Curatoren middag 2015 Alternatieve financieringsvormen Wat zijn de mogelijkheden in het huidige financieringslandschap 11 november 2015
Spreker: Onderwerpen 1. Financieringsbehoefte bedrijfsleven 2. Veranderende rol / positie van de bank drs. Ronny Buiting RA Adviseur T +31 40 844 7000 rbuiting@joanknecht.nl 3. Zoektocht naar alternatieve financiering 4. Samenvatting financieringslandschap 5. Afsluiting Pagina: 2 2015 Joanknecht & Van Zelst
Financieringsbehoefte Bedrijfsleven Door verbetering economisch tij neemt aantal kredietzoekers af Financieringsbehoefte ligt rond 30-35 miljard Kans verschaffing krediet neemt toe na slechte periode Echter voor kleinbedrijf en middenbedrijf nemen slagingskansen af Kleinbedrijf heeft sowieso lage(re) kansen Primaire financieringsdoel is werkkapitaal maar investeringsfinanciering neemt weer toe Pagina: 3
Financieringsbehoefte Bedrijfsleven Het Nederlands bedrijfsleven zoekt jaarlijks zo n 30 tot 35 miljard aan krediet. Financieringsbehoefte afgelopen 12 maanden Verwachting Slagingskans (x 1.000) 1 miljoen) 2013 2014 2015 2013 2014 2015 Kleinbedrijf 6.400 7.300 5.400 76% 73% 59% Middenbedrijf 6.100 7.900 7.300 86% 81% 70% Grootbedrijf 16.550 18.500 20.100 94% 82% 88% Totaal 29.050 33.700 32.800 Per segment Industrie en landbouw 13.200 15.100 19.000 90% 85% 87% Bouw 3.350 2.400 2.500 87% 75% 72% Handel 2.650 2.600 3.000 87% 77% 73% Transport en communicatie 4.100 5.500 4.650 94% 75% 85% Zakelijke dienstverlening 1.400 3.300 1.500 89% 82% 80% Overige diensten incl. horeca 4.350 4.800 2.150 80% 73% 77% Totaal 29.050 33.700 32.800 Bron: Panteai, 2015. Pagina: 4
Financieringsbehoefte Bedrijfsleven Financieringsknelpunten MKB (onderzoek NNI, 2014) - Leenvermogen is gedaald door slechte operationele resultaten, verzwakking van financiële positie en marktomstandigheden - Stringenter toepassen van acceptatiecriteria door banken - Actief in conjuncturele problemen (krimpende markten en minder goed draaiende sectoren) - Financiële positie vraagt om risicodragend vermogen en geen financiering. Risicodragend vermogen is lastiger te vinden of ongewenst - Kredieten < 250.000 steeds minder door banken ingevuld en onbekend met alternatieven - Niveau van kredietaanvragen is ondermaats - Stijgende kapitaalkosten door kredietrisico-opslag Pagina: 5
Financieringsbehoefte Bedrijfsleven Financieringsknelpunten MKB (vervolg) (onderzoek NNI, 2014) - Knelpunten worden in de huidige laagconjunctuur al ervaren. Deze knelpunten zullen toenemen bij aantrekken economie - Financieringsbehoefte van vooral benodigd werkkapitaal bij groei van de activiteiten zal naar verwachting toenemen - Grote onbekendheid met alternatieven Pagina: 6
Veranderende rol / positie van de bank - Kredietverlening door de bank in het Nederlands MKB neemt af Pagina: 7
Veranderende rol / positie van de bank - Aandeel van de bank in de financiering van het Nederlands MKB neemt af: 2012: 75%, 2013: 55%, 2014: 45%, 2015: verdere daling? Oorzaken: - Risicoperceptie vertaald in kredietrisico-opslag - Toegang tot marktfinanciering - Kapitaalpositie bank en komst Bazel I, II en III met de toenemende voorwaarden rondom kapitaaleisen - Toenemende wet- en regelgeving op gebied van risicobeheersing Pagina: 8
Veranderende rol / positie van de bank Niet - Verliesfinanciering - Kleine kredieten (handling- & risicokosten te hoog) - Vastgoedfinanciering (hoog risico assets, laag rendement, weinig cross-selling, lange looptijd) - Onbenutte kredietlijnen (laag rendement, kredietruimte liever aanwenden voor klanten die het wel gebruiken) Pagina: 9 Wel - Financiering gezond MKB+, bedrijfsmiddelen, werkkapitaal, goodwill en soms vastgoed (middellange looptijd, mogelijkheid cross-selling, overzienbaar kredietrisico, rendement) - Trends: asset based (object financiering / werkkapitaal), benutting staatsgaranties, bij grotere klanten groepsfinanciering (risicospreiding)
Zoektocht naar alternatieve financiering Centraal bij elke financieringsvraag / -vorm: 1. Hoeveel financiering is benodigd 2. Hoe presenteert de onderneming / ondernemer zichzelf 3. Toekomstverwachtingen van het bedrijf en de branche (rendement, terugbetaalcapaciteit, risico s en onzekerheden) 4. Welke zekerheden kan men bieden 5. In welke fase zit de onderneming Pagina: 10
Zoektocht naar alternatieve financiering Idee / Plan < 50.000 Start 50.000 150.000 Vroege groei 150.000 300.000 Groei 300.000 1.000.000 Volwassenheid > 1 miljoen Neergang / Doorstart? Tijd Pagina: 11
Idee / Plan Lage kapitaalbehoefte (< 50.000) Financieringsbronnen: - Eigen middelen - FFF - Crowdfunding - Business angel / Informal investor - Bootstrapping / Sweat equity - Subsidies - Microfinanciering Pagina: 12
Start Kapitaalbehoefte 50.000-150.000 Financieringsvormen: - Eigen middelen - Crowdfunding - Subsidies - Informal investor Pagina: 13
Vroege groei Kapitaalbehoefte 150.000-300.000 Financieringsbronnen: - Crowdfunding - Informal investor - Factoring / Lease - Participatiemaatschappij - Regionale ontwikkelingsmaatschappijen - Seedfondsen - Kredietunie - Borgstellingskrediet Pagina: 14
Groei Kapitaalbehoefte 300.000-1.000.000 Financieringsbronnen: - Crowdfunding - Informal investor - Participatiemaatschappijen - Particulier venture capital (super informal / family office) - Supply chain finance / reverse factoring - MKB-Fondsen Pagina: 15
Volwassenheid Kapitaalbehoefte > 1.000.000 Financieringsbronnen: - Participatiemaatschappijen - Garantie ondernemingsfinanciering - Groeifaciliteit - Particulier venture capital (super informals / family offices) Pagina: 16
Neergang of doorstart Kapitaalbehoefte? Financieringsbronnen: - Participatiemaatschappijen - Particulier venture capital Pagina: 17
Samenvatting Traditioneel Nieuw Spaarder Geldverstrekker Spaargeld Rente x% Lening Fee Bank Rente spread y-x% Facilitator Lening Rente y% Rente x% Fee Onderneming Onderneming Pagina: 18
Samenvatting - Toekomst Gestapeld financieren - Eigen middelen - Bancair (object financiering; gebruik maken van staatsgaranties) - Crowd funding - MKB fonds Pagina: 19
Samenvatting financieringslandschap < 50k < 150k < 300k < 1.000k > 1.000k? MKB-Fondsen Seedfondsen Venture capital Subsidies Kredietunies Participatiemaatschappij Bank Factoring Leasing Crowdfunding Informal investor Business Angel Private equity / Super informals FFF Sweat equity Bootstrapping Micro financiering Borgstellingskredieten Groeifaciliteiten Innovatiekrediet Pagina: 20
Samenvatting financieringslandschap Omvang Zekerheden Risicobereidheid Financier < 250k 250k - 1.000k > 1.000k Ja Nee Laag Midden Hoog Fase Vorm Termijn Micro financiering v v v Idee / plan - vroege groei lening 3-5 jaar FFF v v v v Idee / plan - start lening 1-5 jaar Business Angel v v v v v Idee / plan kapitaal 3-5 jaar Informal Investor v v v v Idee / plan - groei kapitaal 3-5 jaar Crowd funding v v v v v Idee / plan - groei lening 2-5 jaar Seedfondsen v v v v v Vroege groei kapitaal / mezzanine / lening 3-10 jaar Lease v v v v Vroege groei - volwassenheid objectfinanciering 3-5 jaar Factoring v v v v v Vroege groei - volwassenheid debiteuren / voorraden Doorlopend Bank v v v v Groei - volwassenheid lening / rekening courant 5-20 jaar / doorlopend Participatiemaatschappij v v v v v Vroege groei - doorstart kapitaal / mezzanine < 5 jaar Kredietunies v v v v Vroege groei - volwassenheid leningen 3-5 jaar MKB Fondsen v v v v Vroege groei - groei kapitaal / obligaties / mezzanine > 5 jaar Regionale ontwikkelingsmaatschappijen v v v v Vroege groei - groei kapitaal / mezannine 3-5 jaar Venture capital v v v v v Groei - doorstart kapitaal / mezzanine < 5jaar Private equity / Super informals v v v v v Groei - doorstart kapitaal / mezzanine > 5 jaar Pagina: 21
www.rvo.nl/subsidies-regelingen/overzicht-seed-fondsen Pagina: 22
Vragen? Pagina: 23
Dr. Holtroplaan 9 Postbus 263 5600 AG Eindhoven T +31 40 844 7000 F +31 40 844 7001 www.joanknecht.nl Bedankt voor uw aandacht Joanknecht & Van Zelst Financieel-juridisch & Corporate Finance Adviseurs B.V. (KvK Eindhoven 62389904). Onafhankelijk lid van PrimeGlobal. Op al onze diensten zijn onze algemene voorwaarden van toepassing zoals gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel in Eindhoven en waarin onder meer een beperking van de aansprakelijkheid is opgenomen.