Re-engineering en machineveiligheid Case 1 Ing. N.W. (Nick) de With CEO / Senior Consultant W: www.fusacon.nl E: info@fusacon.nl Case 2
F U S A C O N B.V. www.fusacon.nl info@fusacon.nl Pagina 2
Onderwerpen 1. Wanneer moet het productiebedrijf de veranderde machine CE-markeren? 2. Wat zijn de technische consequenties van het reengineeren van bestaande machines? 3. Is een machine na het vervangen van bijvoorbeeld de besturings-plc voor een ander type nog steeds CEgemarkeerd? 4. Wanneer ontstaat een situatie dat het samenstel een CE-markering moet krijgen? 5. Zijn er Europees gezien verschillen in de interpretatie van het begrip ingrijpende aanpassing? Re-engineering en machineveiligheid Pagina 3
IIA of IIB machine? a1 t/m a3) Machine (voltooid), EG-Verklaring van overeenstemming (IIA) een samenstel, voorzien van of bestemd om te worden voorzien van een aandrijfsysteem maar niet op basis van rechtstreeks gebruikte menselijke of dierlijke spierkracht, van onderling verbonden onderdelen of componenten waarvan er ten minste één kan bewegen, en die samengevoegd worden voor een bepaalde toepassing; g) Niet voltooide machine, Inbouwverklaring (IIB) een samenstel dat bijna een machine vormt maar dat niet zelfstandig een bepaalde toepassing kan realiseren. Een aandrijfsysteem is een niet voltooide machine. Re-engineering en machineveiligheid Pagina 5
Samenstel van machines en fabrikant a4) samenstel van machines: samenstellen van twee of meerdere voltooide machines (IIA) en/of niet voltooide machines (IIB) die, teneinde tot hetzelfde resultaat te komen, zodanig zijn opgesteld en worden bestuurd dat zij als één geheel functioneren. Robot en transportsystemen Overkoepelende IIA verklaring Re-engineering en machineveiligheid Pagina 6
Samenstel van machines en fabrikant a4) samenstel van machines: samenstellen van twee of meerdere voltooide machines (IIA) en/of niet voltooide machines (IIB) die, teneinde tot hetzelfde resultaat te komen, zodanig zijn opgesteld en worden bestuurd dat zij als één geheel functioneren. i): fabrikant : elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die machine (of samenstel van machines) ontwerpt en/of produceert, teneinde haar in de handel te brengen of voor eigen gebruik in te zetten. Robot en transportsystemen Overkoepelende IIA verklaring Machineontwerper Machinebouwer Integrator Eindgebruiker Re-engineering en machineveiligheid Pagina 7
NL-talige uitleg MRL 2006/42/EG MRL zelf ca. 44 pagina s Engelse Guide (ca. 440 pag.!!) Duidelijke uitleg van wettelijke en technische eisen en tevens verwijzing naar normen Sinds febr. 2011: In het Nederlands beschikbaar op volgende link: http://bit.ly/nl-gids_mrl2006 Re-engineering en machineveiligheid Pagina 8
Twee cases AI antwoorden Case 1: Ombouw van een bestaande flessenvullijn door Duitse fabrikant Case 2: Vernieuwing besturing bestaande kraan door Nederlandse besturingsfirma Re-engineering en machineveiligheid Pagina 9
Case 1: Aanpassingen flessenvullijn Oude situatie 1990: Vullijn 1990 geplaatst Mechanische vuller Transportbanen Controle machines Nieuwe situatie 2010: Bestaande elektronische vuller (94/95) uit andere lijn hergebruikt Diverse banen vervangen Layout gewijzigd Duitse Turn-key leverancier ontwerpt, bouwt, stelt in bedrijf. Re-engineering en machineveiligheid Pagina 10
Case 1: Flessenvullijn vóór uitvoering aanpassingen Vullersluiter 1990 Legenda: 1990 1994 2010 Figuur 1: Oude situatie 1990
Case 1: Flessenvullijn na aanpassing Vullersluiter 1994/ 1995 GROTE vraag: Nieuwe CE-markering op het totaal? JA/NEE? Legenda: 1990 1994 2010 Figuur 2: Nieuwe situatie 2010 Re-engineering en machineveiligheid Pagina 12
Case 1: CE-markeringen Turn-key lev. Vullersluiter 1994/ 1995 Leverancier zegt: ALLEEN Rood omcirkelde delen ontvangen CE. Legenda: 1990 1994 2010 Figuur 2: Nieuwe situatie 2010 Re-engineering en machineveiligheid Pagina 13
Case 1: Geen CE-markering op lijn? Duitse Fabrikant: CE-markeren op de totale lijn niet noodzakelijk, alleen nieuwe delen krijgen losse CE-markering. Verwijst naar Duits Bundesarbeitsblatt 4-2006. Abbildung 1: Duits Bundesarbeitsblatt 4-2006. Re-engineering en machineveiligheid Pagina 14
Duitse interpretatie door BMAS Bundesarbeitsblatt 4-2006: Gesamtheit van Maschinen nur als: 1) Als Gesamtheit zusammenwirken (gemeinzames Ziel; Herstellung einer Papierbahn) UND 2) Als Gesamtheit betätigt werden (eine gemeinsame oder verknüpfte Steuerung) UND 3) Sicherheitstechnisch als Gesamtheit funktionieren (Sicherheitstechnisch eine Einheit bilden) Vreemde zienswijze: 2 en 3 Kip en het ei - verhaal! Wat was er eerst?... Re-engineering en machineveiligheid Pagina 15
Case 1: Geen CE-markering op lijn? Duitse Fabrikant: CE-markeren op de totale lijn niet noodzakelijk, alleen nieuwe delen krijgen losse CE-markering. Gebruiker afvullijn: Vindt de wijziging erg ingrijpend en verwacht wel een CE-markering op het totaal. Adviseur gebruiker: Vindt dat de turn-key leverancier CE op het samenstel moet geven omdat layout en gebruikssituatie volledig is gewijzigd en NIEUW samenstel is ontstaan Guide new MRL: Wat zegt de EU guide hierover? Re-engineering en machineveiligheid Pagina 17
EU Gids over oud/nieuw in samenstel 39 Samenstellen van nieuwe en bestaande machines (pagina 38) In sommige gevallen kunnen een of meer samenstellende eenheden van bestaande samenstellen van machines worden vervangen door nieuwe eenheden, of kunnen nieuwe eenheden worden toegevoegd aan een bestaand samenstel van machines. De vraag doet zich voor of een samenstel van machines bestaande uit nieuwe en bestaande eenheden als geheel onder de machinerichtlijn valt. Het is niet mogelijk exacte criteria aan te geven om die vraag van geval tot geval te beantwoorden. Degene die een dergelijk samenstel van machines samenstelt, wordt derhalve aangeraden bij twijfel de desbetreffende nationale autoriteiten te raadplegen. Re-engineering en machineveiligheid Pagina 18
Case 1: Brief aan Arbeidsinspectie Adres: Ministerie van Sociale zaken en Werkgelegenheid Directie Gezond en Veilig Werken T.a.v. de heer/mevrouw Directeur Postbus 90801 2509 LV DEN HAAG Brief in Nederlands en Engels Case beschijving in Engels Verzoek om antwoord in Engels (i.v.m. Duitse leverancier) Verzenddatum: 24 juli 2009 Antwoorddatum: 18 september 2009 LET OP: per 1-1-2012 nieuwe naam: Directie Arbeidsomstandigheden Re-engineering en machineveiligheid Pagina 19
Case 1: Antwoorden Arbeidsinspectie Vraag 1a: Moet het gehele vernieuwde gedeelte worden gezien als een nieuw samenstel of CE-segment? Antwoord Arbeidsinspectie: Er van uitgaand dat de werking van de vuller afhangt van de werking van andere delen van de productielijn luidt het antwoord: JA. In dat geval is er een gemeenschappelijk besturingssysteem of de werking van de vuller wordt bestuurd door de werking van het andere deel van de productielijn. Re-engineering en machineveiligheid Pagina 21
Case 1: Antwoorden Arbeidsinspectie Vraag 1b: Is het mogelijk om de oude elektronische vuller buiten de CE te houden? Antwoord Arbeidsinspectie: Er van uitgaand dat de werking van de vuller afhangt van de werking van andere delen van de productielijn luidt het antwoord: NEE. Alleen wanneer de werking van de vuller niet afhangt van de werking van het ander deel van de productielijn, kan de vuller buiten de CE-markering blijven. Re-engineering en machineveiligheid Pagina 22
Case 1: Antwoorden Arbeidsinspectie Vraag 1c: Wat zijn de activiteiten voor de elektronische vuller, bij een negatief antwoord op 1b? Antwoord Arbeidsinspectie: Wanneer de vuller kan worden beschouwd als een oude afzonderlijk werkende machine (<95), dan moet voldaan zijn aan de minimumeisen van de Richtlijn Arbeidsmiddelen (89/655/EEG*) en de amendementen. In Nederland gelden geen aanvullende eisen voor deze richtlijn. * 89/655/EEG is nu: Richtlijn 2009/104/EG Re-engineering en machineveiligheid Pagina 23
Case 1: Vragen aan Arbeidsinspectie <95 old IIA new IIA new 2a: Moet CE op samenstel? CE Antwoord Arbeidsinspectie: Wanneer het antwoord wat gegeven is in 1a van toepassing is, moet het gehele samenstel CE-gemarkeerd worden. De persoon of organisatie die verantwoordelijk is voor het ontwerp en de risicoanalyse van de productielijn zou verantwoordelijk moeten zijn voor het certificatieproces. Met de gegeven informatie is het voor mij onduidelijk of dit de integrator moet zijn. Re-engineering en machineveiligheid Pagina 24
Case 1: Vragen aan Arbeidsinspectie <95 old IIB new IIA new 2b: Moet CE op samenstel? CE Antwoord Arbeidsinspectie: Hetzelfde antwoord als onder 2a. Het maakt voor het certificatieproces geen verschil of de nieuwe delen van de productielijn machines zijn of niet voltooide machines. Re-engineering en machineveiligheid Pagina 25
Case 1: Vragen aan Arbeidsinspectie IIA old IIA new IIA new 3a: Moet CE op samenstel? CE Antwoord Arbeidsinspectie: Hetzelfde antwoord als onder 2a. Het maakt voor het certificatieproces geen verschil of de onderdelen waaruit de productielijn wordt opgebouwd, nieuwe of oude machines zijn of niet voltooide machines. Re-engineering en machineveiligheid Pagina 26
Resumé Case 1 Arbeidinspectie ziet gewijzigde vullijn als NIEUW samenstel van machines, omdat de werking van de vuller afhangt van de andere delen AI: Het maakt niet uit of NIEUW samenstel bestaat oude machines (<95), oude CE-machines, nieuwe IIB en/of IIA machines AI: Hoofdcriterium: eenzelfde resultaat en opstelling in volgorde/lijn AI: Gemeenschappelijke besturing OF bestuurd door de werking van het andere deel Re-engineering en machineveiligheid Pagina 27
Case 2: Vervangen besturing kraan Oude situatie: Kraan gebouwd <1995 Gebouwd volgens wetten en normen van moment Div. RI&E s aanpassingen uitgevoerd Geen functionele beschrijving aanwezig Technisch Dossier is niet aanwezig Huidige prestatie wordt geanalyseerd, inclusief belastingskarakteristieken Gebruiksaanwijzing ontbreekt Re-engineering en machineveiligheid Pagina 28
Case 2: Vervangen besturing kraan Nieuwe situatie: + = CE? Mechanisch dezelfde kraan, met nieuwe E- installatie Huidige belastings-karakteristieken overgenomen Besturing HW/SW wordt gebouwd volgens huidige stand der techniek, zodat de algemene machineveiligheid wordt verhoogd Nieuwe gebruiksaanwijzing wordt gemaakt door gebruiker Wat zegt de EU guide hierover? Re-engineering en machineveiligheid Pagina 29
Wat zegt de EU-gids hierover? 72 Nieuwe en gebruikte machines (pagina 61) De machinerichtlijn is ook van toepassing op machines die zijn gebaseerd op gebruikte machines die zo substantieel zijn omgevormd of omgebouwd dat zij kunnen worden beschouwd als nieuwe machines. De vraag doet zich voor wanneer de omvorming van een machine wordt beschouwd als de bouw van een nieuwe machine die onder de machinerichtlijn valt. Het is niet mogelijk exacte criteria aan te geven om die vraag van geval tot geval te beantwoorden. Degene die een dergelijke omgebouwde machine in de handel brengt, wordt daarom aangeraden bij twijfel de desbetreffende nationale autoriteiten te raadplegen. Re-engineering en machineveiligheid Pagina 30
Case 2: Brief aan Arbeidsinspectie Adres: Ministerie van Sociale zaken en Werkgelegenheid Directie Arbeidszaken en Werkgelegenheid T.a.v. de heer/mevrouw Directeur Postbus 90801 2509 LV DEN HAAG Brief in het Nederlands Brief met 4 vragen over CE-markering en normen Verzenddatum: 1 december 2011 Antwoorddatum: 19 december 2011 LET OP: per 1-1-2012 nieuwe naam: Directie Arbeidsomstandigheden Re-engineering en machineveiligheid Pagina 31
Case 2: Vragen aan Arbeidsinspectie 1. Is er hier sprake van een substantiële omvorming of ombouw waardoor een nieuwe machine ontstaat die CE-gemarkeerd moet worden? Antwoord van Arbeidsinspectie: JA. De huidige machine voorziet op meerdere onderwerpen niet in de eisen die in de Machinerichtlijn wel gesteld worden. Deze punten heeft u wel nodig voor de vervanging van de elektrische installatie. Er is hier dus sprake van een substantiële wijziging. U gaat immers opnieuw bepalen wat de capaciteiten zijn van deze kraan en daar uw vervanging op aanpassen. Re-engineering en machineveiligheid Pagina 32
Case 2: Vragen aan Arbeidsinspectie 2. Zo ja, wie is verantwoordelijk voor de uitvoering van het CEmarkeringsproces? Is dat de eigenaar van de kraan/machine of ons bedrijf als uitvoerder van de aanpassingen? Antwoord van Arbeidsinspectie: Dit is afhankelijk van het detail van de opdracht die is verstrekt door de eigenaar. Als de eigenaar specifiek aangeeft hoe en waarom u een en ander moet uitvoeren en u alleen maar uitvoert wat is opgedragen dan zou het kunnen zijn dat de eigenaar wordt gezien als fabrikant. Gezien de áárd en kennis van uw bedrijf acht ik het waarschijnlijk dat in dit geval u als fabrikant wordt gezien. Re-engineering en machineveiligheid Pagina 33
Case 2: Vragen aan Arbeidsinspectie 4. Mogen bij een dergelijk omvorming of ombouw de normen worden gehanteerd die geldig waren ten tijde van de nieuwbouw? Antwoord van Arbeidsinspectie: Wat er nu wordt gedaan aan de kraan moet voldoen aan de huidige stand der techniek. Immers de substantiële wijziging maakt u fabrikant op het moment van wijziging. Het is verboden te post- of te antedateren op de stukken die bij een machine worden meegeleverd door de fabrikant (Verklaring van overeenstemming, gebruiksaanwijzing, etc.) Dit impliceert dat u dus de hedendaagse richtlijnen en normen dient te hanteren. Re-engineering en machineveiligheid Pagina 34
Case 2: Vragen aan Arbeidsinspectie 3. Zo nee, kunt u dan aangeven wanneer er wel sprake zou kunnen zijn van een substantiële omvorming of ombouw van een kraan/machine? Antwoord van Arbeidsinspectie: Om een indruk te geven. Door de Arbeidsinspectie wordt de volgende aanpassingen als substantiële wijzigingen gezien: Re-engineering en machineveiligheid Pagina 35
Substantiële wijziging volgens AI! Verandering van functie van de machine, bedieningspositie Zicht Gevarenzone Schakelzone Schakelschema Interlocks Aanleg noodstopvoorziening Invloed overige besturing In- en/of uitschakelen Normen Re-engineering en machineveiligheid Pagina 36
Substantiële wijziging volgens AI! Inrichting voor personen Wijziging of toevoeging van positie van personen en de combinatie ervan Prestatieverhoging Vermogenstoename in het algemeen. Het kan hier gaan om: Elektrisch Thermo dynamisch Kinetische Energie Statische belasting Hydraulisch Re-engineering en machineveiligheid Pagina 37
Substantiële wijziging volgens AI! Veranderen dimensies (kraan verhogen, giek verlengen, 0% afwijking is slechts acceptabel) Hoogte Lengte Verankering Stabiliteit Materiaalsterkte Overbrengingen (outputsnelheid, hefbomen en krachten) Hefbomen Tandwielen Snaren Re-engineering en machineveiligheid Pagina 38
Resumé case 2 EU guide MRL ziet verandering van de functie en/of prestaties van de machines als ingrijpende aanpassing! Nederlandse AI ziet verscheidene zaken als ingrijpende aanpassing! Kortom: Bij twijfel niet inhalen! Neem schriftelijk contact op met de Directie Arbeidsomstandigheden. Re-engineering en machineveiligheid Pagina 39
Re-engineering en machineveiligheid Samenstel van machines Verschil van inzicht tussen landen! Nederland: Samenstel ook als oud en nieuw door elkaar gebruikt. Ingrijpende aanpassing: veranderd beoogd gebruik/ functie en veranderde risico s Bedank voor uw aandacht! Heeft u nog vragen? Re-engineering en machineveiligheid Pagina 40
F U S A C O N B.V. www.fusacon.nl info@fusacon.nl Pagina 41