JAARVERSLAG 2016 creatieve broedplaats van de Achterhoek 27 maart 2017
Inhoud 2016 IN MENSEN... 3 2016 IN GELD... 6 CREATIEVE BROEDPLAATS... 9 PARTNER IN CULTUUR... 12 TOEZICHT EN ZEGGENSCHAP... 14 PRESENTATIE... 16 Film... 16 Theater... 18 Debat... 19 EDUCATIE... 20 Scholen... 20 Cursussen... 23 Taal & Cultuur... 25 PARTICIPATIE Jongeren... 27 PARTICIPATIE Ouderen... 30 CULTUREEL ONDERNEMERSCHAP... 33 2
2016 IN MENSEN Beste lezer, Je hikt er altijd een beetje tegenaan, zo n jaarverslag. Je kijkt liever vooruit. Maar hoe mooi is het om regelmatig eens de tijd te nemen en terug te kijken naar wat je bereikt hebt en vast te stellen of je nog op koers ligt. Zeker als dat iets is om trots op te zijn. Wij zien dat als Ester van de Haar, directeur-bestuurder een kans. Een kans om onze parels te delen maar ook om aandacht te hebben voor de puzzels waar we tegenaan lopen. Al met al kunnen we terug kijken op een buitengewoon succesvol 2016 waarin we weer verder geoogst hebben wat we de laatste jaren gezaaid hebben. Kijk maar mee. Om te beginnen is het aantal bezoekers, zowel in de Gruitpoort als op locatie, wederom enorm gestegen: van 52.494 naar meer dan 82.000 in 2016! 100.000 Totaal ontmoetingen Gruitpoort: 82.490 80.000 60.000 40.000 20.000 - Totaal 2014 Totaal 2015 Totaal 2016 De sterkste stijgers zijn daarbij de scholen, de jongeren en de activiteiten die we onder cultureel ondernemerschap laten vallen: alle debatten, themacafés, de Taal&Cultuur-activiteiten maar ook alle verhuringen. Het gebouw is in 2016 echt definitief ingenomen. 49 weken per jaar zijn er vrijwel dagelijks activiteiten voor meerdere afdelingen. Door het gehele pand. Het komt steeds vaker voor dat de theaterzaal op een dag wel voor 5 verschillende activiteiten met klanten in gebruik is. Maar ook de activiteiten op locatie, en dus in verbinding met partners, groeien enorm. Daar komen we later op terug. Totaal ontmoetingen per afdeling 25000 20000 15000 10000 5000 0 Totaal 2014 Totaal 2015 Totaal 2016 3
We hebben met Lang Leve Kunst in de afgelopen 2,5 jaar maar liefst 9.305 contactmomenten met ouderen en vrijwilligers gerealiseerd. In 2016 is dat aantal met 50% gegroeid. Er hebben zich tot nu toe maar liefst 230 vrijwilligers en bijna 400 middelbare scholieren voor het programma ingezet. In totaal organiseerden we tot nu toe ruim 571 activiteiten op 32 verschillende locaties in de regio. Opvallend is enerzijds het dalende aantal ontmoetingen bij de cursussen, met daartegenover de stijging bij de binnenschoolse educatie. Bij de cursussen volgen we de landelijke dalende trend, maar we zijn ook steeds strenger in het startbeleid van cursussen. Daardoor hebben we minder cursisten, maar grotere groepen en derhalve een stabiel resultaat. Al blijft het natuurlijk een punt van aandacht wat het betekent dat mensen zich steeds minder makkelijk voor een cursus inschrijven. De stijging bij de binnenschoolse educatie is dubbel opvallend omdat we steeds meer met leerkrachten i.p.v. met leerlingen werken, waardoor je zou verwachten dat het bereik in fysiek te tellen ontmoetingen daalt. We komen daar bij de programmaverslagen op terug. Een andere manier om te zien hoe we groeien zijn onze Gruitpoorters (253 uniek) Gruitpoorters zelf. Onder stagiair staf Gruitpoorters rekenen we iedereen die een bijdrage levert docent aan onze projecten en activiteiten. Inmiddels zijn dat er vrijwilliger 253. Met een kleine staf van 18 mensen (15 fte van beheer tot directie) een een flinke staf docent vrijwilliger stagiair hoeveelheid stagiaires ondersteunen we en sturen we een groep van 68 freelance docenten en 148 vrijwilligers aan. Vrijwilligers die soms bij meerdere projecten vrijwilliger zijn. Van de groep docenten worden er 24 op scholen ingezet en geven er 44 een cursus of een workshop in ons cursusprogramma. Daar zijn ook de docenten bij meegerekend van wie we de cursus op dit moment niet door hebben laten gaan. Docenten (68 uniek) voor cursussen voor scholen 4
Het hardst stijgt echter nog steeds het aantal vrijwilligers. Niet alleen komen er nog steeds meer vrijwilligers bij de bestaande activiteiten als film, maar vooral het aantal projecten dat we als creatieve broedplaats met vrijwilligers maken groeit. Dat geeft het volgende beeld: Groepen vrijwilligers (148 uniek) Adviesraad Ambassadeurs Raad van Toezicht bar film theater LangLeveKunst Jongerencentrum Cultuurtaalmaatjes Kunstbus Scholen 3DprintLAB communicatie Ondersteuning algemeen Meedoenarrangement In 2016 hebben we 186 inwoners van Doetinchem en Montferland die het minder breed hebben via het Meedoenarrangement kunnen laten genieten van onze voorstellingen en cursussen voor een totaalbedrag meer dan van 4.000,-. 5
2016 IN GELD Algemeen kunnen we zeggen dat de Gruitpoort in 2016, inclusief de geplande en besteedde bestemmingsreserves, conform begroting heeft gewerkt. Ook zijn er geen grote veranderingen t.o.v. 2015. De opvallendste verschillen lichten we hieronder kort toe. Jaarcijfers 2016 Bedragen x 1.000,- + -> baten c.q. meevallers -> lasten c.q. tegenvallers Voorlopige jaarcijfers '16 Begroting '16 Verschil prognose tov begroting '16 Jaarcijfers '15 Verschil prognose tov jaarcijfers '15 (Bedragen x 1.000,-) Directie & Bedrijfsvoering -591-570 -21-624 33 Programma Educatie Projecten jeugd 19 22-3 40-21 Programma Educatie Lessen 25-5 30 34-9 Programma Publieksactiviteiten Film 7-6 13 1 6 Programma Publieksactiviteiten Theater -11-10 -1-5 -6 Programma Publieksactiviteiten Broedplaats 0 0 0 0 0 Programma Ouderen nu: LLK 3 11-8 23-20 Programma Jongeren Jongerencentrum -8 0-8 0-8 Horeca en verhuur 22 21 1 18 4 Saldo excl. subsidie gemeente Doetinchem -534-537 3-513 -21 Subsidie gemeente Doetinchem 534 537-3 526 8 Saldo incl. subsidie gemeente Doetinchem 0 0 0 13-13 Directie & bedrijfsvoering De financiële afwijking op deze afdeling betreft in hoofdzaak een extra investering in personeel front- en backoffice. Door de toenemende bezoekersaantallen en forse toename van activiteiten is een professionele ondersteuning noodzakelijk. Per saldo wordt deze investering binnen de afdelingen terugverdiend. Programma Educatie Cultuureducatie binnenschools Binnen dit programma zijn in 2016 extra kosten gemaakt voor coördinatie, waardoor we iets onder de begroting zijn uitgekomen. Ook lag de subsidietoewijzing vanuit de CMK-gelden in 2016 lager dan in 2015. Programma Educatie Cultuureducatie buitenschools Het positieve resultaat op deze afdeling ligt iets beneden het resultaat van 2015. Dit wordt met name veroorzaakt door dalende deelnemersaantallen. Dit is een landelijke trend. Dat we ten opzichte van de begroting toch positief uitkomen, komt door het feit dat de begroting 2016 te pessimistisch was ingeschat. 6
Programma Presentatie Film & Theater De positieve financiële afwijking op de afdeling Film wordt veroorzaakt door hogere bezoekersaantallen dan begroot en daarmee hogere kaartverkoopopbrengsten. Theater daarentegen is door de hoge inkoopkosten en de kleine zaal en daardoor lage verkoopinkomsten altijd een verliespost. Dat is ook de reden dat we het aantal professionele voorstellingen nog verder hebben teruggebracht naar 8 per jaar, zodat het verlies per saldo minimaal is. Programma Participatie Lang Leve Kunst (ouderen) In 2016 heeft de projectleiding Lang Leve Kunst extra ondersteuning gekregen omdat het programma te groot en daardoor te kwetsbaar werd. De doelstelling voor interne dekking overhead (15%) is daardoor niet gehaald en blijven steken op 10%. Het was echter noodzakelijk om op de lange termijn een duurzaam programma neer te kunnen zetten. Programma Participatie Jongeren De negatieve financiële afwijking wordt veroorzaakt door extra kosten binnen het project Jimmy s die niet door fondsgelden werden gedekt. Hiermee was in de begroting 2016 geen rekening gehouden. Ook geldt echter dat deze investering dermate veel bereik aan jongeren oplevert en de afdeling duurzaam maakt, dat we het verlies accepteren. In principe moet 2017 weer conform begroting kunnen draaien. Cultureel ondernemerschap Verhuur en Horeca De inkomsten uit verhuur en horeca over 2016 is ongeveer 25% gestegen ten opzichte van 2015 en ligt ongeveer 18% boven de begroting. Het resultaat over 2016 ligt weliswaar iets hoger dan begroot, maar blijft procentueel achter bij de gerealiseerde omzetstijging. Hogere inkoopkosten en intern verbruik liggen hieraan ten grondslag. In 2017 wordt een verdergaande analyse en monitoring van de cijfers horeca en verhuur opgezet. Subsidie gemeente Doetinchem Door indexering van het subsidiebudget is sprake van een positieve afwijking ten opzichte van 2015. Eigen vermogen en toekomstig financieel perspectief De kernfunctie van het eigen vermogen is het vormen van een buffer voor het opvangen van algemene risico's om de continuïteit van de organisatie en daarmee ook de continuïteit van de activiteiten te garanderen. Deze minimaal noodzakelijke omvang van het eigen vermogen als buffer voor algemene risico's is afhankelijk van de kans op tegenvallende opbrengsten, de flexibiliteit van de kostenstructuur en de benodigde tijd om aanpassingen in de kosten te kunnen doorvoeren of extra opbrengsten te kunnen genereren. In het kader van de continuïteit van de Gruitpoort is, zeker in het licht van de uitdagingen de komende jaren, een buffer van 20% van de omzet c.q. exploitatiekosten gewenst. Het is de Gruitpoort conform de lopende budgetovereenkomst toegestaan uit positieve resultaten een algemene reserve te vormen met een maximum van 20% van de totale omzet. Gebaseerd op de jaarrekening 2016 kan voorgaande als volgt cijfermatig worden uitgewerkt: Exploitatielasten 1.754.813 Wenselijk eigen vermogen 20% (afgerond) 350.000 Algemene reserve per 31 december 2016 (afgerond) 168.000 Tekort 182.000 7
Bestemmingsreserves In 2015 is het positieve resultaat grotendeels toegevoegd aan een aantal bestemmingsreserves: Advisering P&O en Financiën en Business Case, omdat we wisten dat daar in 2016 extra kosten voor gemaakt moesten worden. Dat is gebeurd. Te weten de herinrichting functiehuis Gruitpoort, het traject samenwerking met Amphion en Muziekschool en de herinrichting financiën & administratieve organisatie. Binnen de exploitatie 2016 was geen ruimte voor extra donaties ten gunste van bestemmingsreserves. Zoals het zich nu laat aanzien zal eind 2017 het grootste deel van de bestemmingsreserves, gevormd in 2015 t.b.v. (incidentele) personele zaken en businesscase fusie, zijn besteed. Optimaliseren administratieve organisatie In 2016 is ook een belangrijke stap gezet in het optimaliseren van de administratieve organisatie. Er is een rapportagemodel ontwikkeld waarin verleden (voorgaand boekjaar), heden (huidig boekjaar) en toekomst (begroting volgend boekjaar) met elkaar kunnen worden verbonden. Dat kan op hoofdlijnen, per programma en per programmaonderdeel. De cijfers vanuit ExactOnline kunnen op eenvoudige wijze in het model worden geïmporteerd en op detailniveau kunnen de verwachtingen voor de rest van het boekjaar worden ingevoerd. Daarnaast zijn voor de twee belangrijkste meerjarige projecten - CMK en Lang Leve Kunst - Excelmodellen gemaakt. In deze modellen wordt over de gehele projectperiode (respectievelijk 4 en 3 jaar) en ook de vervolgprogramma s adequater gemonitord op het gebied van de werkelijkheid, verwachte rest projectperiode en de verantwoordingen. In 2017 worden nog de volgende stappen gezet: - verdere verfijning periodieke monitoring met programmaleiders en projectleiders - aanpassen ExactOnline -> opzet grootboekrekeningschema en kostenplaatsen. Daarmee bereiden we ons ook verder op een eventuele synchronisatie in het kader van samenwerking Cultuurbedrijf en kunnen we de processen binnen de Gruitpoort beter integraal in beeld brengen en met elkaar efficiënter inrichten. 8
CREATIEVE BROEDPLAATS Je zou kunnen zeggen dat de Gruitpoort in 2016 zelf haar missie van de laatste jaren Worden wie je wil zijn heeft volbracht. De Gruitpoort is de creatieve broedplaats van de Achterhoek geworden waar iedereen wordt uitgedaagd om ideeën vorm te geven. We zoomen in op de grote en kleine vraagstukken die spelen in de wereld van de Achterhoekse inwoner, waarbij persoonlijke ontwikkeling centraal staat. We brengen creatieve verbindingen tot stand tussen mens en samenleving. Samen met onze partners en klanten zetten wij onze kernwaarden in om de functies educatie, participatie en presentatie voor de regio optimaal te vervullen en uit te bouwen. Vanaf 2017 hanteren we daarom als nieuwe missie: Creatieve Broedplaats. Cultuur en samenleving Als creatieve broedplaats positioneren wij ons als culturele speler in het maatschappelijke speelveld. Met Lang Leve Kunst op het gebied van ouderen(zorg), met Jimmy s in de keten Jeugd, met Gruitpoort Taal&Cultuur op de educatiemarkt voor vluchtelingen en ook het bedrijfsleven. Wij hebben in 2016 laten zien dat wij in staat zijn met ideeën vanuit het veld de culturele schil vorm te geven die de primaire processen en doelstellingen van onze partners versterken. De keuze voor deze rol helpt ook om focus aan te brengen in het enorm brede palet aan activiteiten en doelgroepen en partners waar wij een rol zouden kunnen spelen. Met de enorme groei in activiteiten die we de afgelopen jaren hebben ontplooid en de grote hoeveelheid partners die we aan ons hebben verbonden, was voor (potentiële) klanten wel eens onduidelijk wie we nou eigenlijk waren. In 2016 hebben we daar, ingegeven ook door het samenwerkingsonderzoek met Amphion en Muziekschool, richting aan gegeven door ons profiel uit te werken in de 3 functies Presentatie, Educatie en Participatie. En naar partners toe steeds de cúlturele speler te zijn op een of meer van die 3 domeinen. In de beschrijving per programma laten we zien op welke manier we dat gedaan hebben. Vrijwilliger 3.0 De kern van een creatieve broedplaats is dat mensen er terecht kunnen met hun ideeën. Omdat we steeds vaker zagen dat dat vanzelf ging, dat mensen bij ons aankloppen met een idee voor een project of een voorstelling, hebben we in 2016 die manier van werken tot een werkwijze gemaakt: de vrijwilliger 3.0. Het concept Jimmy s bij de jongeren is helemaal op dat principe gestoeld, maar ook bij Lang Leve Kunst werkt het zo. Mensen doen mee aan een verhalenproject en bedenken zelf nieuwe formules die wij weer tot projecten maken waar weer andere mensen aan mee doen. En ook de theater- en filmbroedplaats levert op die manier nieuwe voorstellingen op. Vrijwilligers zijn voor ons geen onbetaalde arbeidskrachten maar juist een bron van ideeën. Ideeën die wij helpen uitbroeden om ze tot mooie projecten te maken. Daarmee worden niet alleen nieuwe projecten geboren, maar vinden deze projecten ook een voedingsbodem bij het publiek. Gruitpoort Academie Onder andere door deze werkwijze en door de kunstenaars en docenten die we daarbij freelance inzetten om deze vrijwilligers te ondersteunen en de projecten op een hoger niveau te trekken, hebben we 2016 afgesloten met meer dan 235 Gruitpoorters. Daarvan hebben er maar 18 een 9
arbeidsovereenkomst. Dat vraagt om een nieuwe manier van binden. In 2016 hebben we daarom de Gruitpoort Academie opgezet. Een platform van workshops, trainingen en intervisiebijeenkomsten, alleen voor Gruitpoorters. Er zijn workshops voor persoonlijke ontwikkeling, maar vooral workshops die helpen om onze processen en producten verder te professionaliseren. Van kassa- en bartrainingen tot theatertechniek en Photoshop. Er zijn workshops waarvan de deelname vrijblijvend is, maar ook trainingen waarvan we deelname verwachten als je actief bent op dat onderdeel. Dat geldt zowel voor vrijwilligers als voor docenten. Het is een manier om sámen met onze Gruitpoorters van de Gruitpoort die professionele culturele broedplaats te maken die Doetinchem verdient. Functiehuisanalyse Omdat het stafteam zelf ook toegerust moet zijn om te functioneren in een creatieve broedplaats en in gezamenlijkheid de vrijwilligers, docenten en kunstenaars moet aansturen, ondersteunen en begeleiden in deze professionaliseringsslag, hebben we in 2016 een externe functiehuisanalyse, incl. een globale inschalingsbeoordeling laten doen. Daar is de aanscherping van de coördinatorrol tot programmaleider uitgekomen. Ook is de nieuwe functie van projectmedewerker geïntroduceerd: een rol die niet de verantwoordelijkheid van een projectleider heeft, maar wel een heel project of onderdeel kan organiseren. We hebben deze functie ingezet voor de lessen. Daarmee hebben we feitelijk 2 andere rollen kunnen opheffen (de coördinator lessen en de cursusadministratie). Die 2 rollen in één hand leggen scheelt veel communicatieruis en tijdverlies en levert een veel effectiever contact met de klanten en docenten op. De projectmedewerker Lessen functioneert onder verantwoordelijkheid van de programmaleider Educatie. Teamcoachingstraject Daarnaast zijn we in 2016 gestart met een specifiek teamcoachingstraject. We hebben daarvoor een bedrijf gekozen dat ook bij Amphion het MT begeleidt (www.aicon.nl), zodat in het eventuele samenwerkingstraject er alvast een gemeenschappelijk vocabulaire is ontstaan. De doelen van het traject (dat doorloopt in 2017) zijn: Het optimaliseren van de onderlinge samenwerking en saamhorigheid Het in lijn met de missie en visie vergroten van de team- en organisatieperformance Een heldere en eenduidige rol- en taakverdeling Het vertalen van de kern- (en streef)waarden naar actuele gedragskenmerken Consequentiemanagement waar noodzakelijk Het traject bestaat uit 4 fasen: 1. Alle medewerkers hebben een Birkmantest mogen doen om inzicht te krijgen in hun voorkeursstrategieën, behoeften en stressfactoren. Daaraan is ook een uitgebreid coachingsrapport voor de leidinggevende gekoppeld. 2. Het hele team is in tweetallen verdeeld en heeft daarmee gedurende het traject een buddy waarmee in een veilige setting ervaringen kunnen worden uitgewisseld en men feedback kan krijgen. 10
3. Een aantal teams met een eigen coachingsbehoefte heeft een eigen teamcoachingstraject: jongeren, educatie en beheer. Het programmaleidersteam en het balieteam heeft ook enkele extra bijeenkomsten gekregen. 4. Ondertussen werkt het programmaleidersteam aan een aangescherpte missie/visie zodat daar resultaatdoelstellingen per programma en afdeling aan gekoppeld kunnen worden. Die resultaatdoelstellingen worden vervolgens verwerkt in de persoonlijke doelstellingen van ieder staflid, die weer verwerkt worden in de 3 functioneringsbilateralen en het beoordelingsgesprek met elke medewerker. In 2016 zijn fase 1 en 2 gestart. In 2017 werken we door met fase 3 en 4. Het traject levert veel inzicht op, ook m.b.t. de teamsamenstelling en geeft veel houvast om de beoogde professionalisering ook daadwerkelijk vorm te geven. Bestuurlijke voornemens In 2017 zullen we werken aan de optimale balans in de professionaliseringsslag waarbij het werken met een vaste staf, een grote hoeveelheid vrijwilligers en freelance docenten het uitgangspunt is. Het moet volstrekt helder zijn welke rollen wij bij vrijwilligers leggen en waar we professionals voor inzetten. Daarbij zijn de tarieven voor die kunstenaars/docenten een aandachtspunt. Zij zijn immers de waarborg voor kwaliteit en innovatie en bepalen daardoor de innovatieve kracht van de creatieve broedplaats. Echter de middelen om daarin een redelijk en inspirerend opdrachtgeverschap te waarborgen moeten wel beschikbaar zijn. 11
PARTNER IN CULTUUR Ambassadeursgroep bedrijven De ambassadeursgroep heeft weer nieuwe leden kunnen toevoegen en bestaat nu uit de Vulcanus, Rensa, Life&Mobility, Dales, Rabobank, Zorggroep Achterhoek, DLE, Cad2M en Vermeer. Fides en Hollarts hebben hun lidmaatschap wegens hoge prioriteiten in de eigen organisatie aan de groep tijdelijk opgeschort. De bedrijven krijgen tijdens de bijeenkomsten een presentatie van iets dat speelt in de organisatie en waar we denkkracht bij kunnen gebruiken, gevolgd door een discussie of diepgaandere verkenning van het onderwerp. Daarnaast verzorgen we een maaltijd en nemen de leden deel aan de aansluitende theatervoorstelling. Onderwerpen die dit jaar aan bod kwamen zijn: Taal&Cultuur voor bedrijven, het verhalenproject Bekend maakt bemind over de eerste generatie Turkse gastarbeiders, de crowdfunding bij de film Zomers blijven niet en de Glazen Keet vanuit het jongerencentrum. Ook denkt de groep mee over het proces rondom de samenwerking met Amphion en Muziekschool. Partnerschappen Het aangaan van partnerschappen is de laatste jaren de kern van onze creatieve broedplaats. Projecten ontstaan alleen als het niet alleen iets van ons is maar breed gedragen wordt door meerdere partijen. Een activiteit als Café2, het taalcafé voor anderstaligen, komt alleen van de grond door de samenwerking met Samen Doetinchem, AMO en het Taalhuis. Het programma Lang Leve Kunst kan alleen bestaan dankzij de verankering en medefinanciering van haar partners. Bij de beschrijving per afdeling worden de partners per programma vermeld. Cultuurbedrijf We staan op een kantelpunt in het samenwerkingsonderzoek tussen Amphion, Gruitpoort en Muziekschool. Op basis van een gemeentelijke bestuursopdracht zijn we in 2015 een samenwerkingsonderzoek gestart. Het eerste resultaat dat dit opleverde was dat we in november 2015 de intentie uitspraken om samen één Cultuurbedrijf te willen worden: een innovatieve netwerkorganisatie die samen met gemeente(n), burgers en instellingen zorgt voor een cultureel klimaat waar iedereen zijn of haar culturele loopbaan of interesses optimaal kan volgen. Eind 2015 kwam daar een gezamenlijke bezuinigingsdoelstelling bij van 450.000 door de instellingen zelf te verdelen. Wij hebben direct aangegeven dat de (arbeidsrechtelijke) verschillen tussen de instellingen dermate groot zijn dat er niet d.m.v. samenwerking een bezuiniging gerealiseerd kan worden als niet eerst per instelling zou worden aangegeven waarmee elk van de instellingen instapt. Gedurende het vervolgonderzoek dat we in 2016 hebben uitgevoerd, is duidelijk geworden dat bij de Muziekschool een bezuiniging (in welke omvang ook), maar ook een ombuiging in beleid als gevolg van de door hen gehanteerde Cao CAR UWO, leidt tot onmogelijk te dragen frictiekosten. Niet door de Muziekschool afzonderlijk te dragen, maar ook niet door het nieuwe Cultuurbedrijf. Amphion en Gruitpoort hebben daarom gezamenlijk uitgewerkt hoe zij samen tot een Cultuurbedrijf kunnen komen dat als partner en regisseur voor de Doetinchemse en Achterhoekse culturele infrastructuur kan opereren met de Muziekschool als preferred supplier. Het totale 12
voorstel is uitgewerkt in een geconsolideerde begroting van de totale nieuwe organisatie van het Cultuurbedrijf. De gevolgen van de vorming van zo n Cultuurbedrijf voor de Muziekschool waren echter onvoldoende helder, waardoor opnieuw door de gemeenteraad uitstel is gegeven en we nu wachten op een voorstel van het College waarin de kaders voor het vervolg explicieter zijn gemaakt. Cultuurcoalitie Achterhoek: Cultuur en Erfgoedpact Achterhoek Al sinds 2009 kent Gelderland voor de niet stedelijke gebieden zogenaamde Cultuurpacten. Met een gemeenschappelijke financiering van gemeenten en provincie. Zo is er ook een Cultuur en Erfgoedpact Achterhoek. De Gruitpoort heeft altijd projecten mogen uitvoeren binnen dat pact. De laatste jaren is Lang Leve Kunst ons project daarbinnen. En omgekeerd is Cultuurpact daarmee een belangrijke financier van ons programma. De periode 2017-2020 is een nieuwe pactperiode. De negen deelnemende gemeenten in de Achterhoek, te weten Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doesburg, Doetinchem, Montferland, Oost Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk, hebben de ambitie uitgesproken dat zij erfgoed en cultuur nog steviger willen inzetten. De 9 gemeenten leggen daarvoor 4 jaar lang elk 15.000 in. De provincie Gelderland verdubbelt dat bedrag. Totaal betreft het voor 4 jaar dus een bedrag van 1.080.000,-. Voor het nieuwe pact is gevraagd de coördinatie in de regio te beleggen. Aan de Gruitpoort, DRU Cultuurfabriek, ECAL Erfgoedcentrum, Boogie Woogie Winterswijk en de stichting Achterhoek Toerisme is gevraagd of wij daarvoor zouden voelen. Wij hebben die handschoen met genoegen opgepakt en onszelf tot cultuurcoalitie omgedoopt. Wij gaan als stuurgroep het pact trekken en daarmee zijn de projecten die er deel van uit maken, zoals Lang Leve Kunst, beter verankerd. Gruitpoort heeft geopteerd voor het penvoerderschap van de coalitie en van het totale budget en daar is zowel door de coalitie zelf als door de gemeenten en de provincie positief op gereageerd. In 2016 zijn de voorbereidingen getroffen voor de organisatorische inrichting van deze coalitie. Omdat hier geen sprake is van een fusie of andere juridische samenwerking, maar gewoon van het gezamenlijk oppakken van een opdracht is deze opstartfase bijzonder effectief en inspirerend verlopen. De 5 organisaties hebben elkaar gevonden in snel en resultaatgericht werken en zien mogelijkheden een vliegwiel te kunnen zijn voor een bredere gemeentelijke samenwerking op het gebied van cultuurbeleid. 13
TOEZICHT EN ZEGGENSCHAP Van de Raad van Toezicht De Raad van Toezicht van de Gruitpoort is onbezoldigd. De raad bestond in 2016 uit: Naam Nevenfuncties de heer V. Maas, voorzitter de heer G. Boelaars, vice-vz mevrouw B. van den Bragt mevrouw A. van Ooijen de heer G. Gerritsen (va 10-5) Directeur - Vincent Maas Consult BV (bezoldigd) Lid - Raad van Toezicht Jeugdbescherming Rotterdam Rijnmond (bezoldigd) Bestuur - Stichting Galerie Bibliotheek Zelhem (onbezoldigd) Consultant - Full Finance Consultents (bezoldigd) Jurist - van Weeghel Doppenberg Kamps (bezoldigd) Lid - Jong Management (onbezoldigd) Directeur - Stichting Primair Onderwijs Achterhoek Pro8 (bezoldigd) Voorzitter - Stichting Buganala (onbezoldigd) De vergaderingen worden genotuleerd door een extern notulist, Mw. M. Van Oyen. Zij ontvangt daarvoor een kleine vrijwilligersvergoeding. Er hebben 7 vergaderingen plaatsgevonden waaronder 1 zelfevaluatievergadering (5 juli, onder begeleiding van een medewerker van Kunst&Zaken) en 1 ingelaste vergadering (30 september) i.v.m. het samenwerkingsonderzoek. De financiële commissie, in 2016 bestaande uit de heer Maas en mevrouw van den Bragt, is in 2016 tweemaal bijeen geweest i.v.m. de begroting 2017 en het vraagstuk rond de vennootschapsbelasting (1 juli en 30 september). Bij die laatste vergadering was ook de accountant de heer Bouwhuis aanwezig. Op 1 juni heeft ook het jaarlijkse functionerings-/beoordelingsgesprek met de bestuurder plaatsgevonden. De beoordeling is positief. De bestuurder heeft vanaf september 2015 tot juni 2016 een coachingstraject gevolgd. Ook dit traject en de bevindingen zijn positief geëvalueerd. In 2016 is ook middels een open en transparante werving en selectieprocedure sinds 10 mei de heer Geert Gerritsen tot de raad toegetreden. Met zijn achtergrond (tot juni 2016) als bestuurder in het basisonderwijs brengt hij kennis van het onderwijs in de raad binnen. Het onderwijs is met de toenemende educatieprogramma s voor de Gruitpoort een belangrijke groeimarkt en derhalve waarborgt de heer Gerritsen een versteviging van het toezicht daarop. De raad en bestuur zijn echter ook zeer scherp op risico s van schijn van belangenverstrengeling in deze. Verder was behalve het toezicht op de jaarcyclus, de financiën en het beleid van de Gruitpoort in het algemeen, het belangrijkste onderwerp van de vergaderingen het samenwerkingsonderzoek met Amphion en Muziekschool. 14
Van de Adviesraad Doordat de Gruitpoort met zo n hoog percentage vrijwilligers en freelance docenten werkt en als organisatie te klein is voor een Ondernemingsraad, functioneert de Adviesraad feitelijk als personeelsvertegenwoordiging. Want bij belangrijke kwesties is draagvlak essentieel. De adviesraad van de Gruitpoort, die bestaat uit tien leden (drie vrijwilligers, drie bezoekers/cursisten, drie medewerkers en één jongere), ondersteunt de directeur/bestuurders gevraagd en ongevraagd met advies op veel terreinen. In een snel veranderende samenleving ziet iedere culturele instelling, dus ook de Gruitpoort, zich voor een aantal uitdagingen geplaatst. Hoe houden we een breed aanbod overeind? Hoe blijven we aantrekkelijk voor alle leeftijdscategorieën? Hoe houden we voeling met de (lokale) gemeenschap en op welke wijze vertalen we veranderingen naar nieuw beleid? Zo stond er in het afgelopen jaar een aantal punten op de agenda die te maken hebben met het toekomstbestendig maken van de Gruitpoort. Daarbij ging het niet alleen over samenwerking met andere instellingen en het belang van blijven leren en jezelf verbeteren, maar ook over duurzaamheid en verantwoord omgaan met ons milieu. De adviesraad kijkt met interesse mee en draagt een steentje bij aan het goedgekozen motto van de Gruitpoort: open voor meer. Plenair personeelsoverleg Naast de Adviesraad hebben we in 2016 ook een tweemaandelijks personeelsoverleg ingevoerd. Daar is alleen de staf bij aanwezig en heeft tot doel lopende kwesties toe te lichten en feedback te vragen op beslissingen. Afgelopen jaar is in dat overleg uiteraard het samenwerkingsonderzoek een steeds terugkomend agendapunt geweest. Maar ook de functiehuisanalyse, het teamcoachingstraject en het aanstellen van de vertrouwenspersoon zijn daar geïntroduceerd en toegelicht. 15
PRESENTATIE Film Bereikcijfers per doelgroep 2016 In 2016 hebben we een recordaantal van 12.516 filmbezoekers in de Gruitpoort mogen verwelkomen. 10.728 daarvan kochten een kaartje voor de 363 publieksvoorstellingen. Zowel in aantallen bezoekers als in het aantal voorstellingen, is er een stijging te zien van 15% ten opzichte van 2015 (en van 25% ten opzichte van 2014). John von der Linden, programmaleider film, theater, debat Partnerschappen Het mininetwerk binnen Europa Cinemas leverde voor het eerst in financiële zin wat op. We mochten vanuit Parijs 3.000,- bijschrijven als waardering voor de programmering van 2015. Voor 2017 staan er ook weer inhoudelijke gezamenlijke projecten op de kalender. Gruitpoort is nog steeds bestuurslid van het Gelders Filmvertoners Overleg. Gruitpoort heeft daarbinnen met name bijdrage geleverd als het gaat over de landelijke vertegenwoordiging van de kleine filmtheaters en het informeren van de kleinere theaters over de afwikkeling van het Cinema Digitaal project. In GFO kader is ook het Cinema al Giro, een officieel bijprogramma van de Giro d Italia in Gelderland, uitgevoerd. Dit was het enige officiële side-event van de Giro in de Gemeente Doetinchem. Doelen 2016 2016 stond voor het filmhuis vooral in het teken van de invoering van de prolongatieprogrammering. Waar tot en met 2015 ons programma iedere week uit 1 titel bestond, die ook maar 1 week te zien was, zijn we vanaf 2016 titels steeds 2 of 3 weken gaan draaien, met elke week 1 of 2 nieuwe titels. Enerzijds om grote titels meer voorstellingen te geven zonder wekelijkse bezoekers geen keuze te bieden, anderzijds om het aantal titels te vergroten (vergeleken met vergelijkbare theaters vertoonden we weinig titels, maar hadden we veel bezoekers per titel). We zijn uiteindelijk tot een programmeringsschema gekomen, waarin grotere titels meer voorstellingen krijgen, kleintjes meer ruimte hebben en er ook zoveel mogelijk op ieder kijkmoment elke week een andere titel draait (wie bijvoorbeeld elke week op maandagavond komt, ziet elke maandag een andere titel). Doel voor 2016 was om het aantal voorstellingen te laten stijgen, zonder de gemiddelde zaalbezetting te laten dalen. Dit is met een stijging van 15% op beide vlakken goed gelukt. Het totaal aantal reguliere titels is minder gestegen dan we gedacht hadden. Dit heeft onze verdere aandacht voor 2017. Door het stijgen van het gemiddeld aantal voorstellingen is onze inkoopkracht groter geworden, waardoor de tijd tussen première en eerste beschikbaarheid voor de Gruitpoort verkort is naar maximaal 6 weken. Een film als Tonio konden wij, door het grote aantal gegarandeerde vertoningen, al verkoopbaar op de site hebben op het moment van première, voor de eerste vertoningen 4 weken later. Dat betekent s ochtends recensie in de krant lezen, s middags meteen een kaartje kopen aan de kassa. Een groot verschil met de 3 maanden vertraging waar we een aantal jaren geleden mee moesten werken. 16
Parels in 2016 Naast de breed bezochte Nederlandse film top 3 Publieke Werken (792 bezoekers), Tonio (736) en Knielen op een bed violen (691) was de 15 uur durende vertoning van Heimat een absoluut hoogtepunt in het Gruitpoort filmjaar. Een dag waarin de vrijwilliger 3.0 (het idee en doorzettingsvermogen kwamen van vrijwilliger Jan Kuiperij), de professionaliteit van het filmhuis en de gastvrijheid van het team van Merel samenvielen. 65 mensen genoten tussen 7.00 uur s ochtends en 1.00 uur s nachts van een prachtige filmserie omlijst met lunch, diner en hapjes. Ook een hoogtepunt was de feestelijke en emotionele première van Zomers blijven niet. De korte film van Sanne Gloria Verboom is mede mogelijk gemaakt door onze creatieve broedplaats: met een financiële bijdrage, maar vooral met advies (waaronder klankborden met de ondernemers van de Ambassadeursgroep) over zowel projectstrategie als financiering en met daardoor voor een van onze GRID leerlingen de kans om in een echte filmproductie te figureren! Het eindresultaat in 2 uitverkochte theaterzalen op 1 avond beleven in aanwezigheid van het gezin waarin het tragische verhaal zich afspeelde, was een ongeëvenaard kippenvelmoment. Puzzels in 2016 Waar de belevingscinema van Heimat een groot succes was, blijft het zeer moeilijk om aan te sluiten op andere evenementen. Zowel Cinema al Giro als de Djazz Vibes films werden extreem slecht bezocht. Voor 2017 sluiten we alleen aan bij dit soort initiatieven als er vooraf sprake is van een publieksgroep die erbij aanwezig zal zijn. Een andere puzzel is het kinderfilmbezoek. Dit daalde verder in 2016 tot 121 bezoekers in 11 voorstellingen tijdens de korte schoolvakanties. Bij ons zitten een handvol klanten terwijl op hetzelfde moment bij VUE aan de overkant de mensen letterlijk buiten in de rij staan. Het (door verlies van landelijke subsidie) zeer verslechterde aanbod (en voorwaarden) van het Cinekid festival maken dat we daar niet meer aan mee doen, wat ons ook nog ruim 360 bezoekers van het (in 2015 gratis aangeboden) schoolfilmaanbod kostte. Het kinderfilmhuisaanbod staat landelijk zeer onder druk, maar we zijn op dit moment nog niet bereid deze doelgroep helemaal te laten vallen. Een steeds grotere puzzel betreft de zaalbezetting. Waar film en verhuur steeds succesvoller worden komt er steeds meer druk op de zaalbeschikbaarheid te liggen. In onderling overleg zoeken we steeds het gezamenlijk belang op, maar op termijn moeten er keuzes worden gemaakt. Waar film belang heeft bij er elke week op het vaste moment te zijn, heeft een verhuurklant belang bij beschikbaarheid op dat ene specifieke moment dat hij voor ogen heeft. De theaterzaal van de Gruitpoort wordt op dit moment veelal per dag voor 2 tot 3 verschillende activiteiten gebruikt. Ambities voor 2017 en verder Voor 2017 staat een verdere groei van het publiek en aantal voorstellingen op het programma, gecombineerd met het vergroten van het titelaanbod. De zondagavond en dinsdagochtend worden vaste vertoonmomenten. Er lijkt nog voldoende potentieel publiek in Doetinchem te zitten voor ons aanbod en ook de rechthebbenden sturen in de richting van meer voorstellingen. Vanaf 2019 verandert het aanbodlandschap opnieuw, doordat door het afronden van het Cinema Digitaalproject de kosten per kopie ter afbetaling van het digitaliseringsfonds (de zogenaamde Virtual Print Fee) vervallen. De verwachting is dat het filmaanbod nog breder en de 17
roulatieschema s korter worden. Verdere en doorgaande uitbreiding van het publiek en het aantal voorstellingen is nodig om vanaf 2019 de huidige positie en inkoopkracht te behouden. Theater Bereikcijfers per doelgroep 2016 In 2016 mochten we 1.255 bezoekers ontvangen bij 16 voorstellingen. Het aantal passepartouthouders voor de reeks van 9 professionele voorstellingen daalde verder naar 31. Partnerschappen Belangrijkste partner van ons theateraanbod is schouwburg Amphion die opnieuw onze voorstellingen in zijn aanbod opnam en voor ons verkocht. Daarnaast werken we samen met de Achterhoekse theaters in het TOG overleg, met name aan gezamenlijke promotie en ontwikkelen we eigen voorstellingen met Muziektheaterschool GRID en huistheatermaker Jos Spijkers. Doelen 2016 Het opzetten van een theaterbroedplaats met als artistiek leider Jos Spijkers en het kostendekkend programmeren van een professionele theaterreeks. Waar we met het eerste doel een mooie start hebben gemaakt, maakt het dalen van het aantal passe-partouthouders het kostendekkend exploiteren van de professionele reeks erg moeilijk. Parels in 2016 Parels in 2016 waren opnieuw de voorstellingen rond vluchtelingen. Hoogtepunt uit de professionele reeks was de voorstelling Nobody Home, waarin vluchtelingen uit voormalig Joegoslavië hun ervaringen deelden die pijnlijk overeenkwamen met wat we op tv zagen over de Syrische vluchtelingenstroom. Absoluut hoogtepunt op theatergebied was de door de Gruitpoort Theaterbroedplaats zelf ontwikkelde voorstelling Burgerzin. 2 uitverkochte zalen, meer dan 20 Syriërs en Nederlanders op het podium in een voorstelling waarin de vluchteling én hoe wij Nederlanders zich ertoe verhouden werd onderzocht, onderbouwd en ondergraven. De creatieve broedplaats maakte bespreekbaar waar iedereen het over had, maar wat niemand kon omvatten. Puzzels in 2016 Het kostendekkend exploiteren van het kleinschalig schoon en schurend theater blijft het grote vraagstuk. Het zijn prachtige voorstellingen, maar hoe krijgen we ze aan de man. En als de klant tevreden is over de voorstelling, waarom krijgen we hem dan zo moeilijk terug (liefst voor een passe-partout). Een puzzel waar we in 2017 antwoorden op willen vinden. Ambities voor 2017 en verder In 2017 staan voor we voor keuzes over de toekomst van ons theateraanbod. Gaan we door met de huidige mix van professionele voorstellingen, Theaterbroedplaats en Muziektheaterschool GRID, of vraagt de klant en de toekomst andere keuzes. In 2017 gaan we daarvoor een traject doorlopen waar de Raad van Toezicht en de Adviesraad en ook de stakeholders nauw bij betrokken zullen worden. 18
Debat Bereikcijfers per doelgroep 2016 2.500 mensen voor ontmoeting en debat. Partnerschappen Belangrijkste partner voor de debatafdeling is dagblad de Gelderlander. Zowel voor het Nieuwscafé, als voor expertise en publiciteit rond de andere afdelingen. Doelen 2016 Naast het Nieuwscafé (10x per jaar met de Gelderlander) een debatreeks opzetten voor onderwerpen die de Gruitpoort zelf agendeert. Middels Nieuwscafé Extra (met Eric Hagelstein) organiseren we ongeveer 4x per jaar, als de actualiteit daar om vraagt, een avond met deskundigen en ruimte voor vragen. 1 thema, vele antwoorden. In 2016 over Vluchtelingen, Ouder worden in de Achterhoek en Radicalisering. Thema s die er toe doen dus, thema s waarvan wij vinden dat er, genuanceerd, over gesproken moet worden. Parels in 2016 Absoluut hoogtepunt was het Nieuwscafé Extra over radicalisering op 19 oktober. Miran en Baktiar, 2 jongens die zoveel hadden meegemaakt dat het niemand onberoerd liet, vertelden heel open en kwetsbaar hun verhaal aan Eric Hagelstein. De avond was het einde van een proces waarin we, met onze expertise, van een toevallige ontmoeting in de trein, in vele zorgvuldige stappen een bijzonder moment creëerden over het onderwerp van dat moment op een manier die uniek is in het land. Puzzels in 2016 Constante puzzel is het verdienmodel achter deze activiteiten. Op dit moment vragen we geen entree, we doen het omdat we vinden dat we het moeten doen. Veel gaat in Gruitpoort-uren, maar er zijn externe kosten. En uiteraard levert het op in profiel en in bestaansrecht. Het gesprek dat er toe doet wordt immers steeds vaker in de Gruitpoort gevoerd. Wat niet gelukt is, is het van de grond krijgen van Tegenlicht Meetups. Een concept dat in Universiteitssteden, maar ook in Bredevoort voet aan de wal kreeg, bleek voor Doetinchem net een stap te abstract, zeker toen Tegenlicht vanaf september een wetenschappelijke focus kreeg. Ambities voor 2017 en verder Gruitpoort moet uitgroeien tot dé plek waar het gesprek dat er toe doet gevoerd wordt. Middels Nieuwscafé (Extra), maar ook met nieuw te ontwikkelen formules en de doorgaande partnerschap met diverse themacafés als Designcafé, Architectuurcafé en RAS-Café. 19
EDUCATIE Scholen In 2016 bereikten we ruim 14.000 kinderen en leerkrachten van de basisscholen in ons werkgebied. Er vonden vele grote en kleine projecten plaats. Een belangrijke bijdrage aan de hoge cijfers werd geleverd doordat we meerdere projecten tegelijk uitvoerden in het kader van Cultuureducatie Met Kwaliteit (CMK): tientallen leerkrachten volgden trainingen en werden gecoacht in de klas. Het Bureau Cultuur & School project Kunst met Klasse(n) werd 59 keer uitgevoerd, onder meer voor gemeente Montferland. Een belangrijk aandeel aan de hoge bereikcijfers werd ook geleverd doordat bijna alle basisscholen met hun leerlingen een schoolvoorstelling bezochten. Daarnaast scoorde Peuter Power hoog met het bereik van alle(!) peuters en leidsters van kinderdagverblijven en peuterspeelzalen. Wendelien Wouters, programmaleider Educatie Partnerschappen Het afgelopen jaar heeft de afdeling Educatie meer en meer ingezet op het ontwikkelen van partnerschappen. Zij wil niet enkel een producent van aanbod zijn, maar in co-creatie met het onderwijs tot nieuwe producten en diensten komen: Pro8 Met schoolbestuur Pro8 werd een samenwerkingsovereenkomst getekend voor het project Kunstkr8: de komende twee jaar begeleiden we vijf scholen bij het ontwikkelen én uitvoeren van een schooleigen kunsteducatie beleid. We helpen de school hun eigen ontwikkelpunten te formuleren, waarbij de focus ligt op het aansluiten bij hun onderwijsconcepten zoals alles in 1 (lesmethodes voor samenhangend onderwijs), Human Dynamics of de kernconcepten. Pro8 is voornemens het partnerschap voor langere tijd aan te gaan door in te zetten op uitrol naar al haar andere scholen. Buurtplein & bibliotheek Opnieuw vond het project Peuter Power plaats voor alle kinderdagverblijven en peuterspeelzalen. Door nascholing van leidsters een (nog) centralere plek te geven en hiervoor aan te sluiten bij de scholingsvragen die in de instellingen leven, is ook hier meer sprake van co-creatie. De al langer levende wens vanuit de opdrachtgever om een koppeling te maken met het project BoekenPret van de bibliotheek is in 2016 ook succesvol tot stand gekomen. Gelderveste Vijf scholen van schoolbestuur Gelderveste werden in 2016 middels training, coaching en co-teaching verder begeleid om hun onderwijs vanuit kernconcepten vorm te geven op zo n wijze dat kunsteducatie het onderwijs als geheel verrijkt en de leeromgeving van kinderen rijker maakt. Speciaal Onderwijs Twee speciaal onderwijs scholen uit Didam lieten als gevolg van een succesvolle pilot in 2015 hun team verder nascholen op het gebied van de kunstvakken. De nascholing kreeg vorm als een dialoog tussen kunstenaar en leerkracht: samen ontwikkelden zij lessen die, vanuit de kunsten, de leerstof verrijken op zo n wijze dat het aansluit bij de doelgroep. Beide partners brachten bij deze ontwikkeling hun eigen expertise in. 20
BSO Humanitas Na de uitvoer van een aantal eerdere projecten werd de Gruitpoort gevraagd om mee te denken in de uitvoer van nieuwe activiteiten die buiten plaats vinden. Onze kunstdocenten inspireerden BSO-leidsters om (letterlijk en figuurlijk) buiten gewoon te bewegen. In 2017 volgt een nieuwe (grotere) opdracht. Muziekschool Oost-Gelderland De Gruitpoort heeft in samenwerking met de Muziekschool Oost- Gelderland de afgelopen jaren een flinke ontwikkeling gemaakt in het samenwerken met het onderwijs (onder de naam Bureau Cultuur en School). Bureau Cultuur & School heeft een netwerk van circa 30 scholen waarvoor zij werkt. Naast het aanbieden van workshops, lessen en voorstellingen van kunstenaars aan scholen, kwam in 2016 ook hier steeds meer vraag om een samenwerkende partner te zijn van scholen. Dat houdt in dat de scholen veel meer richting geven aan wensen en invullingen voor bijvoorbeeld workshops, en onze focus dus ook hier in 2017 verschuift naar het cocreëren. Doelen 2016 Kwaliteit docenten De afdeling Educatie wil een kwaliteitsimpuls geven aan haar netwerk van kunstdocenten dat bestaat uit een gevarieerde groep ZZP ers die wordt ingezet in het onderwijs. Dit doet zij door een bijscholing hedendaagse kunst- en cultuureducatie te ontwikkelen i.s.m. CultuurCollege. Speerpunt is dat kunstdocenten inzicht en kennis van actuele ontwikkelingen vergaren op het gebied van kunst- en cultuureducatie (Culturele competenties, inzicht in creatief proces, kunnen toepassen van procesgerichte didactiek). Parels in 2016 CMK De lopende CMK projecten worden afgerond en er worden nieuwe aanvragen geschreven voor de tweede CMK periode. We streven hier naar een vervolg van de reeds ontstane partnerschappen met bestuur Gelderveste en het speciaal onderwijs en een uitbreiding van scholen. Schoolbesturen De ervaring heeft ons geleerd dat om werkelijk van betekenis te kunnen zijn in het onderwijs een basis moet worden gelegd bij het schoolbestuur. Na het tot stand brengen van een partnerschap op het gebied van Kunsteducatie met Gelderveste streven we in 2016 naar uitbreiding met minimaal 1 nieuw schoolbestuur. Kunstkr8 Schoolbestuur Pro8 investeert 89.000,- euro om, middels 2-jarig project Kunstkr8, de kunsteducatie op haar scholen een kwaliteitsimpuls te geven. Het project start met vijf scholen in augustus in de Gruitpoort met alle leerkrachten van de vijf deelnemende scholen. Na een inspirerende inleiding volgen ze workshops van onze kunstdocenten. Je moet met je billen bloot, maar er gebeurt wel écht wat! verzucht een leerkracht na afloop. Vanaf 2018 wordt het project uitgerold binnen heel Pro8. Broedplaats Kunstdocent 3.0 In de eerste helft van 2016 vindt de scholing Kunstdocent 3.0 plaats. Het samen onderzoeken van vraagstukken, het ontwikkelen van nieuwe producten voor het aanbod van Bureau Cultuur & School en het uitwisselen van allerhande zaken uit de beroepspraktijk van de kunstdocent, vraagt om een vervolg: Broedplaats Kunstdocent 3.0. De broedplaats is een plek waar kunstdocenten, op verzoek, mogen aansluiten en gezamenlijk vraagstukken uit de hedendaagse kunsteducatie onder de loep nemen. Dit doen zij onder leiding van wisselende gastdocenten en trainers uit het veld. 21
Puzzels in 2016 Van binnenschools naar buitenschools Het werkveld van de kunstdocent verschuift de laatste jaren meer en meer naar het onderwijs. Niet iedere docent beschikt over de juiste expertise en de ontwikkelingen binnen het onderwijs gaan snel. Hoe spelen we hier voldoende op in? Overschot kunstenaars Het aanbod aan kunstdocenten (HBO gekwalificeerd) is groot. Daarnaast zijn er echter ook tal van kunstenaars die inspirerend zijn om in te zetten binnen het onderwijs. Hoe selecteren we hen goed, sluiten we niemand buiten én creëren we een groep mensen waarin we graag investeren én die we voldoende werk kunnen bieden? Toekomst Bureau Cultuur & School De uitslag van het samenwerkingsonderzoek (Gruitpoort, Amphion, Muziekschool Oost-Gelderland) zal veel richting geven aan de taak die de Gruitpoort gaat oppakken op het gebied van de educatieopdracht. Het wachten op uitsluitsel over de regierol is soms een spanningsveld met de ambities die er leven bij de medewerkers van de afdeling. Voortgezet onderwijs De afdeling educatie richt zich voornamelijk op projecten en scholing binnen het primair onderwijs. Voor zoveel mogelijk samenhang en doorlopende leerlijnen en/of aanbod is het wellicht wenselijk om kunsteducatie voor het voortgezet onderwijs ook meer aan te sturen. Deze taak is nu verspreid over meerdere afdelingen die elkaar slechts sporadisch informeren. De klant lijkt hier vooralsnog overigens geen hinder van te ondervinden. Ambities voor 2017 en verder Educatieteam We streven naar een stabiel en geïnspireerd team dat zowel de binnen- als de buitenschoolse kunsteducatie vanuit gezamenlijk geformuleerde resultaten vormgeeft. In 2017 beogen we ook taken en rollen beter te verdelen en definiëren. De Birkman Teamcoaching geeft hieraan een belangrijke impuls. CMK De in 2016 aangevraagde CMK-projecten worden verder vormgegeven en uitgevoerd en leiden tot duurzame samenwerkingsrelaties met het onderwijs: Project1: Kunstkr8 -> In een periode van 2 jaar willen we de 5 deelnemende scholen van Pro8 op basis van ondersteuning, coaching en training door kunstvakdocenten een eigen cultuureducatiebeleid laten ontwikkelen. Project 2: SMART -> We ontwikkelen in co-creaties met leerkrachten en partners in muziek en sport een onderwijsaanbod waarin muziek, beweging en kunst invulling geven aan 15 geselecteerde de thema s, essenties en kernconcepten die centraal staan op de scholen. Project 3: Kansen met Kunst -> In een periode van 2 jaar willen we de 5 deelnemende speciaal onderwijs scholen op basis van ondersteuning, coaching en training door kunstvakdocenten van de Gruitpoort samen met de groepsbegeleiders lessen/activiteiten ontwerpen die een verbinding maken met de CED-leerlijnen. Co-creatie Co-creatie is een vorm van samenwerking waarbij dialoog, enthousiasme, daadkracht en zowel proces als resultaat voorop staan. Dit zijn de uitgangspunten voor álle samenwerkingen met het onderwijs en ons netwerk van kunstdocenten. 22
Cursussen Bereikcijfers per doelgroep 2016 Helaas moeten we constateren dat de daling van het aantal cursisten heeft voortgezet: begin 2015 telden we nog 666 cursisten, begin 2016 waren dit er 564 en eind 2016 stond de teller op 546 cursisten. De daling is zichtbaar binnen zowel het kinder- als het volwassenenaanbod. Partnerschappen Doelen 2016 Talentenklas GRID GOUD draait grotendeels op de opbrengsten van externe opdrachtgevers. Het afgelopen jaar ontwikkelde GRID GOUD projecten in opdracht van de NCD, Stichting behoud Begraafplaatsen en het Graafschap College. De talentenklas beeldend komt voort uit een partnerschap met het Ludgercollege: de buitenschoolse talentontwikkeling van haar beeldende leerlingen wordt door het Ludgercollege uitbesteed aan de Gruitpoort. De cursussen draaien kostendekkend o.a. door de invoer van een staffel: de docent krijgt betaald naar het aantal cursisten in zijn/haar cursus. Hiermee ligt het financiële risico van een cursus nu bij de docent. Om niet alleen op de scholen, maar ook binnen de cursusafdeling hedendaagse kunsteducatie met kwaliteit te garanderen, krijgen docenten een scholing aangeboden gevolgd door de mogelijkheid deel te nemen aan Broedplaats Kunstdocent 3.0. De afgelopen jaren hebben vele soorten cursussen de kans gehad om een plek in te nemen in het cursusaanbod van de Gruitpoort. Helaas moeten we te vaak constateren dat een cursus te weinig inschrijvingen heeft met annulering tot gevolg. In 2016 streven we er naar te komen tot een realistisch aanbod: een aanbod dat voldoende afgenomen wordt en dus financieel verantwoord kan draaien. We streven naar een betere afstemming tussen de frontoffice en backoffice door de invoer van de combinatiefunctie Projectmedewerker Lessen en Receptie. Parels in 2016 Het 3D-lab is in 2015 begonnen als experiment om te kijken of er een businessmodel denkbaar is voor educatie zonder docent. Van het innovatiebudget is een aantal eenvoudige printers aangeschaft en we hebben een vrijwilliger gevraagd wekelijks te komen. Dat leverde een groep vaste vrijwilligers op die al snel als groep functioneerde. Daardoor konden we in 2016 inschrijven op het project Achterhoek in 3D waarvoor in het kader van het binnenstadsprogramma geld beschikbaar was voor een groot project. Daar voelde de vrijwilligersgroep wel voor en we hebben van het budget een projectleider en een tweetal nieuwe printers kunnen aanschaffen. Het project loopt door in 2017. Daarna zullen nieuwe opdrachten verworven moeten worden. Er is inmiddels ook één klant met een 3D-lab abonnement die zelf tegen betaling van het LAB gebruikt maakt. GRID GOUD voerde een aantal succesvolle opdrachten uit. Haar voorstelling Bitterballen & Baklava waarin jongeren hun visie geven op het vluchtelingenvraagstuk speelde door het hele land. 23
De invoer van de combinatiefunctie Projectmedewerker Lessen en Receptie is een goede combinatie geweest. De lijntjes tussen medewerkster Eefje en de docenten/cursisten is nu veel korter. Doordat Eefje zowel de inschrijvingen verwerkt, de programmering mee ontwikkelt en het contact heeft met de docent en cursist, is zij voor beide partijen het aanspreekpunt rondom de Lessen. Aangezien de vragen over de lessen binnenkomen bij de receptie kunnen deze daar gelijk worden opgelost. Dit heeft de communicatie verbeterd en de programmaleider meer de beoogde afstand tot het operationele deel van de afdeling gegeven. Puzzels in 2016 De cursus Kunstgeschiedenis wil maar niet lopen, terwijl het wel mooi past bij de Gruitpoort en er onderwerpen aan bod komen die ook terug komen bij de cursussen tekenen/schilderen, boetseren en de Kunstbus. Dit jaar gaan we het weer aanbieden maar dan in een pakket van 10 lessen en dan met 1 thema: Geschiedenis van Nederland en met een excursie door Doetinchem als afsluiting. Daarnaast experimenteren we vanaf 2017 met digitale kunstlessen i.s.m. het filmhuis. Lezingen van de Volksuniversiteit. We hebben een lezing gehad over Fotografie. Helaas had deze weinig klanten. In het nieuwe seizoen kijken of we dit op een andere manier kunnen aanbieden. Ambities voor 2017 en verder 1. Eind 2016 hebben we alle docenten op hun eigen unieke wijze laten fotograferen. Immers: onze klant kiest een vak, blijft voor de docent en vindt een groep. Uiteindelijk is de docent ons unique selling point, dat willen we waar maar mogelijk uitbuiten in 2017, ondermeer in de pr acties die op stapel staan. 2. Eind 2016 hebben we het cursusaanbod goed geëvalueerd: wat loopt wel, wat loopt niet. We zijn flink met de kaasschaaf door het aanbod gegaan en gekomen tot een stevig basisaanbod. We hopen hiermee een helder profiel neer te zetten. 3. Steeds meer klanten geven aan interesse te hebben in korte cursussen. Daarom wordt er naast de seizoenscursussen een 10-weken aanbod gedaan. We hopen hiermee een nieuwe klantengroep binnen te halen. 4. We gaan de taalcursussen twee startmomenten per jaar geven in de hoop hiermee een nieuwe groep klanten te bedienen. 5. We zijn steeds meer aanwezig op de scholen, ontwikkelen relaties met leerkrachten en partnerschappen met besturen. In 2017 willen we proberen deze contacten in te zetten om een impuls te geven aan de doorstroom naar cursussen. 24
Taal & Cultuur Bereikcijfers per doelgroep 2016 In 2016 zijn we kleinschalig begonnen met dit onderdeel. We hebben totaal 536 ontmoetingen op dit onderdeel geteld: 71 zakelijke cursisten, 41 talentenklasleerlingen, 120 deelnemers aan de Kunstbus, 2012 bezoekers van Café2 en 90 ISK-leerlingen voor taalondersteuning vanuit het jongerencentrum. Partnerschappen Bedrijven: Fides (Nederlands), ATAG (Sloveens), Beweeg Wijs (Duits), Metaflex (Engels), van Beek (Nederlands), Kaemingk (Nederlands) Vluchtelingen: Samen Doetinchem, Stichting AMO, Taalhuis, Taalschool Graafschap College, Netwerk Kunst en Vluchtelingen Doelen 2016 Met Taal & Cultuur voor bedrijven hadden we ons ten doel gesteld minimaal de kosten voor de verwerving van en organisatie van de opdrachten voor klanten te kunnen bekostigen uit het resultaat van de opdrachten. Dat is per saldo in 2016 ook gelukt. Maar we hebben ook gezien dat het verwerven dermate veel energie en focus vergt, dat verder investeren daarop te veel kost en onvoldoende aansluit bij de focus van een creatieve broedplaats. De activiteiten voor vluchtelingen zijn in 2016 gaandeweg ontstaan. We hadden geen doelen gesteld vooraf, we zijn gewoon begonnen. Begin 2016 met Café2, vanaf september zijn daar de ISK-lessen vanuit het jongerencentrum bij gekomen. Eind 2016 waren we zo ver dat we op basis van een totaalpakket aan (deels nog te starten) activiteiten een aantal fondsaanvragen konden gaan voorbereiden. Overal in Nederland zien we namelijk dat de 4 dagdelen formeel inburgeringsonderwijs die statushouders mogen volgen voor hun inburgeringsexamen, eigenlijk veel te weinig zijn om goed te integreren. Ook nadat zij hun inburgeringsexamen gehaald hebben is een veel intensievere onderdompeling in de Nederlandse samenleving mét Nederlanders noodzakelijk om tot een adequaat taalniveau te komen. Alleen dan is een toeleiding naar werk en een werkelijke participatie in onze samenleving mogelijk. Er zal dus geïnvesteerd moeten worden in meer uren contact met Nederlanders. De Gruitpoort wil als breed cultuurcentrum graag een bijdrage leveren aan de taalontwikkeling van vluchtelingen en andere anderstaligen. Niet als formele taaleducatieaanbieder, maar door een culturele component in een breder programma van partners te zijn, als aanvulling op formele onderwijstrajecten. Na een aanvankelijke zoektocht en het binnendringen in een markt die zowel voor ons nieuw was als waar wij voor de partners een nieuwe speler zijn, hebben we in 2016 kunnen constateren dat die positie ons gegund wordt. Parels in 2016 NT2-Meezingkoor is een mooi experiment en blijkt een groot succes. Fides die steeds nieuwe groepen Nederlands blijft aanleveren 25
Puzzels in 2016 Café2 is heel wisselend met de deelnemersaantallen. De afgelopen 3 maanden zijn er weinig tot geen bezoekers geweest. Door de cultuurtaalmaatjestraining en de samenwerking met Samen Doetinchem hopen we dat het in de toekomst meer bezoekers trekt. Onderzoek Corinne Salomons: Gruitpoort wordt nog onvoldoende als plek gezien voor taalonderwijs. Zowel door particulieren als door bedrijven. Het rendeert daardoor niet en het aantal cursisten is eigenlijk onaanvaardbaar laag. Omdat we echter verder genoeg cursisten hebben, kost het ook niks. Het is niet helder of het merk Volksuniversiteit daarbij nu sterk is of zwak. We zien ook dat talencursussen voor bedrijven niet levensvatbaar zijn zonder een talencursussenaanbod van enige omvang voor particulieren. Toch blijft investeren zinvol, ook vanwege de cross-over mogelijkheden: Talencursussen voor bedrijven is een product dat bedrijven snappen. Daarmee is het een effectieve manier om ons profiel (bij die doelgroep) minder soft te maken. Dat maakt ons aantrekkelijker voor verhuringen, hetgeen wel rendeert. Ook politiek is die imagoswitch een interessant neveneffect. Ambities voor 2017 en verder Structurele financiering voor de vluchtelingenactiviteiten zodat we de vrijwilligers kunnen blijven ondersteunen met professionals. Een werkwijze richting bedrijven die met weinig kosten wel rendement oplevert. We blijven open staan voor een particulier die vanuit de Gruitpoort, voor eigen risico maar ook voor eigen rendement, met de Gruitpoort als locatie een eigen bureau op wil bouwen. 26
PARTICIPATIE Jongeren Bereikcijfers per doelgroep 2016 Onderstaande cijfers zijn een weergave van het totale bereik van het Jongerencentrum en Jimmy s. 2016 laat een verdubbeling zien van de bereikcijfers (12.094) ten opzichte van 2015 (6.093). Dit wordt o.a. veroorzaakt door de toenemende bekendheid en populariteit van het jongerencentrum zelf, meer dan 50 externe voorlichtingen over Sexting en grote projecten zoals Jimmy s Live en Serious Doetinchem. Wout Mulders, programmaleider Jongeren JONGEREN 2016: TOTAAL 12.094 6000 5000 4000 3000 2000 Vrijwilligers Deelnemers Bezoekers 1000 0 2012 2013 2014 2015 2016 Onderscheid in doelgroepen: Bereik 1 Uniek Vrijwilligers: Jongeren die zich actief inzetten voor het jongerencentrum of Jimmy s. 2.170 221 Deelnemers: Jongeren die (actief) deelnemen aan activiteiten binnen het jongerencentrum of 4.407 1.109 vanuit Jimmy s georganiseerd. Deze jongeren zijn in beeld en weten waarvoor ze bij het jongerenwerk terecht kunnen. Bezoekers: Bezoekers van het jongerencentrum. Toeschouwers en jongeren die eenmalig een activiteit/evenement bezoeken of bereikt zijn via outreachend jongerenwerk. 5.932 nvt Hieronder een uitsplitsing van het bereik binnen de Gruitpoort en activiteiten buitenshuis: Bezoekers 1419 3663 Deelnemers 3825 1035 Vrijwilligers 1664 488 In de Gruitpoort Buitenshuis 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1 Let op: per dagdeel/activiteit worden jongeren opgeteld. Voorbeeld: in 2016 heeft 2.170 keer een jongere zich ingezet als vrijwilliger. In dit geval betreft het 221 unieke jongeren. 27