Aan colleges van B&W van de gemeenten in de Hoeksche Waard Westmaas, 18 oktober 2018 Betreft: Geachte colleges, Het algemeen bestuur van de RAD Hoeksche Waard heeft op basis van artikel 5 lid 1 van de Gemeenschappelijke Regeling RAD Hoeksche Waard de bevoegdheid om de Afvalstoffenheffing en Reinigingsrechten vast te stellen. Gebruikelijk is om op basis van de begrotingswijziging in november van het voorafgaande jaar de tarieven en de tariefsverordeningen vast te stellen. In ongewijzigde omstandigheden zou dan ook medio november een voorstel voor de tariefsaanpassingen 2019 in ons bestuur worden behandeld. Omdat als gevolg van de herindeling van de 5 gemeenten in de Hoeksche Waard de Gemeenschappelijke Regeling per 1 januari 2019 ophoudt te bestaan, is de vraag gesteld waar de formele bevoegdheid en de verantwoordelijkheid nog ligt voor het vaststellen van de tarieven 2019. In overleg met de projectgroep Hoeksche Waard is vastgesteld dat het wenselijk is om de tarieven 2019 tijdig, dat wil zeggen medio oktober 2018, vast te stellen. Tot 1 januari 2019 ligt de formele bevoegdheid hiertoe nog bij de GR (zie verder het kopje procedure). Om die reden is door ons op 17 oktober jl. het tarief voor 2019 vastgesteld. In deze brief informeren wij u hierover. Het tarief 2019 stijgt met name als gevolg van autonome kostenontwikkelingen in 2018, die structureel doorwerken naar de volgende jaren. Het is om bestuurlijke redenen wenselijk dat de vaststelling - en daarmee ook de verklaring van de stijging van het tarief - nog door de GR wordt gedaan. Dit om te voorkomen dat onterecht het beeld ontstaat dat de verhoging van het tarief het gevolg is van de gemeentelijke herindeling per 1 januari 2019. Procedure De Wet Arhi regelt in artikel 28 dat geldende gemeentelijke voorschriften 2 jaar hun rechtskracht behouden, voor zover de nieuwe gemeente deze niet eerder vervallen verklaart. Artikel 33 van deze wet regelt dat onder meer dat artikel 28 ook van toepassing is op besluiten met betrekking tot belastingverordeningen die zijn genomen voor de datum van herindelen en die op of na de datum van herindeling in werking treden. Formeel kan het algemeen bestuur van de GR RAD Hoeksche Waard de tarieven 2019 vaststellen. Om eventuele risico s met betrekking tot de rechtsgrond van de Afvalstoffenheffing te voorkomen wordt geadviseerd de gemeente Hoeksche Waard te laten besluiten de verordening Afvalstoffenheffing zo spoedig mogelijk te bekrachtigen. Berekeningswijze tarief 2019 In voorgaande jaren werden de tarieven vastgesteld op basis van de uitkomsten in de begrotingswijziging van de GR RAD Hoeksche Waard. Voor de berekening van de tarieven 2019 is uitgegaan van dezelfde berekeningssystematiek. Dat wil zeggen dat de hoogte van de Afvalstoffenheffing is bepaald alsof de GR RAD Hoeksche Waard zou blijven bestaan.
In het vervolg van dit voorstel schetsen wij de (financiële) effecten voor de begroting van de toekomstige gemeente Hoeksche Waard. Ontwikkelingen 2018 & 2019 Door de omslag van inzameling van afval naar de inzameling van grondstoffen is de afgelopen jaren geprofiteerd van fors lagere verwerkingslasten en hogere opbrengsten van waardevolle grondstoffen. Zoals al enige jaren in de begrotingen is aangegeven heeft deze omslag wel tot effect dat de inkomsten en uitgaven met betrekking tot inzameling en verwerking complexer en lastiger voorspelbaar worden door onder andere een grotere invloed van (inter)nationale marktontwikkelingen. De belangrijkste ontwikkelingen worden hieronder verklaard: Marktprijzen oud-papier en karton Als gevolg van importbeperkingen in China zijn de marktprijzen van oud-papier en karton vanaf eind 2017 gekelderd met ruim 40 per ton. Deze daling zorgt voor een lagere opbrengst van 250.000 in 2018. Gezien de huidige marktontwikkelingen verwachten we ook in 2019 geen noemenswaardige verbetering van de opbrengsten. Verpakkingen (PMD) Ook de markt voor kunststoffen heeft last van afzetproblemen. Enerzijds door een sterke toename van de hoeveelheid gescheiden ingezamelde stromen, anderzijds door verhoogde aandacht voor de kwaliteit van de gesorteerde te recyclen kunststoffen bij de verwerkers. Dit zorgt voor een lagere opbrengst in 2018 van ruim 200.000. Daarbij komt dat in de Raamovereenkomst Verpakkingen is vastgelegd dat vergoedingen in de periode 2015-2019 met 20% zullen afnemen. Sinds eind 2017 vindt er overleg plaats tussen het Rijk, het VNG en het verpakkend bedrijfsleven over de evaluatie van de Raamovereenkomst en de (eventuele bijstelling van de) vergoedingen. Deze gesprekken lopen stroef en er is op dit moment geen uitzicht op concrete resultaten dan wel een verhoging van de vergoedingen. Aanbesteding milieustraat De uitkomst van de eind 2017 gehouden (verplichte) Europese aanbesteding voor het verwerken en transporteren van een groot deel van de afvalstromen van de milieustraat heeft geleid tot hogere verwerkings- en transportkosten voor 2018 en volgende jaren. Autonome kostenstijgingen In de verwerkings- en transportcontracten vindt veelal een prijsindexatie plaats op basis van de NEAindex. Deze index die met name gericht is op logistieke activiteiten (fijnmazige collo) kwam per 1 juli 2018 uit op 6,8%. Voor de overige indexen is rekening gehouden met het CPI. Deze zal volgens de huidige inzichten uitkomen op 2,3%. Afvalstoffenbelasting 2019 In het belastingplan 2019 wordt voorgesteld het belastingtarief op het storten en verbranden van restafval met 18,18 (+138%!) te verhogen naar een bedrag van 31,39. Deze belasting is met BTW belast en per ton te storten of te verbranden afval wordt dus 22,= per ton extra in rekening gebracht. Ten opzichte van 2018 zorgt deze maatregel in 2019 voor een extra kostenpost van ruim 264.000. De invoering van Goed Scheiden Loont in 2016, waardoor de hoeveelheid restafval met 6.500 ton is afgenomen, is dan ook precies op het juiste tijdstip gekomen. Afgezien van de hogere verbrandingslasten, zouden de extra kosten als gevolg van de Afvalbelasting 55% hoger zijn geweest. Naast de hierboven geschetste (markt)ontwikkelingen heeft de RAD vanwege het (tijdelijk) niet invullen van staffuncties in verband met de onzekerheden van de herindeling ook te maken met hogere kosten als gevolg van de inhuur van extern personeel. Al deze ontwikkelingen hebben in 2018 gezorgd voor fors hogere lasten waardoor de onttrekking aan de in 2018 hoger dan geraamd zal zijn. De geraamde en verwachte stand per ultimo 2018 is als volgt: (bedragen x 1.000) Begroting 2018 Verwacht 2018 Stand per 1/1/2018 2.003 2.003 Onttrekking 729 1.699 Stand per 31/12/2018 1.274 304
In de afgelopen 2 jaar is de voorziening Middelen van derden versneld benut. Hierdoor is het gat tussen het kostendekkend tarief en het berekend tarief opgelopen tot 23 per aansluiting. Door de versnelde uitputting en de tegenvallers zal eerder dan voorzien de Voorziening Middelen derden (nagenoeg) leeg zijn en een kostendekkend tarief in rekening gebracht moeten worden. Geraamde Afvalstoffenheffing Uitgaande van de komende voorgenomen juridische omzetting zal de RAD vanaf 2019 de kosten van afvalbeheer bij de gemeente Hoeksche Waard in rekening brengen. Deze afvalbeheerskosten worden voor 2019 geraamd op een bedrag van 6.184.000. Verder vindt als gevolg van de herindeling en de juridische omzetting een verschuiving in een aantal kostenposten plaats van de RAD naar de gemeente en verschuiven de kosten met betrekking tot de kwijtschelding van Afvalstoffenheffing naar de gemeente. Deze kosten worden in totaal geraamd op een bedrag van 400.000. De totale afvalbeheerskosten voor de toekomstige gemeente Hoeksche Waard komen daarmee uit op een bedrag van 6.584.000 Effect BTW In de GR-situatie rekende de RAD de door haar betaalde BTW met betrekking tot huishoudelijk afval in de Afvalstoffenheffing door en deed periodiek opgave aan de gemeenten van het BTW bedrag. De gemeenten konden vervolgens deze BTW via het BTW compensatiefonds declareren. Salarislasten zorgden in een GR-situatie niet voor extra BTW. In een BV-situatie worden de kosten van de RAD inclusief BTW doorbelast naar de gemeente. Dit heeft tot effect dat ook de salariscomponent van de RAD met BTW belast zal worden. Deze extra BTW kan via het BTW compensatiefonds worden gedeclareerd en is daarmee budgetneutraal voor de gemeente. Bij de berekening van de tarieven is uitgegaan van een situatie waarbij de extra BTW niet nog een keer wordt doorbelast in de afvalstoffenheffing. Het toegerekende BTW bedrag op de afvalbeheerskosten 2019 is berekend op een bedrag van 961.000 Het toekomstig beleid ten aanzien van deze BTW component zal vanaf volgend jaar door de nieuwe gemeente moeten worden vastgesteld. Rekening is gehouden met een vrijval van de in 2019 voor een bedrag van 304.000. De voorziening is daarmee in zijn geheel verbruikt (zie het saldo van 304.000 per 31 december 2018) Effect begroting gemeente Hoeksche Waard Het verwacht effect op de gemeente begroting 2019 is in onderstaande tabel weergegeven: (bedragen x 1.000) RAD (hh) Gemeente Verschil 18-19 Begroting 18 Begroting 19 Begroting 18 Begroting 19 gemeente HW LASTEN Afvalbeheer/DVO 5.357 6.006 6.006 6.006 Ov. kosten 300 300 300 DVO marge 180 180 BTW (GR-situatie) 908 961 961 BTW (meer ivm BV) 386 386 Totaal lasten 6.565 6.006-7.833 7.833 BATEN Afvalstoffenheffing 6.006 7.265 7.265 Kwijtschelding -170-100 -100 DVO 6.006 DVO marge 180 BTW (GR-situatie) 1.070 *) 961-109 BTW (meer ivm BV) 386 386 Totaal baten 5.836 6.186 1.070 8.512 7.442 Saldo -729 180 1.070 679-391 Vrijval voorziening 729-304 304 Saldo na dekking - 180 1.070 983-87 *) telling van de oorspronkelijke ramingen van de 5 gemeenten
Tarieven De benodigde baten uit de Afvalstoffenheffing worden berekend op 7.265.000. Dit is een toename van 19% ten opzichte van 2018, vanwege de sterk toegenomen kosten, lagere opbrengsten van grondstoffen en een lagere vrijval uit de voorziening,. De vastgestelde tarieven zijn dan als volgt: 2018 2019 Basistarief 106,25 128,50 Aanbieding 240 ltr 6,00 7,50 Aanbieding 140 ltr 4,00 5,00 Aanbieding OVC 1,00 1,25 Gemiddeld per aansluiting 160 193 De verhoging van het basistarief is als volgt te verklaren: Door de jarenlange inzet van de Voorziening Middelen van derden zijn de aan de burger doorbelaste kosten structureel 20 te laag gehouden. Dit is een bewuste keuze geweest om niet te veel vermogen op te bouwen. Vanaf 2019 is de voorziening uitgeput en zal gewerkt moeten worden aan kostendekkende tarieven. De verhoging van de variabele tarieven is als volgt te verklaren: deze variabele tarieven staan al vanaf invoering GSL op hetzelfde niveau. Gedurende die jaren zijn de kosten van het verwerken van restafval toegenomen. Daarbij komt dat in 2019 ook de verbrandingsbelasting met 138% is verhoogd. De stijging van het tarief is dan ook het gevolg van autonome kostenontwikkelingen uit eerdere jaren die structureel doorwerken. Deze stijging staat (grotendeels) los van de herindeling. In Nederland is het gemiddeld gewogen tarief over 2017 volgens de Atlas van de lokale lasten 2018 van het Coelo 253 per aansluiting voor een meerpersoonshuishouden en 205 per aansluiting voor een eenpersoonshuishouden. Ondanks deze forse aanpassing blijft de Hoeksche Waard dus nog ruim onder het gemiddelde tarief. Perspectief kostenontwikkeling na 2019 In de huidige omstandigheden is het, afgezien van de autonome prijsindexeringen, vrijwel onmogelijk om een inschatting te geven op de ontwikkeling van de kosten in de komende jaren. Wij adviseren onder de nodige voorbehouden- rekening te houden met een toename van de kosten in 2020 met 5%. Voor 2021 kan rekening worden gehouden met een kostenontwikkeling van 2%. Vanaf 2022 verwachten we een afname van 5% als gevolg van de maatregelen uit het Grondstoffenbeleidsplan. Vervolgens dient vanaf 2023 rekening te worden gehouden met een kostenontwikkeling van 2%. Het is aan het beleid van de gemeente Hoeksche Waard om te bepalen of deze ontwikkelingen leiden tot een aanpassing van de tarieven Onderstaand schetsen we een aantal elementen die naast de autonome kostenontwikkelingen invloed hebben op de ontwikkeling van de Afvalbeheerskosten in de komende jaren: Grondstoffenbeleidsplan, omgekeerd inzamelen In het Grondstoffenbeleidsplan 2018-2022 met als titel Samen halen we er uit wat er in zit zetten we vol in op het terugdringen van restafval en het weren van grondstoffen uit de verbrandingsoven. De verhoging van de Afvalstoffenbelasting bewijst opnieuw dat onze ambitie om de hoeveelheid restafval te verminderen, de juiste is. In 2019 zal worden gestart met het hoofdonderdeel van het beleidsplan, de gefaseerde invoering van omgekeerd inzamelen. Ook de andere maatregelen uit het plan zullen bijdragen aan onze ambitie om eind 2020 minder dan 100 kilo restafval per inwoner te verbranden. Omdat de naar verwachting in 2020 geheel zal zijn uitgeput zal vanaf 2020, bij het uitgangspunt dat de gemeente Hoeksche Waard opteert voor een kostendekkend tarief, dit tarief met 8,= per aansluiting moeten worden verhoogd. Raamovereenkomst verpakkingen In de Raamovereenkomst 2013-2022 liggen afspraken vast tussen het Ministerie van I&M, het Afvalfonds namens het verpakkende bedrijfsleven en de VNG namens gemeenten over hoe zij invulling geven aan het Besluit Beheer Verpakkingen. Een van de afspraken in de Raamovereenkomst verpakkingen is dat er in 2017 een tussenevaluatie uitgevoerd zal worden. Deze
gesprekken lopen nog steeds en verlopen stroef. Er is op dit moment geen uitzicht op concrete resultaten dan wel een verhoging van de vergoedingen. De realisatie van extra sorteercapaciteit in Nederland kan op termijn zorgen voor lagere op- en overslagkosten. Beleidskeuzes gemeente Hoeksche Waard Overigens kan de gemeente Hoeksche Waard afwijken van de beleidskeuzes die voorheen door de GR RAD zijn gemaakt op het gebied van kostentoerekening van bijvoorbeeld (een deel van de) veegkosten, kwijtschelding in het tarief en de BTW. Communicatie Met de werkgroep is afgesproken dat de reden voor de verhoging van de tarieven 2019 het beste door de RAD kan worden uitgelegd aan de bewoners. Wij zullen zorgdragen voor publicatie en in een mediabericht en in het ons Afvalnieuws melding te maken van de nieuwe tarieven en de redenen voor deze aanpassing. Wij geven u in overweging om middels deze brief uw raad te informeren. Hoogachtend, Namens het algemeen bestuur, P.J. van Leenen Voorzitter