Algemeen VluchtelingenWerk is een organisatie die is ontstaan als een beweging van betrokken burgers die zich wilden inzetten voor het welzijn van vluchtelingen. Ook in de kernen van de gemeente Drimmelen: Terheijden, Hooge- en Lage Zwaluwe, Wagenberg, Drimmelen en Made waren er mensen die zich het lot van de vluchtelingen aantrokken. Zij sloegen de handen ineen om hulp te bieden aan de vluchtelingen die binnen de gemeente kwamen wonen. Deze mensen hebben de basis gelegd voor het werk van de huidige vrijwilligers op de locatie Drimmelen. Zonder vrijwilligers kan VluchtelingenWerk niet bestaan. Dankzij hun inzet kunnen we de vluchtelingen die in de gemeente Drimmelen komen wonen op maat begeleiden. In 2015 waren er in verschillende functies 31 vrijwilligers actief, aangestuurd door de locatiecoördinator. Locatie Het kantoor is gevestigd op de eerste etage van Sociaal Cultureel Centrum de Mayboom, Kerkstraat 10 in Made. Tweemaal per week is er een inloopspreekuur waar de vluchtelingen met vragen terecht kunnen. Op maandag en donderdag kan men ook op afspraak terecht. Verder wordt de kantoorruimte gebruikt als een ontmoetingsruimte. Zo is er wekelijks een bijeenkomst waarin een groep vrouwen onder begeleiding van een aantal vrijwilligers met elkaar werken aan het verbeteren van hun Nederlandse taal en sociale activering. Kerntaken Als een vluchteling een verblijfsvergunning krijgt, kan zijn of haar nieuwe leven in Nederland beginnen. Vluchtelingen die in Nederland mogen blijven, kunnen beginnen met het opbouwen van een veilig bestaan. Na wat zij hebben meegemaakt, is het voor hen niet gemakkelijk om hun leven weer op te pakken in een land met andere wetten en regelingen en een andere taal. Vluchtelingen hebben vaak niemand om op terug te vallen. Onze vrijwilligers maken vluchtelingen daarom wegwijs in de gemeente Drimmelen en helpen met allerlei praktische zaken, zoals het inrichten van hun huis en het vinden van een school voor de kinderen. Maar ook bij het leren van de taal en het vinden van een inburgeringsopleiding krijgen zij ondersteuning. Vanaf het moment dat vluchtelingen een huis krijgen toegewezen, komt er veel op hen af, hetgeen extra ingrijpend is als men de taal nog niet spreekt. In korte tijd moet veel geregeld worden: de inrichting van het huis, de inschrijving in de gemeente, het zoeken van scholen voor de kinderen, het aanvragen van verzekeringen, etc. Vrijwilligers van onze stichting helpen daarbij. Als de eerste zaken op orde zijn, wordt er gewerkt aan het uitbreiden van het sociale netwerk en het omgaan met instanties. Huisvesting Asielzoekers die een verblijfsvergunning hebben ontvangen, verhuizen van een azielzoekerscentrum (AZC) naar een eigen woonruimte. Elke gemeente heeft de taak vergunninghouders te huisvesten. Daarvoor krijgen gemeenten halfjaarlijks door het Rijk een taakstelling opgelegd met het aantal te huisvesten vergunninghouders. Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) koppelt de vergunninghouder aan een gemeente in de regio van het AZC en de gemeente dient vervolgens passende woonruimte aan te bieden. Door de grote toestroom van vluchtelingen in 2015 zijn de taakstellingen voor de gemeenten sterk verhoogd. Ook in Drimmelen moesten er meer vergunninghouders gehuisvest worden dan de jaren daarvoor. Was de taakstelling voor 2013 nog 18 personen, in 2014 26 personen, voor 2015 werd dit nog eens opgehoogd tot 46 te plaatsen vergunninghouders. In 2015 werden 39 personen werkelijk geplaatst. Dat dit aantal minder is dan de taakstelling komt omdat een drietal woningen op 31 december al wel gekoppeld was, maar nog niet bewoond werd door de vergunninghouder. Ook liep een gezinshereniging met zes personen enige vertraging op. Om aan de taakstelling te kunnen voldoen is een goede samenwerking tussen de plaatselijke woningstichtingen, Volksbelang te Made en Goed Wonen te Lage Zwaluwe, de gemeente en VluchtelingenWerk van groot belang. Het afgelopen jaar heeft deze samenwerking er toe geleid dat er 13 woningen konden worden aangeboden aan vluchtelingen. Ook werd nog een drietal statushouders gehuisvest bij hun familie die al woonruimte had in de gemeente Drimmelen. Plaats Aantal gevestigde statushouders Hoge Zwaluwe 1 Lage Zwaluwe 11 Made 14 Terheijden 13 2 VluchtelingenWerk West- en Oost-Brabant & Bommelerwaard
Maatschappelijke begeleiding Het moment dat een vluchteling een verblijfsvergunning krijgt en zich zelfstandig moet gaan vestigen in de maatschappij kan een enorme bevrijding zijn, een startschot voor een nieuw leven. Tegelijkertijd is daar de confrontatie met de regelgeving in ons land, soms een doolhof van formulieren, regels, vaste lasten, etc. Dat maakt het voor het merendeel van de vluchtelingen lastig hun weg te vinden, óók omdat zij de Nederlandse taal nog onvoldoende beheersen. Men beschikt vaak niet over een netwerk van kennissen en vrienden om op terug te kunnen vallen voor steun en hulp. Middels maatschappelijke begeleiding wijzen onze vrijwilligers hen de weg. Het streven is dat elke nieuwe vergunninghouder een vaste contactpersoon van VluchtelingenWerk krijgt. De eerste maanden neemt deze vrijwilliger het initiatief tijdens een intensief begeleidingstraject. Later verandert de rol van de vrijwilliger in die van coach, totdat mensen zelf hun zaken kunnen regelen. De bezichtiging van een woning is vaak de eerste kennismaking tussen de vergunninghouder en de vrijwilliger in de gemeente. Men krijgt die eerste dag enorm veel informatie te verwerken, onder andere over hoe een lening kan worden aangevraagd voor de inrichting van hun huis. De contactpersoon/vrijwilliger helpt hen daarbij en legt de verschillende procedures uit. Ook wanneer het huurcontract wordt ondertekend is een vrijwilliger aanwezig. De vrijwilliger start direct met de administratieve handelingen: verblijfsdocumenten kopiëren, formulieren invullen en het aanleggen van een dossier. Het doel is om de cliënten in een periode van twee tot drie jaar zelfredzaam te maken. Deze begeleiding vindt meestal plaats in de woning van de vluchteling zelf. Dit gebeurt in een informele sfeer. Vrijwilligers bouwen vaak een vertrouwensband met de vluchteling op. Wanneer men min of meer zelfredzaam is, gebeurt de begeleiding en ondersteuning vanuit het kantoor en bezoekt men de spreekuren. De spreekuurmedewerkers proberen dan samen met de cliënt zijn of haar vraag te beantwoorden of het probleem op te lossen. In de praktijk blijkt dat cliënten die al langer dan drie jaar in Drimmelen wonen nog vaak op het spreekuur komen met post waarmee zij geen raad weten. Vaak zijn instanties minder toegankelijk voor mensen die minder taalvaardig of niet actief op de digitale snelweg zijn. In 2015 deden ongeveer veertig gezinnen en alleenstaanden een beroep op onze ondersteuning. 3 VluchtelingenWerk West- en Oost-Brabant & Bommelerwaard
Hulp bij financiën en administratie Vluchtelingen hebben vaak moeite om hun administratie en financiën op orde te krijgen. Ze zijn onbekend met hoe zaken in Nederland geregeld zijn. Ze maken onvoldoende gebruik van inkomensondersteunende voorzieningen waar zij recht op hebben. Hierdoor kunnen schulden oplopen. Daarom heeft het opzetten van een financiële administratie en het budgetteren grote prioriteit. In de meeste gevallen moet men rondkomen van een uitkering. Het is voor de vrijwilliger dan ook een uitdaging om samen met de vluchteling te zoeken naar een goed uitgavenpatroon, zodat deze uit de schulden blijft. Inburgering Zodra iemand een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd ontvangt, gaat de termijn voor de inburgeringsplicht in. Deze termijn voor de inburgering is vastgesteld op 3 jaar. Voorheen hield de gemeente toezicht op de inburgering en bood uit middelen van de Rijksoverheid een inburgeringstraject aan. Met ingang van 2013 is de verantwoordelijkheid voor de inburgering bij de vluchteling zelf gelegd. Een ingrijpende verandering waarbij de vluchteling zelf op zoek moet naar een opleiding voor Nederlands als Tweede Taal (NT2) en een lening aan kan vragen bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Er kan een lening worden verstrekt voor eventuele alfabetisering, de inburgeringscursus en de examens. De lening wordt kwijtgescholden als het inburgeringsexamen is behaald. VluchtelingenWerk begeleidt de inburgeraar bij het aanvragen van de lening bij DUO. De inburgeraar krijgt bij VluchtelingenWerk een intakegesprek waarin informatie wordt gegeven over wat er wordt verlangd en aan welke eisen moet worden voldaan. Samen met de inburgeraar wordt gezocht naar een onderwijsinstelling waar het inburgerings- of alfabetiseringstraject gevolgd kan gaan worden. Tijdens het traject is VluchtelingenWerk de schakel tussen de taalaanbieder waar de Inburgering wordt gevolgd, de inburgeraar en de gemeente Drimmelen. Overzicht aantal lopende trajecten inburgeraars per 31 december 2015 Alfabetisering Inburgering Met verblijfsvergunning afgegeven voor 1 januari 2013 en gestart in: 2013 2 2 Met verblijfsvergunning afgegeven na 1 januari 2013 en gestart in: 2013 1 2 2014 4 9 2015 12 9 Totaal aantal lopende trajecten 19 22 Informatiepunt Inburgering VluchtelingenWerk WOBB, locatie Drimmelen voorziet in de informatie- en adviestaken van de gemeente Drimmelen voor de gehele doelgroep van de Wet Inburgering. Dat betekent dat naast de asielgerechtigde inburgeraars (vluchtelingen) ook inburgeringsplichtigen met een reguliere vergunning door ons worden geïnformeerd. Zij zijn afkomstig van buiten de Europese Unie, Zwitserland en Turkije en tussen 18 jaar en de AOW-leeftijd. Er is nog geen vast Inburgeringsspreekuur, de contacten verlopen tot nu toe op afspraak. Samen met de inburgeraar worden de mogelijkheden doorgesproken en er wordt informatiemateriaal uitgereikt over aanbieders van taallessen, de rechten en plichten op grond van de Wet Inburgering, enz. Daarnaast hebben wij het afgelopen jaar een klein aantal niet inburgeringsplichtigen (o.a. uit Polen) kunnen informeren over en doorverwijzen naar taalaanbieders voor het volgen van Nederlandse lessen. Taalcoachproject Vanaf 2009 zijn er binnen de locatie Drimmelen taalcoaches actief die de inburgeraars ondersteunen bij hun inburgeringscursus. Het Nederlands wordt geoefend en tegelijkertijd toegepast in concrete situaties van de inburgeraar. 4 VluchtelingenWerk West- en Oost-Brabant & Bommelerwaard
5 VluchtelingenWerk West- en Oost-Brabant & Bommelerwaard
Een of twee keer per week ontmoeten taalcoach en inburgeraar elkaar bij de laatste thuis. Door de inzet van de taalcoaches gaat de taalvaardigheid vaak met sprongen vooruit. Ook wordt de inburgeraar gestimuleerd zelf contacten aan te gaan met Nederlanders. In 2015 zijn er 16 nieuwe taalkoppels gestart. Vrouwenbijeenkomsten Iedere dinsdagochtend komt een tiental vrouwen bij elkaar in onze kantoorruimte. Doel van deze bijeenkomsten is om verschillende onderwerpen te bespreken, waardoor naast de niveauverhoging van de Nederlandse taal ook de sociale activering van deze vrouwen wordt gestimuleerd. Het taalniveau van de vrouwen die meedoen aan deze activiteit is zeer verschillend. Enkelen spreken inmiddels al redelijk goed Nederlands en zij tolken voor de aanwezige dames die nog aan het begin van het inburgeringstraject zijn. Met elkaar maakt men een keuze welke onderwerpen er besproken zullen worden op het vlak van zorg en opvoeding of op maatschappelijk gebied. Er worden ook gasten uitgenodigd zoals bijvoorbeeld een jeugdverpleegkundige en jeugdarts. Het tweede gedeelte van de ochtend wordt besteed aan handwerktechnieken en naailessen. Bij deze activiteit zijn drie vrijwilligers betrokken. Juridische hulpverlening Asielzoekers hebben recht op een eerlijke procedure. Niet alleen wanneer zij in Nederland binnen komen, maar ook wanneer zij hier in de gemeente Drimmelen hun bestaan hebben opgebouwd. VluchtelingenWerk geeft voorlichting over rechtspositie en juridische procedures, adviseert en ondersteunt de vluchteling in het doorlopen van procedures en is een intermediair bij contacten met juridische instanties. De aan hen verleende verblijfsvergunning is in vrijwel alle gevallen in eerste instantie geldig voor een periode van 5 jaar. Na deze periode zal verlenging aangevraagd moeten worden dan wel een aanvraag voor vergunning onbetaalde tijd. Ook het afgelopen jaar hebben we hierbij verschillende keren ondersteuning geboden. Daarnaast is er een aantal onderzoeken geweest van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) in verband met het al dan niet intrekken van de verblijfsvergunning. Aan het einde van 2015 was nog één van onze cliënten in een herhaalde asielprocedure. 6 VluchtelingenWerk West- en Oost-Brabant & Bommelerwaard
Ondersteuning gezinshereniging of gezinsvorming Vluchtelingen raken door hun vlucht vaak gescheiden van partner en kinderen. Na erkenning als vluchteling heeft men op basis van internationale en Europese verdragen het recht om herenigd te worden met zijn of haar gezinsleden. Vanwege het strikte toelatingsbeleid dat de Nederlandse overheid hanteert, zijn de wegen die bewandeld moeten worden om feitelijke gezinshereniging plaats te laten vinden lang en ingewikkeld. Onze Stichting onderhoudt de contacten met consulaten, ambassades en andere betrokken instanties rondom de achtergebleven familieleden en biedt ondersteuning bij de te volgen procedure. De verwachting is dat in 2016 vaker een beroep zal worden gedaan voor ondersteuning gezinshereniging vanwege de instroom van Syrische vluchtelingen. Onder deze groep zijn veel gehuwde mannen die hun gezin hebben moeten achterlaten in Syrië of in een vluchtelingenkamp in één van de buurlanden. De aanvraag om herenigd te worden met het gezin moet binnen dertig dagen nadat de vluchteling zijn verblijfsvergunning heeft gekregen, worden ingediend bij de IND. Vaak verblijft men dan nog in het AZC waar de procedure wordt opgestart. Maar door de snellere procedure voor huisvesting in de gemeente en de langere looptijd van de procedure wordt er steeds vaker en in een vroeger stadium een beroep gedaan op de locale vrijwilliger die dit begeleidt. In het afgelopen jaar werden twee gezinnen uit onze gemeente herenigd met hun familieleden mede dankzij de inzet van onze (juridische) vrijwilliger. Op 31 december 2015 liepen er nog zes procedures rond gezinshereniging/vorming. Zonder vrijwilligers geen VluchtelingenWerk. Werving vrijwilligers Zonder vrijwilligers geen VluchtelingenWerk. We zijn dan ook dankbaar dat er steeds weer nieuwe mensen zich aanmelden om zich in te zetten voor onze organisatie. Voor het werven van nieuwe vrijwilligers zijn er oproepen geplaatst in de plaatselijke kranten en kerkbladen en op de website van VluchtelingenWerk. Daarnaast hebben we nauwe contacten met het Vrijwilligers Informatiepunt (VIP) van de gemeente Drimmelen. Op 9 oktober 2015 werd er door deze organisatie een vrijwilligersmarkt georganiseerd in zorgcentrum De Wijngaerd in Made waar diverse organisaties zichzelf konden presenteren. VluchtelingenWerk was daar ook aanwezig met een informatiestand. Het afgelopen jaar zijn er 5 vrijwilligers gestopt om diverse redenen en zijn er 13 nieuwe vrijwilligers gestart. Kinderactiviteiten Sinterklaas Geen groot Sinterklaasfeest, maar twee hulppieten brachten op woensdagavond 2 december een bezoek aan het kantoor van VluchtelingenWerk Drimmelen. Hier had zich intussen al een tiental families verzameld om het kinderfeest te vieren. Voor alle vluchtelingenkinderen die de afgelopen drie jaar in de gemeente Drimmelen zijn gekomen, was er een cadeautje. Het was een groot familiefeest voor jong en oud. Er waren blije gezichten van ouders en vrijwilligers, maar vooral van zo n 35 kinderen. Taalhulp Hoewel we ernaar streven dat de kinderen die in de gemeente Drimmelen komen wonen naar een basisschool kunnen gaan in hun eigen omgeving is dit vaak niet mogelijk. Vooral vluchtelingenkinderen van de bovenbouw- en van de middelbare schoolleeftijd starten vrijwel altijd op het ISK (Internationale Schakelklas) in Breda. Wanneer een kind toch op de plaatselijke basisschool kan instromen, wordt in overleg met de school gekeken naar mogelijkheden om deze kinderen extra te ondersteunen op school of thuis. Hierbij zijn inmiddels drie vrijwilligers actief. 7 VluchtelingenWerk West- en Oost-Brabant & Bommelerwaard
8 VluchtelingenWerk West- en Oost-Brabant & Bommelerwaard