Workshop De meerwaarde van CE markering. Van harte welkom, namens: Jasper Burgers (CarrosserieNL) & Martijn Drost (Pilz Nederland)

Transcriptie

1 Workshop De meerwaarde van CE markering Van harte welkom, namens: Jasper Burgers (CarrosserieNL) & Martijn Drost (Pilz Nederland)

2 Programma 16:00 Opening door Cintec 16:05 Pilz Nederland, Martijn Drost * CE markering voor beginners * Tips en tricks 17:00 Chinees buffet 18:00 Pilz / Cintec Discussie ronde tafel * Wat valt wel of niet onder CE markering? * Praktische voorbeelden uit de carrosseriebouw 18:30 Cintec, Jasper Burgers * Hoe verder? 19:00 Afsluiting met drankje

3 Machines In de carrosseriebouw Martijn Drost Manager Consultancy & Trainingen Pilz Nederland

4 Een van de belangrijkste Pilz producten 4

5 Een van 4 Pilz Pijlers, trainingen 5

6 Met dank aan ABO Broodsnijmachines, Leek Eagle Simrax, Kerkrade Voor het gebruik van de beelden 6

7 Herkenbaar? Waar moet u starten? 7

8 Starten 8

9 Het Begin CE & Machines 9

10 Waarom CE voor u? De Applicatie, voorbeeld (1/2) 10

11 Waarom CE voor u? De Applicatie, voorbeeld (2/2) 11

12 CE-markering Draaiboek Draaiboek De applicatie: Robothandeling Even voorstellen CE-markering: Basis Voordeel? Definities Wat brengt CE-markering u? Het proces Van 6 naar 10 Welke stap wanneer De stappen 12

13 CE-markering Spreker Martijn Drost Manager Pilz Consultancy & Trainingen Specialisaties: Begeleiding CE-markering, veiligheidsconcepten en besturingen, faalkansrekenen, pragmatische aanpak veiligheid en werkbaarheid Redactie CE-uitspraken.eu Adviseur normcommissies: Elektrische en machineveiligheid (NC ), Bruggen (NEN 6787, besturingsspecialist) 13

14 Stellingen CE Markering waardig? 14

15 CE echt overal? MID 2004/22/EG Foto: Martijn Drost, Veenendaal 15

16 Basis: CE is (1/3): CE-Markering staat voor Conformité Européenne 1. Eigenverklaring van de fabrikant waarmee deze aangeeft dat een veilig product is* 2. Vrij verhandelbaar binnen EER * Let op: Bijlage IV machine 16

17 CE is (2/3): CE-Markering Middels het aanbrengen van een CE-markering geeft de fabrikant aan dat: aan alle essentiële vereisten op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu zijn voldaan De fabrikant is ten alle tijde aansprakelijk 17

18 CE is (3/3): CE-Markering Tenslotte: Zeker geen China Export Geen waarde voor kwaliteit 18

19 Wat levert het op? 19

20 Wat levert het u op? Ontwerpproces (1/3) 20

21 Wat levert het u op? Gedrag (2/3) 21

22 Wat levert het u op? (3/3) Gestructueerd en gedocumenteerd ontwerpproces Bewijslast (omgekeerd) Snelle start volgende machine (tijd) Vrije handel binnen de EER Export buiten EER ( CE by the book ) Relatief concrete eisen: Bijlage I, Machinerichtlijn Een veilige machine, een prettige werkomgeving Sturen in het gedrag van een bedienaar Tevreden klant (Arbobesluit artikel 7.2, ingebruikname toetsing) Geen RAPEX vermelding door SZW Tijd over voor andere bezigheden 22

23 CE = Altijd veilig?! (1/3) Staat er CE op de machine, dan kan ik erop vertrouwen dat deze veilig is!? Nee, niet als proffesionele gebruiker* Uitspraak: Den Bosch zaak Werkgever SZW, Arbobesluit artikel Sealamchine voorzien van CE onvoldoende beveiligd waardoor ongeval heeft plaats gevonden 23

24 CE = Altijd veilig?! (2/3) 24

25 CE = Altijd veilig?! (3/3) Stelling VI: En nu?! Is nu niets meer veilig.? Denk aan de onderzoeksplicht (Arbobesluit, artikel 7.2) Markttoezicht neemt toe Verordening 765/2008/EG U kunt zelf ook melden: 25

26 Inspectie SZW Toezicht (meerdere markten) Wanneer veilig voor SZW? Als leverancier het volgende kan aantonen Technisch Dossier (met producteisen) Verklaring van overeenstemming (VVO) Gebruikersaanwijzing aanwezig (Taal van land van gebruik) Aangebrachte CE-markering Maatregelen zijn Brief, waarschuwing, beproeven, boete (10% productomzet, maximum ,-) 26

27 27

28 Definitie - Richtlijn vs Norm (1/6) Noodstop: Welke kleur moet de noodstop zijn? Machinerichtijn 2006/42/EG Bijlage 1, artikel De inrichting moet: duidelijk herkenbare, goed zichtbare en snel bereikbare bedieningsorganen hebben Arbeidsmiddelenrichtlijn 2009/104/EG: Minimumvoorschriften 2.4 Indien dit nodig is met het oog op de gevaren van het arbeidsmiddel en de normale uitschakeltijd, moet een arbeidsmiddel voorzien zijn van een noodstopinrichting. ISO 13850: 28

29 Definities - Fabrikant (2/6) Wie is de Fabrikant? Artikel 2 lid i Machinerichtlijn (2006/42/EG) elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die een onder deze richtlijn vallende machine of niet voltooide machine ontwerpt en/of produceert, en die verantwoordelijk is voor de overeenstemming van deze machine of niet voltooide machine met deze richtlijn teneinde haar onder zijn eigen naam of merk of voor eigen gebruik in de handel te brengen of voor eigen gebruik. Bij gebreke van een fabrikant die aan deze definitie voldoet, wordt elke natuurlijke of rechtspersoon die een onder deze richtlijn vallende machine of niet voltooide machine in de handel brengt of in bedrijf stelt, als fabrikant beschouwd. 29

30 Definities - Handel (3/6) Wat is in de handel brengen? Artikel 2 lid h Machinerichtlijn (2006/42/EG) het voor het eerst tegen vergoeding of gratis in de Gemeenschap ter beschikking stellen van een machine of niet voltooide machine met het oog op de distributie of het gebruik ervan; 30

31 Definities - Inbedrijfstellen (4/6) Wat is in bedrijf stellen? Artikel 2 lid k Machinerichtlijn (2006/42/EG) eerste gebruik in de Gemeenschap van een onder deze richtlijn vallende machine overeenkomstig het gebruiksdoel; 31

32 Definities - Machine (5/6) Wat is een machine? Artikel 2a lid 1 Machinerichtlijn (2006/42/EG) een samenstel, voorzien van of bestemd om te worden voorzien van een aandrijfsysteem maar niet op basis van rechtstreeks gebruikte menselijke of dierlijke spierkracht, van onderling verbonden onderdelen of componenten waarvan er ten minste één kan bewegen, en die samengevoegd worden voor een bepaalde toepassing; Onderdelen die een samenstelling vormen tot één machine 32 Foliewikkelaar (automatisch) met draaiende tafel

33 Definities - Niet voltooide machine (6/6) (8/9) Wat is een niet voltooide machine? Artikel 2g Machinerichtlijn (2006/42/EG) een samenstel, dat bijna een machine vormt, maar dat niet zelfstandig een bepaalde toepassing kan realiseren. Een aandrijfsysteem Is een niet voltooide machine. Een niet voltooide machine is slechts bedoeld om te worden ingebouwd in of te worden samengebouwd met een of meer andere machines of andere niet voltooide machine(s) of uitrusting, tot een machine waarop deze richtlijn van toepassing is; Een onderdeel wat moet worden samengebouwd 33

34 Definities - Ook een machine (1/3)? 34

35 Definities - Ook een machine (2/3)? 35

36 Definities - Ook een machine (3/3)? 36

37 Waardig5/6) 37

38 Waardig Stelling: CE is een kwestie van een sticker.. Was het maar zo makkelijk Als het zo zou zijn zouden we waarschijnlijk meer meldingen op RAPEX hebben 38

39 Waardig? 39

40 Waardig Kern CE Traject Artikel 5 (Machinerichtlijn) geeft kern van CE-traject aan: A. Verifiëren aan: Essentiële gezondheids- en veiligheidseisen (Bijlage I) en uitvoeren risicoanalyse! B. Beschikbaar stellen van: Technisch dossier (Bijlage VII, deel A) C. Gebruiksaanwijzing opstellen (Bijlage I, artikel 1.7.4) D. Controle Gevaarlijke machine, inschakelen NOBO (Artikel 12, controle lijst Bijlage IV) E. EG-verklaring van overeenstemming (Bijlage II, deel 1A) F. CE-markering aanbrengen (Artikel 16) 40

41 Waardig Oplevering Onderdeel van de oplevering aan de klant: Machine met CE-markering Verklaring van overeenstemming Gebruiksaanwijzing inc. Schema s nodig voor onderhoud Het Technisch Dossier is de bewijslast van de fabrikant 41

42 Waardig Van 6 naar 10 stappen Stap 4: Risico-analyse i.c.m. stap 5 Let op: Risicoanalyse = Basis voor ontwerp 42

43 Stappen 43

44 Wanneer welke stap 44

45 Globale Levenscyclus Concept Ontwikkeling Realisatie Gebruik Technische Levenscyclus Specificatie- Proces Eisenanalyse- Proces Functioneel Ontwerp Architectuur- ontwerp- Proces Technisch Ontwerp Invoering- Proces Module Bouw Uitvoering Integratie- Proces Ontwikkelfase CE-Markering [Machinerichtlijn - Fabrikant] Verificatie- Proces Factory Acceptance Test Overgangs- Proces Validatie- Proces Site Acceptance Test Veiligheids evenscyclus Veiligheidsplan [Safetyplan] Veiligheidsplan [Safetyplan] Definitie Definitie Verificatie Validatie Concept Vaststellen Richtlijnen Vastellen Keuring [NoBo] Selectie Eisen Richtlijn [Bijlage I] Eisen Richtlijn [Bijlage I] Eisen Richtlijn [Bijlage I] Verificatie Volgorde van opvolgen Selectie Normen Potentiële Gevaren Risicoanalyse Normen Risicoanalyse Globaal Reducerende Maatregelen Opzet Risicoanalyse Reducerende Maatregelen Risicoanalyse Controle Reducerende Maatregelen Controle Normen Verificatie Risicoanalyse Verificatie Reducerende Maatregelen Verificatie Gebruiksaanwijzing Gebruiksaanwijzing Technisch Dossier Samenstellen Technisch Dossier Samenstellen Afronding Technisch Dossier Samenstellen Verklaring van Overeenstemming Keuring [NoBo] CE-Markering 45

46 Proces output: TD Technisch Dossier, wanneer maak je dat? Bij de eerste pennestreken op papier Alle informatie die relevant is voor veiligheid gaat in het Technisch Dossier Het doel van het technische dossier is om fabrikanten in de gelegenheid te stellen aan te tonen dat de machine voldoet aan de relevante essentiële veiligheids- en gezondheidseisen. Gids voor toepassing van de machinerichtlijn, artikel

47 De output: 47

48 De case 48

49 De case Robot Traverse 49

50 Stap 1 Definiëren machine Fase: Omschrijving: Inhoud: Input: Wat gaan we maken? Verwerking: Output Opstellen van een omschrijving wat het product gaat doen Concrete omschrijving van het product Algemene omschrijving Bedoeld gebruik Voorzienbaar verkeerd gebruik Gebruiksgrenzen Ruimtelijke grenzen Tijdgrenzen Let op: Technisch inhoudelijk hoeft het niet concreet Alle informatie gaat in het Technisch Dossier Bedoeld gebruik en voorzienbaar verkeerd gebruik vormen informatie voor gebruiksaanwijzing 50

51 Stap 2 Relevante richtlijnen Fase: Omschrijving: Inhoud: Input: Concrete omschrijving machine 51 Verwerking: Output Controle richtlijnen Richtlijnen e/policies/single-marketgoods/cemarking/profession als/manufacturers/directives/ index_en.htm Overzicht van toepassing zijnde richtlijnen (juridisch) 1. Controleer de titel van de richtlijn (globaal) 2. Controleer op definitie van mogelijke richtlijn 3. Controleer of de machine in Bijlage IV van de richtlijn voorkomt, zo ja schakel een notified body in Als punt 3 ja is: Inschakelen notified body Lijst met richtlijnen voor op V.V.O. Nobo roach/nando/index.cfm?fuseaction=di rective.notifiedbody&dir_id=131881

52 Richtlijnen aanvullend Machine, dus Laagspanning? Laagspanningsrichtijn 2006/95/EG Artikel 1 Laagspanning dus EMC? Artikel 1 lid b en c 52

53 Stap 3 Toetsing relevante eisen Fase: Omschrijving: Inhoud: Input: Essentiele Eisen van de richtlijn(en) Opmerking: Focus bij een machine met name op de Machinerichtlijn Complete lijst met eisen vanuit Bijlage I, hoofdstuk 1, overige eisen niet van toepassing? Verwerking: Output Controle welke eisen van toepassing zijn op het ontwerp Lijst met van toepassing zijnde eisen en mogelijke oplossing Afvinklijst van bijlage I - Sla informatie m.b.t. ontwerp en keuze op in de lijst Deels voorontwerp is hierin gevalideerd aan Bijlage I 53

54 Stap 4 & 5 Risicobeoordeling De risicoanalyse gaat samen met fase 5, van toepassing zijnde normen Fase: Omschrijving: Inhoud: Input: Productdefinitie vanuit fase 1 Fase 3: Essentiele eisen lijst Fase 5: C-norm Verwerking: Toets de norm op het ontwerp Uitvoeren risicoanalyse 1. Identificatie van gevaren 2. Inschatting risico s 3. Evaluatie en maatregelen Zoek een specifieke C-norm! Anders terugvallen op A/B normen Gebruik ISO voor het uitvoeren van het proces risicoanalyse Door gebruik te maken van de grenzen vanuit fase 1 kan direct worden gestart met de risico s 54 Output Risico s in kaart Mogelijke oplossingen in kaart Restrisico s in kaart Lijst met van toepassing zijnde normen Restrisico s afdekken in gebruiksaanwijzing Lijst met normen voor op V.V.O.

55 Stap 4 & 5 Normen: Specifieke normen voor gebruik bij machines NEN: ADV 9 (helaas van 2012) Lijst met geharmoniseerde normen: 55

56 Stap 6 & 7 Reducerende maatregelen (opstellen & realiseren) Fase: Omschrijving: Inhoud: Input: Risicoanalyse en normen Analyse of maatregelen geen mogelijk nieuw risico vormen Verwerking: Output Controleer of de maatregelen geen mogelijk nieuw risico vormen Voer de maatregelen uit op de machine Gevalideerde maatregelen Documenteer de genomen maatregelen in het technisch dossier en koppel deze aan de essentiele eisen 56

57 Stap 8 Technisch Dossier samenstellen Deze stap is in feite al in de voorgaande stappen gedaan, echter kunnen pas na afronding van stap 9 en 10 deze stap worden voldaan Fase: Omschrijving: Inhoud: Input: Verwerking: Alle documentatie vanuit de voorgaande fasen Controle of alle informatie voorhanden is Controleer Bijlage VII voor de inhoud van het Technisch Dossier -V.V.O ontbreekt (stap 10) -Gebruiksaanwijzing ontbreekt (stap 9) Output Bewijslast is compleet Na toevoegen van GA en VVO aanbieden ter toetsing aan NoBo als dit noodzakelijk is 57

58 Stap 9 Gebruiksaanwijzing samenstellen Fase: Omschrijving: Inhoud: Input: Verwerking: Output Informatie uit alle voorgaande fasen Zie Bijlage I, voor eisen aan GA Gebruiksaanwijzing bij machine Let op de taal van het land van gebruik (stel desgewenst meerdere talen op) 58

59 Stap 10 Conformiteitsverklaring samenstellen & Aanbrengen CE-markering Fase: Omschrijving: Inhoud: Input: Verwerking: Output Lijst met: Richtlijnen / Normen / Specificaties Opstellen verklaring van overeenstemming volgens bijlage IIA / IIB Typeplaat ontwerpen volgens bijlage I Verklaring van overeenstemming Typeplaat CE-gemarkeerde machine 59

60 Oplevering Fase: Omschrijving: Inhoud: Input: CE-Gemarkeerde machine & Technisch Dossier Verwerking: Oplevering aan klant Levering bestaande uit: Machine met CE-markering Verklaring van overeenstemming Gebruiksaanwijzing Output Opslag Technisch Dossier voor ten minste 10 jaar 60

61 Einde 61

62 Discussie Machines & Carrosserie Enkele voorbeelden

63 Discussie 63

64 Discussie Laadklep 64

65 Discussie Laadbrug 65

66 Discussie Verkoopwagen, handmatig uitschuiven 66

67 67

68 CE markering in het kort Valt product onder CE markering? Vaststellen en toetsen van de richtlijnen/normen Risico analyse Risico reducerende maatregelen, van ontwerp tot uitvoering Gebruiksaanwijzing en 2A/2B verklaring Technisch dossier samenstellen

69 Wat levert CE markering op Wettelijke verplichting zonder controle vooraf Een veilige machine / carrosserie Omgekeerde bewijslast als fabrikant bij ongeval Professionele uitstraling Tevreden gebruikers Commerciële mogelijkheden zoals: verplichte inspecties / onderhoudscontracten vervallen van garanties

70 Wat kost CE markering TIJD ENERGIE GELD Alles zelf doen: van engineering tot aflevering Alles uitbesteden Basis: verdieping kennis CE markering Maximale boete bij ontbreken CE markering bij ongeval UITDAGING : hoge kosten ontwikkelen CE in relatie tot productwaarde en/of seriegrootte

71 Waar kunnen wij u verder helpen? Aanbod CINTEC Op basis van door de leden aan te geven productgroepen of combinaties van reeds CE gemarkeerde producten: Cursus bestaande uit 2 tot 4 bijeenkomsten. Werkgroepjes op basis van productgroep en combinatie van CE gemarkeerde producten. Theorie risico inventarisatie en risico beoordeling centraal en daarna praktische toepassing op eigen productgroep / combinatie van CE gemarkeerde producten. Theorie inzake opzet en inhoud gebruikershandleiding centraal en daarna praktische toepassing op eigen productgroep / combinatie van CE gemarkeerde producten. Scherpe prijsstelling deelnemers Deskundige begeleiding tijdens de bijeenkomsten en tussen de bijeenkomsten door. Resultaat basis handleiding gereed voor de productgroep gereed en beschikbaar voor toekomstige deelnemers (mits ze basiscursus CE markering volgen) Voldoende handvatten voor deelnemers om daarna zelf producten CE te markeren.