ING Investment Office Publicatiedatum: 13 juni 2018, 13.15 uur Mei Juni Assetallocatie - + Onrust overheerst markten, economie blijft groeien Aandelen Vastgoed Grondstoffen Alternatieve beleggingen Obligaties Regioallocatie aandelen Noord-Amerika Europa Japan Opkomende markten Pacific (exclusief Japan) Sectorallocatie aandelen Energie Basismaterialen Industriegoederen Duurzame consumentengoederen Dagelijkse consumentengoederen Gezondheidszorg Financiële waarden Informatietechnologie Telecommunicatie Nutsbedrijven Allocatie obligaties Staatsobligaties Bedrijfsobligaties Hoogrentende bedrijfsobligaties Opkomende markten Het nieuws wordt gedomineerd door nieuwsflitsen die elk voor zich de financiële markten flink in beweging zouden kunnen zetten. Toch zetten berichten rond bijvoorbeeld handelsoorlogen, de moeilijke formatie in Italië, Brexit of de Amerikaanse terugtrekking uit het akkoord met Iran beurzen slechts tijdelijk in beweging. Gezien de economische cijfers is er ook geen directe aanleiding om direct negatief te worden over de toestand van de wereldwijde economie. De Amerikaanse economie blijft groeien, de economie in Europa ligt er misschien wat minder fleurig bij, maar geeft ook nog geen aanleiding om ons zorgen over te maken. Het is naar onze mening dus terecht dat beleggers zich minder laten leiden door de waan van de dag, maar een afwachtende houding aannemen ten opzichte van het nieuws. Wij zien het wereldwijde economisch momentum iets afnemen. Dit zorgt er voor dat wij alert blijven op signalen die aangeven dat de kortetermijnbewegingen invloed gaan hebben op de langetermijntrends. Wij brengen enkele wijzigingen aan in de allocatie van de beleggingsstrategieën. We gaan minder beleggen in de defensief geachte sectoren telecommunicatie en nutsbedrijven. We gaan daarentegen meer beleggen in de sector basismaterialen. Bedrijven uit deze sector kunnen profiteren van de stijgende vraag naar grondstoffen. Hoofdpunten Veel nieuws, maar financiële markten blijven rustig Spanningen rond America first -politiek van Trump hebben vooralsnog niet veel invloed Economische groei lijkt inmiddels wel af te vlakken, vooral in Europa Spanningen rond Italiaanse verkiezingen zorgen niet voor escalatie ECB maakt nog geen haast met afbouw stimuleringsmaatregelingen Binnen aandelen verhogen we de sector basismaterialen ten koste van de sectoren telecommunicatie en nutsbedrijven We houden aandelen op neutraal, vastgoed overwogen en obligaties onderwogen.
Beleggers houden het hoofd koel Wie het nieuws volgt zou denken dat beleggers genoeg dingen hebben om zich zorgen over te maken. Toch zien we dit niet terug in de cijfers. De afgelopen maand zagen we dat wereldwijd aandelenbeurzen zich weinig aantrekken van politieke spanningen in Italië, handelsoorlogen of Brexit. Aandelen zetten het herstel van april dan ook voort. De Verenigde Staten presteerde van alle regio s de afgelopen maand (in euro s gemeten) het sterkst. Opkomende markten bleven daarentegen nog steeds zwak. Verder zagen we een forse daling van de Duitse rente, maar door de hogere rente in de zuidelijke eurolanden zoals Italië, zagen we toch voor de brede index voor Europese staatsobligaties een negatief rendement. Vastgoed herstelde verder, niet in de laatste plaats door de sterkere dollar. Verschillen in economisch momentum Wereldwijde inkoopmanagersindices (PMI) geven aan dat het economisch momentum wat lijkt af te zwakken. Voor veel regio s lijkt het piekmoment van economische groei inmiddels achter ons te liggen. Wereldwijd liet de PMI de afgelopen maand een stijging zien van 0,1 punt, maar bleef daarmee ruim onder het hoogtepunt van 54,8 uit februari. Vooral in Europa was een verzwakking te zien met een daling van 55,1 in april naar 54,1 in mei, het laagste niveaus sinds november 2016. Een cijfer boven de 50 geeft aan dat er groei is, maar de lagere niveaus bevestigen ons beeld dat de piek is bereikt en de dat de groei een meer trendmatig karakter krijgt, waarbij deze wel positief blijft maar niet meer sterk zal stijgen. Anderzijds steeg de Amerikaanse inkoopmanagersindex in mei naar 56,6 punten, de hoogste stand in meer dan drie jaar. Handelsoorlog vooral van invloed op het sentiment Werkloosheid in VS op laagste niveau sinds 1969 Handelsoorlog lijkt niet te escaleren Het beleid van de Amerikaans president Donald Trump, waarbij Amerika op de eerste plaats moet komen, zorgt voor spanningen op het vlak van internationale handel. De onlangs gehouden vergadering van de G7, de groep van zeven vooraanstaande industriële staten en de Europese Unie, liet zien dat Amerika niet meer op 1 lijn zit met de voornaamste westerse bondgenoten. De importheffingen op aluminium en staal schoten Canada en de Europese Unie duidelijk in het verkeerde keelgat. Toch hebben deze maatregelen op wereldwijde economische schaal slechts een beperkte invloed. De omvang van de maatregelen zijn ten opzichte van de wereldwijde handel relatief klein. Het is daarmee ook eerder een indicatie dat de samenwerking tussen de VS en de klassieke bondgenoten onder spanning staat en heeft dan vooralsnog meer invloed op het sentiment dan op de harde economische cijfers. Goede cijfers uit de VS De werkloosheid in de VS daalde voor de tweede maand op rij en kwam uit op 3,8% in mei het laagste niveau sinds 1969. Tegelijk zien we dat de lonen in de VS met een stijging van 2,8% ten opzichte van een jaar geleden, ook langzaam maar zeker omhoog kruipen. Deze trend zal waarschijnlijk doorzetten doordat er inmiddels steeds meer krapte op de arbeidsmarkt ontstaat. Amerikaanse bedrijven geven aan dat ze grote moeite hebben met het vinden van gekwalificeerd personeel. Het aantal vacatures overtreft inmiddels dan ook het aantal werkzoekenden, wat zorgt voor een sterke onderhandelingspositie voor werknemers om hogere salarissen te vragen. De lage werkloosheid en hoge loondruk kan leiden tot hogere inflatie in de VS waardoor de centrale bank (de Maandbericht Beleggen juni 2018 2
Fed) de rente verder zal verhogen en daarmee het monetaire beleid minder stimulerend zal laten worden. Hier tegenover staat een ruim fiscaal beleid van de Amerikaanse overheid, middels onder andere belastingverlagingen, waardoor de Amerikaanse economie de renteverhogingen van de centrale bank op korte termijn kan opvangen. Lichte onrust in de eurozone Italië zorgt voor volatiliteit De Italiaanse verkiezingen en daarop volgende vorming van een nieuwe regering zorgde de afgelopen weken voor wat onrust op de Europese beurzen. Dit was duidelijk te zien in de beweging van de rente op Italiaanse staatsobligaties, waar de 10-jaarsrente van ongeveer 2 naar 3% steeg. De situatie in Europa is nu echter sterk verbeterd ten opzichte van eind 2009 toen er grote angst was dat de eurozone uit elkaar zou vallen. Dat risico is nu vrijwel afwezig, de situatie in Italië is dusdanig verbeterd dat dit naar onze mening de eurozone niet meer zal bedreigen. Zo is een groot deel van de Italiaanse staatsobligaties in handen van de Italianen zelf. Slechts 36% is in handen van buitenlandse investeerders waarmee de kans op grote renteschommelingen veel minder groot is geworden. Ook koopt de Europese centrale bank (ECB) nog steeds obligaties op, wat eveneens de rente drukt. Als laatste voert de nieuwe regering wel een eurokritische koers, maar heeft de nieuwe minister van financiën bevestigd dat Italië in de euro wil blijven. ECB lijkt nog geen haast te maken met afbouw stimulering In Europa lijkt de ECB nog geen haast te maken met de afbouw van de stimuleringsmaatregelen. Het doel van 2% inflatie wordt nog niet gehaald en zoals eerder gezegd geven de cijfers geen directe aanleiding om te verwachten dat de economie op korte termijn weer sterk gaat groeien. De signalen die de ECB vorige week heeft afgegeven geven ons aanleiding om te verwachten dat ze het opkopen van obligaties dit jaar zal willen gaan beeindigen. Pas vanaf de tweede helft van volgend jaar verwachten we een verhoging van de beleidsrente. Maandbericht Beleggen juni 2018 3
Opkomende markten steeds minder vergelijkbaar Rentes in VS omhoog door hogere inflatie en duurdere olie Opkomende markten Het wordt steeds duidelijker dat opkomende markten minder goed met elkaar vergelijkbaar zijn. We zien dan ook grote verschillen tussen de landen die binnen deze groep vallen. Een belangrijke indicator is het tekort op de lopende rekening: kunnen landen wel voldoen aan hun directe verplichtingen. Landen met het grootste tekort op die lopende rekening zien dat hun rente aan het oplopen is. Een aantal grote landen waaronder China en Rusland heeft hier echter geen last van. Verder hebben veel landen de afgelopen jaren steeds vaker hun leningen in lokale valuta s uitgegeven en minder in dollars. Hierdoor zijn die landen ook minder gevoelig geworden voor valutakoerseffecten. We verwachten we dat de economische groei in de opkomende markten in de tweede helft 2018 iets zal afzwakken, maar nog wel positief zal blijven en een stuk hoger zal zijn dan de groei in de ontwikkelde markten. We laten dan ook onze overweging van deze regio intact. Dollar zwakt weer iets af De laatste weken is de koers van de dollar weer wat verzwakt nadat de verwachting van hogere rentes in de VS en de onrust rond Italië in de weken daaraan voorafgaand juist voor een sterkere dollar (en dus zwakke euro) had gezorgd. De rentes op Amerikaanse staatsobligaties lopen weer wat op, in reactie op de inflatiecijfers in de VS en de oplopende olieprijs. We verwachten dat de Amerikaanse 10-jaarsrente tegen het einde van dit jaar nog iets verder zal zijn opgelopen. We beleggen minder in de sectoren telecommunicatie en nutsbedrijven We beleggen meer in de basismaterialen Telecom- en nutsbedrijven blijven achter De aandelenkoersen van telecom- en nutsbedrijven blijven al langere tijd achter bij de gemiddelde koersontwikkeling van wereldwijde aandelen. Sinds het begin van dit jaar blijven aandelen uit beide sectoren ruim achter bij de MSCI World Index. Bij gelijkblijvende groeiverwachtingen, liep de waardering op basis van de verwachte winst voor dit jaar voor Europese telecombedrijven terug naar 13,5x, een meerjarig dieptepunt. In de VS liep de waardering juist iets op. Consolidatie en nieuwe CEO s met verse plannen kunnen de komende tijd voor positief koersmomentum zorgen, maar onderliggend zijn de uitdagingen voor deze sector onveranderd: lage groei, hoge investeringen, hoge schuldposities. We gaan daarom minder beleggen in aandelen uit de sector telecommunicatie. Voor aandelen van nutsbedrijven gelden vergelijkbare uitdagingen. Verder verwachten we dat sterkere overheidsbemoeienissen en hogere rentes de koersontwikkeling van de sector zullen drukken. Daarom verlagen we ook de weging van nutsbedrijven van neutraal naar onderwogen. Basismaterialen maakt inhaalslag In een positieve markt, deed de materialensector het vorige maand, in euro s gemeten, ongeveer 2% beter dan de benchmark. Over het hele jaar is de achterstand hiermee teruggebracht tot ongeveer 1%. De winstverwachtingen voor de sector bleven dankzij de relatieve rust redelijk stabiel. Hoewel er een zekere mate van gewenning ontstaat over de handelsbeperkende acties uit het Witte Huis, blijven een aantal van deze initiatieven boven de markt hangen terwijl de implementatie loopt. Dit maakt markten volatieler. Dit geldt ook voor de koersbewegingen mijnbouwbedrijven die heftig reageren op belangrijk nieuws. Toch verwachten wij dat de relatief robuuste wereldwijde economische groei tot een aantrekkende vraag naar grondstoffen zal leiden en daarmee de prijzen ervan omhoog zal stuwen. We hebben daarom besloten om meer te beleggen in bedrijven die actief zijn in de sector basismaterialen. Maandbericht Beleggen juni 2018 4
Rentedaling tijdelijk Flink herstel beursgenoteerd vastgoed Korte duratie blijft gehandhaafd Na een korte periode waarin de geopolitieke onzekerheid bij beleggers toenam met een vlucht naar veilige havens als gevolg voorzien we uiteindelijk hogere rentes op staatsobligaties in de VS en de eurozone tegen het einde van het jaar. Met hogere rentes op staatsobligaties in het vooruitzicht houden we vast aan de tactische onderweging van deze categorie en hanteren bovendien een korte duratie (lage rentegevoeligheid). Vastgoed houden we op overwogen Na een fors koersherstel in de afgelopen maanden zijn beursgenoteerde vastgoedaandelen gestegen tot boven het niveau van begin dit jaar. Maar ondanks dit koersherstel noteert een flink deel van de wereldwijde beursgenoteerde vastgoedaandelen nog aanzienlijk onder de intrinsieke waarde (taxatiewaarde van de bezittingen). Tegelijker tijd zien we geen redenen voor een sterk oplopende reële rente (rente minus inflatie). Tegelijk biedt de categorie vastgoed enigszins bescherming tegen een stijgende inflatie omdat veel huurcontracten een variabele hebben voor de hoogte van de inflatie. Vastgoedbedrijven kunnen daarmee hun prijzen gelijk met de inflatie verhogen. We houden daarom vast aan de overweging van deze beleggingscategorie in onze tactische assetallocatie. Minder spanningen VS- China Neutrale weging aandelen blijft Zoals gesteld is ondanks de moeizame onderhandelingen het handelsconflict tussen de VS en China vooralsnog niet geëscaleerd. Daarmee is de dreiging van een sterke afzwakking van de economische groei afgewend. In reactie hierop stegen de aandelenkoersen. Op de huidige niveaus zien we echter weinig aanwijzingen voor een winstgroeiversnelling, terwijl aandelenwaarderingen gedrukt zullen worden door hogere rentes. We houden daarom vast aan de assetallocatie op het niveau van de hoofdbeleggingscategorieën met daarin een neutrale weging voor aandelen, een onderweging van obligaties en een overweging van beursgenoteerd vastgoed. Bij de regioverdeling binnen aandelen blijven we een lichte voorkeur houden voor opkomende markten en voor Japan. Amerikaanse aandelen blijven vanwege hun relatief hoge waardering onderwogen. Maandbericht Beleggen juni 2018 5
Meer weten? Kijk op ing.nl/beursnieuws Disclaimer Deze beleggingsaanbeveling is uitgebracht en voor het eerst verspreid op 13 juni 2018, 13.50 uur door het ING Investment Office, onderdeel van ING Bank N.V. Voor het opstellen van deze beleggingsaanbeveling is gebruik gemaakt van de volgende wezenlijke informatiebronnen: S&P Capital IQ, Bloomberg, CreditSights, Oddo Securities, Standard & Poor s, Thomson Reuters Datastream, Moody s, Fitch, UBS Neo, Reuters Metastock en/of Sustainalytics. Deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd op de volgende waarderingsgrondslagen, methoden en aannames: koerswinstverhouding, koersboekwaardeverhouding en /of net asset value (NAV). Voor deze beleggingsaanbeveling zijn geen beschermde modellen gebruikt. Een beschrijving van het ING-beleid ten aanzien van informatiebarrières en belangenverstrengeling kunt u hier vinden. Tenzij anders vermeld, zal ING Bank N.V. de beleggingsaanbeveling niet actualiseren. Ontwikkelingen die zich na het opstellen van deze beleggingsaanbeveling hebben voorgedaan, kunnen van invloed zijn op de juistheid van de aannames waarop deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd. Beleggingsaanbevelingen worden over het algemeen 2 tot 4 keer per jaar herzien. Deze beleggingsaanbeveling behelst geen individueel beleggingsadvies maar slechts een algemene aanbeveling waarop beleggers hun beleggingsbeslissingen mede kunnen baseren en vormt geen uitnodiging tot het aangaan van welke overeenkomst of verbintenis dan ook. Deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd op aannames en vormt geen garantie voor een bepaalde ontwikkeling of resultaat. Aan deze beleggingsaanbeveling kunnen geen rechten worden ontleend. Beslissingen op basis van deze beleggingsaanbeveling zijn voor uw eigen rekening en risico. Noch ING Bank N.V. noch ING Groep N.V. noch enige andere rechtspersoon die tot de ING Groep behoort, aanvaardt aansprakelijkheid voor enige schade in welke mate dan ook die voortvloeit uit het gebruik van bovenstaande beleggingsaanbeveling of de daarin opgenomen informatie. Beleggen brengt risico s met zich mee. U kunt uw inleg of een deel ervan verliezen. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. ING Bank N.V. is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934, respectievelijk de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, en evenmin in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika (hierna tezamen: Amerikaanse beleggingswetgeving ). Deze beleggingsaanbeveling is niet gericht tot en niet bestemd voor U.S. Persons in de zin van de Amerikaanse beleggingswetgeving. Kopieën hiervan mogen niet worden verzonden of worden meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan U.S. Persons. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr. 33031431 Amsterdam en staat onder toezicht van Autoriteit Financiële Markten AFM. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Alle rechten voorbehouden. Deze beleggingsaanbeveling mag niet worden verveelvoudigd, gekopieerd, gepubliceerd, opgeslagen, aangepast of gebruikt in welke vorm dan ook, online of offline, zonder voorafgaande schriftelijk e toestemming van ING Bank N.V. 2017 ING Bank N.V., Amsterdam.