SCENARIOBESCHRIJVINGEN;

SCENARIOBESCHRIJVINGEN; Scenario 17. Uitval sterilisatie Werkversie voor het scoren door de zorgaanbieders/instellingen 8 mei 2017

Notatiewijze tijden Afkortingen: T Tijdstip of Tijdsduur min minuten u uur/uren Dg dag Wk week Mnd maand Notatie: T: 0 min/u T 0 oftewel meteen bij de start van het incident; T: 0 x min Binnen een periode van T 0 t/m x minuten (uren, dagen, weken, maanden) daarna; T: x min + Vanaf x minuten (uren, dagen, weken, maanden) na het incident en daarna; T: Dg 0 Gedurende de dag (week, maand) van het incident zelf; T: Dg -1 Eén dag (week, maand) voor het incident; T: Dg +1 Eén dag (week, maand) na het incident ; Verdeelsleutel letselslachtoffers Bij diverse scenario s moeten letselslachtoffers over de individuele zorgaanbieders/instellingen worden verdeeld. Hiervoor is een verdeelsleutel opgesteld: Ambulancedienst, MKA en GGD: Het incident vindt plaats in uw regio. U bent primair aan zet voor de uitvoering en organisatie; Huisartsenpost: Het incident vindt plaats bij u in de buurt, 70% van de t3 s komt naar uw HAP; Ziekenhuis: Het incident vindt plaats bij u in de buurt, maar u bent geen aanloopziekenhuis. Het onderstaand percentage van het totaal aantal letselslachtoffers (zie tabel) komt bij u op de SEH. Dit percentage is in het tekstblok Operationele bijzonderheden zo nodig vertaald naar concrete aantallen voor uw organisatie. Naam % letselslachtoffers/patiënten Albert Schweitzer 7,5 Erasmus Medisch Centrum 20 Maasstad 20 Havenziekenhuis 2,5 Ikazia 7,5 IJsselland 5 Franciscus, locatie Vlietland 5 Franciscus, locatie Gasthuis 10 Beatrix 5 Van Weel Bethesda 7,5 Admiraal de Ruyter 5 Zorgsaam 5 TOTAAL % 100 61

Regiobeeld en waarschijnlijkheid Scenariokeuze 17. Uitval sterilisatie Ziekenhuizen, ambulancediensten en HAP s maken gebruik van steriele materialen en hulpmiddelen. Ambulancediensten maken in hoofdzaak gebruik van disposable materialen en besteden de sterilisatie van de ambulancevoertuigen veelal uit. Huisartsen en HAP s kunnen een eigen autoclaaf hebben, aansluiten bij een ziekenhuis of een commerciële partij betrekken. Ziekenhuizen kunnen over een eigen centrale sterilisatie afdeling (CSA) beschikken, samenwerken met ander ziekenhuizen (SSC: Shared Sterile Center), of de sterilisatie uitbesteden aan een commerciële partij. Hier wordt alleen ingegaan op de ziekenhuizen; Sterilisatie van medische hulpmiddelen kan op diverse manieren plaatsvinden. In Nederlandse ziekenhuizen worden alleen stoom en gasplasma-sterilisatie gebruikt. Gasplasma-sterilisatie (H 2 O 2 ) is overigens niet in alle ziekenhuizen beschikbaar en is vooral van toepassing op thermolabiele instrumenten en met name endoscopisch instrumentarium met alle toebehoren, micro-instrumentarium en instrumentarium met elektronische componenten; Er zijn diverse commerciële aanbieders actief, zowel enkele grote (landelijke of buitenlandse) aanbieders, zoals Synergy Healthcare (VK) en CleanLeaseFortex (waaronder: MediFort Healthcare, NedSter en WIMAC), maar ook kleinere aanbieders zoals CombiSter. In andere regio s zijn weer andere kleinere aanbieders actief; Scenario s: Er kunnen zich diverse soorten problemen voordoen: a. De toevoer of kwaliteit van disposable materialen kan verstoord raken. Dat raakt met name ambulancediensten, HAP s en poliklinieken. Een recall van handschoenen, naalden komt met enige regelmaat voor, maar kan doorgaans op reguliere basis worden afgehandeld. Hier wordt uitgegaan van verstoring van instrumenten; b. Een aanbieder kan uitvallen door brand, staking etc. maar dat is voor de regio ZWN minder relevant, zie regiobeeld; c. Het vervoer kan uitvallen (b.v. wegblokkade) en medische apparatuur kan verloren gaan (bijvoorbeeld wegongeval, of schade opslagruimte). De gevolgen hiervan blijven beperkt doordat van de meeste instrumenten en netten wel reserves aanwezig zijn. Bedrijfsoverstijgende gevolgen zijn niet te verwachten; d. Besmetting met infectieuze agentia is en blijft mogelijk, maar blijft over het algemeen beperkt tot één wasmachine, autoclaaf of net. Bedrijfsoverstijgende gevolgen zijn niet te verwachten; e. Iets dergelijks geldt voor uitval/verstoring van ICT. Dit vertraagt de productie enigszins, maar stopt deze niet. Er is geen centrale aansturing van het sterilisatieproces, maar het logistiek proces wordt wel ernstig verstoord en de overdruk op de steriele afdeling kan wegvallen; f. Verstoring van water, stoom of stroom zijn de meest voorkomende zorgen voor een CSA. In hoeverre daar maatregelen voor getroffen zijn, verschilt tussen ziekenhuizen (zie continuïteitsplan): staat de CSA op de noodstroom en hoe langt blijft noodstroom in stand; staat de CSA op de nooddrinkwatervoorziening (rein water kelder); zijn er meerdere stoomketels beschikbaar, met gescheiden stoomleidingen; wat als brandstof voor stoomproductie uitvalt? Hier wordt in het midden gelaten wat voor noodmaatregelen beschikbaar zijn, maar wordt simpelweg uitgegaan van uitval gedurende meerdere dagen; g. Het doemscenario is brand op de CSA-afdeling/verdieping, maar er zijn ook andere oorzaken van totale uitval mogelijk, (drink-, rioolwaterschade bij leidingbreuk, of bluswaterschade). Herstel van waterschade duurt enkele dagen, herstel van brandschade kan maanden duren; h. De CSA wordt ook geraakt bij overstroming, ziekte of staking van personeel, financiële perikelen e.d., maar dan ligt het accent niet op de CSA-problemen. De meeste ziekenhuizen in de regio beschikken over een eigen CSA, een enkel kleiner ziekenhuis maakt gebruik van een externe aanbieder. Hier wordt in het midden gelaten waar de sterilisatie plaatsvindt, om het scenario voor alle ziekenhuizen van toepassing te laten zijn; In het verleden werd de CSA veelal in de kelder in het ketelhuis geplaatst, vanwege de gasvoorziening en de combinatie met de verwarming. Tegenwoordig wordt de CSA veelal dichtbij de OK s geplaatst - doorgaans op een hogere verdieping - om de logistiek zo goed mogelijk te faciliteren. In de kelder liggen de risico s wat hoger: voor (externe) wateroverlast en overstroming en - bij combinatie met verwarming - voor brand. Diverse ziekenhuizen in de regio hebben recent de CSA hernieuwd of zijn daar mee bezig. Naar verwachting zijn de meeste CSA s in de regio nabij de OK s gepositioneerd. Hier wordt in het midden gelaten waar de sterilisatie plaatsvindt, om het scenario voor alle ziekenhuis van toepassing te laten zijn; Er zijn geen gegevens beschikbaar om de kans op uitval van een CSA in Nederland te beoordelen. Bij gebrek aan gegevens wordt uitgegaan van een waarschijnlijkheid van eens in de 10 50 jr; 62

Respons Impacts Incident T: 0u De CSA valt onverwachts volledig uit en het laat zich aanzien dat het in ieder geval diverse dagen gaat duren voor de sterilisatie kan worden hervat; T: 2-3u Het crisisbeleidsteam komt bij elkaar. Zodra duidelijk is dat de uitval langere tijd gaat duren, worden mogelijke oplossingen geïnventariseerd en uitgezet bij de betrokken afdelingen, collega ziekenhuizen en commerciële sterilisatiebedrijven; Het OK-programma kan worden afgerond, maar de voorraad steriel instrumentarium raakt snel uitgeput. Andere afdelingen die gebruik maken van steriele hulpmiddelen komen ook na enkele uren in de problemen; De organisatiefase bestaat uit 2 onderdelen: a. uitbesteden van acute zorg en verplaatsen van de overige patiëntenzorg; b. inschakelen van alternatieve sterilisatiecapaciteit. Naar verwachting zal in eerste instantie veel zorg moeten worden uitbesteed of verplaatst, maar kan gaandeweg steeds meer alternatieve sterilisatiecapaciteit worden gerealiseerd. Het verschilt per ziekenhuis hoe snel de alternatieve sterilisatiecapaciteit kan worden hersteld. Hier wordt in algemene zin uitgegaan van enkele dagen; Follow-up Naar aanleiding van het incident, of los daarvan, kan de discussie in het ROAZ worden opgepakt om de sterilisatiecapaciteit regionaal af te stemmen en te borgen. Uitval van de sterilisatie raakt niet alleen de SEH en OK, maar alle snijdende specialismen (heelkunde, orthopedie, KNO, obstetrie, oogheelkunde e.a.), alle invasieve diagnostiek (cardiologie, neurologie e.a.), scopieën (interne, gynaecologie etc.) en de medische laboratoria; De tijdlijn van de impacts en respons varieert (zie operationele bijzonderheden), maar binnen de buffertijd zullen in ieder geval tijdelijke alternatieven moeten zijn gerealiseerd; Follow-up Los van de eventuele materiële schade aan de CSA, kan de financiële schade op bedrijfsniveau fors zijn en kan ook het imago van het ziekenhuis in het geding komen; Binnen één of enkele dagen kunnen er vragen van IGZ komen. Ook andere inspecties kunnen onderzoek willen doen, zoals het ILT als de stoomketel (drukapparatuur) is betrokken bij het incident en de Inspectie SZW als er personeel is betrokken bij het incident. Ook ligt OvV-onderzoek in de lijn der verwachting; Er is veel persaandacht te verwachten, waaronder ook bij het ziekenhuis in kwestie. Patiënten worden voor de poort en elders geïnterviewd en reporters proberen al dan niet onder valse voorwendselen binnen te komen; Gemeenteraadsleden en lokale bestuurders gaan ongetwijfeld vragen stellen via GHOR en GGD; Er komen waarschijnlijk ook Kamervragen waar VWS op moet reageren, al dan niet in samenspraak met de sector, het ROAZ en het ziekenhuis in kwestie. Mogelijk gaan er stemmen op om de sterilisatie nu eindelijk' anders te organiseren. T: 2-3u Zodra het incident en de impacts duidelijk zijn, maakt elke betrokken afdeling voor zich de balans op; Het CBT wordt ingesteld voor de beoordeling en afhandeling op bedrijfsniveau van: a. de ontstane situatie; b. de communicatiestrategie, al dan niet in breder verband; c. de beveiliging. Mogelijk willen GHOR en GGD ook opschalen, of geval een planningsstaf instellen om de situatie te volgen; In eerste instantie wordt (worden) de back-up(s) ingeschakeld. Nadere maatregelen zijn afhankelijk van de mate waarin en tijdsduur gedurende welke deze de sterilisatiebehoefte kan (kunnen) opvangen. Aanvullende oplossingen zijn: o operatieprogramma s; poliklinische ingrepen en scopieën afzeggen of verplaatsen; o collega specialisten en ziekenhuizen inschakelen om activiteiten waar nodig over te nemen. Mogelijk moeten er ook patiënten per ambulance worden overgeplaatst; o andere CSA s en externe aanbieders vragen om extra sterilisatie capaciteit, die geschikt is voor het eigen instrumentarium. 63

Operationele bijzonderheden De impacts variëren per van afdeling en ingreep en zijn afhankelijk van: de buffercapaciteit en verbruikssnelheid van steriele hulpmiddelen; de beschikbaarheid van alternatieven en de verplaatsbaarheid van activiteiten in de tijd en naar elders; het moment van optreden (week/end; voor/na OK-programma en poli s); Er zijn diverse samenwerkingsverbanden tussen ziekenhuizen in de regio: op Zuid, op Noord en voor West. Mogelijk heeft die samenwerking ook betrekking op de CSA, maar er zijn ook bijstandsafspraken van CSA s die deze samenwerkingsverbanden overstijgen. Zo hebben het Erasmus MC, Maasstad en Cleanlease een afspraak van onderlinge back-up (na 4-5u uitval). In hoeverre één en ander afdoende soelaas biedt en wat dit voor de ROAZ-betrokkenheid betekent is vooralsnog onduidelijk; Defensie beschikt over mobiele sterilisatieapparatuur. In hoeverre deze ter beschikking staat voor civiele doeleinden is onbekend; Medisch instrumentarium wordt eerst gekeurd door een deskundig toezichthouder voor het wordt toegelaten op de CSA. Dit om zeker te stellen dat de wasmachines geschikt zijn voor het instrumentarium. Dit beperkt de uitwisselbaarheid van CSA s in belangrijke mate. Hoe daar in noodsituaties mee wordt omgegaan is vooralsnog onduidelijk. 64