GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING IN ONDERNEMINGEN

GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING IN ONDERNEMINGEN Uitgave 2012 Francis VERBRUGGE Juridisch adviseur, Adjunct van de juridische directie van het Sociaal Secretariaat van Werkgevers Partena

Kluwer Ragheno Business Park, Motstraat 30, B-2800 Mechelen tel. (0800) 40 300 fax: 0800 17 529 http://www.kluwer.be e-mail: contact@kluwer.be 2012 Wolters Kluwer Belgium nv Behoudens de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande en schriftelijke toestemming van de uitgever. Wettelijk depot: D/2012/2664/370 ISBN: 978 90 46 54008 4 BP/PGP-YI120001

Voorwoord Voornaamste wijzigingen in de uitgave 2012 DEEL 1. De arbeidsovereenkomst Hoofdstuk I. Een arbeidsovereenkomst afsluiten 1 Begrip arbeidsovereenkomst 1 Soorten overeenkomsten naargelang van de aard van de arbeid 2 Duur van de overeenkomst 8 Wie kan een arbeidsovereenkomst sluiten? 14 Leerplicht en aanwerving 15 Is een schriftelijke overeenkomst verplicht? 17 Een overeenkomst sluiten via elektronische weg 18 Hoofdstuk II. De uitvoering van de arbeidsovereenkomst 24 I. Proeftijd 24 Geldigheidsvoorwaarden van een proeftijd 26 Duur van de proeftijd 30 1. Arbeiders 31 2. Bedienden (en handelsvertegenwoordigers) 33 3. Dienstboden 36 4. Studenten 37 5. Middenstandsleerlingen 38 6. Industriële leerlingen 39 7. Uitzendarbeiders 40 8. Enkele opmerkingen over de duur van de proeftijd 41 9. Samenvattende tabel Duur van de proeftijd 42 Wijziging in en verlenging van de proeftijd en opeenvolgende proeftijden 43 1. Wijziging van een proeftijd die korter is dan de maximumduur 43 2. Opeenvolgende overeenkomsten en hernieuwing van een proeftijd 44 3. Proefbeding na een bijzondere overeenkomst tussen dezelfde partijen 45 Beëindiging tijdens de proeftijd 51 II. Verplichtingen en aansprakelijkheid van de werknemer 52 De verplichtingen van de werknemer 53 Verantwoordelijkheid van de werknemer 59 1. Tijdens de uitvoering van de overeenkomst 60 2. Buiten de uitvoering van de overeenkomst 66 III. Verplichtingen en verantwoordelijkheid van de werkgever 67 De verplichtingen van de werkgever 67 Tuchtmaatregelen van de werkgever 68 Aansprakelijkheid van de werkgever en beroep 69 IV. Eenzijdige wijziging van een bestanddeel van de overeenkomst 76 Principe 76 De grenzen aan het recht om elementen van de overeenkomst te wijzigen 78 1. De wijziging moet eenzijdig zijn 79 Kluwer - PARTENA GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING IX

V. De borgsom 2. De wijziging moet betrekking hebben op een essentieel bestanddeel van de overeenkomst 80 3. De wijziging moet belangrijk zijn 88 4. De wijziging moet zeker zijn en een tijdelijk of definitief karakter vertonen 89 Toegestane contractuele aanpassingen 90 Standpunt van de werknemer en gevolgen van een onregelmatige wijziging 91 VI. Het concurrentiebeding 95 Principes 95 Enkele verduidelijkingen 98 Afzien van de toepassing van een concurrentiebeding 99 Sociale en fiscale aspecten 100 Samenvattende tabel 102 VII. Het scholings- of opleidingsbeding Hoofdstuk III. Schorsing van de arbeidsovereenkomst 111 I. Schorsing van de arbeidsovereenkomst: inleiding 111 II. Vertraging en afwezigheid, verloren uren 112 De onvrijwillige vertraging of afwezigheid 112 Het werk niet kunnen beginnen of voortzetten 115 1. De ziekte of het ongeval vindt plaats net na de aanvang van het werk 119 2. Is het volledige dagloon verschuldigd indien de arbeidsdag onderbroken wordt omdat de werknemer een geneeskundig onderzoek moet ondergaan of omdat hem geneeskundige verzorging verstrekt moet worden? 120 In geval van staking 121 III. Ziekte en ongeval 122 Rechtvaardiging van de ongeschiktheid 123 Controle op de ongeschiktheid 129 Medisch geschil 135 Het gewaarborgde loon ten laste van de werkgever 140 1. Richtlijnen voor bedienden (en voor handelsvertegenwoordigers) 141 2. Richtlijnen voor arbeiders 150 3. Richtlijnen voor dienstboden 155 4. Samenvatting van de werkgeverstegemoetkoming 156 Hervalling 157 1. Saldo gewaarborgd loon 159 2. Andere ongeschiktheid van verschillende aard 163 Hervatting van de arbeid 165 1. Verzoek om een ander werk uit te voeren 168 2. Beperkte arbeidsgeschiktheid 169 Uitsluiting van het recht op gewaarborgd loon 178 Beëindiging van de overeenkomst tijdens de ziekte 183 IV. Het arbeidsongeval 184 Administratieve formaliteiten 185 Gewaarborgd loon 191 1. Bepalingen voor arbeiders en dienstboden 192 X GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING Kluwer - PARTENA

2. Bepalingen voor bedienden 197 3. Samenvatting van de tegemoetkoming van de werkgever in geval van arbeidsongeval 199 4. Wat wordt onder gemiddeld dagelijks loon verstaan? 199 Bijzondere gevallen 200 Invloed van een arbeidsongeval op andere sociale reglementering 203 V. Zwangerschap en bevalling 205 Recht op afwezigheid wegens prenataal geneeskundig onderzoek 206 Bescherming van de gezondheid en van de veiligheid van de werkneemster 207 1. Verbod om bepaalde werken uit te voeren 208 2. Weigering van nachtarbeid 217 3. Verbod op het verrichten van uren overwerk 220 De moederschapsrust 221 1. Prenatale rust 223 2. Postnatale rust 230 3. Samenvatting van de duur van de moederschapsrust (sinds 1 juli 2004) 239 De moederschapsverzekering 240 Moederschapsverlof en arbeidsongeschiktheid 244 1. Ongeschiktheid valt samen met de periode van facultatieve prenatale rust 244 2. Ongeschiktheid voor de moederschapsrust die daarna voortduurt 245 3. Ongeschiktheid die begint tijdens de moederschapsrust en daarna voortduurt 246 4. Ongeschiktheid die onmiddellijk na het eind van de postnatale rust plaatsvindt 247 Administratieve verplichtingen 248 Beëindiging van de overeenkomst en ontslagbescherming 249 Borstvoedingsverlof en borstvoedingspauzes 255 Vaderschapsverlof 258 1. Principe 258 2. Indien de moeder overlijdt 259 3. Indien de moeder in het ziekenhuis werd opgenomen 260 VI. Jaarlijkse vakantie 262 Het recht op betaalde vakantie 262 Richtlijnen voor de toekenning 266 Duur van de betaalde vakantie 269 1. Regels voor bedienden 270 2. Regels voor arbeiders 280 3. Regels voor jeugdige werknemers 285 4. Regels voor bepaalde oudere werknemers (= 'seniorvakantie') 289 Bedenking bij de berekening van de vakantieduur: het vakantieurenkrediet 293 Vakantiegeld 294 1. Vakantiegeld voor bedienden en leerling-bedienden 294 2. Vakantiegeld voor arbeiders, dienstboden en leerling-arbeiders 303 3. Vakantiegeld voor jeugdige werknemers 305 4. Vakantiegeld voor bepaalde oudere werknemers (= seniorvakantie ) 307 5. Vertrekvakantiegeld voor bedienden bij beëindiging van de arbeidsovereenkomst en gelijkgestelde situaties 310 6. Vakantiegeld in geval van onmogelijkheid om vakantie te nemen 315 7. Buitenwettelijk vakantiegeld 316 8. Samenvattende tabel over toekenning vakantiegeld 317 Weerslag van bepaalde gebeurtenissen op de jaarlijkse vakantie 318 VII. Tijdelijke werkloosheid om economische redenen 325 Begrip economische redenen 327 Kluwer - PARTENA GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING XI

Betekenen van de werkloosheid 328 Toegelaten duur van de economische werkloosheid 336 Wijziging in het werkloosheidsstelsel 341 Vergoeding van de werknemer 344 Opstellen en uitreiken van sociale documenten 346 Weerslag van een periode economische werkloosheid op sommige gebeurtenissen 353 VIII. Tijdelijke werkloosheid door technische stoornis 357 Het begrip technische stoornis 358 Administratieve formaliteiten 359 Uitkering 364 IX. Tijdelijke werkloosheid wegens weerverlet 365 Principe 365 Het begrip weerverlet 366 Mededeling aan de RVA 367 Verwittiging van de arbeiders 373 Uitkering 375 Beëindiging van de overeenkomst door de werknemer 376 Sectorale voordelen 377 X. De economische werkloosheid voor bedienden vanaf 1 januari 2012 378 Principe en toepassingsgebied 379 Toepassingsvoorwaarden 380 1. Onderneming in moeilijkheden 381 2. Het sluiten van een cao of een ondernemingsplan 382 Na te leven procedure om werkloosheid toe te passen 388 1. Eerste fase: aangetekend versturen van het bijzonder formulier 389 2. Tweede fase: aanplakking in de onderneming, elektronische kennisgeving aan de RVA, mededeling aan de ondernemingsraad 390 Stelsels en toegestane duur van de economische werkloosheid 392 Vergoeding van de werknemer 398 Administratieve formaliteiten 401 Invloed van de economische werkloosheid op de beëindiging van de overeenkomst 402 XI. Staking 405 Uitkering 406 Weerslag van een staking op sommige gebeurtenissen 412 Hoofdstuk IV. De beëindiging van de arbeidsovereenkomst 417 I. De beëindiging van de arbeidsovereenkomst: inleiding 417 II. De beëindiging van de overeenkomst met opzegging 418 Schriftelijke kennisgeving en verplichte vermeldingen 419 Richtlijnen voor de kennisgeving 425 1. De kennisgeving van hand tot hand 426 2. Per aangetekende brief 427 3. Bij gerechtsdeurwaardersexploot 428 XII GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING Kluwer - PARTENA

De aanvang van de opzegging 429 Duur van de opzegging (in diensttreding vóór 1 januari 2012) 432 1. Arbeiders 433 2. Bedienden 436 Duur van de opzegging (in diensttreding vanaf 1 januari 2012) 449 1. Arbeiders 450 2. Bedienden 455 Bijzonder geval: tegenopzegging voor bedienden 460 Gedurende de uitvoering van de opzegging 461 Invloed van bepaalde afwezigheden op de opzegging 465 1. Ziekte of ongeval 467 2. De jaarlijkse vakantie 471 3. Moederschapsrust 473 4. Inhaalrust (voor overwerk en arbeidstijdverkorting) 474 5. Andere schorsingen 475 Berekening duur schorsingsperiodes opzegging 476 III. Beëindiging van de overeenkomst met compenserende opzeggingsvergoeding 477 Kennisgeving van de beëindiging 478 Toekenning van een opzeggingsvergoeding 481 De onmiddellijke beëindiging tijdens een periode arbeidsongeschiktheid 487 Toegepaste afhoudingen 491 Richtlijnen voor de betaling 494 Vergoeding verschuldigd aan de werkgever 499 IV. Beëindiging van de overeenkomst tijdens de proeftijd 500 Richtlijnen voor de beëindiging 501 1. Voor arbeiders 501 2. Voor bedienden en handelsvertegenwoordigers 505 Samenvattende tabel: opzeggingstermijnen tijdens de proeftijd 510 Andere gevolgen van een beëindiging tijdens de proeftijd 511 V. Ontslag om dringende reden 513 Begrip dringende reden 514 Richtlijnen voor de beëindiging 518 1. Beëindiging van de overeenkomst 519 2. Kennisgeving van de motieven van de beëindiging 527 De tussenkomst van de rechter 533 VI. Beëindiging wegens werkverlating 536 VII. Beëindiging van de overeenkomst door overmacht 537 Algemene principes van overmacht 537 Definitieve arbeidsongeschiktheid (bijzonder geval) 539 1. Definitieve ongeschiktheid vastgesteld door de behandelende geneesheer 540 2. Definitieve ongeschiktheid vastgesteld door de arbeidsgeneesheer 546 3. Definitieve ongeschiktheid vastgesteld door de geneesheer-adviseur van het ziekenfonds 550 4. Formaliteiten in geval van beëindiging van de overeenkomst wegens overmacht 551 Beperkte arbeidsgeschiktheid 554 Procedure voorzien door artikel 34 van de wet van 3 juli 1978 555 Kluwer - PARTENA GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING XIII

VIII. Beëindiging van een overeenkomst voor bepaalde tijd of voor een duidelijk omschreven werk 559 Beëindiging op het overeengekomen tijdstip 560 Beëindiging vóór het overeengekomen tijdstip 561 IX. Beëindiging met wederzijdse toestemming 565 X. Beëindiging voor elk begin van uitvoering 566 Arbeidsovereenkomst van een arbeider 567 Arbeidsovereenkomst van een bediende 570 Kan een opzeggingstermijn worden betekend voordat de uitvoering van de overeenkomst begint? 573 XI. Beëindiging overeenkomst beschermde werknemers 574 Beschermde werknemers 575 Kenmerken van het beschermingsmechanisme 576 Samenvattende tabel - De beschermde werknemers 580 XII. Willekeurig ontslag 581 Willekeurig ontslag van een arbeider 582 Rechtsmisbruik in het algemeen 587 Overzicht van enkele gerechtelijke beslissingen 590 XIII. Verschuldigde bedragen bij beëindiging overeenkomst en over te maken documenten 591 Verschuldigde bedragen 592 1. Afrekening op de gewoonlijke datum van loonbetaling die op de beëindiging volgt 593 2. Afrekening na de gewoonlijke loonbetaling 594 Bepaalde documenten 595 Andere formaliteiten of verplichtingen 596 XIV. Toekenning van een ontslaguitkering vanaf 1 januari 2012 597 Wettelijke referenties 597 XV. Outplacement en tegemoetkoming in de kosten 603 Outplacement van oudere werknemers (CAO nr. 82) 603 1. Definitie van outplacementbegeleiding 604 2. De bedoelde partijen 605 3. Begin van de outplacementbegeleiding 609 4. Verloop van de procedure 616 5. Gevolgen van de outplacementbegeleiding 617 6. Sancties 620 Tussenkomst in de outplacementkosten voor werknemers die het slachtoffer zijn van een herstructurering van de onderneming 622 DEEL 2. Bijzondere arbeidsovereenkomsten Hoofdstuk I. De deeltijdse arbeidsovereenkomst 628 Definitie van deeltijdse arbeid 628 Een geschreven arbeidsovereenkomst 629 Duur van de arbeidstijd 633 1. Begrippen vast en variabel werkrooster 633 XIV GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING Kluwer - PARTENA

2. Minimumduur van de arbeidsprestaties 641 3. Bekendmaking van de werkroosters 649 4. Controle van de afwijkingen op het normale rooster 650 5. Sancties 655 6. Bijkomende uren 658 Loon van een deeltijdse werknemer 659 1. Bepalen van het loon 659 2. Loon ten minste gelijk aan 1/3 van het loon van een voltijdse 660 3. Gemiddeld loon bij een variabel werkrooster en gemiddelde wekelijkse arbeidsduur 661 4. Bijkomende uren die recht geven op overloon 663 5. Algemene opmerkingen 668 6. Samenvattend 669 Voorrang voor het bekomen van een andere betrekking 671 Gebeurtenissen tijdens de deeltijdse arbeid 675 1. Arbeidsongeschiktheid 675 2. De beëindiging van de deeltijdse arbeidsovereenkomst 676 3. Het omstandigheidsverlof of kort verzuim 678 4. Feestdagen 679 5. Invoering deeltijdse arbeidsregeling 680 Recht op deeltijdse arbeid 681 Algemeen beginsel van non-discriminatie 684 De deeltijdse werknemers en de sociale zekerheid 685 Hoofdstuk II. De overeenkomst voor een bepaalde tijd of voor een duidelijk omschreven werk 686 Algemene begrippen 687 1. Overeenkomst gesloten voor bepaalde tijd 688 2. Overeenkomst gesloten voor een duidelijk omschreven werk 695 Voorwaarden voor de geldigheid van de overeenkomst 696 Opeenvolgende overeenkomsten voor bepaalde tijd of voor een duidelijk omschreven werk 700 Uitvoering en schorsing van de overeenkomst 703 Algemene opmerkingen 707 Samenvattende tabel over de drie soorten overeenkomsten die beperkt zijn in de tijd 708 Hoofdstuk III. De vervangingsovereenkomst 709 Aard en doel van de overeenkomst 710 Vorm en inhoud van de vervangingsovereenkomst 713 Duur van de vervangingsovereenkomst 716 Opeenvolgende vervangingsovereenkomsten 720 Uitvoering van de overeenkomst 723 Beëindiging van de overeenkomst 728 1. Overeenkomst voor bepaalde tijd 729 2. Overeenkomst voor onbepaalde tijd 730 Bijzondere vragen 735 1. Gelijktijdige aanwezigheid in de onderneming van de vervanger en de vervangen werknemer 735 2. Opeenvolging van een vervangingsovereenkomst en een overeenkomst voor bepaalde tijd 738 Hoofdstuk IV. De arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordigers 739 Definitie van handelsvertegenwoordiger? 740 Kluwer - PARTENA GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING XV

Bijzondere regels gedurende de overeenkomst 744 1. Het loon van de handelsvertegenwoordiger 745 2. Het loon bij schorsing van de overeenkomst 748 3. Arbeidsduurtijd 753 Specifieke regels bij het beëindigen van de overeenkomst 754 1. Recht op commissieloon na de overeenkomst 755 2. De uitwinningsvergoeding 756 Het concurrentiebeding 762 Hoofdstuk V. De arbeidsovereenkomst voor dienstboden 763 Het begrip dienstbode 763 De arbeidsovereenkomst en de arbeidsreglementering 764 Speciale gevallen 774 Dienstboden en de sociale zekerheid 776 Hoofdstuk VI. De arbeidsovereenkomst voor studenten 777 Bedoelde studenten 778 Kenmerken van de overeenkomst voor de tewerkstelling van studenten 779 Administratieve formaliteiten 787 1. Opmaken van een DIMONA-aangifte 788 2. Aanvraag tot arbeidskaart voor bepaalde buitenlandse studenten 789 Loon- en arbeidsvoorwaarden 794 Bijdrageplicht van de student aan de sociale zekerheid 800 Fiscale aspecten met betrekking tot de tewerkstelling van een student 801 Hoofdstuk VII. De erkende leerovereenkomst 803 De leerovereenkomst 804 Bezoldiging en diverse voordelen 812 Arbeidsreglementering 817 De leerling en de sociale zekerheid 818 Hoofdstuk VIII. De industriële leerovereenkomst 819 De industriële leerovereenkomst 821 Schorsing en verlenging van de overeenkomst 826 Beëindiging van de overeenkomst 827 Uitkering voor de jongere en toepasselijke wetgeving 832 Organisatie van de leerovereenkomst 834 Controlerende instellingen 835 De industriële leerling en de sociale zekerheid 836 Hoofdstuk IX. De overeenkomst voor beroepsopleiding in de onderneming 837 Vlaams Gewest - Individuele beroepsopleiding(ibo) 838 1. Doel van de IBO 838 2. Bedoelde werkgevers en kandidaat-stagiairs 839 3. De IBO-overeenkomst 840 4. Sluiten van een arbeidsovereenkomst na de IBO-overeenkomst 847 Waals Gewest - 'Plan de formation-insertion' 850 1. Doel van het 'Plan formation-insertion' (PFI) 850 2. Bedoelde werkgevers 851 3. Kandidaat-stagiairs 852 4. De overeenkomst opleiding-inschakeling (PFI) 853 XVI GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING Kluwer - PARTENA

5. Sluiten van een arbeidsovereenkomst na de overeenkomst opleiding-inschakeling 870 6. Tewerkstellingsvolume tijdens de duur van de overeenkomst na de opleidingsovereenkomst 874 Brussels Hoofdstedelijk Gewest - Individuele beroepsopleiding in de onderneming (FPI) 877 1. Doel van de individuele beroepsopleiding in de onderneming 877 2. Werkgevers en kandidaat-stagiairs 878 3. De overeenkomst opleidingsplan 879 4. Sluiten van een arbeidsovereenkomst na de opleidingsovereenkomst 885 Samenvattende tabel - De individuele beroepsopleiding in de onderneming 887 Hoofdstuk X. De beroepsinlevingsovereenkomst 887 Hoofdstuk XI. Tijdelijke arbeid en uitzendarbeid 895 Toepassing en duur van de overeenkomst 896 1. Tijdelijke vervanging vaste werknemer waarvan overeenkomst werd geschorst of beëindigd 897 2. Tegemoetkoming aan een tijdelijke vermeerdering van werk 898 3. Voor de uitvoering van uitzonderlijke arbeid 899 4. Samenvatting: gevallen waarin tijdelijke en uitzendarbeid toegelaten zijn Duur arbeidsovereenkomst 900 Procedures voor de toelating 901 1. Overeenkomst voor uitvoering tijdelijke arbeid 901 2. Arbeidsovereenkomst voor uitzendarbeid 905 De overeenkomst voor tijdelijke arbeid 907 1. Aard van de overeenkomst 908 2. Proefbeding 910 3. Beëindiging van de overeenkomst 911 De overeenkomst voor uitzendarbeid 915 1. Uitzendarbeider en uitzendbureau 916 2. De uitzendkracht en de gebruiker 923 3. Het uitzendbureau en de gebruiker 924 Ter beschikking stellen van werknemers aan gebruikers 925 1. Principes 925 2. Uitzonderingen 926 Hoofdstuk XII. De startbaanovereenkomst 930 Bedoelde werkgevers 931 1. Principes en definities 931 2. Berekening van het personeelsbestand op 30 juni 933 Quotum van de verplichte aanwervingen 934 1. Algemeen 934 2. Bepaling van het te realiseren tewerkstellingsquotum in de onderneming (VTE-breuk) 937 3. Bepalen van het aantal jongeren met een SBO in het lopende kwartaal 939 4. Vrijstelling van de aanwervings-/tewerkstellingsverplichting 942 5. Sanctie wanneer de aanwervings-/tewerkstellingsplicht niet wordt nageleefd 957 Bedoelde werknemers 958 De startbaanovereenkomst (SBO) 964 1. Soorten overeenkomsten die de hoedanigheid van SBO kunnen hebben 965 2. Een schriftelijke startbaanovereenkomst 970 3. Een administratieve formaliteit: de startbaankaart 971 4. Duur van de SBO en eventuele verlenging(en) ervan 972 5. Uitvoering van de startbaanovereenkomst 975 6. Einde van de startbaanovereenkomst 978 Vermindering van de werkgeversbijdragen aan de sociale zekerheid 980 Kluwer - PARTENA GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING XVII

Hoofdstuk XIII. Thuiswerk en telewerk 981 De arbeidsovereenkomst voor de tewerkstelling van huisarbeiders 981 1. Verplicht opstellen van een schriftelijke overeenkomst 984 2. Specifieke regels voor bepaalde gevallen van schorsing van de overeenkomst 987 3. Beëindiging van de overeenkomst 991 4. Arbeidsreglementeringen 992 De onderneming en het telewerk (CAO nr. 85) 997 1. Definitie van telewerk 998 2. Bedoelde werknemers en werkgevers 999 3. Toepassingsvoorwaarden van het telewerk 1000 4. Gelijke behandeling voor telewerkers en gewone werknemers 1006 5. Inlichting en raadpleging van de werknemersvertegenwoordigers 1007 6. Statuut van de telewerker en advies nr. 1528 van de NAR 1008 DEEL 3. Arbeidsreglementering Hoofdstuk I. Arbeidsduur 1009 I. Arbeidsduur: wettelijke referenties 1009 II. Algemene bepalingen 1009 Het begrip arbeidsduur 1010 Bedoelde werknemers 1011 De minimumlimieten van de arbeidsduur 1012 1. Minimumduur van minstens 3 uur per prestatie 1013 2. Minimum wekelijkse arbeidstijd van 1/3 van een voltijdse baan 1014 3. Minimumlimiet van 6 uur per dag voor werknemers die 's nachts werken 1015 De maximumlimieten van de arbeidsduur 1016 1. Per dag 1017 2. Per week 1018 3. Voor sommige activiteiten die 's nachts worden uitgeoefend 1019 De kwestie van de arbeidsduurvermindering 1020 De afwijkingen van de normale grenzen van de arbeidsduur 1021 Samenvattende tabel Overschrijding van de normale arbeidsduur 1022 Recuperatie van de overschrijdingen van de normale limieten 1023 1. Algemene regeling 1023 2. Bijzondere regeling 1024 3. Hoe de uren overschrijding bepalen? 1025 4. Richtlijnen voor de recuperatie 1028 5. Tijdstip waarop het overloon uitbetaald wordt 1029 6. Invloed van inhaalrust op de overeenkomst 1030 7. Mogelijkheid voor de werknemer om af te zien van het inhalen van sommige overuren 1032 De toekenning van overloon 1035 1. Principes 1036 2. Nog enkele bijzonderheden 1038 3. Berekeningswijze van het overloon 1039 4. Praktische toepassingen 1040 5. Afwijkende regeling inzake betaling van overloon 1041 6. Betaling van het overloon 1042 7. Omzetting van overloon in inhaalrust 1043 Pauzetijden 1044 Rustpauzes tussen het beëindigen en het hervatten van het werk 1045 Arbeidsduur voor jeugdige werknemers (jonger dan 18 jaar) 1047 XVIII GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING Kluwer - PARTENA

III. Bijzondere bepalingen voor deeltijdse arbeid 1051 Begrip deeltijdse arbeid 1051 Overschrijding van het deeltijdse uurrooster 1052 IV. De flexibele arbeidsregeling 1053 Algemene voorstelling 1053 Toepassingsvoorwaarden 1054 Naleven gemiddelde wekelijkse arbeidsduur 1057 Flexibiliteit en overuren 1059 Uitbetaling loon 1062 Wijziging arbeidsreglement en mededeling aan arbeiders 1064 V. Invoering nieuwe arbeidsregelingen in ondernemingen 1067 Principes 1067 Bedoelde werkgevers en werknemers 1068 Toegelaten afwijkingen 1070 1. Afwijkingen op de arbeidsduur 1071 2. Afwijkingen op het verbod tot zondagsarbeid 1073 3. Afwijkingen op het verbod tot nachtarbeid 1075 4. Afwijkingen op de wetgeving op de feestdagen 1077 5. Afwijkingen in de bouwsector 1079 6. Algemene opmerking 1081 Gevolgen van de invoering van een nieuwe arbeidsregeling 1082 1. Loon 1083 2. Arbeidsreglement 1090 Procedure 1091 1. Voorafgaande bekendmaking 1092 2. Onderhandeling 1093 Bijlage 1098 Hoofdstuk II. Zondagsrust 1099 Principes 1099 Afwijkingen 1101 1. Afwijkingen in alle ondernemingen zonder beperking 1102 2. Afwijkingen voor bepaalde sectoren of ondernemingen zonder enige beperking 1103 3. Afwijkingen in de distributiesector 1104 4. Beperkte afwijkingen 1108 5. Afwijking voor jeugdige werknemers ( 18 jaar) 1110 Arbeidsvoorwaarden 1114 1. De inhaalrust 1114 2. Het loon 1115 Hoofdstuk III. Nachtarbeid 1116 Bedoelde werknemers en werkgevers 1117 Afwijkingen op het verbod 1118 1. Wettelijk bepaalde uitzonderingen 1119 2. Uitzonderingen bepaald bij KB 1120 3. Uitzonderingen op basis van een overeenkomst 1121 Invoering van een arbeidsregeling met nachtarbeid 1122 Begeleidende maatregelen bij invoering nachtarbeid 1126 Werknemers in een nachtregeling 1127 Wat met bestaande nachtregelingen? 1130 Kluwer - PARTENA GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING XIX

Arbeidsduur voor werknemers in een nachtregeling 1132 Nachtarbeid voor jongeren ( 18 jaar) 1138 Enkele bijzonderheden 1139 1. Slapende wacht 1140 2. Het loon voor nachtarbeid 1141 Ploegenarbeid 's nachts (CAO nr. 46) 1142 1. Bedoelde werkgevers en werknemers 1143 2. Richtlijnen voor de toekenning 1144 3. Procedure voor de overgang naar een arbeidsregeling bedoeld onder CAO nr. 46 1150 4. Mogelijkheden overgang naar een andere regeling 1151 5. Vervoer 1159 6. Financiële tegemoetkoming 1160 7. Rustpauzes en arbeidsduur 1161 Hoofdstuk IV. Feestdagen 1165 Algemeen principe 1165 Vervanging van feestdagen die samenvallen met een dag waarop niet wordt gewerkt 1171 1. Algemeen 1171 2. Bijzondere gevallen 1173 Arbeid op een feestdag en toekenning van inhaalrust 1180 Het loon van de feestdag (van een vervangingsdag of van een dag inhaalrust) 1183 Feestdagen bij schorsing van de overeenkomst 1185 Feestdagen bij beëindiging van de overeenkomst 1188 Hoofdstuk V. Omstandigheidsverlof ( kort verzuim ) 1191 Omstandigheidsverlof, maar geen adoptieverlof 1192 1. Motief en duur van de afwezigheid 1192 2. Richtlijnen voor de toekenning 1203 3. Uitbetaling van de dagen kort verzuim 1206 4. Bescherming tegen ontslag in geval van geboorteverlof 1208 Het adoptieverlof Verlof voor pleegzorgen 1215 Hoofdstuk VI. Verlof om dwingende redenen 1222 Principe 1222 Algemene kenmerken 1223 Weerslag op de arbeidsduur 1228 Op sociaal vlak 1229 Hoofdstuk VII. De thematische verloven 1230 Recht op loopbaanonderbreking om een persoon bij te staan met palliatieve verzorging 1231 Recht op loopbaanonderbreking om een zwaar ziek gezins- of familielid bij te staan of te verzorgen 1241 Recht op loopbaanonderbreking wegens ouderschapsverlof 1252 Samenvatting van de thematische verloven (van kracht op 1 februari 2012) 1263 Ouderschapsverlof op basis van de CAO nr. 64 1264 1. Principes 1264 2. Begunstigden van het verlof 1266 3. Vereiste voorwaarden voor de uitoefening van dit recht 1267 4. Schriftelijke kennisgeving 1270 5. Toepassing van het ouderschapsverlof 1271 XX GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING Kluwer - PARTENA

6. Geen toekenning van een vervangingsinkomen 1274 7. Verbod tot cumulatie 1275 8. Ontslagbescherming 1276 9. Hervatting arbeid in de onderneming 1280 10. Slotopmerkingen 1281 Hoofdstuk VIII. Het tijdskrediet 1282 I. Het tijdskrediet: wettelijke referenties 1282 II. Oorsprong en doel van het tijdskrediet 1282 III. Werknemers en werkgevers waarvoor het stelsel van tijdskrediet geldt 1285 Werknemers en werkgevers waarvoor het stelsel van tijdskrediet geldt 1285 IV. De 3 regelingen waarin CAO nr. 77bis voorziet 1287 Het recht op tijdskrediet (in de enge zin) 1287 Het recht op de vermindering van de loopbaan met 1/5 1294 Het recht om de arbeid te verminderen voor werknemers van 50 jaar en ouder 1301 1. Om het recht op een vermindering met 1/5 te genieten 1302 2. Om het recht op een vermindering van de prestaties tot een halftijdse baan te genieten 1303 Gemeenschappelijke bepalingen voor de 3 stelsels 1309 1. Berekening van de tewerkstellingstermijn van 12 maanden 1309 2. Voorwaarde van tewerkstelling en verlenging van het tijdskrediet 1311 Overgang van een formule van tijdskrediet naar een andere 1312 1. Overgang van een formule van tijdskrediet (in de strikte zin) naar een vermindering van de loopbaan met 1/5 (en omgekeerd) 1313 2. Overgang van een formule van tijdskrediet (in de strikte zin) naar een stelsel van prestatievermindering dat specifiek geldt voor de categorie van werknemers van 50 jaar en ouder (en omgekeerd) 1314 3. Overgang van een formule van vermindering van de prestaties met 1/5 vóór de leeftijd van 50 jaar naar een formule van vermindering van de prestaties die specifiek geldt voor de categorie van werknemers van 50 jaar en ouder 1315 V. Wijze van uitoefening van het recht op tijdskrediet 1316 Akkoord van de werkgever in ondernemingen van 10 werknemers of minder 1317 Procedure voor het indienen van de aanvraag 1318 Uitstel of intrekking van het uitoefenen van het recht 1319 1. Het algemene uitstel van het uitoefenen van het recht 1320 2. Het specifieke uitstel voor bepaalde werknemers van 55 jaar of ouder 1321 3. Het intrekken of het wijzigen van de uitoefening van het recht (= het terugroepen van de werknemer) 1322 VI. De organisatieregels van het tijdskrediet 1323 Beperking van gelijktijdige afwezigheden 1324 Voorkeur- en planningsmechanisme 1330 VII. Afwezigheid van vervangingsplicht bij tijdskrediet 1331 VIII. Toekenning van onderbrekingsuitkeringen 1332 Voor de rechthebbenden van een tijdskrediet in de strikte zin of een veralgemeende vermindering met 1/5 1333 Voor de oudere werknemers die recht hebben op een tijdskrediet eindeloopbaan 1337 IX. Modaliteiten voor de toekenning van de uitkeringen 1342 Kluwer - PARTENA GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING XXI

X. Waarborgen voor het uitoefenen van het recht op tijdskrediet 1346 Behoud van de functie 1347 Bijzondere ontslagbescherming 1348 XI. Werkhervatting vóór de datum van de voorziene beëindiging van het tijdskrediet 1353 XII. Aspecten betreffende de sociale zekerheid 1354 XIII. Samenvattende tabel op 1 januari 2012 1355 Hoofdstuk IX. Het betaald educatief verlof 1356 Wie komt in aanmerking? 1357 Opleidingen die recht geven op betaald educatief verlof 1358 Duur van het betaalde educatief verlof 1361 1. Voor voltijdse werknemers 1361 2. Voor deeltijdse werknemers 1362 Opnemen en plannen van educatief verlof 1367 Verplichtingen van de werknemer 1371 Het loon voor het educatief verlof 1376 1. Voor voltijdse werknemers 1376 2. Voor deeltijdse werknemers 1377 Verlies van het recht op educatief verlof (bv. opgave, veelvuldige afwezigheid, mislukking) 1378 Ontslagbescherming 1379 Terugbetaling van loon 1382 Hoofdstuk X. Het loon en diverse uitkeringen 1387 I. Het begrip loon 1387 II. Vaststellen van het loon III. Uitbetaling en bescherming van het loon 1395 Munt waarin betaald wordt 1396 Manier waarop betaald wordt 1397 Tijdstip waarop betaald wordt 1400 Afrekening en kwijting van de rekening 1405 Het voorrecht van de werknemers op het loon 1407 IV. Voordelen in natura 1408 Het principe van de betaling in natura 1409 Waarde van de voordelen in natura 1413 Toekenning van voordelen in natura bij schorsing van de overeenkomst 1416 V. Voordelen van alle aard & vergoedingen voor beroepsuitgaven 1417 Voordelen van alle aard 1417 1. Kosteloze beschikking over een woonruimte (huis, appartement) 1419 2. Verwarming, elektriciteit en andere lasten 1421 3. Kosteloze maaltijd of maaltijd tegen verlaagde prijzen 1422 4. Lening tegen lage rentevoet 1423 5. Privégebruik van een firmawagen 1424 6. Terbeschikkingstelling voor privégebruik van een pc en/of een internetaansluiting en -abonnement 1428 XXII GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING Kluwer - PARTENA

7. Tegemoetkoming van de werkgever in de aankoop van een PC privé door de werknemer 1431 8. Terbeschikkingstelling van een gsm voor privégebruik 1435 Niet-belastbare sociale voordelen 1438 1. Op sociaal vlak 1439 2. Op fiscaal vlak 1440 Vergoedingen voor beroepsuitgaven 1443 Toekenning van niet-recurrente resultaatsgebonden voordelen (CAO nr. 90) 1446 Samenvatting van de sociale en fiscale aspecten van bepaalde voordelen, vergoedingen, premies en uitkeringen 1447 VI. Inhoudingen op het loon 1448 Toegelaten inhoudingen 1448 Berekening en grenzen van de inhoudingen 1449 VII. Loonbeslag en -overdracht 1450 Het begrip uitvoerend beslag 1451 Het begrip loonoverdracht 1453 Sommen die vatbaar zijn voor beslag of overdracht 1455 De voor beslag of overdracht vatbare delen 1459 1. Algemene principes 1459 2. Vermindering van de delen voor kinderen ten laste 1461 3. Berekeningsmodaliteiten 1468 4. Vergoedingen en bijzondere gevallen 1471 Samenloop tussen overdracht en beslag 1475 De traceerbaarheid van de bezoldigingen gestort op een zichtrekening 1479 De collectieve schuldenregeling 1483 VIII. Vervoerskosten woon-werkverkeer 1487 Gebruik van het openbaar vervoer 1487 1. Verplicht karakter van de werkgeverstegemoetkoming 1487 2. Bedrag van de tegemoetkoming 1489 3. Tijdstip van terugbetaling 1493 4. Richtlijnen voor de terugbetaling 1494 5. Afwijkingen naargelang de sector 1497 6. Sociale en fiscale aspecten van de tegemoetkoming 1498 Gebruik van gemeenschappelijk georganiseerd vervoer (GGV) of carpooling door de werkgever georganiseerd 1504 Gebruik van privé- of bedrijfswagen 1508 Woon-werkverkeer per fiets 1513 Samenvatting van de fiscale vrijstelling toegekend aan de werknemer 1514 Plannen voor het beheer van de mobiliteit 1515 Hoofdstuk XI. Het conventioneel brugpensioen of werkloosheid met bedrijfstoeslag 1516 I. Reglementering vanaf 1 januari 2008 1517 Bedoelde werknemers 1518 Voorwaarden voor brugpensioen 1519 1. Ontslag van de werknemer 1519 2. Er bestaat een collectieve arbeidsovereenkomst 1523 3. Leeftijdsvoorwaarde en loopbaanvereiste (vanaf 1 januari 2012) 1524 4. Berekenen van de jaren beroepsloopbaan 1536 5. Toelaatbaarheidsvoorwaarden voor de werkloosheidsuitkeringen 1537 Kluwer - PARTENA GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING XXIII

6. Inschrijving in een tewerkstellingscel (= bijzonderheid) 1538 De vervanging van de bruggepensioneerde in de onderneming 1539 Onderneming in moeilijkheden of in herstructurering 1545 1. Begrip onderneming in moeilijkheden of in herstructurering 1546 2. Erkenningsprocedure 1548 3. Bijzondere bepalingen die afwijken van de algemene regeling 1549 II. Het inkomen van de bruggepensioneerde (CAO 17) 1554 Werkloosheidsuitkeringen en de brugpensioenvergoeding 1554 Sociale en fiscale afhoudingen 1562 III. Het activerend beleid bij herstructureringen 1564 Toepassingsgebied 1565 1. Bedoelde werkgevers 1565 2. Bedoelde werknemers 1566 Indiening van een erkenningsaanvraag 1567 Oprichting van een tewerkstellingscel 1568 Bepalingen die afwijken van het algemene stelsel 1569 IV. Statuut van de bruggepensioneerde 1574 Verbod tot cumulatie met andere vergoedingen 1575 Toegelaten werkzaamheden 1576 Uitoefenen van een activiteit buiten de toegestane grenzen 1580 Hervatten van een beroepsactiviteit CAO nr. 17tricies 1581 Arbeidsongeschiktheid van niet-professionele aard 1583 Arbeidsongeschiktheid van professionele aard 1584 Weerslag op het rustpensioen 1585 Duur van het behoud van het statuut van bruggepensioneerd werknemer 1586 V. Opmerking met betrekking tot het halftijds brugpensioen 1587 Hoofdstuk XII. Tewerkstelling van buitenlandse werknemers 1588 Toegang van buitenlanders tot het Belgische grondgebied 1589 1. Onderdanen van een EER-lidstaat 1590 2. Niet EER-onderdanen 1593 De tewerkstelling in België 1596 1. Algemene principes 1597 2. Vrijstellingen van de verplichting een arbeidsvergunning en een arbeidskaart te verkrijgen 1599 Arbeidsvergunning 1600 1. Principes 1600 2. Toekenningsvoorwaarden 1601 3. Procedure voor het verkrijgen van een arbeidsvergunning 1608 De arbeidskaarten 1609 1. Principes 1609 2. De arbeidskaart A 1610 3. De arbeidskaart B 1612 4. De arbeidskaart C 1615 5. Samenvattende tabel 1617 6. Bijzondere bepalingen 1618 7. Procedure voor de aanvraag van de arbeidskaart 1619 8. De hernieuwing van de aanvraag van de kaart 1621 Meedelen van het vervroegde einde van de arbeidsovereenkomst 1622 XXIV GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING Kluwer - PARTENA

Weigering en intrekking van de arbeidsvergunning en de arbeidskaart 1623 Beroep 1624 Sancties 1625 Reglementering toepasselijk op de arbeidsbetrekkingen in geval van detachering in België (gedetacheerde werknemers) 1626 1. Bepalen van de wet die van toepassing is 1627 2. Bepalingen die minstens moeten worden gerespecteerd: wet van 5 maart 2002 1629 3. Limosa -meldingsplicht 1633 4. Vrijstelling van het opmaken en bijhouden van bepaalde sociale documenten 1643 Hoofdstuk XIII. De detachering van Belgische werknemers in het buitenland 1646 Wetgeving toepasselijk op de arbeidsovereenkomst 1647 1. Behoud van de bestaande arbeidsovereenkomst 1648 2. Opschorting van de bestaande overeenkomst en afsluiting van een detacheringsovereenkomst 1649 3. Beëindiging van de overeenkomst en sluiting van een nieuwe 1650 Opstellen van een schriftelijk document voor de detachering 1651 Arbeidsvoorwaarden 1652 Wettelijke bepalingen van dwingend recht 1653 Geschillenbeslechting 1654 Sociale bescherming 1655 Hoofdstuk XIV. De verplichte sociale documenten 1656 I. Het personeelsregister 1656 Opmaken van een personeelsregister 1657 1. Tewerkstelling op één enkele arbeidsplaats 1658 2. Tewerkstelling op meerdere arbeidsplaatsen 1664 Bewaren van het (algemeen en speciaal) personeelsregister 1669 Het aanwezigheidsregister en het register voor werktijdregeling 1670 II. De individuele rekening en de loonafrekening 1671 Begrip individuele rekening 1672 Het bijhouden en de plaats van het bijhouden van de individuele rekening 1674 Verplichte vermeldingen op de loonafrekening en op de individuele rekening 1675 De overhandiging van een kopie van de individuele rekening aan de werknemer 1680 Bewaring van de individuele rekening van de werknemer 1681 De loonafrekening 1682 Bijzondere prestatiestaten 1685 1. De prestatiestaten en de toepassing van de reglementering op de overuren 1686 2. Prestatiestaat bij een flexibele arbeidsregeling 1690 III. Het arbeidsreglement 1695 Verplichtend karakter van het arbeidsreglement 1695 Nut van het arbeidsreglement 1696 Inhoud van het arbeidsreglement 1697 Opstellen van het arbeidsreglement 1700 Mededeling aan de werknemers en aan de Inspectie der sociale wetten 1704 IV. De sociale identiteitskaart 1708 Kluwer - PARTENA GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING XXV

V. Het valideringsboek VI. De onmiddellijke aangifte van tewerkstelling (Dimona) 1718 Wat is een onmiddellijke aangifte van tewerkstelling (Dimona)? 1719 Bedoelde werkgevers 1720 Bedoelde werknemers 1721 Inhoud van de Dimona 1723 1. Bij de aanwerving van elke nieuwe werknemer (= aangifte in dienst) 1724 2. Bij elk vertrek van een werknemer (= aangifte van vertrek) 1730 Ontvangstbericht van de Dimona en toekenning van een Dimona-nummer 1731 Rechtzettingen en/of annuleringen 1733 Richtlijnen voor de overdracht van de Dimona 1734 Raadpleging en toegang tot het Extranet van de sociale zekerheid 1735 (Burgerlijke, strafrechtelijke en administratieve) sancties 1736 VII. Elektronisch versturen en opslaan van bepaalde sociale documenten 1739 Hoofdstuk XV. Het taalgebruik in de ondernemingen 1744 Vlaams Gewest 1745 Waals Gewest 1750 Andere gewesten. Brussel-Hoofdstad Faciliteitengemeenten Duits Gewest 1754 Algemene opmerkingen voor alle gewesten 1760 Hoofdstuk XVI. De bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk 1761 Werkgevers, werknemers en andere betrokken personen 1762 Voorafgaande definities 1763 Preventiebeleid 1767 1. Risicoanalyse en preventiemaatregelen 1768 2. Informeren van het personeel en recht op opleiding 1771 3. Aanduiden van een gespecialiseerde preventieadviseur (en een vertrouwenspersoon) 1773 4. Sancties wegens gebrek aan een preventiebeleid 1779 Onderzoek van een klacht en mogelijke sancties 1780 1. Mogelijke rechtsmiddelen 1780 2. Sanctie(s) tegen de dader van de feiten 1785 3. Sanctie wegens onrechtmatig gebruik van de klachtenprocedure 1788 Bescherming van de werknemer en de getuigen 1789 Informatie en toegang tot de documenten 1795 Hoofdstuk XVII. Bescherming van het privéleven op het werk 1796 Bescherming van het privéleven: basisprincipe 1796 Geheim van de elektronische communicatie 1798 Controle van de elektronische communicatiegegevens (CAO nr. 81) of controle van internetgebruik en e-mail 1802 1. Doel van de CAO nr. 81 1803 2. Modaliteiten voor de controle van de elektronische communicatiegegevens 1806 3. Individualisering van de elektronische communicatiegegevens 1812 Eventuele gevolgen verbonden aan de controle van de communicatiemiddelen 1815 Het gebruik van de nieuwe technologieën reglementeren 1819 XXVI GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING Kluwer - PARTENA

Hoofdstuk XVIII. Overdracht of afstand van onderneming 1820 Conventionele overdracht van de onderneming 1821 1. Toepassingsgebied 1821 2. Inlichten en raadplegen van de werknemersvertegenwoordigers 1826 3. Behoud van de overeenkomst en de arbeidsvoorwaarden 1827 4. Bijzonderheden 1831 5. Bescherming tegen ontslag 1833 6. Hoofdelijke aansprakelijkheid van de vervreemder-verkrijger 1834 Gerechtelijke reorganisatie en overdracht van onderneming 1835 Overname van activa na faillissement 1840 Tussenkomst van het Fonds voor Sluiting: overbruggingsuitkering 1844 Hoofdstuk XIX. Collectief ontslag 1850 I. Inlichting en raadpleging van de werknemersvertegenwoordigers 1851 Begrip collectief ontslag 1851 Bedoelde ondernemingen 1854 Procedure van raadpleging van de werknemersvertegenwoordigers 1857 1. Inlichting - raadpleging 1857 2. Betekeningen aan de dienst voor arbeidsbemiddeling en beroepsopleiding (VDAB Actiris FOREm) en de federale overheid 1859 Betekening van het voornemen van ontslag en wachttermijn 1860 1. Officiële betekeningen 1860 2. Wachttermijn alvorens over te gaan tot het collectief ontslag 1863 Betwisting van de procedure van inlichting en raadpleging 1865 Bescherming van de ontslagen werknemers 1866 1. Bedoelde werknemers en referentieperiodes 1867 2. Toepassing van de bescherming 1870 3. Aard van de bescherming 1872 II. Toekenning van een vergoeding wegens collectief ontslag 1875 Begrip collectief ontslag 1876 Bedoelde ondernemingen (minstens 20 werknemers) 1877 Werknemers die recht hebben op de vergoeding 1878 Bedrag van de vergoeding 1880 Duur van de vergoeding 1887 Niet-toegestane cumulatie 1888 III. Het activerend beleid bij collectief ontslag 1889 Bedoelde werkgevers 1890 Bedoelde werknemers 1891 Kennisgeving van de aankondiging van het collectief ontslag 1892 Oprichting van een tewerkstellingscel 1893 1. Verplicht of facultatief karakter 1894 2. De tewerkstellingscel en de diverse aspecten 1895 3. Alternatieven voor de oprichting van een interne tewerkstellingscel 1899 Inschrijving van de werknemer bij de tewerkstellingscel 1902 1. Verplicht karakter van de inschrijving 1902 2. Inschrijvingsprocedure 1903 3. Duur van inschrijving in de cel 1908 4. Afgifte van een verminderingskaart herstructureringen 1909 Kluwer - PARTENA GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING XXVII

Betaling van een inschakelingsvergoeding 1911 1. Wijze van berekening en betaling 1912 2. Inschakelingsvergoeding en opzeggingsvergoeding 1913 3. Samenvattende tabel Beëindiging van de overeenkomst in het kader van de herstructurering 1917 Slotopmerkingen 1918 Hoofdstuk XX. Sluiting van onderneming 1919 I. Sluiting van onderneming 1920 Begrippen onderneming en sluiting van onderneming 1920 1. Bedoelde ondernemingen en werknemers 1921 2. Notie van sluiting van onderneming 1923 Verplichting voor de werkgever om informatie te geven 1930 1. Voorafgaande informatie aan de werknemers en bepaalde overheden 1931 2. Informatie te verstrekken aan het Sluitingsfonds 1932 Betaling van een sluitingsvergoeding 1935 1. Toekenningsvoorwaarden 1936 2. Bedrag van de sluitingsvergoeding 1939 3. Betalingstermijn 1940 4. Cumulatie van de sluitingsvergoeding met andere vergoedingen 1941 II. Rol en waarborgende tussenkomst van het Fonds voor de sluiting van ondernemingen 1942 Rol van het Fonds voor de sluiting van ondernemingen (FSO) 1942 Waarborgende tussenkomsten van het Sluitingsfonds 1943 1. Sluitingsvergoeding 1944 2. Lonen, vergoedingen en voordelen 1945 3. Overbruggingsvergoeding 1949 4. Tegemoetkoming bij overmacht 1950 5. Bijkomende vergoedingen verschuldigd aan sommige beschermde werknemers 1951 6. Brugpensioenvergoeding 1952 7. Tijdelijke werkloosheid 1953 Opmerking: Transnationale situaties 1954 Aanvraagprocedure en betaling van tegemoetkomingen van het Fonds 1955 Terugbetaling van betaalde sommen 1956 DEEL 4. Sociale zekerheid Hoofdstuk I. Bijdrageplicht 1957 I. Bijdrageplicht: inleiding 1957 II. Toepassing van de sociale zekerheid 1959 Territorialiteitsprincipe 1959 1. Algemeen principe 1959 2. Detachering in het buitenland 1960 Dienst voor overzeese sociale zekerheid (DOSZ) 1969 Bedoelde werknemers en werkgevers 1971 Uitbreidingen van de bijdrageplicht 1975 Beperkingen in de bijdrageplicht 1988 Uitsluitingen 1996 Uitzonderlijk uitsluitingsgeval: studenten 2004 XXVIII GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING Kluwer - PARTENA

III. Verplichtingen van de werkgever 2011 Inschrijving bij de RSZ 2012 Aangifte per kwartaal 2013 Betaling van de bijdragen 2015 Aangifte van stopzetting van de activiteit 2016 Formaliteiten verbonden aan de toekenning van de uitkeringen 2017 Hoofdstuk II. De sociale bijdragen 2018 I. De sociale bijdragen: wettelijke referenties 2018 II. Berekeningsbasis van de sociale bijdragen 2018 Lonen waarop sociale bijdragen moeten worden betaald 2018 Het bijzondere geval van de maaltijdcheques 2022 1. Toekenning bij collectieve of individuele geschreven overeenkomst 2023 2. Toekenning van één maaltijdcheque per arbeidsdag die de werknemer effectief heeft gepresteerd 2024 3. Maximale tegemoetkoming van de werkgever: 5,91 2028 4. Minimale tegemoetkoming van de werknemer: 1,09 2029 5. Beperkte geldigheid en verplichte gegevens 2030 6. Maaltijdcheques op naam 2031 7. Bijkomende voorwaarden voor elektronische maaltijdcheques 2032 8. Laatste nuttige bijzonderheden 2033 Het bijzondere geval van de anciënniteitspremies 2036 Geen bijdrageplicht voor de liberaliteiten 2037 Geen bijdrageplicht voor terugbetaling van beroepskosten 2038 Vervangingsinkomens 2039 Richtlijnen voor bepaalde categorieën werknemers 2040 III. De gewone sociale bijdragen 2044 IV. De werkbonus (of vermindering van persoonlijke bijdragen op de lage lonen) 2046 Welke werknemers? 2047 Berekeningswijze van de vermindering 2048 1. Stap 1: Bepalen van het referentiemaandloon (= factor S ) 2049 2. Stap 2: Berekening van het basisbedrag van de vermindering (= factor R ) 2053 3. Stap 3: Aanpassing van het bedrag van de effectief toegekende vermindering (= factor P ) 2055 Verrekening van de vermindering van de persoonlijke bijdragen 2058 Tijdstip van berekening 2059 V. Vermindering van de persoonlijke sociale bijdragen voor een werknemer die het slachtoffer is van een herstructurering 2060 VI. Bijzondere sociale bijdragen 2065 Bijdrage op het dubbele vakantiegeld (ten laste van de werknemer) 2066 De Bijzondere socialezekerheidsbijdrage (BSZ) (ten laste van de werknemer) 2067 1. Principes 2068 2. Bedoelde werknemers 2069 3. Bedrag bijzondere socialezekerheidsbijdrage 2070 Bijdrage voor het Fonds voor sluiting van ondernemingen (FSO) 2073 1. Basisbijdragen 2074 2. Bijzondere bijdrage 2080 Kluwer - PARTENA GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING XXIX

Werkgeversbijdrage op het dubbele vakantiegeld (1,6 %) 2085 Specifieke bijdrage voor de arbeidsongevallen 2093 Werkgeversbijdrage voor een Fonds voor bestaanszekerheid 2094 Bijdrage voor het Asbestfonds 2095 Loonmatigingsbijdrage (KB nr. 278 en nr. 401) 2096 1. Loonmatiging (KB nr. 278) 2096 2. Loonmatigingsbijdrage sinds 1987 2097 Bijdrage Tewerkstellingsfonds ten gunste van risicogroepen (0,10 % in 2011 en in 2012) 2101 1. Algemene principes 2101 2. Het afsluiten van de overeenkomst 2105 3. Bedrag en storting van de bijdrage 2107 Bijzondere bijdrage voor het stelsel van de tijdelijke werkloosheid 2108 Bijdrage ter financiering van het begeleidingsplan voor werklozen en hun actieve opvolging 2113 Bijdrage ter bevordering van initiatieven inzake kinderopvang 2114 Jaarlijkse responsabiliseringsbijdrage wegens economische werkloosheid 2117 Aanvullende werkgeversbijdrage voor de financiering van het betaald educatief verlof 2122 Solidariteitsbijdrage op de betaling van verkeersboetes 2126 CO 2 -bijdrage voor het privégebruik van een bedrijfsvoertuig 2127 Bijdragen en inhoudingen op het conventioneel en halftijds brugpensioen (toestand vanaf 1 april 2010) 2133 1. Bedoelde vergoedingen 2134 2. Werkgeversbijdragen 2135 3. Inhouding ten laste van de bruggepensioneerde 2151 4. Werkhervatting 2160 5. Betaling van de werkgeversbijdrage en de inhouding 2165 6. Administratieve formaliteiten 2169 7. Samenvattende tabel - werkgeversbijdragen en inhoudingen op het brugpensioen (op 1 februari 2011) 2173 Bijdragen en inhoudingen op de aanvullende vergoedingen uitgekeerd in het kader van een pseudobrugpensioenstelsel (= Canada Dry-brugpensioen ) Situatie van kracht vanaf 1 april 2010 2174 1. Bedoelde uitkeringen en vergoedingen 2175 2. Werkgeversbijdrage 2177 3. Persoonlijke inhouding 2184 4. Werkhervatting 2188 5. Betaling van de werkgeversbijdrage en de inhouding 2193 6. Administratieve formaliteiten 2195 7. Samenvattende tabel - Werkgeversbijdragen en persoonlijke inhouding op de aanvullende uitkering (op 1 februari 2012) 2199 Bijzondere bijdragen op bepaalde aanvullende tijdskredietvergoedingen (situatie op 1 april 2010) 2200 1. Bedoelde uitkeringen en vergoedingen 2201 2. Toe te passen werkgeversbijdrage en persoonlijke inhouding 2203 3. Administratieve formaliteiten 2209 4. Samenvattende tabel - Bijdragen en inhoudingen op bepaalde aanvullende tijdskredietvergoedingen (op 1 februari 2012) 2210 Bijdrage op het pensioen en de aanvullende voordelen (3,55 %) 2211 Bijzondere bijdrage van 8,86 % op de stortingen met het oog op de toekenning van extralegale voordelen bij pensioen of vroegtijdig overlijden (bv. groepsverzekering) 2218 Bijdrage op wettelijke en buitenwettelijke pensioenen 2221 XXX GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING Kluwer - PARTENA

Hoofdstuk III. De herverdeling van de sociale lasten 2226 Bedoelde werkgevers 2227 Richtlijnen voor toepassing herverdeling 2228 1. Terugbetaling van de bijdragen 2228 2. Compenserende bijdrage 2231 3. Samenvattende tabel m.b.t. herverdeling sociale lasten in 2012 2233 4. Toepassing 2234 5. Annulatie van de teruggave 2235 Procedure 2236 Hoofdstuk IV. De vermindering van de werkgeversbijdragen aan de sociale zekerheid sinds 01 01 2004 2237 I. Algemene voorstelling van de hervorming 2237 II. Structurele lastenvermindering (= basisvermindering) 2243 Bedoelde werkgevers 2244 Bedoelde werknemers 2245 Forfaitair verminderingsbedrag 2246 1. Bepalen van de categorie waartoe de werknemer behoort (1 e fase) 2247 2. Bepalen van het driemaandelijkse referteloon (factor S) (2 e fase) 2248 3. Bepalen van het basisbedrag van de vermindering (factor R) (3 e fase) 2252 4. Bepalen van het definitieve bedrag van de vermindering (factor Ps) (4 e fase) 2253 Mogelijke cumulatie 2259 Formaliteiten 2260 III. Doelgroepvermindering Oudere werknemers 2261 Vermindering voor de werknemers van minstens 50 jaar 2262 1. Bedoelde werkgevers 2262 2. Bedoelde werknemers 2263 3. Forfaitair bedrag van de vermindering 2264 4. Duur van de vergoeding 2265 5. Formaliteiten Mogelijke cumulatie 2266 Vermindering voor de werknemers van minstens 57 jaar 2267 1. Bedoelde werkgevers en werknemers 2267 2. Forfaitair bedrag van de vermindering 2268 3. Duur van het voordeel 2269 4. Formaliteit 2270 5. Mogelijke cumulatie 2271 IV. Doelgroepvermindering Langdurig werkzoekenden 2272 Het Plan Activa 2273 1. Bedoelde werkgevers 2274 2. Bedoelde werknemers 2275 3. Modaliteiten voor de aanwerving 2280 4. Toegekende voordelen 2281 5. Bijzonderheden in geval van opeenvolgende aanwervingen 2289 6. Formaliteiten 2290 7. Mogelijke cumulatie 2298 8. Overgangsbepalingen 2299 Het doorstromingsprogramma (DSP) (door de VDAB WEB-Plus genoemd) 2300 1. Bedoelde werkgevers 2301 2. Bedoelde werknemers 2302 3. Modaliteiten voor de aanwerving 2303 4. Toegekende voordelen 2304 5. Mogelijke cumulatie 2308 6. Formaliteiten 2309 Kluwer - PARTENA GIDS VOOR SOCIALE REGLEMENTERING XXXI