Agrarisch Vastgoed Aard,omvang en oplossingsrichtingen huidige en toekomstige leegstand agrarische vastgoed Nederland 9 maart 2017, Edo Gies, Wageningen Environmental Research (Alterra)
2
Agrarische ontwikkeling 3
Trends landelijk gebied Steeds meer een multifunctionele leef- en werkomgeving. Schaalvergroting gaat gelijk op met een toename van kleinschalige en lokale initiatieven Technologische innovatie kan bedrijvigheid en de leefbaarheid vergroten. De kwaliteit van de leefomgeving in het landelijk gebied staat onder druk. Nieuwe samenwerkingsverbanden van burgers, bedrijven en overheden brengen oplossingen voor lokale problemen. 4
Agrarische bebouwing 5
Daling bedrijven 2000-2015 Daling van 34.000 bedrijven 6
Prognose daling bedrijven tot 2030 Daling van 24.000 bedrijven tussen 2015-2030 7
Stoppen is een langdurig proces Beslissing om niet/minder meer te investeren Afbouw aantal dieren, productie, grond Soms vervangende activiteiten of van neventak naar hoofdtak Nog altijd agrariër in de registraties, want agrarisch bedrijf heeft meer rechten Uiteindelijk: leegstand schuren (of illegaal gebruik) woonhuis blijft doorgaans bewoond Geen investeringspotentieel meer: Asbest! 8
Leegstand is lastig te herkennen in het veld Verspreid gelegen Woonhuizen zijn vaak nog bewoonbaar Schuren vaak (tijdelijk) in gebruik voor opslag en stalling 9
Vrijkomende agrarische bebouwing en leegstand 10
11
12
Gevolgen van agrarisch leegstand Verloedering landschap Vitaliteit platteland onder druk Sociaal en financieel leed bij stoppende boeren Concurrentie met leegstand in stedelijke gebieden Risico s voor volksgezondheid en veiligheid Ongewenste of criminele activiteiten 13
De opgaven voor de toekomst Onverminderd inzet op hergebruik/nieuwe bestemming Leegstand biedt ruimte voor nieuwe ontwikkelingen Bevordert vitaliteit landelijk gebied Behoud waardevolle gebouwen Sloop wordt de nieuwe opgave Bevordert ruimtelijke kwaliteit landelijk gebied Sanering asbest Zoeken naar kostendragers Voorkomen is beter dan genezen Inzet op hergebruik of recycling van bedrijfsgebouwen na jaren trouwe dienst Nieuwbouw combineren met sloop elders Verbind de opgave aan de ontwikkelingen in de regio 14
Er is niet één oplossing Strategieën: Bewustwording en ondersteuning Belemmeringen wegnemen Ontwikkelingsgericht werken 15
Tot slot Veelzijdige problematiek Iedereen (h)erkent problematiek Geen probleemhouder die er met kop en schouders boven uit steekt Bereidheid samenwerking probleemhouders Nu nog even tijd, maar dringt 16
Dank voor uw aandacht Edo Gies Wageningen Environmental Research Edo.gies@wur.nl 0317-481933 17
Extra sheets 18
Perspectieven vanuit stakeholders (1) Eigenaar (primair probleemhouder) Wil vaak blijven wonen In de wacht modus, denkt nog kans te kunnen verzilveren Weg is weg, bij sloop vervallen bouwrechten Slopen kost geld en vergt mentale kracht Adviseurs agrarische ondernemers Veel agrarische bedrijven staan onder financiële druk Zodra bedrijf stopt niet meer in beeld Overcapaciteit biedt mogelijkheden voor groeiende bedrijven (alleen soms op ongewenste locaties) Vele functieveranderingen niet altijd wenselijk vanwege mogelijke beperkingen ontwikkeling landbouw 19
Perspectieven vanuit stakeholders (2) Initiatiefnemers (degene die nieuwe functie wil) Hoge kosten functieverandering (leges, sloop overtollige gebouwen, asbest, investeringen ruimtelijke kwaliteiten) Onzekerheid en lange duur bestemmingsplanprocedures Gemeentelijk VAB-beleid soms te restrictief (zowel functie als normen m 2 ) Adviseurs initiatiefnemers Ideeën over hergebruik zijn achterhaald, niet haalbaar, of markt is verzadigd, initiatiefnemers zitten te vaak met eigen verhaal Niet alles vangen in getallen; functie moet meerwaarde geven voor omgeving en initiatief heeft anderzijds platteland nodig Goed ondernemerschap toejuichen, lage drempel naar gemeenten nodig; samenwerken in verkenningen naar kansrijke initiatieven. 20
Perspectieven vanuit stakeholders (3) Gemeenten Problematiek verschilt per gemeente (urgentie met name in veedichte gebieden); moeilijk grip op omvang. Houding t.o.v. nieuwe ontwikkelingen verschilt per gemeente. Veelal VAB-beleid of ander voor wat hoort wat -beleid; invulling verschilt per gemeente. Provincies Afweging tussen enerzijds functies concentreren in stedelijk gebied en anderzijds vitaliteit landelijk gebied behouden 21