ING Investment Office Publicatiedatum: 9 oktober 2017, 10.50 uur Duurzaam beleggen Update: samenstelling duurzaam universum In deze kwartaalupdate vindt u de wijzigingen in onze selectie van aandelen die in aanmerking komen voor opname in onze beleggingsstrategie Duurzaam: ons duurzaam universum. Negen bedrijven voegen we toe en vijf sluiten we uit. De Nfi berekenen we eenmaal per jaar Uit- en insluiting op basis van controversieel handelen doen we doorlopend Het duurzaam universum is de uitkomst van de positieve en negatieve toets die het ING Investment Office uitvoert om de duurzaamheid van bedrijven van de algemene masterlist te beoordelen. Bij de positieve toets bepalen we de waarde van de Niet-financiële indicator (Nfi), bij de negatieve toets kijken we naar controversieel gedrag en controversiële activiteiten. Op basis van beide toetsen bepalen we of een bedrijf deel uitmaakt van ons duurzaam universum. De positieve toets, de Nfibepaling, doen we eenmaal per jaar. Deze toets hebben we onlangs uitgevoerd, en is de aanleiding voor deze update. Deze update is uitkomst beide toetsingen De negatieve toets, (wel of niet uitsluiten) doen we doorlopend, op basis van nieuwsberichten en veranderingen in de activiteiten van bedrijven (zoals overnames). De wijzigingen van de positieve en negatieve toets zijn meegenomen in deze update. Jochen Harkema is sinds 2012 analist duurzaam beleggen. Hij studeerde economie aan de Universiteit van Maastricht en Sevilla en beleggingsanalyse aan de VU. Peter Tros werkt sinds 2015 bij het Investment Office als analist duurzaam beleggen. Hij studeerde bedrijfseconomie aan de Ichthus Hogeschool en filosofie aan de Universiteit van Tilburg.
We berekenen elk jaar de Nfi voor ongeveer 2.800 bedrijven Nieuw deelaspect: duurzame producten Via onze duurzame-dataleverancier Sustainalytics hebben we toegang tot een database met gegevens van enkele duizenden bedrijven wereldwijd. Voor de Nfi-bepaling richten we ons met name op de grotere (beursgenoteerde) bedrijven. Dit leidt tot een selectie van ongeveer 2.800 bedrijven waarvoor we de Nfi berekenen. Bij de Nfi-bepaling kijken we hoe een bedrijf scoort ten opzichte van de gemiddelde NFI-score binnen zijn sector. De Nfi-score bepalen we op basis van de totaalscore van het bedrijf op ongeveer 125 verschillende criteria op het gebied van mens, milieu en maatschappij. Binnen het aspect milieu hebben we in augustus 2017 een nieuw deelaspect geïntroduceerd: duurzame producten. Daarmee krijgen we meer inzicht in die bedrijven, die duurzame producten produceren of verkopen. Dit creëert tevens de mogelijkheid deze bedrijven hoger te waarderen voor producten, die oplossingen bieden voor belangrijke duurzame vraagstukken. Op wijzigingen in de Nfi-score van bedrijven in de beleggingsstrategieën van ING en van andere opvallende wijzigingen geven we een nadere toelichting. 9 nieuwe duurzame bedrijven Het aantal bedrijven op onze duurzame masterlist is dit kwartaal toegenomen. Negen bedrijven zijn erbij gekomen en vier zijn eruit gegaan. Van 34 bedrijven op de duurzame masterlist is de Nfi veranderd, 28 daarvan zijn verbeterd en 6 zijn verslechterd. Nieuwe, als duurzaam aangemerkte bedrijven: Alibaba Boston Properties Metlife Omnicom Tele2 U.S. Bancorp Vornado Realty Trust Westfield Corp Whole Food Markets Al deze bedrijven zijn in het duurzaam universum opgenomen op grond van verbetering van de Nfi-categorie naar Nfi =. U vindt hieronder een korte toelichting hierop per bedrijf. Alibaba heeft significante verbeteringen doorgevoerd in zijn bedrijfsbeleid. Het bedrijf rapporteert uitgebreider over zijn belastingafdracht, beschikt nu over een diversiteitsprogramma en heeft een verbeterd advertentiebeleid. Boston Properties scoort beter vanwege zijn programma s voor hernieuwbare energie en CO 2- reductie. Ook een nieuw diversiteitsprogramma en afspraken over collectieve arbeidsovereenkomsten hebben bijgedragen tot de hogere score. Metlife heeft verbeteringen doorgevoerd in zijn hernieuwbare-energieprogramma en is nu geheel transparant over zijn CO 2-uitstoot. Ook heeft het nu een uitgebreid programma om duurzamer in te kopen. Omnicom scoort beter vanwege zijn hernieuwbare-energieprogramma, het toegenomen gebruik van hernieuwbare energie en de lagere CO 2-uitstoot. Tele2 heeft nu een onafhankelijke audit-commissie, een beter milieumanagementsysteem en rapporteert nu over zijn CO 2-uitstoot. U.S. Bancorp monitort nu de leveranciersketen op duurzaamheidsaspecten en heeft een iets lagere CO 2-uitstoot. Hierdoor valt de score van de bank net in de categorie Nfi =. Vornado Realty Trust heeft voor een kleine groep medewerkers nu een cao afgesloten en is gestart met tevredenheidsonderzoeken. Daarnaast heeft het vastgoedbedrijf veel duurzame gebouwen in de portefeuille. Door deze ontwikkeling is de score van het bedrijf op duurzaamheid verbeterd. Kwartaalupdate duurzaam universum - september 2017 2
Westfield Corp. beschikt nu over een goed anticorruptie- en anti-omkopingsbeleid. Daarnaast is de onafhankelijkheid van het bestuurd verbeterd en monitort het nu de leveranciersketen op duurzaamheidsaspecten. Whole Foods Markets (overgenomen door Amazon) is in een hogere Nfi-categorie geplaatst op grond van een hogere waardering voor de verkoop van biologische en Fair Trade-producten. 5 bedrijven niet langer duurzaam Er zijn in het derde kwartaal vijf bedrijven van de masterlist aandelen van ING uit het duurzaam universum verwijderd. Voor twee bedrijven geldt dat er sprake is van een daling van de Nfi categorie. De andere zijn uitgesloten op grond van controversieel gedrag. Niet langer in ons duurzaam universum: Alphabet (Google) BMW Corning Fresenius Medical Care Thermo Fisher Alphabet en BMW zijn niet langer duurzaam Alphabet, het moederbedrijf van onder andere Google, is uitgesloten van het duurzaam universum via het thema sociale wetten en codes. Google heeft dankzij zijn enorme machtspositie eigen diensten kunnen bevoordelen ten opzichte van concurrenten. Zodoende heeft Alphabet zowel concurrerende partijen als consumenten benadeeld. Daarnaast streeft het bedrijf naar een zo laag mogelijke belastingdruk maar doet dit door discutabele belastingconstructies. BMW is uitgesloten van het duurzaam universum via het thema sociale wetten en codes. BWM is betrokken geweest bij prijskartels in Spanje en India, en lopen er nog onderzoeken naar diverse andere kartels. Deze gedragingen hadden nadelige gevolgen voor consumenten en het milieu. Corning heeft een Nfi-score rond het gemiddelde. Een kleine verbetering in het gemiddelde van zijn sector gecombineerd met een verslechtering van onder andere het milieubeleid en het aantal milieucertificaten heeft ertoe geleid dat het bedrijf nu in de categorie Nfi is gekomen. Bij Fresenius Medical Care heeft een aantal verslechteringen plaatsgevonden. Zo is het milieubeleid verslechterd, is het personeelsverloop toegenomen, is het bestuur minder onafhankelijk geworden en scoort het bedrijf slecht op dierproeven. Deze punten hebben erin geresulteerd dat het bedrijf nu in de categorie Nfi zit. Daarnaast is het bedrijf ook uitgesloten van het duurzaam universum via het thema dierenwelzijn. Het bedrijf test op dieren terwijl een beleid voor dierproeven ontbreekt. Ook Thermo Fisher is uitgesloten van het duurzaam universum via het thema dierenwelzijn. Het bedrijf test op dieren terwijl het geen beleid heeft voor dierproeven. Van positief naar nog positiever Voor 17 duurzame bedrijven op de masterlist veranderde de duurzame Nfi-categorie (=, +, ++) positief. Al deze bedrijven blijven uiteraard duurzaam. We noemen kort de hoofdpunten bij de opwaardering. Gestegen van = naar + Prudential Teva Verizon Waste Management Welltower Wereldhave Yara International Deze zeven bedrijven horen nu bij de beste 30% qua duurzaamheidsbeleid in hun sector. Kwartaalupdate duurzaam universum - september 2017 3
Prudential heeft een aantal verbeteringen doorgevoerd, waaronder een verbeterd discriminatiebeleid. Ook heeft het de Principes voor verantwoord beleggen (PRI) onderschreven en het neemt het meer elektriciteit af uit hernieuwbare energiebronnen. Waste Management scoort op een aantal punten iets beter. Zo is hun CO 2-uitstoot verlaagd, maakt het meer gebruik van hernieuwbare energiebronnen en is het beleid omtrent werkomstandigheden iets verbeterd. Gestegen van + naar ++ Gamesa PepsiCo PostNL Schneider Electric Stora Enso TSMC Telefonica Tesco Veolia Environment Walt Disney Company Deze bedrijven horen nu bij de beste 10% qua duurzaamheidsbeleid in hun sector. PepsiCo heeft zijn waterverbruik fors verminderd, heeft op logistiek vlak een duurzamer programma en heeft zijn CO 2-uitstoot verminderd. Schneider Electric stijgt ook naar een betere Nfi categorie. Een kleine verlaging in het gemiddelde van zijn sector heeft er voor gezorgd dat het bedrijf nu relatief beter scoort. Dit geldt ook voor Walt Disney. Een verbetering op het gebied van CO 2-rapportage heeft er voor gezorgd dat de Nfi-categorie van TSMC is verbeterd. 4 duurzame bedrijven minder positief (Nfi van ++ naar +) Randstad Smith & Nephew Snam Rete Gas Zurich Insurance Group 1 duurzaam bedrijf van + naar = Occidental Petroleum Uitgesloten bedrijven met een nieuwe score Onderstaande bedrijven zijn vanwege ongewenste activiteiten of gedrag uitgesloten van ons duurzaam universum. De Nfi van deze bedrijven is dit jaar wel veranderd. Nfi oud Nfi nieuw Fresenius Medical Care = - Glencore = + Heineken + ++ Merck&Co + ++ Pfizer + ++ Reckitt Bensicker Group = + Samsung Electronics + ++ Schlumberger = + The Coca Cola Company + ++ Visa = + Kwartaalupdate duurzaam universum - september 2017 4
Bij Pfizer heeft een aantal veranderingen plaatsgevonden dat per saldo een positief effect had op de Nfi-score. Zo is zijn diversiteitsbeleid en de toegang tot medicijnen verbeterd, en nam de donatie van medicijnen toe. Daar tegenover staat dat zijn waterverbruik is toegenomen, evenals de CO 2-uitstoot. Bij Schlumberger is weinig veranderd, maar door een kleine verlaging in het gemiddelde van zijn sector is het bedrijf nu in de categorie Nfi + terechtgekomen. Bij Coca-Cola is weinig veranderd, maar door een kleine verlaging in het gemiddelde van zijn sector is het bedrijf nu in de categorie Nfi ++ terechtgekomen. De duurzame toetsing De toetsing van ondernemingen op duurzaamheid gebeurt in twee stappen. 1. Positieve toetsing. We kijken hoe ondernemingen binnen hun sector presteren op de niet-financiële indicatoren (Nfi) mens, milieu en maatschappij. Dit levert een Nfi-score op. Nfi ++ behoort tot de beste 10% Nfi + behoort tot de beste 30% Nfi = behoort tot de beste 50% Nfi - slechter dan gemiddeld (leidt tot uitsluiting) 2. Negatieve toetsing. We sluiten ondernemingen uit die ongewenste activiteiten of gedrag laten zien, bijvoorbeeld op het gebied van wapens en kinderarbeid. Om in aanmerking te komen voor onze duurzame beleggingsstrategie moet een onderneming op de positieve toets bovengemiddeld scoren (minimaal Nfi=), en op de negatieve toets negatief scoren. Meer weten? Kijk op ing.nl/duurzaam beleggen Kwartaalupdate duurzaam universum - september 2017 5
Disclaimer Deze beleggingsaanbeveling is opgesteld door Peter Tros en Jochen Harkema, analisten duurzaam beleggen, en is uitgebracht en voor het eerst verspreid op 9 oktober 2017, 10.34 uur door het ING Investment Office, onderdeel van ING Bank N.V. Voor het opstellen van deze beleggingsaanbeveling is gebruik gemaakt van de volgende wezenlijke informatiebronnen: S&P Capital IQ, Bloomberg, CreditSights, Oddo Securities, Standard & Poor s, Moody s, Fitch, UBS Neo. Deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd op de volgende waarderingsgrondslagen, methoden en aannames: koerswinstverhouding, koersboekwaardeverhouding en net asset value (NAV). Voor deze beleggingsaanbeveling zijn geen beschermde modellen gebruikt. Een beschrijving van het ING-beleid ten aanzien van informatiebarrières en belangenverstrengeling kunt u hier vinden. Tenzij anders vermeld, zal ING Bank N.V. de beleggingsaanbeveling niet actualiseren. Ontwikkelingen die zich na het opstellen van deze beleggingsaanbeveling hebben voorgedaan, kunnen van invloed zijn op de juistheid van de aannames waarop deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd. Beleggingsaanbevelingen worden over het algemeen 2 tot 4 keer per jaar herzien. Deze beleggingsaanbeveling behelst geen individueel beleggingsadvies maar slechts een algemene aanbeveling waarop beleggers hun beleggingsbeslissingen mede kunnen baseren en vormt geen uitnodiging tot het aangaan van welke overeenkomst of verbintenis dan ook. Deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd op aannames en vormt geen garantie voor een bepaalde ontwikkeling of resultaat. Aan deze beleggingsaanbeveling kunnen geen rechten worden ontleend. Beslissingen op basis van deze beleggingsaanbeveling zijn voor uw eigen rekening en risico. Noch ING Bank N.V. noch ING Groep N.V. noch enige andere rechtspersoon die tot de ING Groep behoort, aanvaardt aansprakelijkheid voor enige schade in welke mate dan ook die voortvloeit uit het gebruik van bovenstaande beleggingsaanbeveling of de daarin opgenomen informatie. Beleggen brengt risico s met zich mee. U kunt uw inleg of een deel ervan verliezen. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. ING Bank N.V. is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934, respectievelijk de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, en evenmin in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika (hierna tezamen: Amerikaanse beleggingswetgeving ). Deze beleggingsaanbeveling is niet gericht tot en niet bestemd voor U.S. Persons in de zin van de Amerikaanse beleggingswetgeving. Kopieën hiervan mogen niet worden verzonden of worden meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan U.S. Persons. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr. 33031431 Amsterdam en staat onder toezicht van Autoriteit Financiële Markten AFM. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Alle rechten voorbehouden. Deze beleggingsaanbeveling mag niet worden verveelvoudigd, gekopieerd, gepubliceerd, opgeslagen, aangepast of gebruikt in welke vorm dan ook, online of offline, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ING Bank N.V. 2017 ING Bank N.V., Amsterdam. Kwartaalupdate duurzaam universum - september 2017 6