Astma: Gedereguleerde immuunrespons. Leo Koenderman Dept. Pulmonary Diseases UMCU Utrecht, The Netherlands. Neutrophil. Basophil. Monocyte Eosinophil

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Astma: Gedereguleerde immuunrespons. Leo Koenderman Dept. Pulmonary Diseases UMCU Utrecht, The Netherlands. Neutrophil. Basophil. Monocyte Eosinophil"

Transcriptie

1 Astma: Gedereguleerde immuunrespons Leo Koenderman Dept. Pulmonary Diseases UMCU Utrecht, The Netherlands Neutrophil Basophil Monocyte Eosinophil

2 ACTIVATION OF INNATE IMMUNE RESPONSES IN THE TISSUE The daily threat The host cellular armamentarium Small targets Neutrophil Recognition and activation Basophil Large targets: Elimination Macrophage Monocyte Eosinophil

3 Vastbesloten neutrofiele granulocyt die een bacterie achtervolgt en fagocyteert Davies, 1950

4 Eosinofiele granulocyten die een parasiet aanvallen: samen zij we sterk 80 min 11 sec Extracellular killing of a nematode by eosinophils in a collagen gel Patnode et al. 2014,JEM, 211:

5 Immuuncellen weten waar ze heen moeten 1. weefsel signalen

6 Immuuncellen weten waar ze heen moeten 2. gerichte beweging of chemotaxis

7 Successful killing of MRSA (MW2) by neutrophils in a fibrin gel

8 Fagocytose

9 ACTIVATION OF INNATE IMMUNE RESPONSES Important dilemma: killing of microbes vs tissue damage Flexible response: Optimal defense Hyper immune response Collateral damage: skin necrosis during hyperinflammation Correct immune response: Killing of micro-organisms inhibition priming Hypo immune response Insufficient killing: Infection septic shock (30% mortality) 9

10 Wat gaat er mis bij astma: 1. het immuunsysteem denkt dat mijten gevaarlijk zijn

11 Wat gaat er mis bij astma: 2. de immuuncellen overdrijven

12 ACTIVATION OF INNATE IMMUNE RESPONSES IN TISSUE Dilemma: Immune defense vs prevention of immunopathology Chronic inflammatory disease Killing armamentarium Oxidant release Nettosis Oxidase Hyperactive immune response Collateral damage to the tissues Balance = health Intracellular Degranulation NET-release Extracellular Potent but sufficient immune response: Killing of micro-organisms and cancer cells Limited tissue damage Return to homeostasis

13 Chronische ontstekingsziekten En de lijst is heel erg veel langer: 1. Atherosclerose 2. COPD 3. Dementie 4. Ziekte van Lyme 5.

14 Asthma: Type I hypersensitivity reaction ALLERGEN A.P.C. mast cell basophil Th Th2 + IL-4 - IFN- Th1 B cell mast cell basophil degranulation release of inflammatory mediators allergic symptoms

15 Poison or allergy? What's one man's poison, is another's meat and drink Lucretius, 100 BC

16 Dietary measures Cheese intolerance: I encourage dietary measures to eliminate milk Hippocrates, BC

17 Expositie aan kattenallergeen leidt tot een vroege en late astmatische reactie Inflammation

18 De immuunrespons in astma: gelijkenis met parasitaire afweer 80 min 11 sec Extracellular killing of a nematode by eosinophils in a collagen gel Patnode et al. 2014,JEM, 211:

19 Segmentale allergeen challenge gevolgd door BAL 18 uur later

20 Eosinophil infiltration in airways 18 hours after local allergen challenge saline ragweed Peripheral blood: about 3% eosinophils => selective mechanisms drive tissue eosinophilia

21 Asthma: (inflammatory) phenotypes paucigranulocytic mixed neutrophilic eosinophilic Siddiqui S, Brightling CE - Allergy Asthma Clin Immunol (2007)

22 Quinten : milieu binnen en buiten Huisdieren: hond en kat Roken: vader (buiten) Slaapkamer: stoffig, vloerbedekking, katoenen gordijnen

23 Asthma is like love.. everyone knows what it is but nobody can define it.

24 Allergie: kiss of death

25 Conclusies Astma is een ziekte veroorzaakt door een gedereguleerd immuunsysteem Allergie en astma zijn niet nieuw maar incidentie is de afgelopen 30 jaar enorm toegenomen Deze toename wordt veroorzaakt door onze westerse levenstijl. Toegenomen hygiëne? Luchtverontreiniging?. Astma is zeer heterogeen Astma begint vaak op de kinderleeftijd en verandert in de tijd naar een meer chronische persistente vorm

26 Hoezo medewerking? Bert Arets, WKZ

Immunologische transitie van de neonaat.

Immunologische transitie van de neonaat. Immunologische transitie van de neonaat www.huidziekten.nl D.H. Visser, 28 januari 2015 Wereldwijd sterven 3000 neonaten per dag als gevolg van een infectie Lawn JE et al. Lancet 2005 30-50% van de prematuren

Nadere informatie

Mevr. Van W, 10-01-1980 Casus 2

Mevr. Van W, 10-01-1980 Casus 2 Mevr. Van W, 10-01-1980 Casus 2 Voorgeschiedenis: Allergisch astma bronchiale, artroscopie knie. Anamnese: 2,5 jaar geleden voor het laatst bij een longarts geweest in het Havenziekenhuis. Ze werkt zelf

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting Allergie, astma, mycobacteriën en Nramp1. Astma is een een chronische ziekte die gekenmerkt wordt door een chronische ontsteking van de luchtwegen en door overgevoeligheid van de luchtwegen

Nadere informatie

Ontwikkeling van allergie op kinderleeftijd

Ontwikkeling van allergie op kinderleeftijd Ontwikkeling van allergie op kinderleeftijd Prof.dr. Huub F.J. Savelkoul huub.savelkoul@wur.nl Immuunsysteem en bescherming tegen infecties Het totale te verdedigen oppervlak bestaat uit 2 m 2 huid, 80

Nadere informatie

De immunologische achtergrond van orale tolerantie. Femke Broere Assistant professor

De immunologische achtergrond van orale tolerantie. Femke Broere Assistant professor De immunologische achtergrond van orale tolerantie Femke Broere Assistant professor Artritis (Osteo)artritis Slijtage? Immunologisch? Christopher B. Little & David J. Hunter Nature Reviews Rheumatology

Nadere informatie

fenotype Allergie Macrophages and macrophage heterogeneity in obese asthma Mw. Y. Türk 1, dr. G.J. Braunstahl 2, prof. dr. P.S.

fenotype Allergie Macrophages and macrophage heterogeneity in obese asthma Mw. Y. Türk 1, dr. G.J. Braunstahl 2, prof. dr. P.S. Macrofagen en macrofaagheterogeniteit in het obese astma fenotype Macrophages and macrophage heterogeneity in obese asthma Mw. Y. Türk 1, dr. G.J. Braunstahl 2, prof. dr. P.S. Hiemstra 3 Samenvatting Obesitas-gerelateerd

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18692 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Herbert-Fransen, Marieke Fernande Title: Targeting the tumor-draining area : local

Nadere informatie

UMCG Rheumatology & Clinical Immunology

UMCG Rheumatology & Clinical Immunology Eosinifiele granulomatosis met Polyangiitis voorheen Churg-Strauss Syndroom Cees G.M. Kallenberg, MD, PhD, Afd. Reumatologie en Klinische Immunologie, Universitair Medisch Centrum Groningen Ede,10 mei

Nadere informatie

Allergie@WUR en het ACW

Allergie@WUR en het ACW Allergie@WUR en het ACW Huub F.J. Savelkoul Allergie Consortium Celbiologie en Immunologie Wageningen Universiteit Algemeen: www.allergie.wur.nl Allergie @WUR Wat is allergie? te sterke afweer tegen onschuldige

Nadere informatie

Hypereosinofiel syndroom

Hypereosinofiel syndroom Hypereosinofiel syndroom R. Fijnheer Meander Medisch Centrum/UMCUtrecht HES Incidentie: 2-4 per 1.000.000 per jaar Man> vrouw Leeftijd: 30-70 erg in belangstelling: glivec, mepolizumab etc. Lastig voor

Nadere informatie

De eosinofiele granulocyt

De eosinofiele granulocyt De eosinofiele granulocyt Samenvatting Eosinofiele granulocyten zijn witte bloedcellen die relatief weinig voorkomen in het perifere bloed (1-4% van het totaal van leukocyten). Deze cellen, die tot de

Nadere informatie

Samen in de lucht. Het kind met de piepende ademhaling. Guido Bothof, kinderarts i.o.

Samen in de lucht. Het kind met de piepende ademhaling. Guido Bothof, kinderarts i.o. Samen in de lucht Het kind met de piepende ademhaling Guido Bothof, kinderarts i.o. Wat is een piepende ademhaling? - Ouders gebruiken piepen o.a. om moeite met ademhaling en hoorbare ademhaling aan te

Nadere informatie

9 e Post-O.N.S. Meeting

9 e Post-O.N.S. Meeting 9 e Post-O.N.S. Meeting Neutropenie & Antibiotica resistentie Heleen Klein Wolterink Research verpleegkundige Medische Oncologie UMC Utrecht Schiphol introductie Neutropenie: Definitie Symptomen MASSC

Nadere informatie

De allergische mars. Drs. L.N. van Veen en dr. H. de Groot

De allergische mars. Drs. L.N. van Veen en dr. H. de Groot 1 1 De allergische mars Drs. L.N. van Veen en dr. H. de Groot Dit hoofdstuk begint met een overzicht van de prevalentie van allergie. Deze is de laatste decennia sterk gestegen, ook in Nederland. Vervolgens

Nadere informatie

Mastocytose en allergie. Mediatoren. Insecten allergie. Welke klachten ontstaan door mastocytose? Oorzaken Anafylaxie

Mastocytose en allergie. Mediatoren. Insecten allergie. Welke klachten ontstaan door mastocytose? Oorzaken Anafylaxie Mastocytose en allergie Welke klachten ontstaan door mastocytose? Klachten door mastocytosis kunnen ontstaan door: i. Vrijkomen van chemische stoffen (mediatoren) uit mestcellen ii. Infiltreren van mestcellen

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Nasal epithelial cells : effector cells in allergy Vroling, A.B. Link to publication

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Nasal epithelial cells : effector cells in allergy Vroling, A.B. Link to publication UvA-DARE (Digital Academic Repository) Nasal epithelial cells : effector cells in allergy Vroling, A.B. Link to publication Citation for published version (APA): Vroling, A. B. (2009). Nasal epithelial

Nadere informatie

Flash: chemotherapie en allergie

Flash: chemotherapie en allergie Flash: chemotherapie en allergie Karen Geboes UZ Gent 4 december 2015 Opbouw Herkennen/graderen Bij welke producten/wanneer Behandeling Preventie? 2 Herkennen/graderen 3 4 5 6 Allergy 2013 7 Bij welke

Nadere informatie

Samenvatting SAMENVATTING

Samenvatting SAMENVATTING SAMENVATTING Een karakteristieke eigenschap van astma is ontsteking van de luchtwegen. Deze ontsteking wordt gekenmerkt door een toename van ontstekingscellen in het longweefsel. De overgrote meerderheid

Nadere informatie

Immunologie. Afweer. Wij leven als levende organismen in evenwicht met onze omgeving

Immunologie. Afweer. Wij leven als levende organismen in evenwicht met onze omgeving Immunologie Afweer 1 Wij leven als levende organismen in evenwicht met onze omgeving Verstoring van het evenwicht tussen organisme en omgeving kan ertoe leiden dat ons lichaam door indringers uit de omgeving

Nadere informatie

Downloaded from UvA-DARE, the institutional repository of the University of Amsterdam (UvA)

Downloaded from UvA-DARE, the institutional repository of the University of Amsterdam (UvA) Downloaded from UvA-DARE, the institutional repository of the University of Amsterdam (UvA) http://hdl.handle.net/11245/2.146667 File ID Filename Version uvapub:146667 Nederlandse samenvatting unknown

Nadere informatie

Sectie Infectieziekten

Sectie Infectieziekten Sectie Infectieziekten 1 December 2015 U kunt helpen de HIV / AIDS epidemie te beëindigen You can help to end the HIV / AIDS epidemic Sectie Infectieziekten Weet uw HIV status Know your HIV status by 2020

Nadere informatie

Allergisch aangelegd: (n)iets aan te doen?

Allergisch aangelegd: (n)iets aan te doen? Allergisch aangelegd: (n)iets aan te doen? Mijke Breukels, kinderartsallergologisch expert 7 maart 2017, kindercarrousel Allergieën zijn multisysteemaandoeningen Bovenste luchtwegen Onderste luchtwegen

Nadere informatie

Respiratoire virussen en astma. Dr François Vermeulen Kinderlongziekten Gasthuisberg - UZ Leuven

Respiratoire virussen en astma. Dr François Vermeulen Kinderlongziekten Gasthuisberg - UZ Leuven Respiratoire virussen en astma Dr François Vermeulen Kinderlongziekten Gasthuisberg - UZ Leuven Plan Wheezing phenotypes Virussen als oorzaak van episodes van wheezing Virussen als oorzaak van astma Behandeling

Nadere informatie

Adrenocorticosteroids

Adrenocorticosteroids Adrenocorticosteroids ADRENOCORTICOSTEROIDS Hypothalamic-pituitary-adrenal axis CRF בקרת משק המים והמלח מטבוליזם נורמלי ותגובה לסטרס Adrenaline Noradrenaline Adrenocorticosteroids Adrenal corticosteroids

Nadere informatie

1/23/2013. Index. Index. Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept. Vriend of vijand?

1/23/2013. Index. Index. Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept. Vriend of vijand? //0 Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept Tolerantie wordt gedefinieerd als de actieve non-respons van het immuunsysteem op een antigeen dat via

Nadere informatie

Allergische Rhinitis; Een preventieve behandelkans die we niet mogen laten liggen!!

Allergische Rhinitis; Een preventieve behandelkans die we niet mogen laten liggen!! Allergische Rhinitis; Een preventieve behandelkans die we niet mogen laten liggen!! 1 2 4 The Sneeze Wat is een inhalatieallergie Een inhalatieallergie is een reactie van het menselijk afweersysteem (het

Nadere informatie

herinneringen 2 tot 8 april 2016 Molenheide

herinneringen 2 tot 8 april 2016 Molenheide herinneringen 2 tot 8 april 2016 Molenheide Samenstelling bloed 1 2 Bij afname van bloed hebben we een tube vol bloed Onstolbaar gemaakt, we zien na een tijd een bezinksel in verschillende lagen Hier kon

Nadere informatie

ABBREVRIATIONS. Antigen Induced Cell Death Antigen Presenting Cell. T cell receptor

ABBREVRIATIONS. Antigen Induced Cell Death Antigen Presenting Cell. T cell receptor ABBREVRIATIONS AICD APC BCR CCL-4 CCR7 CM cell cpbl CPM CTLA-4 (CD152) DC d.basalis d.parietalis EM cell FOXP3 HLA IDO IFN- IL ITAM ITIM KIR MHC mpbl NK cell RSA SI STBM TCR TGF- Tact Treg TNF- UCB Antigen

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/47911 holds various files of this Leiden University dissertation uthor: Jolink, H. Title: Human T-cell responses to spergillus fumigatus: In healthy individuals

Nadere informatie

15.15 16.00 uur: allergische rhinitis: AR geluid van de KNO-arts. Allergische rhinopathie of afwijkende Rinne? Francis Burgersdijk

15.15 16.00 uur: allergische rhinitis: AR geluid van de KNO-arts. Allergische rhinopathie of afwijkende Rinne? Francis Burgersdijk 15.15 16.00 uur: allergische rhinitis: AR geluid van de KNO-arts Allergische rhinopathie of afwijkende Rinne? Francis Burgersdijk Kan de KNO arts meer met patienten met een allergische rhinopathie (AR)?

Nadere informatie

Disclosure slide. (potentiële) belangenverstrengeling. Geen

Disclosure slide. (potentiële) belangenverstrengeling. Geen BRMO Disclosure slide (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

143 Lymfatische filariasis is een door muggen overgebrachte ziekte die wijdverbreid voorkomt in de tropen en subtropen. Hoewel de prevalentie niet hoog is, tonen gegevens van het Indonesisch ministerie

Nadere informatie

Huidige inzichten in de rol van eosinofiele granulocyten bij allergisch astma

Huidige inzichten in de rol van eosinofiele granulocyten bij allergisch astma Huidige inzichten in de rol van eosinofiele granulocyten bij allergisch astma Current views on allergic asthma: the role of eosinophilic granulocytes Auteur: L. Koenderman Trefwoorden: allergie, astma,

Nadere informatie

Tolerantie-inductie bij voedselallergie: T-cellen als mogelijke target

Tolerantie-inductie bij voedselallergie: T-cellen als mogelijke target Tolerantie-inductie bij voedselallergie: T-cellen als mogelijke target Trefwoorden - allergeenspecifieke T-cellen - voedselallergie - regulatoire T-cellen - tolerantie-inductie Samenvatting Op 6 april

Nadere informatie

De PatiëntCoach als hulpmiddel bij zelfmanagementondersteuning, een praktische toepassing

De PatiëntCoach als hulpmiddel bij zelfmanagementondersteuning, een praktische toepassing De PatiëntCoach als hulpmiddel bij zelfmanagementondersteuning, een praktische toepassing Jaap K. Sont, associate professor Afdeling Medische Besliskunde Leids Universitair Medisch Centrum j.k.sont@lumc.nl

Nadere informatie

Immuuncompetentie. VDI-1 Huub Savelkoul. Immuuncompetentie

Immuuncompetentie. VDI-1 Huub Savelkoul. Immuuncompetentie Immuuncompetentie VDI-1 Huub Savelkoul Immuuncompetentie Definitie Ontwikkeling sterk gereguleerd en actief immuunsysteem op jonge leeftijd Effectieve reactie op infectieuze antigene stimuli en tolerantie

Nadere informatie

Samenvatting. Figuur 1. Een T cel gemedieerde immuun response. APC: antigen presenterende cel; Ag: antigen; TCR: T cel receptor.

Samenvatting. Figuur 1. Een T cel gemedieerde immuun response. APC: antigen presenterende cel; Ag: antigen; TCR: T cel receptor. Samenvatting Het immuunsysteem Het menselijke lichaam bevat een uniek systeem, het immuunsysteem, wat ons beschermt tegen ongewenste en schadelijk indringers (ook wel lichaamsvreemde substanties of pathogenen

Nadere informatie

Fenotypespecifieke behandeling van astma zijn we er al klaar voor?

Fenotypespecifieke behandeling van astma zijn we er al klaar voor? Fenotypespecifieke behandeling van astma zijn we er al klaar voor? Are we ready for phenotype-specific treatment of asthma? Auteur: Y. van Wijck, C. Taube Trefwoorden: astma, biologicals, fenotypes, specifieke

Nadere informatie

Indeling workshop. De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 10-10-2014 DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD

Indeling workshop. De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 10-10-2014 DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD DUBBEL MOEILIJK TE INTERPRETEREN De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 1 Indeling workshop Casus besprekingen NHG standpunt over dubbeldiagnose - hoe

Nadere informatie

Basisprincipes tumorimmunologie

Basisprincipes tumorimmunologie Basisprincipes tumorimmunologie Joost Lesterhuis Afd. Medische Oncologie en Tumor Immunologie Nijmegen Centre for Molecular Life Sciences Het afweersysteem beschermt tegen kanker Risico op kanker neemt

Nadere informatie

Thomas ontmoet een zebra Voorleesboekje voor een kind met allergie

Thomas ontmoet een zebra Voorleesboekje voor een kind met allergie 1 Siemens Healthcare Diagnostics, de toonaangevende onderneming voor klinische diagnose, streeft er naar om artsen informatie te verschaffen die onmisbaar is voor accurate diagnoses en de nauwkeurige behandeling

Nadere informatie

Voeding en personalized prevention

Voeding en personalized prevention Voeding en personalized prevention Dr. Simone G.J. van Breda Afdeling Toxicogenomics, Universiteit Maastricht 17 mei 2018. Inhoud Personalized nutrition Het meten van gezondheid in relatie tot voeding

Nadere informatie

Expertise en ondersteuning infectiepreventie

Expertise en ondersteuning infectiepreventie Expertise en ondersteuning infectiepreventie Ziekenhuizen Privéklinieken/ ZBC s Tandheelkundige klinieken Verpleeg- en verzorghuizen Sinds 2006 Gezelschapsdierenkliniek KNMvD Sinds 2013 app: InfectionGuide

Nadere informatie

5 Second Test. Kenrick Fontijne Jeremy Fontijne Dimmy Marcelissen

5 Second Test. Kenrick Fontijne Jeremy Fontijne Dimmy Marcelissen 5 Second Test Kenrick Fontijne 0909758 Jeremy Fontijne 0909756 Dimmy Marcelissen - 0904540 Inhoud Doelgroep & testmethode Onderzoeksvragen Resultaten Conclusie Doelgroep & testmethode Onze game Antivirus

Nadere informatie

Virale respiratoire infecties en de ontwikkeling van de immuunrespons in de neus van jonge kinderen: de VIGALL-studie

Virale respiratoire infecties en de ontwikkeling van de immuunrespons in de neus van jonge kinderen: de VIGALL-studie Virale respiratoire infecties en de ontwikkeling van de immuunrespons in de neus van jonge kinderen: de VIGALL-studie Trefwoorden - IL- - immuunsysteem - kinderen - luchtweginfectie - ontwikkeling Samenvatting

Nadere informatie

Effects of environmental exposures on asthma phenotypes in the mouse Blacquière, Margareta Johanna

Effects of environmental exposures on asthma phenotypes in the mouse Blacquière, Margareta Johanna University of Groningen Effects of environmental exposures on asthma phenotypes in the mouse Blacquière, Margareta Johanna IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's

Nadere informatie

5 Second Test. Kenrick Fontijne Jeremy Fontijne Dimmy Marcelissen

5 Second Test. Kenrick Fontijne Jeremy Fontijne Dimmy Marcelissen 5 Second Test Kenrick Fontijne 0909758 Jeremy Fontijne 0909756 Dimmy Marcelissen - 0904540 Inhoud Doelgroep & testmethode Onderzoeksvragen Resultaten Conclusie Doelgroep & testmethode Onze game Antivirus

Nadere informatie

Severe Combined Immunodeficiency, SCID-screening Onderzoek NEderland met TRECs SONNET

Severe Combined Immunodeficiency, SCID-screening Onderzoek NEderland met TRECs SONNET Severe Combined Immunodeficiency, SCID-screening Onderzoek NEderland met TRECs SONNET SONNET - SCID screening Robbert Bredius Willem-Alexander Kinderziekenhuis Kinderinfectieziekten, -immunologie & SCT

Nadere informatie

HLH. Marnix Kuindersma

HLH. Marnix Kuindersma HLH Marnix Kuindersma 23-9-2016 HLH? Casus Hemophagocytic lymphohistiocytosis, wat is het,? Diagnose Classificatie Behandeling prognose Man VG 2000: CVA, 2009: hypofarynxcarcinoom, 2011: rectum Carcinoom,

Nadere informatie

Afweer: 3 Barrières / Wat / Waar

Afweer: 3 Barrières / Wat / Waar Afweer: 3 Barrières / Wat / Waar ASPECIFIEKE AFWEER Primaire / Externe bescherming (fysieke barrière) (AANGEBOREN) Secundaire / Interne bescherming (cellulaire / biochemische barrière) SPECIFIEKE AFWEER

Nadere informatie

LUCHTWEGKLACHTEN DOOR HUISSTOFMIJT: WAT WETEN WE ER EIGENLIJK ECHT VAN?

LUCHTWEGKLACHTEN DOOR HUISSTOFMIJT: WAT WETEN WE ER EIGENLIJK ECHT VAN? LUCHTWEGKLACHTEN DOOR HUISSTOFMIJT: WAT WETEN WE ER EIGENLIJK ECHT VAN? Er wordt veel aandacht geschonken aan voedselallergie en anafylaxie. Dit doordat voedselallergie de meest voorkomende oorzaak is

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. (voor iedereen dus )

Nederlandse samenvatting. (voor iedereen dus ) (voor iedereen dus ) Iedere dag staan we bloot aan ontelbare schadelijke micro-organismen en stoffen. Om te overleven is het immuunsysteem constant in actie om deze factoren in ons lichaam te bestrijden.

Nadere informatie

Nanobody-based targeting of tissue macrophages for inflammation monitoring during experimental arthritis and hepatitis

Nanobody-based targeting of tissue macrophages for inflammation monitoring during experimental arthritis and hepatitis Nanobody-based targeting of tissue macrophages for inflammation monitoring during experimental arthritis and hepatitis Fang Zheng Summary Imaging techniques play a crucial role in the diagnosis and follow-up

Nadere informatie

Hematopoietic effects of recombinant human interleukin-3 and interleukin-6 Veldhuis, Gerrit Jan

Hematopoietic effects of recombinant human interleukin-3 and interleukin-6 Veldhuis, Gerrit Jan University of Groningen Hematopoietic effects of recombinant human interleukin-3 and interleukin-6 Veldhuis, Gerrit Jan IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF)

Nadere informatie

College 15 Allergie

College 15 Allergie College 15 Allergie 13-11-2013 Dit college gaat over allergie. Wat is precies een allergie? Welke immunologische mechanismen steken hier achter? Waarom ontstaat een atopie? Zijn er middelen om een allergie

Nadere informatie

Wanneer je in het algemeen informatie zoekt over de ziekte van Lyme, vind je meestal de standaard informatie.

Wanneer je in het algemeen informatie zoekt over de ziekte van Lyme, vind je meestal de standaard informatie. Een overzicht van wetenschappelijke inzichten en artikelen die mijn visie over de ziekte van Lyme ondersteunen. Wanneer je in het algemeen informatie zoekt over de ziekte van Lyme, vind je meestal de standaard

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24378 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Melief, Sara Marie Title: Immunomodulatory properties of human multipotent stromal

Nadere informatie

Prof. Bart Gremmen Methodische Ethiek entechnology Assessment & Plantenveredeling

Prof. Bart Gremmen Methodische Ethiek entechnology Assessment & Plantenveredeling Lezing 8: Ethische Aspecten van Allergie Prof. Bart Gremmen Methodische Ethiek entechnology Assessment & Plantenveredeling Allergy Matters: Allergy Consortium Wageningen Overzicht 1. Inleiding 2. Ethiek

Nadere informatie

Pathofysiologie van COPD:

Pathofysiologie van COPD: Pathofysiologie van COPD: Perspectief vanuit longfunctie VVLR - 2019 Prof W. Janssens Dienst Pneumologie Leuven Definitie COPD definitie volgens GOLD Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) is a common,

Nadere informatie

Samenvatting. Nederlandse samenvatting

Samenvatting. Nederlandse samenvatting Page 143 Samenvatting Onder normale omstandigheden inhaleert een volwassen menselijke long zo n 11.000 liter lucht per dag. Naast deze normale lucht worden er ook potentieel toxische stoffen en micro-organismen,

Nadere informatie

1 Kinderen met allergie: inleiding

1 Kinderen met allergie: inleiding 1 Kinderen met allergie: inleiding Definitie en etiologie Allereerst moet hier worden ingegaan op de naamgeving van de allergische en niet-allergische mechanismen. Er blijken nog altijd misverstanden over

Nadere informatie

Immunotherapie bij ouderen: maakt lee4ijd uit?

Immunotherapie bij ouderen: maakt lee4ijd uit? Immunotherapie bij ouderen: maakt lee4ijd uit? Ellen Kapiteijn en Simon Mooijaart LUMC 1 NOVEMBER 2017 Casus Dhr T, 1934: vitaal, WHO 1 Amaurosis fugax, presbyacusis, BPH 2005: Melanoom rechts temporaal

Nadere informatie

Heart and Soul. Cardiovasculair en Depressie

Heart and Soul. Cardiovasculair en Depressie Heart and Soul Cardiovasculair en Depressie Ten leading causes of DALY s 2030 - high income countries (in %) - Unipolar depressive disorder 9.8 Ischaemic heart disease 5.9 Alzheimer and other dementias

Nadere informatie

Red Man Syndroom bij vancomycine. Emmy Janssen, 5 maart 2019

Red Man Syndroom bij vancomycine. Emmy Janssen, 5 maart 2019 Red Man Syndroom bij vancomycine Emmy Janssen, 5 maart 2019 Vancomycine Glycopeptide-antibioticum, sinds 1958 Remt bacteriële celwandsynthese Tast permeabiliteit celmembraan aan Blokkeert RNA synthese

Nadere informatie

Chapter 10. Samenvatting

Chapter 10. Samenvatting Chapter 10 Samenvatting 123 Samenvatting Samenvatting De term atopische dermatitis (AD) is voor de kat in 1982 geïntroduceerd door Reedy, die bij een groep katten met recidiverende jeuk en huidproblemen

Nadere informatie

Interactie tussen neus en longen bij allergische rinitis

Interactie tussen neus en longen bij allergische rinitis o v e r z i c h t s a r t i k e l e n Interactie tussen neus en longen bij allergische rinitis Auteurs Trefwoorden G.J. Braunstahl, W.J. Fokkens, S.E. Overbeek, A. KleinJan, H.C. Hoogsteden en J.B. Prins

Nadere informatie

Inzoomen op hemolyse: zijn bijwerkingen te voorkomen?

Inzoomen op hemolyse: zijn bijwerkingen te voorkomen? Inzoomen op hemolyse: zijn bijwerkingen te voorkomen? Kristof Van Avondt, PhD Departement Immunopathologie, Inflammatie Groep PPOP-14-31 15 December 2016 1 Sikkelcelziekte Monogenetisch Systemische gevolgen

Nadere informatie

VOEDSELOVERGEVOELIGHEID BIJ HONDEN EN KATTEN

VOEDSELOVERGEVOELIGHEID BIJ HONDEN EN KATTEN VOEDSELOVERGEVOELIGHEID BIJ HONDEN EN KATTEN Dr. Esther Hagen-Plantinga, DVM PhD 13 november 2013 Inhoud Wat is voedselovergevoeligheid Hoe vaak komt het voor Veel voorkomende allergenen in honden en katten

Nadere informatie

Gevaarlijk duo bedreigt varkenshouders

Gevaarlijk duo bedreigt varkenshouders Gevaarlijk duo bedreigt varkenshouders De blootstelling aan zowel chemische en biologische stoffen als allergenen is in de werkomgeving vaak vele malen hoger dan in het algemene milieu. Hierdoor biedt

Nadere informatie

Immuunreactie tegen virussen

Immuunreactie tegen virussen Samenvatting Gedurende de laatste eeuwen hebben wereldwijde uitbraken van virussen zoals pokken, influenza en HIV vele levens gekost. Echter, vooral in de westerse wereld zijn de hoge sterftecijfers en

Nadere informatie

Surviving Sepsis Campaign

Surviving Sepsis Campaign Surviving Sepsis Campaign Dr. M.S. Arbous, anesthesioloog-intensivist 15 nov 2010 Sepsis Diagnose vaak lastig Korte termijn uitkomst : SLECHT! Lange termijn resultaten/ quality of life : matig! Waaraan

Nadere informatie

05 - Informatie over binnenhuisallergie

05 - Informatie over binnenhuisallergie 05 - Informatie over binnenhuisallergie Inhoud Wat zijn binnenhuisallergenen?... 1 Wat weet men eigenlijk over binnenhuisallergenen?... 2 De behandeling van binnenhuisallergie... 3 Tabel met de meest voorkomende

Nadere informatie

Verpleegkundige aspecten bij Hematologische aandoeningen en Stamceltransplantaties

Verpleegkundige aspecten bij Hematologische aandoeningen en Stamceltransplantaties Verpleegkundige aspecten bij Hematologische aandoeningen en Stamceltransplantaties Herma Krimpen en Saskia van Spronsen Even voorstellen.. Korte inhoud van de les Hoe zit het ook al weer met dat bloed

Nadere informatie

SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS

SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Allergisch astma Allergisch astma is een veel voorkomende ziekte waarbij mensen benauwd worden wanneer ze de stof inademen waar ze allergisch voor zijn geworden. Daarnaast

Nadere informatie

READER. Cursus Sepsis : herkennen en behandelen in de pre-hospitale setting

READER. Cursus Sepsis : herkennen en behandelen in de pre-hospitale setting READER Cursus Sepsis : herkennen en behandelen in de pre-hospitale setting ACHTERGRONDINFORMATIE: PATHOFYSIOLOGIE Pro- inflammatoire en anti-inflammatoire respons Sepsis is de systemische respons van de

Nadere informatie

MEER DAN EEN HUIDPROBLEEM

MEER DAN EEN HUIDPROBLEEM ROYAL CANIN DIEETVOEDINGEN HELPEN UW HUISDIER WEER LEKKER IN ZIJN VEL TE LATEN ZITTEN SOMS IS EEN PROBLEEMHUID MEER DAN EEN HUIDPROBLEEM Wanneer de oorzaak van de huidproblemen gediagnosticeerd is, kan

Nadere informatie

Immunologische aspecten van hiv-infectie

Immunologische aspecten van hiv-infectie Immunologische aspecten van hiv-infectie Hiv en aids, de multidisciplinaire aanpak ITG Antwerpen woensdag 19 april 2017 Patrick Lacor Interne geneeskunde-infectiologie Aids-referentiecentrum UZ Brussel

Nadere informatie

Allergie voor huisdieren

Allergie voor huisdieren Allergie voor huisdieren Longgeneeskunde Locatie Hoorn/Enkhuizen Allergie voor huisdieren. Normaal zorgt ons afweersysteem ervoor dat lichaamsvreemde en mogelijk ziekteverwekkkende organismen die ons lichaam

Nadere informatie

Chronificatie van postoperatieve pijn

Chronificatie van postoperatieve pijn Chronificatie van postoperatieve pijn Dr. Baeyens Malika, ASO Dienst anesthesie 5 december 2017 Wat is pijn? IASP definition (1994) An unpleasant sensory and emotional experience associated with actual

Nadere informatie

Citation for published version (APA): de Wit, J. (2012). B and T cell crosstalk in anti-bacterial immune responses Amsterdam

Citation for published version (APA): de Wit, J. (2012). B and T cell crosstalk in anti-bacterial immune responses Amsterdam UvA-DARE (Digital Academic Repository) B and T cell crosstalk in anti-bacterial immune responses de Wit, J. Link to publication Citation for published version (APA): de Wit, J. (2012). B and T cell crosstalk

Nadere informatie

Nieuws van TerraLife. TerraLife nieuwsbrief. Geachte klant,

Nieuws van TerraLife. TerraLife nieuwsbrief. Geachte klant, Nieuws van TerraLife Geachte klant, Wij zijn erg verheugd u hierbij onze eerste nieuwsbrief te mogen toesturen. In de nieuwsbrief van TerraLife willen we u graag informeren over actuele gezondheidsklachten,

Nadere informatie

Diagnostiek innovatie: Knippen én plakken van micro-organismen ter verbetering infectiediagnostiek

Diagnostiek innovatie: Knippen én plakken van micro-organismen ter verbetering infectiediagnostiek Diagnostiek innovatie: Knippen én plakken van micro-organismen ter verbetering infectiediagnostiek Dr. Anouk C.M. Platteel Medische Microbiologie en Immunologie Onderzoeksfondsavond 3 manieren op een micro-organisme

Nadere informatie

Th2-responses and immunomodulation in helminth infections and allergy

Th2-responses and immunomodulation in helminth infections and allergy Th2-responses and immunomodulation in helminth infections and allergy Thesis Leiden, 28 November 2002 A.H.J. van den Biggelaar Summary/Samenvatting Improved hygiene and the introduction of vaccination

Nadere informatie

Het immuunsysteem in balans: inhibitoire immuunreceptoren in de klinische praktijk

Het immuunsysteem in balans: inhibitoire immuunreceptoren in de klinische praktijk Het immuunsysteem in balans: inhibitoire immuunreceptoren in de klinische praktijk Balancing the immune system: inhibitory receptors in clinical practice L.L. van den Hoogen 1, dr. L. Meyaard 2 Samenvatting

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting EJA van Wanrooij Hart en vaatziekten zijn de meest voorkomende doodsoorzaak in de westerse wereld. De onderliggende oorzaak van infarcten en beroertes

Nadere informatie

Het Astma COPD-overlapsyndroom: ACOS. Wat is het en hoe belangrijk is het?

Het Astma COPD-overlapsyndroom: ACOS. Wat is het en hoe belangrijk is het? Het Astma COPD-overlapsyndroom: ACOS. Wat is het en hoe belangrijk is het? The diagnosis and clinical implications of the Asthma COPD overlap syndrome Dr. M. van den Berge Samenvatting Zowel astma als

Nadere informatie

Targeting intracellular signaling pathways at the interface of T lymphocyte and innate immunity in immune-mediated inflammatory diseases

Targeting intracellular signaling pathways at the interface of T lymphocyte and innate immunity in immune-mediated inflammatory diseases UvA-DARE (Digital Academic Repository) Targeting intracellular signaling pathways at the interface of T lymphocyte and innate immunity in immune-mediated inflammatory diseases Krausz, S. Link to publication

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/66122 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Amatngalim, G.D. Title: Airway epithelial innate host defence in chronic obstructive

Nadere informatie

Dutch. English to Dutch sample translation. Adverse Effects of Non-steroidal Anti-inflammatory Drugs in the Dog and Cat. Original English article

Dutch. English to Dutch sample translation. Adverse Effects of Non-steroidal Anti-inflammatory Drugs in the Dog and Cat. Original English article Original English article CLINICAL REVIEW Adverse Effects of Non-steroidal Anti-inflammatory Drugs in the Dog and Cat Josephine P. Isaacs School of Veterinary Science The University of Queensland 4072 ABSTRACT

Nadere informatie

Uw brief van Uw kenmerk Datum 11 januari 2008 Farmatec/FZ februari 2008

Uw brief van Uw kenmerk Datum 11 januari 2008 Farmatec/FZ februari 2008 Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ 'S-GRAVENHAGE Uw brief van Uw kenmerk Datum 11 januari 2008 Farmatec/FZ-2825521 20 februari 2008 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer

Nadere informatie

Allergietest neemt onduidelijkheid weg. door G.E.S.G. Sam en T.M. Bruggink - 01-03-2013

Allergietest neemt onduidelijkheid weg. door G.E.S.G. Sam en T.M. Bruggink - 01-03-2013 Allergietest neemt onduidelijkheid weg Arts en apotheker interpreteren samen geneesmiddelallergie door G.E.S.G. Sam en T.M. Bruggink - 01-03-2013 Overgevoeligheidsklachten bij medicatie zijn vaak lastig

Nadere informatie

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK Januari 2015 KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK EEN NEUS VOOR ASTMA Astma, Allergie en Allergische Rhinitis Adembenemend 2015 Papendal

Nadere informatie

Bezoek ons op

Bezoek ons op Opleidingen en bijscholingen: Masterclass Koemelkeiwitallergie Medicourse Mechelen 12/2018 An De Busser, Kris Gillis Voedselallergieën en -intoleranties Medicourse Mechelen 11/2018 Mieke Leurs, Winters

Nadere informatie

Immuuntherapie en persoonsgerichte behandeling

Immuuntherapie en persoonsgerichte behandeling Immuuntherapie en persoonsgerichte behandeling Zaterdag 16 maart 2019 De Landgoederij, Bunnik M J van den Bent Neuroloog Kanker: een ziekte van het DNA? Eiwitten dragen de functies van cellen DNA zorgt

Nadere informatie

De hygiënehypothese onder de loep

De hygiënehypothese onder de loep 55 De hygiënehypothese onder de loep The hygiene hypothesis revisited S. Croon 1, prof. dr. Ir. G. Rijkers 2, dr. A. Budding 3, prof. dr. E. de Jong 4, dr. E. Knol 5, dr. H. Smits 6, B. Tool 7, prof. dr.

Nadere informatie

Cover Page. Author: Wezel, Anouk Title: Innate immune modulation in atherosclerosis and vascular remodelling Issue Date:

Cover Page. Author: Wezel, Anouk Title: Innate immune modulation in atherosclerosis and vascular remodelling Issue Date: Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29988 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Wezel, Anouk Title: Innate immune modulation in atherosclerosis and vascular remodelling

Nadere informatie

Is hepatitis C eliminatie in Nederland wel mogelijk? Andy IM Hoepelman Hoogleraar Interne Geneeskunde & Infectieziekten UMC Utrecht

Is hepatitis C eliminatie in Nederland wel mogelijk? Andy IM Hoepelman Hoogleraar Interne Geneeskunde & Infectieziekten UMC Utrecht Is hepatitis C eliminatie in Nederland wel mogelijk? Andy IM Hoepelman Hoogleraar Interne Geneeskunde & Infectieziekten UMC Utrecht Disclosures Gilead, Pfizer, ViiV Eliminatie van infectie: Incidentie

Nadere informatie

SAMENVATTING, CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

SAMENVATTING, CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN SAMENVATTING, CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Nachtelijke luchtwegklachten worden vaak gemeld bij kinderen met astma. Over het algemeen wordt dit toegeschreven aan

Nadere informatie

2.1 Verstoord evenwicht protease-antiprotease

2.1 Verstoord evenwicht protease-antiprotease Roken is verreweg de belangrijkste risicofactor. Andere risicofactoren zijn: beroepen of hobby s met regelmatige blootstelling aan kleine deeltjes (fijnstof ) en (zelden) een familiair voorkomend enzymtekort

Nadere informatie