1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard van oktober 2007 (tweede herziening) Een aantal richtlijnen in de NHG-Standaard Astma bij volwassenen stemt niet overeen met het dagelijks handelen in de huisartsenpraktijk. Huisartsen zullen soms moeite hebben met het overnemen van nieuwe beleidslijnen. Soms worden ze er een beetje moe van: zijn al die onderzoeken wel echt nodig? Maar het kan ook juist een uitdaging zijn. In dit programma gaat het erom de deelnemers bewust te maken van persoonlijke weerstanden die het werken volgens de standaard in de weg staan. Hiertoe zijn onderwerpen die wat minder gemakkelijk in de praktijk te implementeren zijn, uit de standaard gelicht. De deelnemers wordt gevraagd om (emotionele) belemmeringen die zij ten aanzien van deze onderwerpen ervaren, te verhelderen en oplossingen te bedenken. Als een huisarts die weerstanden kan ombuigen, kunnen deze richtlijnen juist weer een uitdaging vormen. 2. Doel, doelgroep en tijdsduur Doelstelling De deelnemer kan na afloop van dit programmaonderdeel: de eigen belemmeringen benoemen ten aanzien van de richtlijnen in de NHG- Standaard Astma bij volwassenen; oplossingen formuleren voor deze belemmeringen. Doelgroep hagro, toetsgroep Tijdsduur 45 minuten Groepsgrootte tot 15 personen 3. Uitvoering Leid dit programma in. U kunt daarbij gebruikmaken van de tekst onder Toelichting. Deel Werkblad 1 uit. Geef de deelnemers de gelegenheid het Werkblad in te vullen. Geef duidelijk aan dat het niet zozeer om de technische inhoud van de uitspraken gaat, maar om de emotionele lading ervan (5 min.). Bespreek plenair de belangrijkste punten die het werken volgens de standaard in de weg staan. Gebruik hierbij Docentmateriaal 1 (30 min.). Noteer de weerstanden op een flap-over. Probeer met de deelnemers te formuleren welke onderwerpen/weerstanden zo belangrijk zijn dat zij in een verdere nascholing uitgebreider aan bod moeten komen (10 min.). 4. Organisatie Organisatie bij groepsgewijze presentatie Kopieer Werkblad 1 voor alle deelnemers. Zorg voor een flap-over of een overheadprojector met beschrijfbare sheets. Zorg tevens voor schrijfmateriaal om de belangrijkste leerpunten te noteren. Zorg dat u op de hoogte bent van de inhoud van de NHG-Standaard Astma bij volwassenen. 1
Werkmateriaal voor de deelnemers Zie Werkblad 1, Uitspraken Docentmateriaal Zie Docentmateriaal 1, Toelichting op de uitspraken 2
Werkblad 1 Uitspraken Hieronder volgt een lijst met uitspraken. Vul in of u het met de uitspraken wel of niet eens bent. Motiveer uw antwoord. Geef daarna antwoord op de vragen over eventuele (emotionele) weerstanden en de oplossingen hiervoor. Uitspraak 1 Ik maak voor de diagnostiek van astma altijd gebruik van spirometrie Welke praktische en emotionele weerstanden ervaart u tegen het gebruik van de spirometer? Uitspraak 2 Het geven van inhalatie-instructie en de controle op de inhalatietechniek bij vervolgconsulten vind ik zeer zinvol. Ik doe het dus consequent. Ervaart u weerstanden tegen het feit dat u de tabellen niet meer gebruikt? 3
Werkblad 1 Uitspraak 3 In mijn verslaglegging zijn de perioden met luchtwegproblemen goed herkenbaar. Welke weerstanden ervaart u waardoor u niet toekomt aan een overzichtelijke verslaglegging? Geef een beschrijving zowel van de praktische als van de emotionele weerstanden. Uitspraak 4 Als patiënten met astma roken, bied ik altijd hulp bij het stoppen-met-roken Ervaart u weerstanden bij uzelf bij aanbieden van hulp bij het stoppen-met-roken? 4
Werkblad 1 Uitspraak 5 Ik vind de diagnostiek bij astma erg uitgebreid: anamnese, fysische diagnostiek, spirometrie, letten op reversibiliteit en variabiliteit, allergie-onderzoek, enzovoort. Is er echt zoveel onderzoek nodig om tot de diagnose astma te komen? Welke weerstanden ervaart u bij de diagnostiek van astma? Welke oplossingen kunt u bedenken om deze weerstanden om te buigen in een uitdaging? 5
Docentmateriaal 1 Toelichting op de uitspraken Inventariseer en bespreek de door de deelnemers gegeven commentaren. Hieronder wordt op elke uitspraak een korte toelichting gegeven. Vraag telkens goed door als er weerstanden worden genoemd. Noteer de belangrijkste weerstanden op de flap-over of op de overheadprojector. Laat ruimte bij elke weerstand om later de oplossingen er bij te kunnen schrijven Vraag vervolgens naar oplossingen. Als een deelnemer geen eigen oplossingen kan formuleren, vraag of een andere deelnemer een oplossing voor dit probleem kan bedenken.schrijf deze ook op de flap-over of op de overheadprojector. De toelichting hieronder is slechts summier. Bovendien zijn er geen goede antwoorden te geven, het gaat erom de persoonlijke motieven boven tafel te halen waarom de deelnemers iets wel of niet doen en hoe ze in hun situatie dit kunnen oplossen. Uitspraak 1 Ik maak voor de diagnostiek van astma altijd gebruik van spirometrie Ondanks het nut van spirometrie voor de diagnostiek van astma, maakt een aantal huisartsen er toch niet systematisch gebruik van. Sommige huisartsen hebben zelf een spirometer in de praktijk, anderen besteden het onderzoek uit aan een functieafdeling. Waarom wordt er toch niet altijd gebruik gemaakt van deze techniek. Te veel gedoe? Toch niet overtuigd van het nut? Te tijdrovend? Enzovoort. En waarom is het te veel gedoe, te tijdrovend, enzovoort? Uitspraak 2 Het geven van inhalatie-instructie en de controle op de inhalatietechniek bij vervolgconsulten vind ik zeer zinvol. Ik doe het dus consequent. Het geven van inhalatie-instructie is nuttig. Als een patiënt niet adequaat inhaleert, is de therapie niet effectief en bestaat de kans dat behandeldoelen niet worden gehaald of met te uitgebreide medicatie. Redenen om de inhalatie-instructie niet te verrichten zijn onder andere tijdgebrek, het niet hebben van instructiemateriaal, het zelf niet beheersen of begrijpen van de techniek, denken dat de folder wel duidelijk is. Mogelijk vinden sommige huisartsen dat dit niet hun taak is. Oplossingen hangen af van de weerstand of het knelpunt. Uitspraak 3 In mijn verslaglegging zijn de perioden met luchtwegproblemen goed herkenbaar. De diagnose astma kan waarschijnlijk in een eerder stadium worden vastgesteld als de perioden met luchtwegproblemen goed herkenbaar zijn in de verslaglegging. De meeste huisartsen zullen het nut hiervan wel inzien, maar in de praktijk zal niet iedereen dit voor elkaar hebben. Wat is hiervan de oorzaak? Weet men niet hoe dit zou kunnen of vindt men de baten geringer dan de kosten? Ligt het aan de automatisering? 6
Docentmateriaal 1 Uitspraak 4 Als patiënten met astma roken, bied ik altijd hulp bij het stoppen-met-roken Wordt de vraag naar roken wel altijd gesteld? Biedt de huisarts hulp aan of ziet deze het nut niet, omdat de meeste patiënten toch blijven roken? Hoe gaat men met deze frustratie om? Welke weerstand zit er achter een antwoord als: het is niet de taak van de huisarts? Uitspraak 5 Ik vind de diagnostiek bij astma erg uitgebreid: anamnese, fysische diagnostiek, spirometrie, letten op reversibiliteit en variabiliteit, allergie-onderzoek, enzovoort. Is er echt zoveel onderzoek nodig om tot de diagnose astma te komen? Waarom is de diagnostiek soms beperkt? Wil men zo graag (be)handelen? Ziet men het nut wel in van de diagnose astma op juiste gronden te stellen of te differentiëren tussen astma en COPD? En als men het nut er wel van inziet, welke reden is er dan om de diagnostiek in te perken? Tijdgebrek? Te veel gedoe voor de patiënt? 7