Opdracht 1 Deze week ga je drie dagen bijhouden wat je allemaal eet en drinkt op een dag. Dat schrijf je op het menu, dat je van je juf of meester krijgt. Opdracht 2 Je krijgt een menu van ongeveer 100 jaar geleden. Bekijk het menu goed en maak de vragen. 1. Streep de foute antwoorden door. Vroeger kwam het voedsel vooral uit de buurt / Nederland / de rest van de wereld. 2. Streep het foute antwoord door. Nu komt ons voedsel vooral uit de buurt / Nederland / de rest van de wereld. 3. Welke streekgerechten (eten dat echt bij Twente hoort) herken je in het oude menu? Omcirkel deze gerechten. 4. Eet jij wel eens Twentse streekgerechten? Zo ja, welke? 5. Wat vind je het meest opvallendste aan het menu van vroeger? Waarom? 6. Noem twee verschillen tussen jouw menu en het menu van vroeger. 7. Wat is volgens jou de belangrijkste overeenkomst (wat is hetzelfde?) tussen wat jij eet en wat de mensen vroeger aten? 1
Bij opdracht 1 Menu van Ontbijt Dag 1 Dag 2 Dag 3 Middageten Avondeten Tussendoor Drinken 2
Bij opdracht 2 Menu van vroeger - winter Dag 1 Dag 2 Dag 3 Ontbijt Pap Pap Pap Middageten Deurpot snieboanen (Stamppot van aardappels met ingemaakte snijbonen) Broeder (in de braadpan gebakken rozijnenkoek. Er ging meel, ei en rozijnen in) Aardappels, boontjes uit de weckpot, rundvlees uit de weckpot Avondeten Roggebrood met een restje stamppot Roggebrood met een restje stamppot Roggebrood met opgebakken aardappels Tussendoor Appel Appel Appel Drinken Thee, melk, water Thee, melk, water Thee, melk, water 3
*Lesbladen_Iets lekkers_oldenzaal D E S T R E E K C E N T R A A L 22-01-2014 gemeente 08:30 Page 4 Oldenzaal Opdracht 3 Je ziet de voorkant van een oud boek. Bekijk het goed en maak de vragen. 4
Vervolg opdracht 3 1. Waar kun je aan zien dat dit een oud boek is? 2. In welk jaar is het boek geschreven? Kies uit: 1563 1772 1910 3. Wat voor boek is dit volgens jou? 4. Waar kun je dat aan zien? 5. Wie is de schrijfster van het boek? 6. Voor wie is het boek geschreven, denk je? 5
Opdracht 4 Je gaat met je klas naar Museum het Palthe-Huis. Het Palthe-Huis werd bewoond door de rijke familie Palthe. Een groot deel van het huis is nog net zo ingericht als in de achttiende eeuw. In een groepje ga je onderzoeken hoe de eetkamer van een rijke familie er uit zag, hoe en waar er gekookt werd en door wie. Opdracht 4A 1. Op de foto zie je een klein deel van één van de kamers van het Palthe-Huis. Bekijk de foto goed en zoek de kamer op. 2. Beschrijf de kamer (bijvoorbeeld: welke meubels staan er, wat voor behang zit er op de muur, wat ligt er op de grond enz.) 3. Waar werd deze kamer voor gebruikt? 6
4. Wat staat er op de tafel? 5. Voor hoeveel mensen is de tafel gedekt? 6. Wat valt je op aan de hoeveelheid servies op tafel? 7. Hoe kun je, volgens jou, zien dat er rijke mensen aan deze eettafel gegeten hebben? 8. Waar eten jullie thuis? 9. Maak hieronder een tekening van jullie eettafel thuis. Laat zien: - Wie waar zit. - Wat er op tafel staat als jullie jouw lievelingsgerecht eten. 7 7
10. Wat vind jij het grootste verschil tussen de gedekte tafel bij jou thuis en de tafel in het Palthe-Huis? 11. Noem ook een overeenkomst (wat is hetzelfde?) tussen de gedekte tafel bij jou thuis en de tafel in het Palthe-Huis. Opdracht 4B 1. Op de foto zie je een klein deel van de keuken van het Palthe-Huis. Zoek de keuken met behulp van de foto. 2. Hoe zag de keuken in de achttiende eeuw er uit? Bekijk de foto goed en teken de missende delen erbij. 8 8
3. Hoe ziet de keuken er bij jouw thuis uit? Teken jullie keuken in het vak hieronder. 9
4. Hieronder zie je een aantal uitspraken over de keuken van vroeger en de keuken van nu. Kijk goed rond in de keuken. Kleur of omcircel alle uitspraken die bij de keuken van vroeger horen. In de keuken staat een lang aanrecht. De koffiebonen worden in een molen gemalen Op het aanrecht staat een koffiemachine. IJs wordt in de diepvries bewaard. De keukenspullen worden bewaard in keukenkastjes. Er zijn twee kranen in de keuken. Uit de één komt regenwater, uit de ander grondwater. Het snijden van groenten gebeurt bij de tafel. Aan het plafond hangt een haak waar vlees aan kan hangen. Het eten wordt door de keukenmeid gekookt. Het aanrecht wordt als werkplek gebruikt. Er wordt gekookt boven een open vuur. De pan staat op het fornuis. Etenswaren, zoals melk en boter, liggen in de koelkast. De koffie wordt warm gehouden in de kraantjespot. De afwas wordt gedaan in de afwasmachine. Er wordt gekookt op een gasfornuis. De keukenmeid moet zorgen dat het vuur in de keuken niet uitgaat. Etenswaren moeten ingemaakt of gezouten worden om lang te kunnen bewaren. In deze keuken kun je kant- en klaarmaaltijden vinden. In de keuken vind je een grote haard. 10
5. Wat vind je het grootste verschil tussen de keuken van vroeger en nu? 6. Wat is volgens jou vooral hetzelfde gebleven in de keuken van vroeger en nu? Opdracht 4C Het kookboek dat je in de klas hebt gezien, is ook in de bibliotheek van het Palthe-Huis gevonden. Hier kun je de tekst in het Nederlands van nu lezen. Het Nederlandse kookwoordenboek Geschreven door een verstandige Friese keukenmeid en huishoudster In dit boek leer je op eenvoudige manier het smakelijk bereiden van allerlei gerechten. Zoals het braden, stoven en koken van verschillende soorten vlees, gevogelte, vis, groenten, soepen, granen, pasteien, taarten en ander gebak, jam en banket. Ook leer je wat er in de slachttijd gedaan moet worden: het zouten, pekelen en roken van vlees en spek; het maken van rolpens en allerlei soorten worsten. Ook leer je hoe je groenten en vruchten moet drogen en inmaken voor de winter. Verder staat in dit boek hoe je lekkere dranken moet maken, zoals aalbessenwijn en appelwijn. Manieren om bier lange tijd goed te houden worden besproken. Je leert hoe je boter moet maken. En eindelijk, een goed middel om rode wijn en andere vlekken met weinig moeite uit het tafelkleed te wassen. 11
1. Welke gerechten kon je met dit kookboek leren maken? Schrijf er drie op. 1............ 2........... 3............ 2. Welke dranken dronken de rijken vroeger? Onderstreep ze. 3. In het boek zijn niet alleen recepten te lezen. Wat voor soort tips geeft het boek nog meer? 4. Wie zouden deze gerechten gegeten hebben, denk je? Kruis het goede antwoord aan. alleen arme mensen alleen de rijke mensen zowel arme als rijke mensen 5. Ook familie Palthe hoefde niet zelf te koken. Daar hadden keukenmeiden voor. Hieronder zie je een deel van de foto van de kamer van de keukenmeiden. Zoek de kamer op. 6. Waarom denk je dat keukenmeiden juist deze kamer hadden? 12
7. Welke taken had het personeel in het Palthe-Huis? Trek een lijntje tussen de taak en het juiste personeelslid. Eten koken. Keukenmeiden Met de kinderen van de familie Palthe spelen. De paarden verzorgen. Koetsier Het haardvuur in de keuken brandende houden. De vloeren in het huis dweilen. De koperen pannen poetsen. Kindermeisje De kinderen van de familie Palthe lesgeven. De keuken schoonmaken. Wassen en strijken. Leraar Booschappen doen voor het eten. De familie Palthe in de koets vervoeren. Ramen schoonmaken. Huishoudster 13
Opdracht 5 Je gaat een nieuw streekgerecht bedenken. Het gerecht moet te maken hebben met jouw eigen omgeving. Je kunt bijvoorbeeld koekjes ontwerpen, die je Palthe-Huisjes of Boeskoolmannetjes noemt. Of wat dacht je van stamppot Sint Plechelmusbasiliek? Je gerecht komt in een kookboek, dat je samen met de klas maakt. Nodig: blad mijn streekgerecht, kleurpotloden of stiften, reclamefolders, schaar en lijm Je doet het zo: 1. Bedenk een naam voor je gerecht. 2. Bedenk welke ingrediënten (wat gaat er in) je nodig hebt. 3. Hoe maak je het gerecht? (gaat het in de oven, pan of eet je het koud etc.?) 4. Hoe ziet jouw gerecht er uit? 5. Ontwerp nu jouw pagina voor het klassenkookboek. Op deze pagina schrijf en teken je: het gerecht de ingrediënten; die mag je tekenen of uit de reclamefolders knippen hoe je het klaar maakt hoe het smaakt 6. Je juf of meester verzamelt alle recepten en maakt er een mooi klassenkookboek van. 14
Bij opdracht 6 Mijn streekgerecht Mijn streekgerecht Ingrediënten Hoe maak je het klaar? Zo komt het eruit te zien 15