft bij lichamelijk cntact angstig, schrikachtig, waakzaam meegaand, vlgzaam agressief verdreven aanhankelijk wantruwend vermijdt gcntact verig pltselinge gedragsverandering gedraagt zich niet naar zijn leeftijd slechte leerprestaties rndhangen na schl taal- en spraakstrnissen Gedrag van de uder nverschillig ver het welzijn van het kind laat zich regelmatig negatief uit ver het kind trst het kind niet geeft aan het niet meer aan te kunnen is verslaafd is ernstig (psychisch) ziek kleedt het kind te warm f te kud aan zegt regelmatig afspraken af hudt het kind vaak thuis van schl heeft irreële verwachtingen van het kind zet het kind nder druk m te presteren Gezinssituatie samengaan van stressvlle mstandigheden, zals slechte huisvesting, financiële prblemen en relatieprblemen sciaal islement alleenstaande uder partnermishandeling gezin verhuist regelmatig slechte algehele hygiëne 22
Signalen specifiek vr seksueel misbruik Lichamelijk welzijn verwndingen aan geslachtsrganen vaginale infecties en afscheiding jeuk bij vagina f anus pijn in bvenbenen pijn bij lpen f zitten prblemen bij plassen urineweginfecties seksueel verdraagbare aandeningen Gedrag van het kind drukt benen tegen elkaar bij lpen afkeer van lichamelijk cntact maakt afwezige indruk bij lichamelijk nderzek extreem seksueel gekleurd gedrag en taalgebruik zekt seksuele tenadering tt vlwassenen. Deze signalenlijst is vergenmen uit de publicatie van het Nederlands Jeugdinstituut: Wlzak, A. (2009, 6e druk). Kindermishandeling : signaleren en handelen. Te bestellen via www.nji.nl/publicatie. 23
Bijlage 1C. Meldcde: Signalen van kindermishandeling 12 18 jaar Deze lijst geeft een verzicht van signalen van kindermishandeling bij kinderen in de leeftijd van 12-18 jaar. De signalenlijst is een hulpmiddel m een vermeden van kindermishandeling te nderbuwen, niet m kindermishandeling te bewijzen. Vrijwel alle genemde signalen kunnen namelijk een andere rzaak hebben. He meer van de genemde signalen het kind uitzendt, he grter de kans dat er sprake is van kindermishandeling. Maar er zijn k kinderen waaraan niet f nauwelijks valt p te merken dat ze wrden mishandeld. De signalen Lichamelijk welzijn blauwe plekken, brandwnden, btbreuken, snij-, krab- en bijtwnden te dik slecht nderhuden gebit regelmatig buikpijn, hfdpijn f flauwvallen kind stinkt, heeft regelmatig smerige kleren aan ververmeid vaak ziek ziektes herstellen slecht kind is hngerig eetstrnissen achterblijvende mtriek Gedrag van het kind timide, depressief weinig spntaan passief, lustels, weinig interesse in spel apathisch, tnt geen gevelens f pijn in zichzelf gekeerd, leeft in fantasiewereld labiel erg nerveus hyperactief negatief zelfbeeld, weinig zelfvertruwen, faalangst negatief lichaamsbeeld agressief, vernielzucht vermatige masturbatie tegenver andere kinderen agressief 24
speelt weinig met andere kinderen vluchtige vriendschappen wantruwend niet geliefd bij andere kinderen tegenver uders angstig, schrikachtig, waakzaam meegaand, vlgzaam gedraagt zich in bijzijn van uders anders dan znder uders agressief tegenver andere vlwassenen angst m zich uit te kleden angst vr lichamelijk nderzek verstijft bij lichamelijk cntact angstig, schrikachtig, waakzaam meegaand, vlgzaam agressief verdreven aanhankelijk wantruwend vermijdt gcntact verig pltselinge gedragsverandering gedraagt zich niet naar zijn leeftijd slechte leerprestaties rndhangen na schl taal- en spraakstrnissen alchl- f drugsmisbruik weglpen crimineel gedrag Gedrag van de uder nverschillig ver het welzijn van het kind laat zich regelmatig negatief uit ver het kind trst het kind niet geeft aan het niet meer aan te kunnen is verslaafd is ernstig (psychisch) ziek kleedt het kind te warm f te kud aan zegt regelmatig afspraken af hudt het kind vaak thuis van schl heeft irreële verwachtingen van het kind zet het kind nder druk m te presteren Gezinssituatie samengaan van stressvlle mstandigheden, zals slechte huisvesting, financiële prblemen en relatieprblemen sciaal islement alleenstaande uder partnermishandeling gezin verhuist regelmatig 25
slechte algehele hygiëne Signalen specifiek vr seksueel misbruik Lichamelijk welzijn verwndingen aan geslachtsrganen vaginale infecties en afscheiding jeuk bij vagina f anus pijn in bvenbenen pijn bij lpen f zitten prblemen bij plassen urineweginfecties seksueel verdraagbare aandeningen (angst vr) zwangerschap Gedrag van het kind drukt benen tegen elkaar bij lpen afkeer van lichamelijk cntact maakt afwezige indruk bij lichamelijk nderzek extreem seksueel gekleurd gedrag en taalgebruik veel wisselende seksuele cntacten met leeftijdgenten zekt seksuele tenadering tt vlwassenen prstitutie Deze signalenlijst is vergenmen uit de publicatie van het Nederlands Jeugdinstituut: Wlzak, A. (2009, 6e druk). Kindermishandeling : signaleren en handelen. Te bestellen via www.nji.nl/publicatie. 26
Bijlage 2. Aandachtspunten vr het cntact met het kind 3 Berepskrachten die met kinderen werken behren vr het kind een veilige mgeving te creëren. Vr kinderen die mishandeling hebben meegemaakt is een veilige, gestructureerde mgeving zeer waardevl. Kinderen zullen in een vertruwde mgeving eerder signalen afgeven. Bij jnge kinderen en kinderen met een (verstandelijke) handicap, die zich verbaal ng meilijk kunnen uiten, zijn vral lichamelijke en gedragssignalen belangrijk. Vanaf de peuterleeftijd gaan kinderen zinnen maken en kunnen ze zich mgelijk verbaal uitdrukken ver hun situatie. Leeftijd, gesprek en signalen Een gesprek met het kind kan mgelijk extra infrmatie bieden ver de situatie waarin het kind zich bevindt. Vanaf ngeveer 2 jaar is het mgelijk een gesprek(je) te veren met het jnge kind. Dan kan het vrkmen dat kinderen een uitspraak den waar je zrg ver hebt, bijvrbeeld mama is stut, mama slaat. Het is mgelijk dat een peuter dit spntaan zegt. De kans is echter grter dat een peuter tijdens spel signalen afgeeft. Dit kan zwel hfdzakelijk nn-verbaal zijn, bijvrbeeld herhalend agressief f seksueel spel, als verbaal, zals een meisje van 3 jaar dat bs p haar pp telpt en rept: Stm kreng, naar je kamer, rt p! f een kind dat niet bij de leeftijd passende seksueel getinte pmerkingen maakt. Kinderen in de basisschlleeftijd en jngeren kunnen k signalen uitzenden. Dit kunnen lichamelijke, gedrags- en verbale signalen zijn. De verbale signalen heven geen directe uitspraken te zijn waarin het kind vertelt dat het mishandeld wrdt. Het kunnen k indirecte verwijzingen zijn die kunnen duiden p een vermedelijke situatie van kindermishandeling, bijvrbeeld een kind dat zegt: ik de nit iets ged. Belangstellende vragen Vanaf het mment dat een kind een gesprek kan veren, kun je in het gewne cntact met het kind belangstellende vragen stellen die je mgelijk extra infrmatie verschaffen. Denk aan vragen als: He gaat het met...? Wat heb je gisteren gedaan? Wat is er gebeurd? Wat heb je getekend? Waar heb je pijn? Ok kan je meegaan in het spel van het kind en vragen welk speelged wat vrstelt en wat er gebeurt. Beperk je tt de vragen die passen binnen juw berepsverantwrdelijkheid. In het cntact met het kind is het geenszins de bedeling dat je het kind belast met juw zrg. Je hebt hfdzakelijk een bserverende, steunende taak. Wees bij (een vermeden) van seksueel misbruik, ernstige mishandeling f ernstige verwaarlzing terughudend in het gesprek met het kind in verband met mgelijke tekmstige bewijslast. Smmige vragen mgen wel/niet gesteld wrden. Je kunt hierver altijd advies vragen bij het AMK f de Zedenplitie. Naast het cntact met het kind is het zeer belangrijk m met een pen huding het cntact met uders aan te gaan. Algemene tips vr het gesprek kinderen en jngeren Bepaal van tevren het del van het gesprek Ver het gesprek met een pen huding Sluit aan bij waar het kind/de jngere p dat mment mee bezig is, bijvrbeeld spel, een tekening, interessegebied, tentamenweek Steun het kind/de jngere en stel het p zijn gemak Raak het kind niet nndig aan Langdurig gcntact kan bedreigend zijn Dring niet aan m het alleen ver juw zrgen te hebben Hud het temp van het kind/de jngere aan, niet alles heft in één gesprek Laat het kind/de jngere niet merken dat je van het verhaal schrikt Val de uders (f andere belangrijke persnen vr het kind/de jngere) niet af, in verband met 3 Uit Uit Nrd Hllands prtcl Kindermishandeling 27
lyaliteitsgevelens Let tijdens het gesprek ged p de nn-verbale signalen van het kind/de jngere Gebruik de wrden van het kind f de jngere in juw vragen f samenvatting Vertel het kind/ de jngere dat het niet de enige is die ziets meemaakt Stel geen waarm-vragen Extra tips vr gesprek met kinderen tt 12 jaar: Ga p dezelfde ghgte zitten als het kind en kies een rustig mment uit. Gebruik krte zinnen. Vraag belangstellend en betrkken, maar vul het verhaal niet in vr het kind. Begin met pen vragen (Wat is er gebeurd? Wanneer is het gebeurd? Waar heb je pijn? Wie heeft dat gedaan?) en wissel deze af met geslten vragen (Ben je gevallen? Heb je pijn? Ging je huilen? Vnd je dat leuk f niet leuk?). Vraag niet verder, wanneer het kind niets wil f kan vertellen. Geef aan dat je niet geheim kan huden wat het kind vertelt. Leg uit dat je met anderen gaat kijken he je het kind het beste kan helpen. Leg het kind uit dat je het p de hgte hudt van elke stap die jij neemt. Het kind met nit zelf de verantwrdelijkheid krijgen in de keuze van de te nemen stappen. Infrmeer zndig het kind wat je gaat den. Vertel het kind dat het heel knap is dat hij/zij het allemaal z ged kan vertellen. Stp het gesprek wanneer de aandacht bij het kind weg is Help p weg met een nieuwe activiteit Extra tips vr gesprek met jngeren Zrg vr een rustige plaats en vldende tijd. Benem cncreet wat je bij de jngere waarneemt/heb waargenmen en vraag daarver te vertellen; Bijvrbeeld: Ik merk de laatste tijd dat je niet met je gedachten bij de les bent, bijvrbeeld... vertel eens, he kmt dat? Geef aan dat je niet geheim kan huden wat dejngere vertelt, wanneer dit niet veilig is vr de jngere zelf f vr anderen. Leg uit dat als dit het geval is, je dit direct benemt en dat je de jngere z veel mgelijk betrekt bij de te nemen vervlgstappen. Infrmeer z mgelijk de jngere ver het vervlg en de stappen die je neemt. Luister naar de reactie van de jngere. Vraag de jngere wat hij/zij zelf wil. Zrg dat de jngere (in grte lijnen) weet wat er gaat gebeuren en he de jngere en anderen (bijv. uders) daarin betrkken wrden. Spreek waardering uit dat de jngere ver zijn situatie heeft verteld en benem dat je je kunt vrstellen dat dat niet makkelijk is. Sluit het gesprek af met een luchtig nderwerp, bijvrbeeld interesses, plannen vr het weekend etc. Martine Delfs (2004) nemt enkele algemene vrwaarden vr cmmunicatie met jngeren, waardr k ruimte ntstaat vr andere nderwerpen.a.: Begeleid het denkprces Stimuleer vertellen en wees nieuwsgierig Vraag dr p nderwerpen die de jngere belangrijk vindt, niet wat je zelf belangrijk vindt Vraag gericht dr naar de kern en naar wat de jngere van belang vindt Uit waardering vr het denkprces van de jngere Tn bereidheid van de jngere te leren De een berep p de deskundigheid van de jngere ver zichzelf Vraag de jngere eerder dan dat je zelf vertelt Den ntdekken; geef de jngere de kans zijn inzicht te vergrten Metacmmunicatie: benem wat er gebeurt in de cmmunicatie Kijk k p www.mdelfs.nl 28
Bijlage 3. Meldcde: Verslaglegging Naam leerling Grep.. Datum gesprek.. Gebrtedatum.. Naam van de invuller Plaats van het gesprek.. N.B. Zdra er nieuwe signalen/vermedens zijn, dan wel nieuwe feiten zijn, met een nieuw verslag ingevuld wrden, met datum 1. Welke signalen / vermedens hebben geleid tt het melden van zrgen De signalen waren: De signalen zijn van de invuller (naam).. De signalen zijn van een andere persn, namelijk, (naam) (relatie tt het kind). 2. Welke feiten (f feitelijke waarneming) hebben geleid tt het melden van zrgen: De feiten waren: De feiten zijn van de invuller De feiten zijn van een andere persn, namelijk, (naam) (relatie tt het kind). 3. Welke acties zijn al ndernmen. Dr wie? 4. Met wie is cntact pgenmen mtrent de signalen en/f feiten? 5. Herkennen de uders het gedrag? Herkennen de uders de zrg? 6. Werken uders mee naar verandering in de situatie? 7. Zijn er diagnses gesteld? Indien ja, dr wie? Welke functie had deze persn (geschld) 29
8. Welke besluiten zijn genmen? 9. Kan het netwerk rndm het kind/gezin ingezet wrden in de verandering van de situatie? 10. Wat gaat ged? (cncreet) 11. Verdere acties wrden niet ndernmen, mdat (vermeld k de datum) 12. Vervlgaantekeningen 30
Bijlage 4. Meldcde: Verhelderingsvragen 1. Welk (cncreet) gedrag laat het kind, de uder f anderen (mgeving) zien waardr jij je zrgen maakt? 2. Sinds wanneer det dit gedrag zich vr? 3. He vaak det het zich vr? Nemen de signalen te in intensiteit f aantal? 4. In welke situatie(s), p welke mmenten? 5. Is er een aanleiding vr dit gedrag aan te wijzen? 6. Wat is het gevlg van het gedrag vr het kind, de uder, anderen (mgeving)? 7. Wrdt de zrg dr anderen gedeeld, z ja wat en dr wie? N.B. Het frmulier t.b.v. de verslaglegging vindt u in bijlage 3. 31
Bijlage 5. Handleiding gesprek uders 4 Aandachtspunten vr een gesprek met uders Het cntact f een gesprek met uders is altijd gekppeld aan een del. Bijvrbeeld infrmatie verzamelen, delen van zrg ver het kind, f uders mtiveren vr hulp. Bepaal vr aanvang van het cntact wat je del is. Belangstellende vragen Bij zrg ver een kind, kun je een aantal zaken in het gewne cntact met uders navragen. Bijvrbeeld: Is het kind al naar de dkter geweest? Wat is er gebeurd? He gaat het thuis? He beleeft het kind de gebrte van het brertje? Etc. Dit zijn gewne belangstellende vragen, maar ze kunnen wel extra infrmatie geven waardr je zrg blijft, grter wrdt f verdwijnt. Let k p de andere gezinsleden. Welk beeld heb je van de andere kinderen in het gezin, de andere uder? Zrgen delen Als je zrg hebt ver een kind, bespreek dat dan z snel mgelijk met uders. De meeste uders willen hun kind helemaal niet mishandelen, maar dr hun eigen prblemen gebeurt het sms tch. Niets is z vervelend vr uders als zrgen achter hun rug m wrden besprken, znder dat zij daar zelf in gekend zijn. Het is daarm belangrijk m je zrgen met uders te delen, zdat ze hun verantwrdelijkheid kunnen nemen. Heb je direct cntact met uders, benem dan wat je ziet. Vrkm dat er een lijst nbesprken zrgen ligt, waardr uders zich afvragen waarm zij niet eerder p de hgte zijn gesteld. Ouders zijn immers de belangrijkste gesprekspartners en infrmatiebrn. Wanneer je een vermeden hebt van kindermishandeling kan het heel lastig lijken m met uders in gesprek te gaan. Tch zal een dergelijk gesprek ndig zijn vr een juiste beeldvrming. In z n gesprek kan bijvrbeeld blijken dat er iets anders aan de hand is. Het kan k net het duwtje zijn dat uders ndig hebben m hulp te gaan zeken. En in situaties waarin uders terughudend, defensief f agressief reageren, heb je een reden te meer m je ernstige zrgen te maken. Daarnaast is het ged m jezelf de vraag te stellen: welke uder vindt het nu vervelend dat iemand g heeft vr zijn f haar kind? En hud rekening met het feit dat het kind k dr iemand anders dan de uders mishandeld kan wrden. Prbeer in het gesprek met uders de zrgen die je hebt te delen dr naast de uder te gaan staan in plaats van tegenver de uder. Wanneer niet gelijk in gesprek gaan met uders Wanneer de veiligheid van het kind in het geding is, wanneer je een ernstige vrm van mishandeling vermedt, bij dreiging f agressie van uders, wanneer uders eerder een gesprek geweigerd hebben, wanneer uders weigeren de ndige hulp te zeken f dreigen hun kind van de instelling weg te halen f dreigen het cntact te beëindigen, verleg dan de situatie eerst met het AMK. Afhankelijk van de gegeven infrmatie f mstandigheden kan met het AMK nagegaan wrden f gespecialiseerde hulpverlening f de plitie benaderd dient te wrden m een veilige situatie vr een gesprek te creëren. Vrbereiding van gesprek met uders De zrg ver het kind kan van dien aard zijn dat een apart udergesprek ndig is. Bedenk, vrdat je hierver een afspraak maakt, samen met de aandachtsfunctinaris kindermishandeling wat het del is van het gesprek, wie het gesprek met de uders gaat veren en wat je aan uders vertelt als reden vr het gesprek. Bedenk k f je het wenselijk f ndzakelijk vindt het gesprek samen met een cllega te veren en f het vr je eigen veiligheid ndig is dat een cllega p de hgte is van het gesprek en in de buurt is. Overweeg van te vren k waar je het gesprek wilt huden, he laat, en f er pvang is vr het kind en eventuele andere kinderen. En beslis f je met beide uders afspreekt f met één uder? In smmige rganisaties kan het, afhankelijk van je prfessinele verantwrdelijkheid, wenselijk, f afhankelijk van de leeftijd ndzakelijk, zijn m k het kind vr 4 Uit prtcl Kindermishandeling en huiselijk geweld 32