Oplossingsgericht en waarderend coachen. Coaching is die vorm van professionele begeleiding waarbij de coach als gelijkwaardige partner de cliënt ondersteunt bij het behalen van zelfgekozen doelen. Oplossingsgericht betekent: Als iets wel werkt, doe er dan meer van. Als iets wel werkt, leer het (van) een ander. Als iets niet werkt, stop er dan mee. Als iets niet werkt, doe dan iets anders. Woorden die horen bij een oplossingsgerichte benadering: Zoeken van oplossingen. Wat is het doel? Toekomst. Wat werkt? Wat gaat goed? Wat kan wel? Middelen. Sterktes. Hoopvolle taal. Capaciteiten. Eigen verantwoordelijkheid. De tegenhanger van oplossingsgericht is probleemgericht. Woorden die daar bij horen: Analyse probleem. Wat is de oorzaak. Verleden. Wat gaat fout. Wat kan niet. Gebreken. Zwaktes. Zware taal. Tekortkomingen. Wijzen naar anderen of omstandigheden. Bij een waarderende benadering gaan we uit van talenten, kwaliteiten, sterke punten, kracht en successen. Een waarderende benadering is gebaseerd op Appreciative Inquiry ( Waarderend Onderzoek ) en kent de volgende 5 principes: 1. Het sociaal constructionistisch principe; Kennis, beelden en de toekomst zijn met elkaar verweven en de manier waarop we denken en de wereld zien is beslissend voor wat gebeurt in de toekomst. Ieder ziet en beleeft zijn eigen wereld, een gezamenlijk beeld verandert die wereld. 2. Het simultane principe ; Een verandering begint zodra we een vraag stellen. Vragen bepalen hoe we kijken. De vragen die we stellen en hoe we ze stellen zetten de basis neer en geven de richting voor wat we vinden of ontdekken. 3. Het poëtisch principe; Ieder verhaal is verschillend te interpreteren. Net als een gedicht is ieder verhaal te herkaderen door taal en metaforen. Met andere woorden hetzelfde verhaal met ander taalgebruik geeft een ander beeld. Herformuleren kan nieuwe perspectieven geven. 4. Het toekomstgerichte principe; Het beeld van de toekomst bepaald het gedrag. Het droombeeld, de toekomst stuurt de acties of de te zetten stappen. Het toekomstbeeld is bepalend voor acties in het heden en maakt de toekomst.
5. Het positieve principe ; Hoe positiever de vraag hoe intenser en langer de werking van de verandering. Positieve vragen leiden tot positieve veranderingen. Het kenmerk van waarderend coachen is dat 4 fasen worden doorlopen. De 4D s. Discover Verkennen en ontdekken van successen, krachten, sterke punten, kwaliteiten en talenten. Dream Dromen over een toekomst waarin alle krachten, sterke punten, kwaliteiten en talenten samenkomen Design Het hebben over de thema s of kwesties die er toe doen of om een oplossing vragen Destiny De ontdekte perspectieven vertalen naar concrete plannen. In de gesprekken zijn verschillende rollen en stijlen aan te nemen. De stijl is afhankelijk van wat de situatie op dat moment vraagt. Accepterend: empathisch, accepteren en vertrouwen, uitnodigend en open en vriendelijk. Analyserend: op zoek naar een diagnose, vragen naar context, feiten en interpretaties, ambities. Structurerend: ordening brengen in de informatie, kernpunten, modellen, metaforen, hypotheses. Confronterend: bewust maken van eigen aandeel in de situatie, benoemen feiten, hier en nu, verschillen zeggen en laten zien benoemen, effect van gedrag benoemen. Sturend of adviserend: bij kritische situaties, bij afnemende betrokkenheid coachee, diagnose stellen na analyse en tips geven. Geen discussie of oordeel! Het GROW model brengt structuur aan in de coachinggesprekken. Het model leidt in 4 stappen tot een resultaat. Bij iedere stap in dit model horen vragen die gericht zijn op het resultaat dat je wil bereiken in die stap. Een concreet doel bepalen, bepalen wat er nu al mogelijk is, wat is de stand van zaken nu, mogelijkheden zoeken en concrete stappen bepalen.
Goal Reality Options Will Doel bepalen Stand van zaken / feiten vaststellen Diverse mogelijkheden verkennen en onderzoeken Acties bepalen, plan maken De 7-stappen methode is oplossingsgericht en is gebaseerd op wat al bereikt is. Stap 1 Verhelderen van de veranderbehoefte Wat wil je bereiken? Stap 2 Definiëren van de gewenste toestand Waar wil je naar toe? Stap 3 Vaststellen platform Waar sta je nu? Stap 4 Analyseren eerder succes Hoe heb je bereikt waar je nu al staat? Stap 5 Een stapje vooruit zetten Wat zou een eerste stap kunnen zijn? Stap 6 Vooruitgang monitoren Stap 7 Vaststellen verdere veranderbehoefte Schaalvragen geven een helder beeld van de stand van zaken. ( hoe ver sta je op een schaal van 10 )
----------------------------------------------------------------------------------------- In gesprekken nemen we altijd onszelf mee en daarmee speelt naast de persoonlijke kenmerken, talenten en voorkeuren ook alles wat op ons van invloed is een rol. Enkele mogelijke invloeden die in de gesprekken een rol kunnen spelen zijn: De omgeving, achtergrond en de context zijn van invloed. Een schets van het krachtenveld van de invloeden in je omgeving kan helpen. Systeemdenken gaat er van uit dat iedereen deel uit maakt van of een rol speelt in meerdere systemen ( gezin, relaties, organisaties, sportclub etc.). Ieder systeem zoekt van nature evenwicht ( circulaire causaliteit). We passen ons daarbij aan. Projectie ( eigen gevoelens op een ander projecteren), overdracht en tegenoverdracht (gevoel uit een andere relatie of situatie overdragen, meenemen) kunnen een rol spelen in de (vertrouwens-)relatie. Attributie is de wijze waarop mensen het gedrag van zichzelf en van anderen verklaren in termen van oorzaak en gevolg, en hoe dit van invloed is op hun motivatie. Vaak als een patroon. De theorie verdeelt de manier waarop mensen attribueren (dat wil zeggen oorzaken toekennen) in externe attributie (oorzaken liggen buiten de betrokkene) en interne attributie (oorzaken liggen bij de betrokkene).
Vaste patronen die eerder effectief zijn geweest, hoeven dat nu niet meer te zijn. Het herkennen van die patronen maakt ze hanteerbaar. De perceptie, het zien van de wereld om ons heen is niet voor iedereen dezelfde. Het onderkennen van die verschillen en het bepalen van een gedeeld beeld voorkomt misverstanden. We hebben het over hetzelfde (sociaal constructionistische principe). Het herkennen van een fixed mind ( kan ik toch niet ) of een growth mind ( open staan voor en willen leren) helpt. Dit is van invloed op de manier van leren en de wil om te leren. Mindfullness is een methode, een manier om naar jezelf te kijken en afstand te nemen ( perspectief), een ervaring en een cognitief proces ( kennis opnemen en verwerken en meer waarnemen) Omdenken is denken in termen van kansen en niet van problemen. De eerste stap is van een probleem een feit maken. Daarna kijk je welke nieuwe mogelijkheden er ontstaan door de feiten volledig te accepteren, dus volledig ja te zeggen tegen de realiteit. Deconstrueren is van het probleem een feit maken. Construeren is het omzetten van bestaande feiten tot een nieuwe mogelijkheid. Bij het herkennen van talent en zoeken naar talent kunnen diverse persoonlijkheidstesten helpen. Persoonlijke leerstijlen geven inzicht in hoe iemand leert: Kunst afkijken, Participeren, Kennis verwerven, Oefenen en ontdekken. Een kleurentest kan helpen om de eigen eenzijdigheid en die van gesprekspartners te onderkennen en te typeren. Wit: Een verandering is niet te beheersen maar kan wel gefaciliteerd of belemmerd worden. (organisch, zonder merkbare moeite, als vanzelf). Rood: De mens staat centraal. (ontwikkelen talenten, mensen op de juiste manier prikkelen, veranderen zachte onderdelen als managementstijl, personeelssamenstelling en competenties). Groen: Mensen van elkaar laten leren. (kost veel tijd, bewust maken van tekortkomingen en nieuwe zienswijzen, doen en denken koppelen). Blauw: Plannen en organiseren. (niet afhankelijk van individuele opvattingen. Rationele argumenten en kentallen, stappenplan, monitoring etc. ). Geel: Regisseren van belangen, partijen en actoren. (regie, veranderen door belangen bij elkaar te brengen, belangen, macht en conflict belangrijk).