TECHNIEKPACT GELDERLAND Nederland is als kenniseconomie gelukkig weer terug is in de top 5 van meest concurrerende economieën in de wereld. Die positie is bereikt door innovatieve bedrijven en kennisinstellingen en de samenwerking daartussen. Om daar te blijven moeten we investeren in méér en nog beter opgeleiden in bètatechnische vakken. Zowel in onderwijs, bedrijfsleven als onderzoek, zodat de Nederlandse topsectoren hun plaats in de wereld kunnen versterken en vergroten. Meer mensen moeten de uitdaging van bèta, techniek en technologie aan willen gaan om de positie van Nederland in de wereld waar te blijven maken. De overheid ondersteunt deze acties door het creëren van een goed playing field. Met dit Techniekpact Gelderland willen we de aansluiting van het onderwijs op de technische arbeidsmarkt verbeteren en het tekort aan technisch personeel terugdringen. Gelderland deelt de ambitie van Nederland om zich als kenniseconomie te blijven ontwikkelen. Onze regio huisvest zowel hoogwaardige opleidings- en onderzoeks-instituten als innovatieve proces- en maakindustrieën, die binnen hun respectievelijke topsectoren een belangrijke plaats innemen. van mensen die met pensioen gaan komen we de komende jaren honderden mensen tekort. Dit heeft grote gevolgen voor de innovatiecapaciteit van de regio. Het reguliere onderwijs alléén kan dit probleem niet oplossen. Zelfs als de instroom bij bètatechnische opleidingen zou verdubbelen moet Gelderland: sterk in veelzijdigheid Anders dan regio s als Eindhoven of Rotterdam kent Gelderland geen grote monopolistische bedrijven. Wel zijn er veel kleinere MKB bedrijven die hoogwaardige technologie ontwikkelen of toepassen. Door de grote diversiteit aan innovatieve MKB bedrijven is Gelderland sterk in veel verschillende sectoren. De provincie Gelderland ondersteunt de technische bedrijvigheid met behulp van een provinciale Human Capital Agenda (HCA). Door de veelzijdigheid van het Gelderse bedrijfsleven focust de provincie niet op de HCA van één topsector, maar op alle topsectoren die voor de regio van groot belang zijn: (Agro)Food, Chemie, Energie, Health, HTSM, Logistiek en Creatieve industrie. De Gelderse Maakindustrie is naast deze landelijke topsectoren door de provincie tot extra aandachtsgebied benoemd. Gelderse bedrijven hebben zich gebundeld in thematische clusters (zoals Health Valley, Stichting kiemt, Food Valley en Business Cluster Semiconductors) of geografische clusters (zoals Industriële Kring Nijmegen, Ondernemers Kontakt Arnhem en Lindus) die steeds nauwer samenwerken met universiteiten, hbo en mbo in de regio. Innovatieve regio De kennisintensieve MKB bedrijven in Gelderland zijn onmisbaar in de economische keten. Zij zorgen voor de vertaling van kennis en uitvindingen naar oplossingen voor maatschappelijke en economische thema s. Toegepaste techniek en technologie zijn belangrijke motoren voor de innovatieve regio. Dit geldt niet alleen voor bedrijven in de technische branche. In alle economische sectoren wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van technologie. Krappe arbeidsmarkt De vraag naar technische arbeidskrachten neemt de komende jaren sterk toe, maar het aantal technische professionals neemt af. Alleen al voor de vervanging nog steeds fors worden geïnvesteerd in flexibilisering van de arbeidsmarkt, zij-instroom en omscholing van werklozen naar bètatechnische beroepen. Ambitie De ambitie van het Techniekpact Gelderland is om te zorgen voor een gezond en duurzaam economisch innovatieklimaat, nu en in de toekomst. Hierbij zijn heldere afspraken tussen bedrijfsleven en onderwijs cruciaal, zowel op nationaal als op regionaal niveau. De Gelderse regio wil gezamenlijk met het kabinet een partnership vormen om de uitdagingen voor bèta en techniek aan te gaan. T e c h n ie k p a c t G e lderland 1
Acties in de regio Techniekpact Gelderland Techniekpact Gelderland is ondertekend door tientallen partijen die samen honderden bedrijven en instellingen vertegenwoordigen. De nadruk ligt op een duurzame organisatie van het innovatieve Gelderse bedrijfsleven en kwalitatief goed bètatechnisch onderwijs. Techniekpact Gelderland zet in op drie hoofdlijnen: Lijn 1: Kiezen in techniek Speerpunten zijn: Techniekoriëntatie en -promotie, een beeldvorming van bètatechniek bij bedrijven. Lijn 2: Leren in techniek De focus ligt op excellent en aantrekkelijk onderwijs, professionalisering van docenten en de aansluiting onderwijs arbeidsmarkt. Lijn 3: Werken in techniek Er wordt ingezet op aantrekkelijke loopbanen, oog voor ondernemerschap en goede informatievoorziening. Lijn 1: Kiezen in techniek Techniekoriëntatie en -promotie Voldoende instroom in technische opleidingen door vroegtijdige talentontwikkeling en bekendheid met technische opleidingen en de toekomstperspectieven. Regionale doelen voor 2016: Alle basisscholen in de regio nemen minstens eenmaal per jaar deel aan een activiteit ter bevordering van talentontwikkeling in bèta, techniek en technologie; Jaarlijks worden techniekdagen, First Lego League wedstrijden en techniekwedstrijden in de gehele regio uitgevoerd, in samenwerking met het regionale bedrijfsleven, onderwijs en overheid; De technisch educatieve centra en technieklokalen in de regio zijn uitgebouwd en geprofessionaliseerd; Er zijn schakelprogramma s ontwikkeld voor leerlingen die de verkeerde sector (vmbo) of een verkeerd profiel (havo, vwo) hebben gekozen; Scholen hebben een samenwerkingsverband met het regionale bedrijfsleven. Bedrijven denken mee met het onderwijs en leveren via stages, gastlessen en onderwijsmarkten hun bijdrage, 50% van de samenwerkingsverbanden is geformaliseerd in TechNet of Jet-Net. Regionale verbinding en afstemming Het aantal activiteiten, initiatieven en partners op het gebied van bèta en techniek in de regio is groot. Een aantal jaren geleden gaven bedrijven en instellingen regelmatig aan dat ze door de bomen het bos niet meer zagen. Door de inzet van Regionale Centra voor Technologie (RCT s) en Platforms Onderwijs-Arbeidsmarkt (POA s) zijn regionale partners en acties goed verbonden. Daarnaast is de regionale invulling, coördinatie en facilitering van landelijke en bovenregionale programma s grotendeels bij één ondersteunende organisatie gelegd: het Kenniscentrum Bèta Techniek. Daarmee is de verbinding en afstemming tussen alle verschillende activiteiten sterk gegroeid. Op de volgende pagina s worden de drie hoofdlijnen geconcretiseerd. Ook beschrijven we wat er op nationaal niveau nodig is om de Gelderse ambitie waar te kunnen maken. Scholen bieden een breed scala aan keuzeonderwijs en profielwerkstukken op het gebied van techniek en ondernemerschap. Ontwikkeling van doorlopende onderwijsprogramma s techniek in po en vo; Basisscholen die de keuze voor bètatechniek, ondernemerschap en creativiteit stimuleren worden extra beloond vanuit de prestatiebox. Structurele financiële prikkels voor studenten techniek (bv. via prestatiebeurs, collegegeldteruggave, OV-kaart); Beeldvorming Bedrijven en instellingen laten zien wat ze in huis hebben op het gebied van bèta en techniek. Regionale doelen voor 2016: Bedrijven en instellingen zetten minimaal twee maal per jaar hun deuren open voor belangstellenden; Bij de organisatie van voorlichtingsactiviteiten wordt gebruik gemaakt van landelijke en regionale pools van techniekambassadeurs; T e c h n ie k p a c t G e lderland 2
Lijn 2: Leren in techniek Excellent en aantrekkelijk onderwijs Een aantrekkelijk en herkenbaar aanbod van bètatechnische opleidingen in samenwerking met het bedrijfsleven. Regionale doelen voor 2016: Minstens drie scholen voor vo in de regio hebben een bètatechnologisch programma voor excellente leerlingen; Er zijn doorlopende leerlijnen gerealiseerd tussen vmbo-mbo voor alle techniek- en technologieopleidingen van ROC s in de regio; Er zijn in mbo-hbo doorlopende leerlijnen en fasttracks ontwikkeld tussen de ROC s en alle techniek- en technologieopleidingen van de hbo-instellingen; Er zijn Centra voor Innovatief Vakmanschap en Centres of Expertise voor minimaal drie topsectoren in de regio; Er zijn excellentie-opleidingen ontwikkeld voor minimaal drie van de vijf opleidingsinstituten Techniek van de HAN; Binnen niet-technische opleidingen wordt structureel aandacht besteed aan de toepassing van techniek en ICT in de desbetreffende sector; Structurele verbetering van regelgeving en fiscaliteit rondom publiek-private samenwerkingsvormen; Schaf de hogere bekostigingsfactor (mbo) voor techniek niet af; Maak een uitzondering voor techniek bij plannen om het deeltijdonderwijs uit de bekostiging te halen. Professionalisering docenten Docenten worden continu gestimuleerd om als een eigentijdse inspiratiebron voor leerlingen en studenten te fungeren. Regionale doelen voor 2016: Er is een structuur opgezet voor docentstages bij bedrijven. Alle bètatechnische docenten lopen eens in de drie jaar stage; De (techniek)docenten in het po en vo zijn bijgeschoold op het gebied van bèta en techniek. Alle pabo-studenten krijgen Natuur en Techniek in het curriculum; Nationale impuls Voer Natuur en techniek in als verplicht vak in het pabo curriculum; Structurele financiering van de scholing van poen vo-docenten die techniekonderwijs verzorgen. Aansluiting onderwijs arbeidsmarkt Iedereen die belangstelling en aanleg heeft voor bèta, techniek en technologie (inclusief zijinstromers) wordt gemotiveerd om te kiezen voor een baan in bètatechniek. Regionale doelen voor 2016: Het bètatechnische onderwijs heeft een nauwe relatie met de praktijk en er is goed zicht op de mogelijkheden voor stages en banen; Het bedrijfsleven ontwikkelt samen met het onderwijs innovatief en excellent vakmanschap; Het bedrijfsleven ontwikkelt technologie- en vakmanschapsroutes in het vmbo; Bedrijfsleven en onderwijs delen mensen en faciliteiten; Bedrijven en instellingen garanderen stageplaatsen of afstudeeropdrachten voor alle technische studenten uit mbo en hbo en wo; Bij minstens vier ROC s is maatwerk ontwikkeld voor zij-instromers in de technische sector; Structurele verbetering van regelgeving rondom de inzet van duale aanstellingen bedrijf/kennisinstelling. Zowel met betrekking tot bevoegdheden als met betrekking tot geaccepteerde onderwijstijd. T e c h n ie k p a c t G e lderland 3
Lijn 3: Werken in techniek Aantrekkelijke loopbanen Bevorderen van het behoud van werkenden in de techniek en intersectorale mobiliteit. Regionale doelen voor 2016: In minstens drie (clusters van) bedrijven wordt gewerkt aan een functiehuis waarin de beloning van vakmanschap en technische specialisatie op dezelfde manier groeit als beloning van functies op managementniveau; In minstens drie (clusters van) bedrijven wordt gewerkt aan een arbeidsomgeving die leeftijdsfase-bewust of doelgroepbewust is; Bedrijven investeren in Beroepspraktijkvormingsplaatsen (BPV) in het kader van de aanpak van jeugdwerkloosheid; Er is een krachtig en flexibel onderwijsaanbod voor werknemers die zich willen bij- of omscholen in de technische sector; Er is een goed werkende EVC-structuur die de kennis en vaardigheden van werknemers in beeld brengt en hun bij- of opscholing vergemakkelijkt; Een Leven Lang Leren wordt (fiscaal) gefaciliteerd en gestimuleerd voor zowel bedrijven als individuele werknemers. Omscholing naar technische beroepen mogelijk maken voor niet werkende werkzoekenden met behoud van de uitkering; Structurele verbetering van regelgeving en fiscaliteit om experimentele vormen van werkgeverschap en HR mogelijk te maken. Feitelijke informatie Informatie over arbeidsmarkt, bedrijven, banen en stages is actueel, vindbaar en leesbaar. Regionale doelen voor 2016: De regio heeft inzicht in de kwantitatieve gegevens van in-, door- en uitstroom in het bedrijfsleven en het onderwijs; Informatie over technische bedrijven, banen en stageplaatsen in de regio is up-to-date en gemakkelijk te vinden via digitale kanalen; Oog voor ondernemerschap Ondernemerschap in de techniek is in beeld en wordt ondersteund in mbo, hbo en wo. Regionale doelen voor 2016: Ondernemerschap is standaard onderdeel van de Centra voor innovatief vakmanschap en Centres of expertise; Bedrijfsleven, banken, Kamers van Koophandel en provinciale ontwikkelfondsen zijn nauw betrokken bij experimenten met studentondernemingen en startende ondernemers; De keten kennis-kunde-kassa wordt versterkt door zowel ondersteuning op juridisch en financieel gebied als door ondersteuning op inhoudelijk gebied. Structurele maatregelen op het gebied van regelgeving en fiscaliteit ten behoeve van kennisvalorisatie en startend ondernemerschap. Contact Het Techniekpact Gelderland is tot stand gekomen onder redactie van Kenniscentrum Bèta Techniek, in nauwe samenwerking stakeholders uit de regio. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Kenniscentrum Bèta Techniek: Adres Contact Ruitenberglaan 26 T: 026-3203440 6826 CC Arnhem E: info@kcbt.nl T e c h n ie k p a c t G e lderland 4
Landelijk Regionaal Samenvatting Belangrijkste ambities op regionaal en landelijk niveau waarbij de grootste effecten verwacht worden: Lijn 1: Kiezen in techniek Lijn 2: Leren in techniek Lijn 3: Werken in techniek Korte Beeldvorming: Bedrijven en instellingen zetten twee maal per jaar hun deuren open voor belangstellenden. ROC s ontwikkelen maatwerk voor zijinstromers in de technische sector. Bedrijven investeren in Beroepspraktijkvormingsplaatsen (BPV) in het kader van de aanpak van jeugdwerkloosheid. Lange Scholen hebben geformaliseerde samenwerkingsverbanden met het regionale bedrijfsleven (Zoals TechNet of Jet-Net). Er zijn doorlopende leerlijnen gerealiseerd tussen vmbo-mbo, havohbo, en tussen mbo-hbo bij alle ROC s en hogescholen die technische opleidingen aanbieden. Er is een krachtig en flexibel onderwijsaanbod voor werknemers die zich willen bij- of omscholen in de technische sector: Leven Lang Leren programma s. Korte Structurele financiële prikkels voor studenten techniek (bv. via prestatiebeurs, collegegeldteruggave, OVkaart). Structurele verbetering van regelgeving rondom de inzet van duale aanstellingen bedrijf/kennisinstelling. Zowel met betrekking tot bevoegdheden als met betrekking tot geaccepteerde onderwijstijd. Omscholing naar technische beroepen mogelijk maken voor niet werkende werkzoekenden met behoud van de uitkering. Lange Ontwikkeling van doorlopende onderwijsprogramma s techniek in po en vo en scholing docenten. Structurele verbetering van regelgeving en fiscaliteit rondom publiek-private samenwerkingsvormen. Structurele maatregelen op het gebied van regelgeving en fiscaliteit ten behoeve van kennisvalorisatie en startend ondernemerschap. T e c h n ie k p a c t G e lderland 5
Intentieverklaring Techniekpact Gelderland Hiermee verklaart de ondergetekende: - de ambities van het Techniekpact Gelderland te onderschrijven; én - een bijdrage te leveren aan het realiseren van deze ambities. Ondertekening: Naam: Namens organisatie:.. Functie:. Datum en plaats: Handtekening:. Contactgegevens: Adres: Postcode: Plaats: E-mailadres: Telefoonnummer: T e c h n ie k p a c t G e lderland 6