UMCG Rheumatology & Clinical Immunology

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "UMCG Rheumatology & Clinical Immunology"

Transcriptie

1 Eosinifiele granulomatosis met Polyangiitis voorheen Churg-Strauss Syndroom Cees G.M. Kallenberg, MD, PhD, Afd. Reumatologie en Klinische Immunologie, Universitair Medisch Centrum Groningen Ede,10 mei 2014

2 Classification of Vasculitis (1) 2012 International Chapel Hill Consensus Conference Nomenclature 1. Large vessel vasculitis Giant cell arteritis Takayasu arteritis 2. Medium vessel vasculitis Polyarteritis nodosa Kawasaki disease 3. Small vessel vasculitis ANCA-associated vasculitis Microscopic polyangiitis (MPA) Granulomatosis with polyangiitis (Wegener s) (GPA) Eosinophilic granulomatosis with polyangiitis (Churg Strauss) (EGPA) Immune complex small vessel vasculitis Anti-GBM disease Cryoglobulinemic vasculitis IgA vasculitis (Henoch-Schönlein) Hypocomplementemic urticarial vasculitis (anti-c1q vasculitis) 4. Variable vessel vasculitis Behçet s diseases Cogan s syndrome Jennette et al, Arthritis Rheum, 2013;65:1-11

3 Classification of Vasculitis (2) 2012 International Chapel Hill Consensus Conference Nomenclature 5. Single organ vasculitis Cutaneous leukocytoclastic angiitis Cutaneous arteritis Primary CNS vasculitis Isolated aortitis 6. Vasculitis associated with systemic disease Lupus vasculitis Rheumatoid vasculitis Sarcoid vasculitis Others 7. Vasculitis associated with probable etiology Hepatitis C virus-associated cryoglobulinemic vasculitis Hepatitis B virus-associated vasculitis Syphilis-associated aortitis Drug-associated immune complex vasculitis Drug-associated ANCA-associated vasculitis Cancer-associated vasculitis Others Jennette et al, Arthritis Rheum, 2013;65:1-11

4 Nomenclature Wegener s granulomatosis! Granulomatosis with polyangiitis (Wegener s)! Granulomatosis with polyangiitis (GPA) Churg Strauss Syndrome! Eosinophilic granulomatosis with polyangiitis (Churg Strauss)! Eosinophilic granulomatosis with polyangiitis (EGPA) Henoch Schönlein purpura! IgA vasculitis (Henoch Schönlein)! IgA vasculitis Jennette et al, Arthritis Rheum, 2013;65:1-11

5 Rheumatology & Clinical Immunology UMCG ANCA-associated Vasculitides! Granulomatosis with polyangiitis (GPA) - granulomatous inflammation of the respiratory tract - small-vessel necrotizing vasculitis including necrotizing glomerulonephritis! Microscopic polyangiitis (MPA) - small-vessel necrotizing vasculitis - necrotizing glomerulonephritis and pulmonary capillaritis are common! Eosinophilic granulomatosis with polyangiitis (EGPA) - eosinophil-rich granulomatous inflammation of the respiratory tract - asthma and blood eosinophilia - small vessel necrotizing vasculitis Jennette et al, Arthritis Rheum 2012, in press

6 Disease Associations of ANCA anti-pr3 anti-mpo GPA 85% 10% Microsc. PolyAngiitis 25% 65% Idiopath. Cresc. Glom.nephr. 25% 65% EGPA 5% 35% classic PAN 5% 15% PR3-ANCA MPO-ANCA Kallenberg et al, Kidney Int 1994;46:1-15 Kallenberg et al, Nat Clin Prac Rheumatol 2006;2:661-70

7 Are ANCA present in all UMCG-patients with AAV? 539 patients with AAV from at the UMCG Diagnosis PR3-ANCA MPO-ANCA none pos. (%) GPA (n=364) *,** 96% EGPA (n= 36) % MPA (n= 85) * 98% NCGN (n= 54) * 94% * 4 of 16, 1 of 2, and 1 of 3 Elastase-ANCA ** 11 of 16 ENT-limited GPA

8 1. Astma: Symptomen van EGPA (1) - in 90% van de patienten - ernstig, inhalatie-steroiden werken vaak onvoldoende, hoge dosis preniso(lo)n vaak nodig 2. Andere longafwijkingen (50-70%): - longontsteking (niet door micro-organismen,ophoping van eosinofiele cellen) - ontsteking longbladen (pleuritis)

9 Symptomen van EGPA (2) 3. KNO-symptomen (48%): - neuspoliepen,verstopte neus - allergische neusontsteking - herhaalde neusbijholtenontsteking - middenoorontsteking 4. Huidafwijkingen (50%): - pijnlijke onderhuidse zwellingen - paarsrode vlekken

10 Symptomen van EGPA (3) 5. Zenuwafwijkingen (75%): - neuropathie (pijn,doofheid) - mononeuritis multiplex (pijn,krachtsverlies) 6. Nierontsteking (25%) 7. Hartafwijkingen (20%): - hartzwakte/hartfalen (cardiomyopathie) - ritmestoornissen

11 Symptomen van EGPA (4) 8. Maagdarmafwijkingen: - buikpijn (59%) - diarree (33%) - bloeding (18%) 9. Spier- en gewrichtsklachten (50%) 10. Lymfklierzwelling (30%) 11. Malaise,vermoeidheid

12 - Astma EGPA-diagnose - Toename van eosinofiele cellen in het bloed - Vasculitis in 2 of meer organen buiten de longen

13 EGPA (Churg Strauss) two distinct disease entities? ANCA-associated subset ANCA-negative subset - Clinical associations: - Clinical associations: necrotizing glomerulonephritis nasal polyposis purpura pulmonary infiltrates pulmonary hemorrhage cardiomyopathy mononeuritis multiplex mono-/polyneuropathy - Histopathology - Histopathology eosinophilic gastritis/enteritis small-vessel vasculitis tissue infiltration with eosinophils - Pathogenesis - Pathogenesis ANCA-related toxic products from eosinophils Sinico et al, Arthritis Rheum 2005;52: Sable-Fourtassou et al, Ann Intern Med 2005;143:632-8 Kallenberg, Arthritis Rheum 2005;52:

14 EGPA,epidemiologie - 25 patienten per miljoen inwoners - gem. leeftijd bij diagnose 40 jaar - evenveel mannen als vrouwen - astma gaat vaak jaren vooraf aan de diagnose

15 EGPA, behandeling (1) 1. Prednison/prednisolon: - vaak hoge dosering nodig - bijwerkingen! - voorzorgmaatregelen, o.a. Ca/vit D3 en bifosfonaten (alendrolinezuur (fosamax) om botontkalking tegen te gaan

16

17 EGPA, behandeling (2) 2. Cyclofosfamide (endoxan): - bij vasculitis in belangrijke organen (nier,zenuw stelsel,hart,etc.) - per infuus of in tabletvorm - voorzorgsmaatregelen (witte bloedcellen,blaas) 3. Azathioprine (imuran) of methotrexaat: - om de hoeveelheid predniso(lo)n te kunnen verminderen (steroidsparend) - als onderhoudsbehandeling na cyclofosfamide

18 Nieuwe middelen: 1. Rituximab: EGPA, behandeling (3) - gericht tegen B-cellen die antistoffen,waaronder ANCA, produceren - i.p.v. cyclofosfamide als dit niet verdragen wordt - mogelijk ook als onderhoudsbehandeling 2. Mepolizumab: - gericht tegen een stof die eosinifiele cellen mobiliseert - grote studies zijn bezig, veelbelovend

GPA (Wegener) Granulomatose met Polyangiitis Vroeger de ziekte van Wegener. FWS regiodag, 5 april 2014

GPA (Wegener) Granulomatose met Polyangiitis Vroeger de ziekte van Wegener. FWS regiodag, 5 april 2014 GPA (Wegener) Granulomatose met Polyangiitis Vroeger de ziekte van Wegener FWS regiodag, 5 april 2014 Chris Hagen, internist nefroloog Meander Medisch Centrum Amersfoort Waarom de naamsverandering? Wie

Nadere informatie

Classificatie van (primaire kleine vaten) vasculitis. Coen Stegeman, internist-nefroloog Universitair Medisch Centrum Groningen Afdeling Nefrologie

Classificatie van (primaire kleine vaten) vasculitis. Coen Stegeman, internist-nefroloog Universitair Medisch Centrum Groningen Afdeling Nefrologie Classificatie van (primaire kleine vaten) vasculitis Coen Stegeman, internist-nefroloog Universitair Medisch Centrum Groningen Afdeling Nefrologie Disclosures - Diverse onderzoekssubsidies o.a. Genentech,

Nadere informatie

Wie we zijn Wat we doen

Wie we zijn Wat we doen Wie we zijn Wat we doen Wie we zijn Wat we nastreven Wat we doen Wat ons kenmerkt Wie er al meedoen Wat u kunt doen Wie we zijn Een patiëntenorganisatie van en voor mensen met een Primaire Systemische

Nadere informatie

Indeling systemische vasculitis

Indeling systemische vasculitis Patiëntenfolder systemische vasculitis van de Friedrich Wegener Stichting De vormen van systemische vasculitis waar de patiëntenorganisatie de Friedrich Wegener Stichting zich mee bezig houdt zijn: - De

Nadere informatie

EGPA (het Churg-Strauss Syndroom)

EGPA (het Churg-Strauss Syndroom) Informatie uit deze brochure mag vrijelijk worden overgenomen onder de voorwaarde dat als bronvermelding duidelijk wordt aangegeven: -. INHOUD INLEIDING... 2 SYMPTOMEN... 2 HART... 2 NEUS... 3 LONGEN...

Nadere informatie

MPA - Microscopische PolyAngiitis

MPA - Microscopische PolyAngiitis Informatie uit deze brochure mag vrijelijk worden overgenomen onder de voorwaarde dat als bronvermelding duidelijk wordt aangegeven: -. INHOUD INLEIDING... 2 SYMPTOMEN... 2 LUCHTWEGEN... 2 LONGEN... 2

Nadere informatie

Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis

Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis

Nadere informatie

Granulomatose met PolyAngiitis (vroeger: ziekte van Wegener) = een vasculitis

Granulomatose met PolyAngiitis (vroeger: ziekte van Wegener) = een vasculitis Granulomatose met PolyAngiitis (vroeger: ziekte van Wegener) = een vasculitis Drs. Akin Özyilmaz, internist-nefroloog Afdeling Nefrologie Universitair Medisch Centrum Groningen Kenmerken - incidentie:

Nadere informatie

Over leven met vasculitis

Over leven met vasculitis Over leven met vasculitis Informatie voor mensen met vasculitis en voor de mensen om hen heen Hebt u vasculitis? Misschien bent u al weken verkouden, voelt u zich doodmoe en hebt u flinke koorts. Dat kan

Nadere informatie

Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis

Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis geclassificeerd?

Nadere informatie

vasculitis vasculitis vasculitis vasculitis vasculitis vasculitis bij meningitis

vasculitis vasculitis vasculitis vasculitis vasculitis vasculitis bij meningitis VASCULITIS WAT IS VASCULITIS? Vasculitis is een ontsteking van de bloedvaten. Bij allerlei ziekten en aandoeningen kunnen de bloedvaten ontstoken raken. Zowel grote als kleine slagaderen kunnen worden

Nadere informatie

Diagnostiek en behandeling van Grote vatenvasculitiden

Diagnostiek en behandeling van Grote vatenvasculitiden Diagnostiek en behandeling van Grote vatenvasculitiden Bas Bredie, internist UMC St Radboud Nijmegen IVG 2012 Classificatie vasculitiden Classification of Vasculitis 1. On the basis of involved blood

Nadere informatie

www.pediatric-rheumathology.printo.it VASCULITIS

www.pediatric-rheumathology.printo.it VASCULITIS www.pediatric-rheumathology.printo.it VASCULITIS Wat is het? Vasculitis betekent ontsteking van de bloedvaten. De term vasculitis omvat een grote groep ziektebeelden. Primaire vasculitis betekent, dat

Nadere informatie

diagnostiek en follow up van small vessel Coen Stegeman, internist-nefroloog Interne Geneeskunde / Nefrologie Universitair Medisch Centrum Groningen

diagnostiek en follow up van small vessel Coen Stegeman, internist-nefroloog Interne Geneeskunde / Nefrologie Universitair Medisch Centrum Groningen De waarde van ANCA-serologie voor de diagnostiek en follow up van small vessel vasculitis Coen Stegeman, internist-nefroloog Interne Geneeskunde / Nefrologie Universitair Medisch Centrum Groningen Disclosurebelangen

Nadere informatie

Behandeling van bindweefselziekten en het secundair optreden van het Sjögrensyndroom. aandoeningen

Behandeling van bindweefselziekten en het secundair optreden van het Sjögrensyndroom. aandoeningen Behandeling van bindweefselziekten en het secundair optreden van het Sjögrensyndroom bij reumatische aandoeningen M. Walravens, reumatoloog K. Thevissen, reumatoloog i.o. Hoboken, 12 oktober 2013 Opbouw

Nadere informatie

Activiteitenverslag 2018

Activiteitenverslag 2018 ACTIVITEITENVERSLAG 2018 VASCULITIS STICHTING 1 Activiteitenverslag 2018 VASCULITIS STICHTING DHR. P.M.J. VERHOEVEN VOORZITTER DHR. F.J.M. ROS SECRETARIS SILVOLDE, 1 APRIL 2019 ACTIVITEITENVERSLAG 2018

Nadere informatie

Disease-activity in ANCA-associated vasculitis Sanders, Johannes Stephanus Franciscus

Disease-activity in ANCA-associated vasculitis Sanders, Johannes Stephanus Franciscus Disease-activity in ANCA-associated vasculitis Sanders, Johannes Stephanus Franciscus IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please

Nadere informatie

Begrippen , ander ziekenhuis:

Begrippen , ander ziekenhuis: ANCA-geassocieerde vasculitis (AAV) Terug naar de Basis Conflicts of interest 2012-2015: Edwin Bredewold Nefroloog LUMC Leiden Principal investigator LUMC voor CLEAR studie: Behandeling van GPA/MPO met

Nadere informatie

Nabespreking rondzending SKML ANCA-GBM

Nabespreking rondzending SKML ANCA-GBM Nabespreking rondzending SKML ANCA-GBM Dr Caroline Roozendaal medisch immunoloog UMCG Utrecht, 18 november 2014 c.roozendaal@umcg.nl Casus: man, 1945 UMCG laboratoriumgeneeskunde Sept 2001: Longarts ivm

Nadere informatie

IgA nefropathie. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum

IgA nefropathie. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum IgA nefropathie Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Presentatie - Geschiedenis - Epidemiologie - Het ziekteproces - De patiënt - Het diagnostische proces - De behandeling - De

Nadere informatie

Herkenning van en farmacotherapeutisch beleid bij auto-immuun polyneuropathieën

Herkenning van en farmacotherapeutisch beleid bij auto-immuun polyneuropathieën N E U R O L O G I E Herkenning van en farmacotherapeutisch beleid bij auto-immuun polyneuropathieën T R E F W O O R D E N A UTO- IMMUUN; VASCULITIS; NEUROPATHIE; ZENUW; BIOPSIE; CORTICOSTEROÏDEN; IMMUNO-

Nadere informatie

Vasculitis Stichting. Beleidsplan 2017 tot en met 2019

Vasculitis Stichting. Beleidsplan 2017 tot en met 2019 Vasculitis Stichting RSIN (Rechtspersonen Samenwerkingsverbanden Informatie Nummer) 805154012 Beleidsplan 2017 tot en met 2019 Beleid is alleen beleid als het beleden wordt CONTACTGEGEVENS: Gelieve correspondentie

Nadere informatie

Vasculitis. Inleiding. Dr. E. de Jong, dr. H. Thio. De richtlijn dateert uit 2009.

Vasculitis. Inleiding. Dr. E. de Jong, dr. H. Thio. De richtlijn dateert uit 2009. 202 19 Vasculitis Dr. E. de Jong, dr. H. Thio De richtlijn dateert uit 2009. Inleiding De richtlijn Vasculitis is een multidisciplinaire richtlijn die betrekking heeft op de verschillende vormen van vasculitis

Nadere informatie

INHOUD ... 2 INLEIDING... 2 SYMPTOMEN OGEN... 3 NIEREN... 3 DIAGNOSE... 4 ... 5 PERSPECTIEF. Pagina 1van 5

INHOUD ... 2 INLEIDING... 2 SYMPTOMEN OGEN... 3 NIEREN... 3 DIAGNOSE... 4 ... 5 PERSPECTIEF. Pagina 1van 5 INLEIDING... 2 SYMPTOMEN... 2 HART... 2 NEUS... 3 LONGEN... 3 OGEN... 3 NIEREN... 3 ZENUWEN... 3 HUID... 4 HET MAAG DARMKANAAL... 4 DIAGNOSE... 4 BEHANDELING... 5 PERSPECTIEF... 5 CSS - Het Churg-Strauss

Nadere informatie

Glomerulonefritis. Wat is glomerulonefritis? Wat is glomerulonefritis?

Glomerulonefritis. Wat is glomerulonefritis? Wat is glomerulonefritis? Glomerulonefritis Coen Stegeman, internist-nefroloog Universitair Medisch Centrum Groningen Afdeling Nefrologie Wat is glomerulonefritis? Wat is glomerulonefritis? ontstekingsreactie van het glomerulaire

Nadere informatie

De ziekte van Wegener is een vorm van. systeemvasculitis. Ziekte van Wegener:

De ziekte van Wegener is een vorm van. systeemvasculitis. Ziekte van Wegener: Ziekte van Wegener: systeemvasculitis De ziekte van Wegener is een autoimmuun vasculitis. Meerdere orgaansystemen kunnen bij de ziekte betrokken zijn, waaronder de luchtwegen. Genetische en omgevingsfactoren

Nadere informatie

Veneuze trombo-embolieën bij ANCA-geassocieerde vasculitis* INCIDENTIE EN RISICOFACTOREN

Veneuze trombo-embolieën bij ANCA-geassocieerde vasculitis* INCIDENTIE EN RISICOFACTOREN Veneuze trombo-embolieën bij ANCA-geassocieerde vasculitis* INCIDENTIE EN RISICOFACTOREN Patricia M. Stassen, Rosalie P.H. Derks, Cees G.M. Kallenberg en Coen A. Stegeman DOEL Achterhalen van de incidentie

Nadere informatie

Nederlandse Nierdag 2014. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum

Nederlandse Nierdag 2014. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Het ABC van IgA nefropathie Nederlandse Nierdag 2014 Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Presentatie - Geschiedenis - Epidemiologie - De patiënt - Het diagnostische proces - De

Nadere informatie

Wat u zou moeten weten over de behandeling van mensen met vasculitis

Wat u zou moeten weten over de behandeling van mensen met vasculitis Wat u zou moeten weten over de behandeling van mensen met vasculitis Informatie voor huisartsen, verpleegkundigen en fysiotherapeuten Wat is vasculitis? Vasculitis is een ziekte van het afweersysteem die

Nadere informatie

Help het kreat stijgt! Lab, graag met spoed een ANCA en een anti-gbm

Help het kreat stijgt! Lab, graag met spoed een ANCA en een anti-gbm Help het kreat stijgt! Lab, graag met spoed een ANCA en een anti-gbm Coen Stegeman, internist-nefroloog Universitair Medisch Centrum Groningen Afdeling Nefrologie Spoed ANCA en anti-gbm? wanneer is er

Nadere informatie

Wegener en Medicijnen. Karin de Leest Apotheker. FWS - Landelijke Dag 2009

Wegener en Medicijnen. Karin de Leest Apotheker. FWS - Landelijke Dag 2009 en Medicijnen Karin de Leest Apotheker FWS - Landelijke Dag 2009 Vasculitis en ANCA Geneesmiddelen ( bijwerkingen en interacties ) Vragen Vasculitis Ontsteking van de bloedvaten Slechtere bloedvoorziening

Nadere informatie

Zwangerschap bij SLE: ziektebeloop en risico s. Inhoud. Inleiding. Preconceptionele zorg (voor de zwangerschap) Historisch perspectief

Zwangerschap bij SLE: ziektebeloop en risico s. Inhoud. Inleiding. Preconceptionele zorg (voor de zwangerschap) Historisch perspectief Zwangerschap bij SLE: ziektebeloop en risico s Deze presentatie is gehouden ter gelegenheid van een patientensymposium Er kunnen geen rechten worden ontleend aan de data weergegeven op de volgende slides

Nadere informatie

Acute neuropathie in het kader van het churg-strausssyndroom

Acute neuropathie in het kader van het churg-strausssyndroom Neurologie Acute neuropathie in het kader van het churg-strausssyndroom Acute neuropathy in the context of Churg-Strauss syndrome R. Van Looveren, F. Debruyne Samenvatting Het churg-strausssyndroom is

Nadere informatie

Laboratoriumdiagnostiek van ANCA: dagelijkse praktijk in Nederland

Laboratoriumdiagnostiek van ANCA: dagelijkse praktijk in Nederland Laboratoriumdiagnostiek van ANCA: dagelijkse praktijk in Nederland Renate van der Molen Medisch Immunoloog Afdeling Laboratoriumgeneeskunde Laboratorium Medische Immunologie Universitair Medisch Centrum

Nadere informatie

ANA. Lieve Van Hoovels

ANA. Lieve Van Hoovels ANA Lieve Van Hoovels VAKB, 09/02/2013 ANA 1. Definitie 2. Rol in diagnosestelling 3. Rol in follow-up 4. Laboratoriumdiagnose 5. Besluit 1. ANA definitie Anti-nucleaire en cytoplasmatische antistoffen

Nadere informatie

Hypereosinofiel syndroom

Hypereosinofiel syndroom Hypereosinofiel syndroom R. Fijnheer Meander Medisch Centrum/UMCUtrecht HES Incidentie: 2-4 per 1.000.000 per jaar Man> vrouw Leeftijd: 30-70 erg in belangstelling: glivec, mepolizumab etc. Lastig voor

Nadere informatie

Anca associated vasculitis Boomsma, Maarten Michiel

Anca associated vasculitis Boomsma, Maarten Michiel Anca associated vasculitis Boomsma, Maarten Michiel IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.

Nadere informatie

Vasculitis bij het syndroom van Churg-Strauss

Vasculitis bij het syndroom van Churg-Strauss Casuïstiek Vasculitis bij het syndroom van Churg-Strauss behandeling met glucocorticoïden alleen is niet afdoende Ruth Klaasen, Bert-Jan H. van den Born, Ruud F. Loffeld, Mariette Grandiek, Daan M. Gerlag

Nadere informatie

Vasculitis. informatie voor patiënten

Vasculitis. informatie voor patiënten Vasculitis informatie voor patiënten INLEIDING Uw arts heeft u verteld dat u lijdt aan vasculitis. Deze informatiebrochure legt uit wat vasculitis is, welke de symptomen zijn, hoe de diagnose gesteld wordt

Nadere informatie

Gastro-intestinale chirurgie en gastro-enterologie. XIV. Mesenteriale afwijkingen bij gegeneraliseerde vaatziekten

Gastro-intestinale chirurgie en gastro-enterologie. XIV. Mesenteriale afwijkingen bij gegeneraliseerde vaatziekten Capita selecta Gastro-intestinale chirurgie en gastro-enterologie. XIV. Mesenteriale afwijkingen bij gegeneraliseerde vaatziekten j.w.cohen tervaert, w.j.boeve, j.j.kolkman, h.o.ten cate hoedemaker en

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Stassen, P. M. (2008). ANCA-associated vasculitis. Triggers and treatment s.n.

Citation for published version (APA): Stassen, P. M. (2008). ANCA-associated vasculitis. Triggers and treatment s.n. University of Groningen ANCA-associated vasculitis. Triggers and treatment Stassen, Patricia Maria IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite

Nadere informatie

Themadag specifieke diagnoses: Dense Deposit Disease

Themadag specifieke diagnoses: Dense Deposit Disease Themadag specifieke diagnoses: Dense Deposit Disease Cees van Kooten & Darius Soonawala Afd Nierziekten LUMC 30 sept 2017 Het programma voor vanochtend Uitleg over achtergrond ziekte De naamgeving Functioneren

Nadere informatie

Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis

Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis Versie 2016 1. WAT IS VASCULITIS 1.1 Wat is het? Vasculitis is een ontsteking van de vaatwanden. Vasculitis

Nadere informatie

GPA - Granulomatose met PolyAngiitis

GPA - Granulomatose met PolyAngiitis GPA heette voorheen Wegener s Granulomatose oftewel De Ziekte Van Wegener. Informatie uit deze brochure mag vrijelijk worden overgenomen onder de voorwaarde dat als bronvermelding duidelijk wordt aangegeven:

Nadere informatie

CardioVasculair Risicomanagement bij Reumatische Ziekten. Inger Meek, MD, PhD Reumatoloog Radboudumc Nijmegen

CardioVasculair Risicomanagement bij Reumatische Ziekten. Inger Meek, MD, PhD Reumatoloog Radboudumc Nijmegen CardioVasculair Risicomanagement bij Reumatische Ziekten Inger Meek, MD, PhD Reumatoloog Radboudumc Nijmegen Disclosure belangen spreker Als voorzitter Stichting Reumarun sponsoring ontvangen van Abbvie,

Nadere informatie

PJP profylaxe bij prednison. Amelieke Cremers, AIOS MMB

PJP profylaxe bij prednison. Amelieke Cremers, AIOS MMB PJP profylaxe bij prednison Amelieke Cremers, AIOS MMB 30-10-2018 Q 1. Indicatie 2. Wanneer starten PJP Prednison Profylaxe PJP Wat is het Waar komt het vandaan Welke problemen Hoe toon je het aan Lymfocyten

Nadere informatie

Cyclofosfamide (Endoxan ) infuus bij reumatische aandoeningen

Cyclofosfamide (Endoxan ) infuus bij reumatische aandoeningen Cyclofosfamide (Endoxan ) infuus bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel cyclofosfamide te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit

Nadere informatie

Azathioprine (Imuran ) bij reumatische aandoeningen

Azathioprine (Imuran ) bij reumatische aandoeningen Azathioprine (Imuran ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel azathioprine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.

Nadere informatie

Vasculitis op de kinderleeftijd

Vasculitis op de kinderleeftijd Vasculitis op de kinderleeftijd SNNDV 16-03-2019 Dr. A. van Royen-Kerkhof, kinderarts-immunoloog/-reumatoloog WKZ/UMC Utrecht Disclosures Travel grants, speaking fees and/or research grants (less than

Nadere informatie

Cyclofosfamide (Endoxan ) tabletten bij reumatische aandoeningen

Cyclofosfamide (Endoxan ) tabletten bij reumatische aandoeningen Cyclofosfamide (Endoxan ) tabletten bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel cyclofosfamide te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over

Nadere informatie

Over leven met vasculitis

Over leven met vasculitis Over leven met vasculitis Informatie voor mensen met vasculitis en voor de mensen om hen heen Hebt u vasculitis? Misschien bent u al weken verkouden, voelt u zich doodmoe en hebt u flinke koorts. Dat kan

Nadere informatie

Rituximab Mab Thera. Ziekenhuis Gelderse Vallei

Rituximab Mab Thera. Ziekenhuis Gelderse Vallei Rituximab Mab Thera Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: rituximab. Hoe werkt rituximab? Bij patiënten

Nadere informatie

Methotrexaat (MTX) bij huidziekten

Methotrexaat (MTX) bij huidziekten Methotrexaat (MTX) bij huidziekten In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten het geneesmiddel Methotrexaat of MTX te gaan gebruiken. In deze folder zal worden uitgelegd wat MTX is en wat de

Nadere informatie

Rituximab. MabThera, Rixathon

Rituximab. MabThera, Rixathon Rituximab MabThera, Rixathon Inhoud Hoe werkt rituximab? 3 Voor welke aandoeningen wordt rituximab gebruikt? 3 Hoe moet ik het gebruiken? 3 Hoe moet ik het bewaren? 4 Wat zijn mogelijke bijwerkingen? 4

Nadere informatie

Polymyositis en dermatomyositis. informatie voor patiënten

Polymyositis en dermatomyositis. informatie voor patiënten Polymyositis en dermatomyositis informatie voor patiënten INLEIDING 3 WAT IS POLYMYOSITIS OF DERMATOMYOSITIS? 4 VOORKOMEN 5 OORZAAK 6 DIAGNOSE 6 BEHANDELING 8 2 Inleiding Uw arts heeft u meegedeeld dat

Nadere informatie

casuïstische mededelingen

casuïstische mededelingen casuïstische mededelingen Vasculitis geassocieerd met antineutrofielencytoplasmatische antistoffen (ANCA) bij een man met ernstige vermoeidheid, koorts en een progressieve nierfunctiestoornis N.Bakashvili,

Nadere informatie

Dense Deposit Disease (DDD) Cees van Kooten Afd Nierziekten, LUMC. 26 sept Nephrology

Dense Deposit Disease (DDD) Cees van Kooten Afd Nierziekten, LUMC. 26 sept Nephrology Dense Deposit Disease (DDD) Cees van Kooten Afd Nierziekten, LUMC 26 sept 2015 Dense Deposit Disease (DDD) Dense Deposit Disease (DDD) Membrano Proliferative Glomerulonephritis type II (MPGN-II) C3 Glomerulonephritis

Nadere informatie

Cyclofosfamide. Cycloblastine, Endoxan. Sterk in beweging

Cyclofosfamide. Cycloblastine, Endoxan. Sterk in beweging Cyclofosfamide Cycloblastine, Endoxan Sterk in beweging Inhoudsopgave Inleiding 3 Wat is Cyclofosfamide 3 Wanneer krijgt u Cyclofosfamide? 3 Hoe krijgt u Cyclofosfamide? 3 Bijwerkingen 4 Korte termijn

Nadere informatie

Symposium Lymfklierkanker Vereniging Vlaanderen vzw

Symposium Lymfklierkanker Vereniging Vlaanderen vzw Symposium Lymfklierkanker Vereniging Vlaanderen vzw 14-10-2017 T cel lymfomen: zeldzamere types van lymfomen en hun behandeling Dr. Snauwaert Sylvia AZ Sint-Jan Brugge Wat is een T cel lymfoom? 10-15%

Nadere informatie

Polymyositis/ dermatomyositis. informatie voor patiënten

Polymyositis/ dermatomyositis. informatie voor patiënten Polymyositis/ dermatomyositis informatie voor patiënten INLEIDING Deze informatiefolder licht toe wat polymyositis of dermatomyositis is, wat de symptomen zijn en hoe de behandeling verloopt. Omdat het

Nadere informatie

Azathioprine. (Imuran)

Azathioprine. (Imuran) Azathioprine (Imuran) Bij reumatische aandoeningen In overleg met uw reumatoloog heeft u besloten om azathioprine (Imuran) te gaan gebruiken of u overweegt dit te gaan doen. Deze folder geeft informatie

Nadere informatie

Klinisch denken en beslissen in de praktijk. Een patiënt met artritis, huidafwijkingen en een neusseptumperforatie

Klinisch denken en beslissen in de praktijk. Een patiënt met artritis, huidafwijkingen en een neusseptumperforatie Voor de praktijk Klinisch denken en beslissen in de praktijk. Een patiënt met artritis, huidafwijkingen en een neusseptumperforatie b.braam, r.goldschmeding, r.h.w.m.derksen en b.s.van asbeck Opzet van

Nadere informatie

CAT Critically Appraised Topic. Automatisatie van indirecte immuunfluorescentie voor de bepaling van ANCA: is het de moeite waard?

CAT Critically Appraised Topic. Automatisatie van indirecte immuunfluorescentie voor de bepaling van ANCA: is het de moeite waard? CAT Critically Appraised Topic Automatisatie van indirecte immuunfluorescentie voor de bepaling van ANCA: is het de moeite waard? Author: Simon Degandt Supervisor: Dr. H. Devos (AZ Sint-Jan Brugge-Oostende

Nadere informatie

MabThera. rituximab. Wat is MabThera? Wanneer wordt MabThera voorgeschreven? EPAR-samenvatting voor het publiek

MabThera. rituximab. Wat is MabThera? Wanneer wordt MabThera voorgeschreven? EPAR-samenvatting voor het publiek EMA/614203/2010 EMEA/H/C/000165 EPAR-samenvatting voor het publiek rituximab Dit is een samenvatting van het Europees openbaar beoordelingsrapport (EPAR) voor. Het geeft uitleg over de aanpak van het Comité

Nadere informatie

Methotrexaat (ledertrexate / emthexate) bij reumatische ziekten

Methotrexaat (ledertrexate / emthexate) bij reumatische ziekten Methotrexaat (ledertrexate / emthexate) bij reumatische ziekten Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel methotrexaat te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit

Nadere informatie

Astma: Gedereguleerde immuunrespons. Leo Koenderman Dept. Pulmonary Diseases UMCU Utrecht, The Netherlands. Neutrophil. Basophil. Monocyte Eosinophil

Astma: Gedereguleerde immuunrespons. Leo Koenderman Dept. Pulmonary Diseases UMCU Utrecht, The Netherlands. Neutrophil. Basophil. Monocyte Eosinophil Astma: Gedereguleerde immuunrespons Leo Koenderman Dept. Pulmonary Diseases UMCU Utrecht, The Netherlands Neutrophil Basophil Monocyte Eosinophil ACTIVATION OF INNATE IMMUNE RESPONSES IN THE TISSUE The

Nadere informatie

patiëntenversie van de richtlijn diagnostiek vasculitis diagnose Vasculitis vasculitis st ic ht in g

patiëntenversie van de richtlijn diagnostiek vasculitis diagnose Vasculitis vasculitis st ic ht in g patiëntenversie van de richtlijn diagnostiek vasculitis diagnose Vasculitis vasculitis st ic ht in g Verantwoording: Dit boek kwam tot stand in samenwerking met Prof. dr. Jan Willem Cohen Tervaert, specialist

Nadere informatie

Omgaan met lupus. 28 maart 2017

Omgaan met lupus. 28 maart 2017 Omgaan met lupus 28 maart 2017 INLEIDING Aanbevelingen geven artsen en patiënten advies over de beste manier om aandoeningen te behandelen en ermee om te gaan. EULAR heeft aanbevelingen geschreven over

Nadere informatie

Vasculitis. Inleiding. Dr. E. de Jong, dr. H. Thio

Vasculitis. Inleiding. Dr. E. de Jong, dr. H. Thio 272 26 Samenvatting Richtlijnen Dermatologie 2015 Vasculitis Dr. E. de Jong, dr. H. Thio De richtlijn dateert uit 2009. Onderstaande samenvatting is herzien in 2014, zonder dat de essentie van de richtlijn

Nadere informatie

Cyclofosfamide (Cycloblastine, Endoxan) bij reumatische aandoeningen

Cyclofosfamide (Cycloblastine, Endoxan) bij reumatische aandoeningen Cyclofosfamide (Cycloblastine, Endoxan) bij reumatische aandoeningen In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten het geneesmiddel cyclofosfamide te gebruiken. Deze folder geeft informatie over

Nadere informatie

Immuunserologische diagnostiek van systeemziekten

Immuunserologische diagnostiek van systeemziekten Immuunserologische diagnostiek van systeemziekten Trefwoorden - antinucleaire antistoffen - anti-ena; anti-ds-dna - SLE - gesystematiseerde auto-immuunziekten - antifosfolipide antistoffen - antifosfolipide

Nadere informatie

Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen

Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel azathioprine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.

Nadere informatie

Autoimmuunziekten. Prof. Dr. Jan Willem Cohen Tervaert. Hoogleraar Interne Geneeskunde en Immunologie. Maastricht University

Autoimmuunziekten. Prof. Dr. Jan Willem Cohen Tervaert. Hoogleraar Interne Geneeskunde en Immunologie. Maastricht University Autoimmuunziekten Prof. Dr. Jan Willem Cohen Tervaert Hoogleraar Interne Geneeskunde en Immunologie Maastricht University Het immuunsysteem: goed of slecht? Speelt het immuunsysteem een rol bij de preventie

Nadere informatie

Automatisatie van indirecte immuunfluorescentie voor de bepaling van ANCA: is het de moeite waard? Critically Appraised Topic

Automatisatie van indirecte immuunfluorescentie voor de bepaling van ANCA: is het de moeite waard? Critically Appraised Topic Automatisatie van indirecte immuunfluorescentie voor de bepaling van ANCA: is het de moeite waard? Critically Appraised Topic Simon Degandt Dr. Helena Devos 16.02.2016 Clinical/Diagnostic scenario Automatisatie

Nadere informatie

CHIMERISM IN HEALTH, TRANSPLANTATION AND AUTOIMMUNITY

CHIMERISM IN HEALTH, TRANSPLANTATION AND AUTOIMMUNITY CHIMERISM IN HEALTH, TRANSPLANTATION AND AUTOIMMUNITY CHIMERISM IN HEALTH, TRANSPLANTATION AND AUTOIMMUNITY Thesis, University of Leiden, The Netherlands The studies described in this thesis were performed

Nadere informatie

Infuusbehandeling met Cyclofosfamide

Infuusbehandeling met Cyclofosfamide Infuusbehandeling met Cyclofosfamide Inhoud Inleiding 3 Wat is Cyclofosfamide 3 Wanneer krijgt u Cyclofosfamide? 3 De opname 3 Bijwerkingen 4 Korte termijn 4 Lange termijn 4 Zeldzame bijwerkingen 4 Zwangerschap

Nadere informatie

Belangrijke veiligheidsinformatie over MabThera

Belangrijke veiligheidsinformatie over MabThera Belangrijke veiligheidsinformatie over MabThera Informatie voor zorgverleners behorende bij de behandeling van patiënten met MabThera* *voor niet-oncologische indicaties 1 Deze tekst werd goedgekeurd door

Nadere informatie

Arava. Leflunomide. Sterk in beweging

Arava. Leflunomide. Sterk in beweging Arava Leflunomide Sterk in beweging Inhoudsopgave Werking 3 Gebruik 3 Bijverschijnselen 4 Gebruik bij zwangerschapswens 5 Gebruik naast andere medicijnen 5 Vaccinaties 5 Sint Maartenskliniek 7 Colofon

Nadere informatie

patiëntenversie van de richtlijn diagnostiek vasculitis diagnose Vasculitis vasculitis st ic ht in g

patiëntenversie van de richtlijn diagnostiek vasculitis diagnose Vasculitis vasculitis st ic ht in g patiëntenversie van de richtlijn diagnostiek vasculitis diagnose Vasculitis vasculitis st ic ht in g Verantwoording: Dit boek kwam tot stand in samenwerking met Prof. dr. Jan Willem Cohen Tervaert, specialist

Nadere informatie

Cyclofosfamide (Endoxan ) Voorgeschreven door de reumatoloog

Cyclofosfamide (Endoxan ) Voorgeschreven door de reumatoloog Cyclofosfamide (Endoxan ) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2014 pavo 0900 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u cyclofosfamide gaat gebruiken. In deze

Nadere informatie

The Belgian Pulmonary Function Study: the Belgian Thoracic Society

The Belgian Pulmonary Function Study: the Belgian Thoracic Society The Belgian Pulmonary Function Study: the Belgian Thoracic Society Historische context Nomenclatuur van longfunctie onderzoek onder vuur Geen evidentie dat weerstandsmeting nuttig is in de diagnostiek

Nadere informatie

Nieuwe. behandelingen. bij inhl/cll. Ann Janssens, MD, PhD Hematology, Leuven 14 oct 2016

Nieuwe. behandelingen. bij inhl/cll. Ann Janssens, MD, PhD Hematology, Leuven 14 oct 2016 Nieuwe behandelingen bij inhl/cll Ann Janssens, MD, PhD Hematology, Leuven 14 oct 2016 Indicaties voor behandeling CLL/iNHL Diagnose Behandeling Uitgebreide ziekte aantal en grootte klieren Grootte milt,

Nadere informatie

Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Patiënteninformatiebrochure

Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Patiënteninformatiebrochure De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel KEYTRUDA. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie

Nadere informatie

Programma RIOG reumatologie d.d. 23 november 2005

Programma RIOG reumatologie d.d. 23 november 2005 Programma RIOG reumatologie d.d. 23 november 2005 Programmacommissie: Organisatie: B.A.C. Dijkmans en A.E. Voskuyl P.W.B. Nanayakkara Voordrachten Doel: onderwijs en state of the art Voorzitter B.A.C.

Nadere informatie

Rituximab (Mab Thera ) bij reumatische aandoeningen

Rituximab (Mab Thera ) bij reumatische aandoeningen Rituximab (Mab Thera ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel rituximab te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.

Nadere informatie

Zorgeenheid Reumatologie en Klinische Immunologie, locatie AZU. Langwerkende antireumatische middelen: Azathioprine (Imuran )

Zorgeenheid Reumatologie en Klinische Immunologie, locatie AZU. Langwerkende antireumatische middelen: Azathioprine (Imuran ) Zorgeenheid Reumatologie en Klinische Immunologie, locatie AZU Langwerkende antireumatische middelen: Azathioprine (Imuran ) In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten het geneesmiddel azathioprine

Nadere informatie

Reumatologie. Behandeling met methotrexaat

Reumatologie. Behandeling met methotrexaat Reumatologie Behandeling met methotrexaat BEHANDELING Behandeling met methotrexaat (Emthexate, Ledertrexate ) Uw reumatoloog heeft u methotrexaat voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening.

Nadere informatie

Behandeling met infliximab

Behandeling met infliximab REUMATOLOGIE/INTERNE GENEESKUNDE Behandeling met infliximab bij reumatoïde artritis BEHANDELING Behandeling met infliximab bij reumatoïde artritis Uw arts heeft voorgesteld uw reumatoïde artritis (RA)

Nadere informatie

Plaquenil. (Hydroxychloroquine) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Bij reumatische aandoeningen

Plaquenil. (Hydroxychloroquine) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Bij reumatische aandoeningen Plaquenil (Hydroxychloroquine) Bij reumatische aandoeningen U heeft in overleg met uw behandelend arts besloten dat u in verband met reumatische klachten Plaquenil gaat gebruiken of u overweegt dit te

Nadere informatie

Methotrexaat (Emthexate, Ledertrexate)

Methotrexaat (Emthexate, Ledertrexate) Methotrexaat (Emthexate, Ledertrexate) voorgeschreven door de reumatoloog Uw reumatoloog schrijft u het medicijn methotrexaat voor bij de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn goed

Nadere informatie

23 e Jaargang December 2015 Nummer 4

23 e Jaargang December 2015 Nummer 4 23 e Jaargang December 2015 Nummer 4 Thema auto-immuniteit Nobelprijs voor de parasitologie Het influenzaseizoen 2014/2015 in Nederland: een zeer langdurige epidemie Nederlands Tijdschrift voor Medische

Nadere informatie

ANCA geassocieerde vasculitis: nieuwe inzichten in inductie en maintenance therapie

ANCA geassocieerde vasculitis: nieuwe inzichten in inductie en maintenance therapie ANCA geassocieerde vasculitis: nieuwe inzichten in inductie en maintenance therapie Coen Stegeman, internist-nefroloog Universitair Medisch Centrum Groningen Afdeling Nefrologie Disclosures C.A. Stegeman

Nadere informatie

Behandeling met infliximab bij sarcoïdose

Behandeling met infliximab bij sarcoïdose LONGGENEESKUNDE Behandeling met infliximab bij sarcoïdose BEHANDELING Behandeling met infliximab bij sarcoïdose Uw arts heeft u voorgesteld uw sarcoïdose te behandelen met het medicijn infliximab (Remicade

Nadere informatie

Nephrology. up-date. mei 2013. from science to clinical practice

Nephrology. up-date. mei 2013. from science to clinical practice 8 mei 2013 in dit nummer Nephrology up-date from science to clinical practice Review: Lange termijn complicaties van de behandeling van ANCA-geassocieerde systemische vasculitis Prof. dr. C.A. Stegeman,

Nadere informatie

Belangrijke informatie over Rixathon

Belangrijke informatie over Rixathon De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel Rixathon. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie

Nadere informatie

De behandeling van sarcoïdose: een stapsgewijze benadering

De behandeling van sarcoïdose: een stapsgewijze benadering De behandeling van sarcoïdose: een stapsgewijze benadering Bij de behandeling van sarcoïdose zijn de volgende drie vragen met name van belang: welke patiënten hebben behandeling nodig, waarmee dienen deze

Nadere informatie

Behandeling met rituximab (MabThera ) bij reumatoïde artritis

Behandeling met rituximab (MabThera ) bij reumatoïde artritis REUMATOLOGIE Behandeling met rituximab (MabThera ) bij reumatoïde artritis BEHANDELING Behandeling met rituximab (MabThera ) bij reumatoïde artritis Uw arts heeft u voorgesteld om uw reumatoïde artritis

Nadere informatie

Belangrijke informatie over pembrolizumab voor patiënten PEMBROLIZUMAB. Patiënteninformatiefolder

Belangrijke informatie over pembrolizumab voor patiënten PEMBROLIZUMAB. Patiënteninformatiefolder Belangrijke informatie over pembrolizumab voor patiënten PEMBROLIZUMAB Patiënteninformatiefolder Belangrijke informatie over pembrolizumab voor patiënten PEMBROLIZUMAB Patiënteninformatiefolder Uw arts

Nadere informatie

Cyclofosfamide (Endoxan )

Cyclofosfamide (Endoxan ) Cyclofosfamide (Endoxan ) Voorgeschreven door de reumatoloog Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u het medicijn cyclofosfamide

Nadere informatie