De wilsverklaring: een ego- en een gespreksdocument Rotterdam 2017 Jaap Schuurmans, huisarts, redacteur www.holosbulletin.nl
Disclosure belangen Jaap Schuurmans (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Geen Geen N.V.T. Nog geen formulier ingevuld N.V.T. Geen
Inhoud Algemeen beschouwend Structurele aanpak (hoe en welke info) Wat weerhoud ons Uitwisseling van ervaringen
In NL Van der Velden, LFJ et al. BMC Palliative Care 2009
7
World mortality rate NCEBP 2010, Scott Murray
Hoe benader je patiënten? Passief Maak melding van je activiteiten via: Wachtkamerscherm Folder Website Actief gesprek aan gaan Patiënten met vragen over de zorg rond het levenseinde Patiënten die als kwetsbare (oudere) wordt geïdentificeerd Na opname
Welke informatie geef je de patiënt? Thuiszorg.nl met heel veel heldere en praktische informatie onder zoekterm wilsverklaring KNMG Patiëntbrochures Praktische handreiking 'Tijdig spreken over het levenseinde' Patiëntenfederatie Nederland met veel en divers voorlichtingsmateriaal
Welke samenwerkingspartners kan je inschakelen? Wijkverpleegkundige en Sociaal wijkteam Praktijkverpleegkundigen en Verpleegkundig Specialisten De kaderhuisarts ouderengeneeskunde en kaderhuisartsen palliatieve zorg Een extramuraal werkende Specialist Ouderengeneeskunde
Welke wilsverklaringen? Blanco wilsverklaringen (geef eigen kleur/nuance) KNMG Wilsverklaringen Nederlandse Patiënten Vereniging (NPV): informatie over de levenswensverklaring (www.npvzorg.nl) Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) De kaderhuisarts ouderengeneeskunde en kaderhuisartsen palliatieve zorg Patiënten federatie Nederland met o.a. de nietreanimeren penning en verklaringen
Bespreekdocument wilsverklaring Plaats en datum, Zie dit als een voorbeeld. Kies uw eigen woorden en schrijf liefst met de hand. Het is aan te raden een en ander eerst te bespreken met uw naasten en uw zorgverleners. De huisarts wil graag een kopie van uw verklaring voor zijn dossier. Hij zal er ook voor zorgen dat deze toegankelijk is voor de huisartsenpost. Actualiseer uw verklaring jaarlijks. Hierbij verklaar ik aan mijn kinderen, naasten en behandelend artsen het volgende: Ik wil niet dat in acute situaties 112 wordt gebeld. Eerst zal de huisarts of zijn/haar vervanger (huisartsenpost) mijn toestand moeten kunnen beoordelen. Ik wil niet worden gereanimeerd, dus altijd eerst de huisartsenpost bellen. Ik wil geen onnodig levensverlengende handelingen als die ten koste gaan van mijn kwaliteit van leven. Ik wil niet worden beademd. Ik weiger op kunstmatige wijze te worden gevoed middels een maagsonde of katheter via de buik. Ik mag altijd aan geven dat ik tijdelijk (permanent kan uitsluitend door een besluit van een arts) in slaap wil worden gehouden ingeval van uitputting om op krachten te komen. Ik mag altijd mijn wens voor een actieve levensbeëindiging (euthanasie) ter sprake brengen (de minimale tijdsduur om de wettelijke procedure zorgvuldig te volgen is tenminste een week). Als mijn belangenvertegenwoordiger/wettelijk vertegenwoordiger benoem ik: geef hier de naam, adres, telefoon en geboortedatum van de betreffende persoon. Ondertekening, CC naaste/wettelijk vertegenwoordiger, huisarts met inzage door de huisartsenpost en vermelding als memo tekst.
Hoe leg je het vast? Dossier notitie POH, verpleegkundige of verzorgende. Het uiteindelijke gesprek vindt plaats door de huisarts of verpleegkundig specialist, in aanwezigheid van een familielid of vertegenwoordiger van de patiënt. Registratie in systeem en in thuiszorgdossier Overdracht naar de betrokken
Waarom gebeurd het vaak niet?
Hoe overbruggen van deze drie Ervaring van tijdsdruk; verlegenheidsargument? Mindset conflict; het leren bespreken, dus geef het goede voorbeeld. Exploratie vaardigheid, angst om erop door te gaan; behoefte aan voorbeelden van hoe doe je dat dan
Necrologie epicrise I 1. Was de dood te voorzien, en is daar adequaat op geanticipeerd? 2. Gegeven het keuze-dilemma: a.welke keuze-opties waren er? b.welk doel (of doelen) beoogde ieder van die keuzes? c.welke ethische waarden/normen/principes spelen c.q. botsen daar?
19
Necrologie epicrise II 3. Was dit passende zorg, en waarom (niet)? 4. Zo neen, a. Welke ongewenste mechanismen hebben een rol gespeeld? b. Hoe zorgen we - praktisch - een volgende keer? c. Is daar consensus over, of zijn er ook afwijkende meningen? d. Hebben die andersdenkenden andere normen of doelen?
Twee sterfelijken in een kamer (Awee Prins), een wereld van verschil cliënt Leven eindig Toekomst valt weg Doelen verliezen zin Angst, wanhoop hulpverlener Midden in leven Eigen eindigheid in verre toekomst geprojecteerd Midden in professionele en persoonlijke doelen Emoties wel herkenbaar, maar existentiële wanhoop alleen bij directe bedreiging bestaan
Een wereld van verschil deel 2 cliënt Gevoelens eenzaamheid Gevoelens onmacht Verwarring eigen identiteit hulpverlener Beroepsmatig en sociaal veel contacten Opgeleid om probleemoplossend op te treden hulpverleners/artsen verkeren doorgaans in positie waarin identiteit ruimschoots bevestigd wordt
Vragen Hoe geven we ruimte, waar het handelen de controle niet op de voorgrond staan? Is teamvorming (verschillende deskundigen) en teamoverleg van belang? Hoe kan dit in de praktijk vorm krijgen?