Safety Event 14 mei 2019

Transcriptie

1 Safety Event 14 mei 2019 Learnshop 2: Aanschaf van machines in projecten FUSACON B.V. Functional Safety Consultants Nederland ing. Nick de With, Senior Safety Consultant Lid NEC44, NVVK, WESP Gecertificeerd als: TÜV Functional Safety Engineer Siemens Functional Safety Professional 2019 FUSACON B.V. - Page 1

2 Activiteiten FUSACON B.V FUSACON B.V. - Page 2

3 Aanschaf van machines Ik zet altijd volgende eis in de inkoopspecificatie: De geleverde machine dient aan ALLE geldende nationale wet- en regelgeving te voldoen. Gedachten van sommige inkopers over CE en veiligheid..! 2019 FUSACON B.V. - Page 3

4 Aanschaf van machines CAUTION: This machine has no brain use your own! Gedachten van sommige machineverkopers over CE en veiligheid..! 2019 FUSACON B.V. - Page 4

5 Mijn stelling voor deze learnshop Inkoop van veilige machines is meer dan vragen om een CE-markering! Een werkgever kan én mag wettelijk niet vertrouwen op de CE-markering van de ingekochte machine!!!

6 Onderwerpen learnshop Learnshop kent de volgende blokken: 1. CE en IIB of NOT IIB? 2. Welke problemen bij inkoop van machines? 3. Hoe kun je een kat in de zak voorkomen? 4. Wettelijk eisen bij eerste inbedrijfstelling machines? Inclusief een aantal stellingen EENS ONEENS 2019 FUSACON B.V. - Page 6

7 BLOK 1: CE, IIB or NOT IIB Onderwerpen: EU Richtlijnen versus EN normen. Wanneer is iets een voltooide machine? Wanneer is iets een niet voltooide machine. Even uw kennis checken in het kader van. When a (wo)man s education is finished, (s)he is finished. E.E. Filene 2019 FUSACON B.V. - Page 7

8 Stelling status EU Richtlijnen? Even een stelling: De Machinerichtlijn is geen wet, maar kan worden gezien als doelvoorschrift voor de bouw van een veilige machine. EENS ONEENS 2019 FUSACON B.V. - Page 8

9 Stelling status EU Richtlijnen? Even een stelling: De Machinerichtlijn is geen wet, maar kan worden gezien als doelvoorschrift voor de bouw van een veilige machine. ONEENS Machinerichtlijn 2006/42/EG (NL in Warenwetbesluit Machines) (Nieuwe machines en productielijnen + substantieel gewijzigde machines!) Wettelijk verplicht: Warenwetbesluit Machines Bijlage 1; de fundamentele veiligheids- en gezondheidseisen FUSACON B.V. - Page 9

10 Stelling status EN normen? Even een stelling: Een fabrikant is verplicht de geldende NEN-EN norm(en) voor zijn nieuwe machine toe te passen. EENS ONEENS 2019 FUSACON B.V. - Page 10

11 Stelling status EN normen? Even een stelling: Een fabrikant is verplicht de geldende NEN-EN norm(en) voor zijn nieuwe machine toe te passen. Het gebruik van geharmoniseerde Europese normen is niet verplicht omdat men wil voorkomen dat de voortschrijding van de techniek wordt geblokkeerd. Geen normen maak dan aantoonbaar (voor rechter) dat eenzelfde veiligheidsniveau als in de geharmoniseerde norm wordt gehaald! ONEENS 2019 FUSACON B.V. - Page 11

12 Ken uw definities IIA of IIB? IIB or not IIB, that s the question Wat wordt er door de fabrikant geleverd?! EG-Verklaring van overeenstemming (IIA): voltooide machine Of Inbouwverklaring (IIB): niet-voltooide machine (dan zelf nog CE aanbrengen!) 2019 FUSACON B.V. - Page 12

13 Definitie IIA machine a1 t/m a3) Machine (voltooid), wordt geleverd met een EG-Verklaring van overeenstemming (IIA) een samenstel, voorzien van of bestemd om te worden voorzien van een aandrijfsysteem maar niet op basis van rechtstreeks gebruikte menselijke of dierlijke spierkracht, van onderling verbonden onderdelen of componenten waarvan er ten minste één kan bewegen, en die samengevoegd worden voor een bepaalde toepassing FUSACON B.V. - Page 13

14 Definitie bepaalde toepassing Wat is voor een bepaalde toepassing? Typische machinetoepassingen zijn bijvoorbeeld de verwerking, behandeling of verpakking van materialen of de verplaatsing van materialen, voorwerpen of personen. Bron: GIDS VOOR TOEPASSING VAN MACHINERICHTLIJN 2006/42/EC. Sinds juli 2017: New English version too! 2019 FUSACON B.V. - Page 14

15 Definitie Samenstel van machines IIA+IIA+IIA = nieuwe IIA! IIA+IIB+IIA = nieuwe IIA! a4) samenstel van machines samenstellen van twee of meerdere voltooide machines (IIA) en/of niet voltooide machines (IIB) die, teneinde tot hetzelfde resultaat te komen, zodanig zijn opgesteld en worden bestuurd dat zij als één geheel functioneren. Robot en transportsystemen IIA verklaring 2019 FUSACON B.V. - Page 15

16 Definitie IIB machine g) Niet voltooide machine, wordt geleverd met een inbouwverklaring (IIB) een samenstel dat bijna een machine vormt maar dat niet zelfstandig een bepaalde toepassing kan realiseren. Een aandrijfsysteem is een niet voltooide machine. Een niet voltooide machine is slechts bedoeld om te worden ingebouwd in of te worden samengebouwd met een of meer andere machines of andere niet voltooide machine(s) of uitrusting, tot een machine waarop deze richtlijn van toepassing is FUSACON B.V. - Page 16

17 Stelling machine IIB of IIA? Even een stelling: Een waterpomp zonder motor is een niet voltooide machine. EENS ONEENS 2019 FUSACON B.V. - Page 17

18 Stelling machine IIB of IIA? Even een stelling: Een waterpomp zonder motor is een niet voltooide machine. ONEENS a2) machine zonder aandrijving een samenstel als bedoeld onder (a1) waaraan slechts de componenten voor de montage op de plaats van gebruik of voor de aansluiting op kracht of aandrijfbronnen ontbreken. Pomphuis. EG-Verklaring van overeenstemming (IIA) FUSACON B.V. - Page 18

19 Stelling machine IIB of IIA? Even een stelling: Een fabrikant levert een pallet onstapelaar voor inbouw in een productielijn. De machine is nog niet beveiligd met afschermingen en beveiligingen. Dit gaat de integrator van de lijn doen. EENS ONEENS De fabrikant ziet dit als een niet voltooide machine en levert een inbouwverklaring (IIB) FUSACON B.V. - Page 19

20 Stelling machine IIB of IIA? De guide zegt: NEE, dit is een voltooide machines! ONEENS Gids item 46 Niet voltooide machines zegt: Machines die op zich de bepaalde toepassing ervan kunnen uitvoeren, maar alleen de benodigde beveiligingsmiddelen of veiligheidscomponenten missen, worden niet beschouwd als niet voltooide machines. DUS: CE-markeren en levering met EG-VVO (IIA)! 2019 FUSACON B.V. - Page 20

21 Stelling machine IIB of IIA? Even een stelling: Een fabrikant levert een losse hydraulische cilinder aan een fabrikant van een sluis. Alleen door aansluiten van hydrauliek aggregaat kan de cilinder bewegen. EENS ONEENS De fabrikant ziet dit als een niet voltooide machine en levert een Inbouwverklaring (IIB) FUSACON B.V. - Page 21

22 Stelling machine IIB of IIA? Is een hydraulische cilinder een voltooide machine? De guide zegt: NEE, dit is een machine component.! DUS: Geen IIA en ook geen IIB! ONEENS Argumentatie: De machinerichtlijn is als zodanig niet van toepassing op afzonderlijke machinecomponenten zoals afdichtingen, kogellagers, schijven, elastische koppelingen, magneetkleppen, hydraulische cilinders, en transmissie-kasten met flensverbinding, die geen bepaalde toepassing hebben en die bestemd zijn om deel uit te maken van een machine FUSACON B.V. - Page 22

23 BLOK 2: Problemen bij inkoop Onderwerpen: De inhoud van machine inkoopspecificatie. Kennis van CE-vereisten bij de inkoper. CE- en normkennis bij machinebouwer FUSACON B.V. - Page 23

24 Inkoopspecificatie machine Inkoopspecificatie uit de praktijk: De machine moet voldoen aan ALLE geldende nationale wetgeving en normen. Probleem: Oplossing: Opgave juiste EU-Richtlijnen. Opgave geldende Europese C-normen. (machinespecifiek) Opgave geldende Europese A- en B-normen. (algemeen) Opgave scheiding noodstop en beschermende stop. Werkschakelaars zwart-grijs. Leg de EU-Richtlijnen vast. Eis dat wordt voldaan aan de geldende C-norm(en). Eis dat wordt voldaan aan de belangrijkste A- en B-normen. Leg duidelijk vast welke specifieke veiligheidsoplossingen gewenst zijn FUSACON B.V. - Page 24

25 Kennis CE-vereisten bij inkoper Kennisniveau van (sommige) inkopers in de praktijk: Een machine met CE is gekeurd door een externe partij en voldoet dus aan de geldende wetten en normen. Probleem: In NEVI 1 en NEVI 2 weinig aandacht voor EU-Richtlijnen. Machine met CE is altijd gekeurd door een externe partij. Alleen de bedieningsinstructies moeten in het Nederlands. Normen zijn niet verplicht. Oplossing: Geef inkopers additionele training CE van machines. Een inkoper/bedrijf dient een CE machine zelf te controleren. Eis dat de volledige gebruiksaanwijzing is opgesteld in de NL-taal. Eis dat wordt voldaan aan de geldende C-norm(en) en de belangrijkste A- en B-normen FUSACON B.V. - Page 25

26 CE- en normkennis machinebouwer Kennisniveau van (sommige) engineers in de praktijk: Middels onze Fine&Kinney risicobeoordeling bepalen wij als fabrikant zelf of de machine voldoende veilig is.. Probleem: De Machinerichtijn is geen wet, maar een hulpmiddel. De uitkomst van de F&K risicobeoordeling bepaalt of er reductie plaatsvindt. Toepassing normen is niet verplicht (normen zijn geen wet), dus je kan altijd je eigen oplossingen toepassen. Oplossing: Geef medewerkers bij binnenkomst additionele training CE van machines. De noodzaak van risicoreductie wordt bepaald door MRL Bijlage I, A/B/C-normen en als laatste de risicobeoordeling. MRL eist toepassing stand der techniek vastgelegd in de ENnormen FUSACON B.V. - Page 26

27 BLOK 3: Kat in de zak voorkomen Onderwerpen Stappen aankoop machine. CE en de correctheid van de EG-VVO. De juiste CE aandachtspunten bij een FAT. Een SAT meer body geven met CE analyse FUSACON B.V. - Page 27

28 Processtappen aankoop machine Stappen aankoop machine: 1. Opstellen technische specificatie. 2. Leveranciers zoeken en specificatie doorspreken. 3. Leveranciers doen aanbieding. 4. Selectie van de machine en leverancier. 5. Verstrekken opdracht. 6. Conceptontwerp machine. 7. Detailontwerp machine. 8. Bouw machine bij fabrikant. 9. Factory Acceptance Test (FAT). 10. In bedrijfstelling van machine bij klant. 11. Site Acceptance Test (SAT). 12. Gebruik machine door klant FUSACON B.V. - Page 28

29 Stelling: Wat is het beste moment? Even een stelling: Een koper kan het beste de CE-waardigheid en normveiligheid van de nieuwe machine controleren tijdens de SAT. EENS ONEENS 2019 FUSACON B.V. - Page 29

30 Stelling: Wat is het beste moment? Even een stelling: Een koper kan het beste de CE-waardigheid en normveiligheid van de nieuwe machine controleren tijdens de SAT. ONEENS TIP van een engineer machinefabrikant: Onze directeur raakt het meest verhit als de machine niet door de FAT komt en niet op transport kan FUSACON B.V. - Page 30

31 Processtappen aankoop machine Stappen aankoop machine: 1. Opstellen technische specificatie. 2. Leveranciers zoeken en specificatie doorspreken. 3. Leveranciers doen aanbieding. 4. Selectie van de machine en leverancier. 5. Verstrekken opdracht. 6. Conceptontwerp machine. 7. Detailontwerp machine. 8. Bouw machine bij fabrikant. 9. Factory Acceptance Test (FAT). 10. In bedrijfstelling van machine bij klant. 11. Site Acceptance Test (SAT). 12. Gebruik machine door klant FUSACON B.V. - Page 31

32 Belang van correcte EG-Verklaring Artikel in PDF ontvangen: Stuur naar 2019 FUSACON B.V. - Page 32

33 Verplichte inhoud EG-VVO Inhoud EG-Verklaring van overeenstemming: KOP-tekst. Naam/ adres fabrikant. Naam/ adres gevolmachtigde (als fabrikant buiten EU). Naam/ adres samensteller Technisch Dossier. Beschrijving/ identificatie/ functie van de machine. Relevante EU Richtlijnen (nummer OJ). Geharmoniseerde EN-normen (jaartal!). Nationale technische normen/ specificaties (jaartal!). Bijlage IV machine: gegevens NOBO + nummer. Plaats/ datum ondertekening. Handtekening en identiteit van ondertekenaar FUSACON B.V. - Page 33

34 Oefening controle EG-VVO 2019 FUSACON B.V. - Page 34

35 Oefening controle EG-VVO EC-DECLARATION OF CONFORMITY (Conform appendix II A of the Machinery Directive) WITH LOGISTIC SYSTEMS Postbus AS Hagestein Nederland Hereby declares that the : Machine : Depalletiser (2x), Pneumatic pallet unload unit Ordernr. : Year of manufacture : 03/2010 Conforms the Machinery Directive (98/37/EEC); Conforms the following EG-directives : 73/23/EEG (Low Voltage Directive), 89/336/EEG (EMC-Directive); Conforms the following European Standards : EN 292-1, EN 292-2, EN 294, EN 349, EN 418, EN ; Conforms the following national technical Standards and specifications : pren 619, pren 953. Hagestein, Date: March 20, FUSACON B.V. - Page 35

36 Handige checklist EG-VVO Formulier in Word ontvangen: Stuur naar 2019 FUSACON B.V. - Page 36

37 Uitkomst: EG-VVO voldoet niet! 2019 FUSACON B.V. - Page 37

38 Inkoop met FAsT en SAceT Met FAsT en SAceT: Koopt u nooit meer een kat in de zak!!! 2019 FUSACON B.V. - Page 38

39 Inkopen van machines: FAsT Factory Acceptance Safety Test Ga goed voorbereid te werk: 1. Over welke safety aspecten wilt u vragen gaan stellen? 2. Welke lijst met benodigdheden kunt u eventueel als handvat hiervoor gebruiken? 3. Welke zaken zijn voor u belangrijk als u de machine in een lijn gaat koppelen? 2019 FUSACON B.V. - Page 39

40 Inkopen van machines: FAsT Factory Acceptance Safety Test Belangrijke onderwerpen: Vraag om een overzicht van de gebruikte geharmoniseerde normen en eventuele afwijkingen op deze normen. Vraag om overzicht risicoreducerende maatregelen (met risico-niveau s: PL en/of SIL,de verificatie en validatie en een overzicht van de restrisico s FUSACON B.V. - Page 40

41 Inkopen van machines: FAsT Factory Acceptance Safety Test Belangrijke onderwerpen: Vraag om inzage in de gebruiksaanwijzing Beoordeel gebruiksaanwijzing op veiligheid in de diverse bedrijfsmodi: Normaal bedrijf. Onderhoud. Storing zoeken en afstellen. Overzicht benodigde tools en PBM s FUSACON B.V. - Page 41

42 Inkopen van machines: SAceT Site Acceptance CE Test Vraag machinebouwer voorafgaand aan de koop: Is uw machine echt veilig en in overeenstemming met de fundamentele eisen v.d. Machinerichtlijn? Heeft uw bedrijf een risicobeoordeling volgens de Europese norm EN-ISO uitgevoerd en vervolgens de risico s adequaat gereduceerd? Heeft uw bedrijf een Technisch Dossier van de machine opgesteld? 2019 FUSACON B.V. - Page 42

43 Inkopen van machines: SAceT Site Acceptance CE Test Oke, dan heeft u er vast geen probleem mee dat: Een onafhankelijk CE -adviesbureau de machine on-site op Conformité Européenne controleert. Controle machine op MRL-eisen en de door uw bedrijf gehanteerde B- en C-normen. Tip: Probeer het aantal dagen in te schatten en vooraf een bedrag vast te leggen FUSACON B.V. - Page 43

44 Inkopen van machines: SAceT Site Acceptance CE Test Spreek af dat 25% pas na goedkeuring wordt betaald! Machine in overeenstemming met Bijlage I MRL: kosten SAceT voor rekening eindgebruiker (uzelf). Anders kan machinebouwer fouten/ onvolkomenheden op zijn eigen kosten herstellen EN ook de kosten CE Adviesbureau betalen FUSACON B.V. - Page 44

45 BLOK 4: Wet eisen inbedrijfstelling Onderwerpen: Inkoop van machine met CE biedt geen garantie op aansprakelijkheid voor boetes en letstelschade. Wat zijn de algemene verplichtingen van de Arbeidsmiddelenrichtlijn. Vereiste controle voor inbedrijfstelling door werkgever FUSACON B.V. - Page 45

46 Kopen met CE geen garantie. Kopen met CE biedt geen garantie: CE in 95% van de gevallen zelf-certificatie!! Blauwe ogen fabrikant, (soms) niet te vertrouwen Controle CE door werkgever voor de inbedrijfstelling is een must EN zelfs wettelijk verplicht!! Een voorbeeld...?! 2019 FUSACON B.V. - Page 46

47 Praktijkcase CE-gemarkeerde machine Raad van State, Afdeling Bestuursrechtspraak Uitspraak van 2 oktober 2013 De feiten: Boete van I-SZW voor werkgever van 8.100,00. 8 juli 2011 arbeidsongeval met sealmachine. Een werknemer wilde met behulp van een zogenoemde sealmachine enkele broodjes verpakken en werd bij het strak trekken van de folie geraakt door het mes van de machine. Blijvend letsel middelvinger linkerhand, behandeling in ziekenhuis. Bron: website Wet- en regelgeving Machineveiligheid FUSACON B.V. - Page 47

48 Praktijkcase CE-gemarkeerde machine Bevindingen inspecteur Inspectie SZW: Afscherming machine niet toereikend, lengte aan voorkant onvoldoende. Geen afscherming aan linkerzijde van machine. Uitspraak Rechtbank: Machine had CE-markering en een EG-verklaring van overeenstemming en een gebruiksaanwijzing. Machine is gebruikt volgens gebruiksaanwijzing. Echter, werkgever heeft niet voldaan aan algemene zorg- en onderzoeksverplichting* met betrekking tot de machine. Conclusie: De boete van I-SZW is terecht opgelegd. * Hierover volgt later meer aan het einde van deze learnshop. Wet- en regelgeving Machineveiligheid FUSACON B.V. - Page 48

49 Arbeidsmiddelenrichtlijn art. 3 Algemene verplichtingen De werkgever neemt de nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat arbeidsmiddelen die in de onderneming of de inrichting ter beschikking van de werknemers worden gesteld, geschikt zijn voor het uit te voeren werk of daartoe behoorlijk zijn aangepast, zodat de veiligheid en de gezondheid van de werknemers tijdens het gebruik van deze arbeidsmiddelen kunnen worden gewaarborgd. LET OP: Europese Richtlijn Arbeidsmiddelen opgenomen in Arbeidsomstandighedenwet: Arbobesluit Hoofdstuk 7, dus: WET! Wet- en regelgeving Machineveiligheid FUSACON B.V. - Page 49

50 Arbeidsmiddelenrichtlijn artikel 4 Na moet de werkgever, onverminderd artikel 3, controleren of het arbeidsmiddel voldoet: 4 i) aan de bepalingen van alle communautaire richtlijnen die ter zake van toepassing zijn; 4 ii) aan de minimumvoorschriften van bijlage I voor zover andere communautaire richtlijnen niet of slechts ten dele van toepassing zijn; (Red. Sociale richtlijnen) Wat betekent punt 4 i) nu voor een werkgever?! Wet- en regelgeving Machineveiligheid FUSACON B.V. - Page 50

51 Arbeidsmiddelenrichtlijn artikel 4 i) De werkgever moet van machines die (na ) worden gekocht vóór inbedrijfstelling controleren of deze voldoet aan ALLE CE-markeringsrichtlijnen* die op de machine van toepassing zijn. * Lees: Machinerichtlijn, EMC-richtlijn, Laagspanningsrichtlijn, ATEX 95, etc. Conclusie: Hij moet de machine ZELF controleren op conformiteit met de fundamentele veiligheids- en gezondheidseisen uit Bijlage I van de Machinerichtlijn EN de overige geldende EU-Richtlijnen!!! Wet- en regelgeving Machineveiligheid FUSACON B.V. - Page 51

52 Bedankt voor uw aandacht Bedankt voor uw aandacht! Nick de With, Senior Safety Consultant E nickdewith@fusacon.nl T M FUSACON B.V. - Page 52

53 Nick de With ing. Nick de With, Senior Safety Consultant E nickdewith@fusacon.nl T M FUSACON B.V. Functional Safety Consultants Nederland Vogelenzangseweg AS Hagestein Specialisatie: Industriële automatisering. Auteur: Veiligheid van machines (sinds 1994). Diverse artikelen + Handboek Machineveiligheid. Gecertificeerd als: TÜV Functional Safety Engineer Siemens Functional Safety Professional 2019 FUSACON B.V. - Page 53

54 Uw KennisPartner FUSACON levert docenten aan: NEN, Siemens trainingen en Mikrocentrum FUSACON is lid van: Nederlandse Vereniging Van Veiligheidskundigen (NVVK). Working Equipment Safety Platform (WESP). Safety Cluster Foundation. Nationale normcommissie NEC 44 (o.a. NEN-EN-IEC ). Internationale werkgroep IEC/TC 44 WG7: IEC 62061:2005 (SIL) FUSACON B.V. - Page 54

55 Activiteiten FUSACON B.V FUSACON B.V. - Page 55