De opbrengst van moderne veredelingstechnieken
|
|
- Antoon de Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De opbrengst van moderne veredelingstechnieken Inleiding Wereldwijd neemt het areaal gewassen toe dat met behulp van moderne veredelingstechnieken zoals genetische modificatie (GM) tot stand is gekomen. Overal ter wereld vergroten moderne veredelingstechnieken de welvaart van de bevolking. De boeren en de gehele bevolking in ontwikkelingslanden gaan er zelfs het meest op vooruit: zij profiteren van een hoger inkomen, gezondheidswinst en een lagere belasting van het milieu. In een recent interview pleitten Bill en Melinda Gates namens hun stichting voor het gebruik van innovatieve landbouwtechnieken, waaronder GM, door boeren in ontwikkelingslanden om zo ondervoeding een halt toe te roepen 1. Door de Europese terughoudendheid in de import van genetisch gemodificeerde organismen (GMO s), vrezen boeren in ontwikkelingslanden voor hun exportpositie door het telen van GM gewassen. Ook staat Europa de ontwikkeling in de weg van nieuwe gewassen die erop gericht zijn specifieke uitdagingen zoals ondervoeding, opbrengstverlies door bodemarmoede, verzilting, droogte en door ziekteverwekkers te overwinnen. GM wereldwijd Wereldwijd neemt het areaal GM-gewassen toe. 54% van de teelt van GMO s vindt plaats in Azië, Afrika en Zuid-Amerika. Op dit moment zijn dat nog vooral gewassen die resistent zijn voor herbiciden (herbicide resistentie, HR) en gewassen die bestand zijn tegen specifieke insecten (insect resistentie, IR). 2 Daarnaast zitten er gewassen in de pipeline met een betere voedingswaarde en gewassen die beter bestand zijn tegen droogte, zout, bacteriën en schimmels. Het inkomen van boeren neemt gemiddeld Pocket K No. 5 Documented Benefits of GM Crops
2 met 68,2% toe door de teelt van GM-gewassen. In 2012 bedroeg de totale wereldwijde toename $18,8 miljard. - GM gewassen realiseren gemiddeld een 21,6% hogere opbrengst. - Dankzij GMO s neemt het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen (herbicides en insecticides) gemiddeld af met 36,9% 3. - Afname in gebruik loopt uiteen per gewas en per land, bijvoorbeeld IR mais - 47,9%, IR katoen -25,6%. 2 GM voordelen in ontwikkelingslanden De winst door GM gewassen voor boeren in ontwikkelingslanden is nog groter dan die voor boeren in ontwikkelde landen. De opbrengst per oppervlakte eenheid neemt toe en de kosten voor beschermingsmiddelen nemen af. Daarnaast is de kwaliteit van de producten hoger, waardoor de boeren een hogere prijs kunnen vragen. Door de toegenomen welvaart boeken de boeren en hun families gezondheidswinst. - Doordat boeren in ontwikkelingslanden meer verdienen, neemt ondervoeding af. Zo is door het telen van de Insect Resistente (IR) BT-katoen in India zowel de hoeveelheid als de kwaliteit van het geconsumeerde voedsel toegenomen en is honger ( food insecurity ) met 15-25% gedaald. 4 - Reductie van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen komt niet alleen de natuur, maar ook de gezondheid ten goede. In China wordt sinds 2009 Bt-rijst (IR) verbouwd. Sindsdien hebben de boeren hogere opbrengsten (6-9%) en doordat zij het gebruik van pesticiden met 80% konden verminderen, is hun gezondheid aanzienlijk verbeterd. - De kwaliteit van de producten stijgt door de introductie van GM-gewassen, daardoor kunnen boeren een hogere prijs vragen voor hun product. Zo verloren boeren op de Filipijnen voor de introductie van Bt-mais 80% van de oogst aan de vlinder Asiatic corn borer. Door het veiligstellen en verbeteren van de opbrengst, realiseren zij nu een winst van $180 per hectare. - Droogteresistentie is bij uitstek waardevol om betere opbrengsten in ontwikkelingslanden te realiseren. Er zijn veel gewassen op de markt of in 3 Klümper en Qaim (2014), A Meta-Analysis of the Impacts of Genetically Modified Crops, PLOS ONE, November 2014, Volume 9, Issue 11 4 Kathage J, Qaim M (2012) Economic impacts and impact dynamics of Bt (Bacillus thuringiensis) cotton in India. Proceedings of the National Academy of Sciences USA 109:
3 ontwikkeling die betere bestand zijn tegen droogte: mais, koolzaad, suikerriet, rijst, soja, tarwe, pinda en tomaat. 5 - Alleen in Zuid-Afrika is er commerciële teelt van GM-gewassen. Wel worden in andere landen veldproeven gedaan, zoals: o Katoen in Ghana, Malawi, Zimbabwe en Zuid-Afrika. o Kikkererwten in Zimbabwe o Zoete aardappel in Kenia Ook wordt er gewerkt aan GM-cassave, rijst, kokosnoot, rogge en gierst. Doordat bovenstaande gewassen nog in ontwikkeling zijn, zijn er nog geen harde cijfers beschikbaar. Voorspellingen op basis van reeds geboekte resultaten met andere gen gewassen zijn echter positief. 6 Moderne veredelingstechnieken tegen ondervoeding Dankzij de inzet van GM is het mogelijk gebleken om een tekort aan specifieke essentiële voedingsstoffen aan te pakken in ontwikkelingslanden en daarmee ondervoeding tegen te gaan. Helaas wordt de introductie van deze waardevolle biofortified gewassen nog steeds tegengewerkt door organisaties als Greenpeace. - Golden rice is het bekendste voorbeeld. Dit is rijst die een gen bevat waardoor de plant betacaroteen opslaat in de rijstkorrel. Betacaroteen is een voorloper van vitamine A. Vooral kinderen in arme onderontwikkelde gebieden leiden aan vitamine A tekort, doordat zij leven van een karig en eentonig rijstdieet. Vitamine A gebrek resulteert in diarree en ondervoeding en leidt uiteindelijk tot blindheid en kindersterfte. - Naast Golden rice wordt er nu ook gewerkt aan andere gewassen met een verhoogd gehalte aan betacaroteen: aardappel, mais, cassave, tarwe en banaan. De betacaroteen verrijkte banaan wordt specifiek ontwikkeld voor de Afrikaanse markt, omdat het daar een belangrijk voedselgewas is en vitamine A tekort bij kinderen hoog is. 5 Emily Waltz, Beating the heat. Nature Biotechnology 32, (2014) doi: /nbt Vijesh V. Krishna1, and Matin Qaim (2008) Potential impacts of Bt eggplant on economic surplus and farmers' health in India. Agricultural Economics 38(2):
4 - Er zijn diverse studies gaande om de aanwezigheid van andere mineralen, zoals zink, ijzer, folate, ascorbate en koper, te verhogen in belangrijke voedselgewassen. 7 - Niet verrijkt, maar wel verbeterd wordt de cassaveplant. Cassave is een ideaal gewas voor ontwikkelingslanden, omdat deze kan groeien op zeer arme grond. Het eten van grote hoeveelheden cassave is helaas erg gevaarlijk, doordat de wortels het giftige blauwzuur (waterstofcyanide) bevatten. Dit leidt tot ernstige gezondheidsproblemen. Er wordt gewerkt aan GM cassave die minder blauwzuur bevat, meer eitwit en zetmeel en die droogte- en virusresistent is. Andere gewassen Naast bovenstaande voorbeelden, zijn er vele andere gewassen op de markt of in ontwikkeling, voor teelt in zowel ontwikkelde landen als ontwikkelingslanden. Enkele voorbeelden: - Plenish soja: een sojaboon met een verbeterde vetzuursamenstelling. De olie van deze sojabonen heeft hierdoor een gezondere samenstelling. Zo bevat de olie geen transvetten, minder verzadigde vetten en juist meer enkelvoudige onverzadigde vetten. - Simplot Innate aardappel: deze aardappel is gemaakt via een nieuwe veredelingstechniek (RNAi) en bevat twee voordelen voor de consument. Ten eerste is de aardappel langer houdbaar, omdat hij minder snel bruin wordt. Ten tweede is hij gezonder, doordat bij het bakken minder van de kankerverwekkende stof acrylamide wordt gevormd. - Phytophtera infestans resistente aardappel: aardappel met ingebouwde resistentie (via cis-genese) tegen phytophtera infestans, de veroorzaker van aardappelziekte. Aardappelziekte vormt een groot probleem voor boeren, waardoor zij genoodzaakt zijn veel bestrijdingsmiddelen te gebruiken. - Bladschimmel resistente banaan: banaan resistent tegen een bladschimmel die Black Sigatoka ziekte veroorzaakt. De resistente banaan heeft een grote impact gehad. Bananen zijn de voornaamste voedselbron voor meer dan 400 miljoen mensen in de tropen. Door de Black Sigatoka ziekte moeten steeds meer pesticiden worden gebruikt, waardoor het milieu wordt aangetast en de bladschimmel steeds sneller resistent wordt tegen pesticiden. Ook zijn er verschillende onderzoeksprojecten actief om een banaan te ontwikkelen met 7 Nature Biotech jan 2015 Status and market potential of transgenic biofortified crops.
5 resistentie tegen de zogenaamde Panama-ziekte. Dit zou een grote aanwinst zijn, want de Panama-ziekte vernietigt op dit moment complete bananenplantages en verontreinigt de bodems voor tientallen jaren. 8 - Papaya resistent tegen Papaya Ringspot Virus. In 1998 werden papayavelden op Hawaii zo zwaar aangetast, dat de productie was gehalveerd en de boeren op de rand van het faillissement stonden. Dankzij de ontwikkeling van Papaya resistent die in 1998 op de markt kwam, was de papaja-oogst in een jaar weer op het oude niveau en de papayasector van Hawaii van de ondergang gered. 9 - Pompoen: met hogere resistentie tegen infectie door specifieke virussen
Totaal 2,0 11,0 27,8 33,9 44,2 52,6 59,2 67, ,4 102,1 114,3 125,0 134,0 7,2% LIS Consult, 24 februari /- t.o.v.
1a. Wereldwijd areaal genetisch gemodificeerde gewassen naar gewas 1996 9 (in mln. ha.) 1996 1997 1998 1999 1 2 3 4 5 6 7 8 9 % +/- t.o.v. 8 Soja,4 5,1 14,5 21,6 25,8 33,3 36,5 41,4 48,4 54,4 58,6 58,6
Nadere informatieBelang maar ook bedreiging van de diversiteit aan rassen en gewassen. De noodzaak van Agrobiodiversiteit. Michel Haring Hoogleraar Plantenfysiologie
Een deel van de biodiversiteit van de Aardappel Belang maar ook bedreiging van de diversiteit aan rassen en gewassen De noodzaak van Agrobiodiversiteit Michel Haring Hoogleraar Plantenfysiologie Agro-biodiversiteit:
Nadere informatieGenetisch gemodificeerde (GG) gewassen: maatschappelijke betekenis en regelgeving
Genetisch gemodificeerde (GG) gewassen: maatschappelijke betekenis en regelgeving Presentatie voor Commissie Fysiek Domein gemeente Stichtse Vecht Dirk Stemerding 16 juni 2015 www.rathenau.nl info@rathenau.nl
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2009 tijdvak 2 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. 945-0191-a-GT-2-b Informatie - Aardappels Lees eerst informatie 1 tot en met 8 en beantwoord dan vraag 37 tot en
Nadere informatieGenetische modificatie in de landbouw: Nederland, Europa en de rest van de wereld. Frank van der Wilk
Genetische modificatie in de landbouw: Nederland, Europa en de rest van de wereld Frank van der Wilk COGEM De Commissie Genetische Modificatie (COGEM) is het wetenschappelijke adviesorgaan voor de overheid
Nadere informatieParadoxaal genoeg hebben juist veel landarbeiders geen toegang tot betaalbaar groenten en fruit
DAAR PLUKKEN DE BOEREN DE VRUCHTEN VAN HET SUCCES VAN GRUPO HUALTACO Groenten en fruit zijn niet alleen gezond voor ons lichaam, maar ook voor de wereldeconomie. De groente- en fruitsector is een van de
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie. 945-0191-a-KB-2-b
Bijlage VMBO-KB 2009 tijdvak 2 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. 945-0191-a-KB-2-b Informatie - Aardappels Lees eerst informatie 1 tot en met 8 en beantwoord dan vraag 39 tot en met 48. Bij
Nadere informatieWAT IS GENETISCHE MODIFICATIE?
SPREEKBEURT OF WERKSTUK WAT IS GENETISCHE MODIFICATIE? Hier vind je informatie voor een spreekbeurt of werkstuk over genetische modificatie. De informatie is ingedeeld in stappen. Dit zijn de verschillende
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie a-KB-2-b
Bijlage VMBO-KB 2009 tijdvak 2 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. 945-0191-a-KB-2-b Informatie - Aardappels Lees eerst informatie 1 tot en met 8 en beantwoord dan vraag 39 tot en met 48. Bij
Nadere informatieWelke richting volg je? In welke mate ga je akkoord met volgende stellingen?
Groepsnummer: Nummer respondent: Beste leerling, Hieronder vind je een aantal vragen. Lees de opdrachten aandachtig en probeer zo nauwkeurig mogelijk te antwoorden. Laat geen vragen open. Als je iets niet
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 1 Arm en Rijk genoeg voor iedereen
Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 1 Arm en Rijk genoeg voor iedereen Samenvatting door R. 1396 woorden 19 juni 2013 9,4 2 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde HOOFDSTUK 1 Genoeg voor iedereen 1 Trek
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Biologische voeding tegen over de gangbare chemische voeding Ik wil graag een pleidooi houden voor gezonde biologische voeding. Het marktaandeel van biologisch voeding is de laatste jaren vertienvoudigd.
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Gentech maïs tweede kamer is tegen, Europese Commissie is voor In het verleden stemde de Nederlandse regering altijd voor toelating van gentech in de EU, maar het tij lijkt te keren. Afgelopen week heeft
Nadere informatieCGN, de Nederlandse genenbank
CGN, de Nederlandse genenbank met o.a. granen 20170526, Roel Hoekstra Biodiversiteit begin van de biodiversiteit: evolutie geleidelijk of met schokken begin van agro-biodiversiteit: domesticatie boeren
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vwo I
Zuidoost-Azië Opgave 5 Cassaveteelt in Thailand en Vietnam Bestudeer de bronnen 1 en 2 die bij deze opgave horen. Gebruik bron 1. 3p 19 Beredeneer in drie stappen hoe de teelt van cassave snel tot landdegradatie
Nadere informatieGenetisch gewijzigde aardappelen ter bestrijding van de aardappelziekte. met de medewerking van
Genetisch gewijzigde aardappelen ter bestrijding van de aardappelziekte met de medewerking van De aardappelziekte De aardappelziekte wordt veroorzaakt door Phytophthora infestans, een schimmelachtig organisme.
Nadere informatieJanWillem Breukink Voorzitter Seed Valley en ex. CEO INCOTEC 04 Juni 2015
Goede zadenvoorziening; De basis voor een duurzame en gezonde land- en tuinbouw JanWillem Breukink Voorzitter Seed Valley en ex. CEO INCOTEC 04 Juni 2015 Goede zadenvoorziening de basis voor een duurzame
Nadere informatieNL In verscheidenheid verenigd NL B8-0360/29. Amendement. Marco Zullo, Eleonora Evi, Marco Valli, Rosa D Amato namens de EFDD-Fractie
27.4.2015 B8-0360/29 29 Overweging B B. overwegende dat het thema van de wereldtentoonstelling 2015 in Milaan de mogelijkheid biedt om na te denken en te debatteren over diverse manieren om te proberen
Nadere informatieVoedsel en vertering. vwo 5-6
Voedsel en vertering vwo 5-6 Kunnen wij eigenlijk zonder micro-organismen leven? Bij onze spijsvertering, voedselproductie en voedselkweek spelen microben een belangrijke rol. Microben in onze darmen helpen
Nadere informatiePotatoes goes wild Marktvooruitzichten
Potatoes goes wild Marktvooruitzichten 22 juni 2018 Inhoudsopgave 01 Introductie Agrico 02 De wereld 03 Buitenlandse concurrentie 04 Leveranciers 05 Afnemers 06 Marktverkenning 07 Toekomst / Trends 01
Nadere informatiePLANTAGELANDBOUW IN LATIJNS-AMERIKA
PLANTAGELANDBOUW IN LATIJNS-AMERIKA 0 Lesschema 1 WAT IS PLANTAGELANDBOUW? 1.1 Bestudeer de afbeeldingen en satellietbeelden van plantages 1.2 Input, proces en output 2 WAAR DOET MEN AAN PLANTAGELANDBOUW?
Nadere informatieDe toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen. Wannes Keulemans 30 november 2015
De toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen Wannes Keulemans 30 november 2015 structuur Voedselproductie en voedselzekerheid Wat verstaan we onder agrobiodiversiteit
Nadere informatieDebat, ethische aspecten, onderwijs
Workshop DNA labdag 2013 Genetische genomica tegen aardappelziekte Debat, ethische aspecten, onderwijs Bert Lotz, Jan-Peter Nap Wageningen UR Opbouw verhaal Scholierenfilm www.youtube.com/watch?v=pxbcgj6qsis
Nadere informatieMini-symposium. Diëtisten
Mini-symposium Diëtisten Inhoud Voedingsstoffen Koolhydraten Vetten Eiwitten Hoe gezond eten? Fabels en feiten 2 Voedingsstoffen Koolhydraten Vetten Eiwitten Water Vitaminen en mineralen Voedingsvezels
Nadere informatienatuurlijke oorsprong
PALMOLIE Palmolie is de meest gebruikte plantaardige olie in de wereld en een belangrijke bron van vetten in onze voeding. Palmolie is een ingrediënt in margarines, koekjes en ijs, maar ook in non-food
Nadere informatiebiostimulant voor professionele land- en tuinbouw
biostimulant voor professionele land- en tuinbouw www.hollandfarming.com Cropmax CROPMAX wordt al 20 jaar door telers in inmiddels meer dan 35 landen gebruikt om het maximale uit de teelt te halen. CROPMAX
Nadere informatieOVER ONS Hortiplantcare (HPC) is een vooruitstrevende onderneming gebaseerd op de ontwikkeling van nieuwe oplossingen en prducten die gewassen hogere
PLANT CARE IN ITS ESSENCE WAAROM HORTIPLANTCARE GEBRUIKEN? Sterk geconcentreerde producten, en goedkoop in gebruik Alleen de beste natuurlijke grondstoffen Een uitgebalanceerd product programma voor de
Nadere informatieOlijven konings knoflook op olie (G) (Oliva) Auteur informatie. Telefoon 048 143 26 79 Versie 08-07-2014, 14:10:30
Olijven konings knoflook op olie (G) (Oliva) Auteur informatie Auteur han1 Email info@oliva.nl Telefoon 048 143 26 79 Versie 08072014, 14:10:30 Specificatie Algemeen Productnaam Artikelnummer Doelgroep
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Hoeveelheid bestrijdingsmiddelen op groenten en fruit Bestrijdingsmiddelen zijn middelen die gebruikt worden op onder meer groenten en fruit om gewassen te beschermen tegen ziekten, plagen en onkruid.
Nadere informatieArm en Rijk. Hoofdstuk 2: Arm en rijk in de Verenigde Staten
Arm en Rijk Hoofdstuk 2: Arm en rijk in de Verenigde Staten 2.1 Rijk en arm in de Verenigde Staten De rijke Verenigde Staten Je kunt op verschillende manieren aantonen dat de VS een rijk land is. Het BNP
Nadere informatieAlgen en Groen Gas Een duurzame en rendabele combinatie!
Algen en Groen Gas Een duurzame en rendabele combinatie! www.omegagreen.nl Bert Knol Omega Green B.V. 27 september 2017 Omega Green B.V. Omega Green B.V. is opgericht in 2014 met het doel het algenteelt
Nadere informatieKlik op de link hieronder voor embrace life video h"p://www.youtube.com/watch?v=h- 8PBx7isoM .maar ik ben toch geen grafisch ontwerper! (data)visualisame in onderzoek Joshua de Haseth Provincie Flevoland
Nadere informatieTomaat soet o zon gekruid op olie (G) (Oliva) Auteur informatie. Telefoon Versie , 09:09:58
Tomaat soet o zon gekruid op olie (G) (Oliva) Auteur informatie Auteur han1 Email info@oliva.nl Telefoon 048 143 26 79 Versie 08122014, 09:09:58 Specificatie Algemeen Productnaam Artikelnummer Doelgroep
Nadere informatieGezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet
Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet Waarom eet je eigenlijk? Je krijgt er energie van! Energie heb je nodig alle processen in je lichaam b.v. voor lopen, computeren Maar ook
Nadere informatieGENETISCHE MODIFICATIE
GENETISCHE MODIFICATIE KORTE BESCHRIJVING: GENETISCHE MODIFICATIE Bedoeld voor VO onderbouw Doelgroep Vmbo/Havo/VWO Thema Biotechnologie, genetisch gemodificeerd voedsel Soort lesmateriaal Praktische opdracht,
Nadere informatieSouflesse. Algemene productomschrijving. Van toepassing zijnde wetgeving. Microbiologische kenmerken. Fysische kenmerken
Souflesse Versie 2.0 Printdatum 10-04-2013 Wijzigingsdatum 05-09-2012 EAN Artikelnummer 65 Swinkels Ovenvers Gebak BV Hulsbos 1 5431 NZ Cuijk Algemene productomschrijving Gewicht 75 g Van toepassing zijnde
Nadere informatieWat is je leeftijd (bv. 17)? Typ leeftijd over (enkel cijfers) jaar. In welke mate ga je akkoord met volgende stellingen?
Groepsnummer: Nummer respondent: Beste leerling, Hieronder vind je een aantal vragen. Lees de opdrachten aandachtig en probeer zo nauwkeurig mogelijk te antwoorden. Laat geen vragen open. Als je iets niet
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Minder vaak ziek en gezonder door volkoren producten Een groep vooraanstaande voedingswetenschappers, het International Carbohydrate Quality Consortium (ICQC), meldt dat vaker volkoren eten direct samenhangt
Nadere informatieVoedselverlies en-verspilling in het Zuiden. FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes,
Voedselverlies en-verspilling in het Zuiden FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes, 11.11.11 1 805 miljoen mensen 1 op 9 hebben honger En toch is er voedsel genoeg 2 Er gaat zelfs massaal veel
Nadere informatiePesto Italiano (Oliva) Auteur informatie. Telefoon Versie , 15:15:45
Pesto Italiano (Oliva) Auteur informatie Auteur Joyce Quist Email Joyce@oliva.nl Telefoon 048 143 26 79 Versie 12012017, 15:15:45 Specificatie Algemeen Productnaam Artikelnummer Doelgroep Bekend oneigenlijk
Nadere informatieTapenade Oude kaas (Oliva) Auteur informatie. Telefoon Versie , 16:04:13
Tapenade Oude kaas (Oliva) Auteur informatie Auteur Joyce Quist Email Joyce@oliva.nl Telefoon 048 143 26 79 Versie 14032017, 16:04:13 Specificatie Algemeen Productnaam Artikelnummer Doelgroep Bekend oneigenlijk
Nadere informatieOranje Luxe Notenmelange
De Kweker. EAN: 8710105030063 (CE), 8710105004170 (HE) Basisgegevens Commerciële naam Wettelijke naam Functionele naam Variant Merk De Kweker. Ingrediënteninformatie 43% CASHEWNOTEN, 38% amandelen, 10%
Nadere informatieNaam: GEZOND ETEN. Hoe je gezond kan eten zie je in de Schijf van Vijf.In het midden staan de 5 regels hoe je gezond kan eten:
Naam: GEZOND ETEN Gezonde voeding zorgt voor een gezond lichaam. Als je daarbij genoeg beweegt blijf je op een gezond gewicht. Daardoor word je minder snel ziek. Hoe je gezond kan eten zie je in de Schijf
Nadere informatieBeste KOOK-OOK klant!
Beste KOOK-OOK klant! Groenten zijn gezond. Ze zitten boordevol voedingsstoffen maar bevatten weinig calorieën. De enorme hoeveelheden mineralen en vitaminen geven je lichaam alle bouwstenen die het nodig
Nadere informatieFact sheet GGO 08/07/2019
Fact sheet GGO 08/07/2019 Wat is een GGO? GGO staat voor Genetisch Gemodificeerd Organisme. Een organisme dat aangepast wordt met de gentechnologie krijgt de naam GGO. Gentechnologie is een moderne vorm
Nadere informatie# Olijven baby konings knoflook 150 (Oliva) Auteur informatie. Telefoon Versie , 11:36:37
# Olijven baby konings knoflook 150 (Oliva) Auteur informatie Auteur Joyce Quist Email Joyce@oliva.nl Telefoon 048 143 26 79 Versie 15032017, 11:36:37 Specificatie Algemeen Productnaam Olijven baby konings
Nadere informatieInvesteren in zelfredzaamheid. Rabobank Foundation
Investeren in zelfredzaamheid Rabobank Foundation Hoe help je mensen om zelfred zaam te worden? Dat is een vraagstuk waar Rabobank Foundation zich al ruim 40 jaar mee bezig houdt. Zelfredzaamheid bete
Nadere informatieSouflesse tomaat- mozzarella
Souflesse tomaat- mozzarella Versie 1.0 Printdatum 10-04-2013 Wijzigingsdatum 05-09-2012 EAN Artikelnummer 69 Swinkels Ovenvers Gebak BV Hulsbos 1 5431 NZ Cuijk Algemene productomschrijving Gewicht 75
Nadere informatieProductspecificatie. Souplesse Neutraal RSPO SG NL
Artikelcode: 275821700300 Recept code: Verpakking: emmer, 3 kg Souplesse Neutraal RSPO SG NL Productbeschrijving: Souplesse is een flexibele cacaofantasie ter decoratie en/of afdekking van banketproducten,
Nadere informatieToverkaas prei (Oliva) Auteur informatie. Verse kruidendip. Telefoon Versie , 15:57:33
Toverkaas prei (Oliva) Verse kruidendip Auteur informatie Auteur Joyce Quist Email Joyce@oliva.nl Telefoon 048 143 26 79 Versie 02012017, 15:57:33 Specificatie Algemeen Productnaam Artikelnummer Doelgroep
Nadere informatieProduct specificatie TRIFAMANDE /BAA/20KG Algemene informatie. 2. Sensorische gegevens. 3. Ingrediëntenlijst. 4.
1. Algemene informatie Artikelnummer: Productbenaming: TRIFAMANDE Productbeschrijving: Mix voor de bereiding van Trifamande 2. Sensorische gegevens Smaak: Geur: Kleur: Textuur: typisch typisch gebroken
Nadere informatieDV Foods N.V. Gentstraat Meulebeke - België Tel Fax TECHNISCHE FICHE
DV Foods N.V. Gentstraat 56 8760 Meulebeke - België Tel. +32.51.48.52.64 Fax. +32.51.48.93.62 info@dvfoods.be - www.dvfoods.be Datum: 28/03/2013 Naam product Assortiments doos Haust 30 pakken Code 614
Nadere informatieBeoogdgebruik Hartig smeerbeleg Productverpakking zwarte bak met een transparatn deksel Productafmeting (mm) 260x187x55
Product kenmerken: Kleur roze Gewicht 1000 g e Beoogdgebruik Hartig smeerbeleg Productverpakking zwarte bak met een transparatn deksel Productafmeting (mm) 260x187x55 Logistieke gegevens: Distributie-eenheid
Nadere informatieModerne biotechnologie, kans of bedreiging voor een duurzame landbouw? Peter Besseling Frank Tillie Jan van Vliet
Moderne biotechnologie, kans of bedreiging voor een duurzame landbouw? Peter Besseling Frank Tillie Jan van Vliet Informatie- en KennisCentrum Landbouw 1 Informatie- en KennisCentrum Landbouw/Ede, oktober
Nadere informatieCRISPR-Cas om groentes te verbeteren
CRISPR-Cas om groentes te verbeteren Hoe kunnen we planten weerbaarder maken? Elysa Overdijk, mei 2019 Leerstoelgroepen Fytopathologie en Celbiologie, Wageningen Universiteit Inhoud 2019 7 miljard 2050
Nadere informatieOnderdompelgen maakt rijstrassen waterproof
Onderdompelgen maakt rijstrassen waterproof Het is maar een simpel gen, maar wel één dat bij miljoenen mensen honger kan voorkomen. Plantenveredelaar David Mackill van het International Rice Research Institute
Nadere informatieToverkaas pesto Italiano (Oliva) Auteur informatie. Telefoon Versie , 16:41:41
Toverkaas pesto Italiano (Oliva) Auteur informatie Auteur Joyce Quist Email Joyce@oliva.nl Telefoon 048 143 26 79 Versie 13022017, 16:41:41 Specificatie Algemeen Productnaam Artikelnummer Doelgroep Bekend
Nadere informatieVegetarisch BBQ pakket 6x235gr
GoodBite EAN: 8716953515967 (CE), 8716953901364 (HE) Basisgegevens Commerciële naam Wettelijke naam Vegetarisch BBQ pakket Vegetarische Groenteschijf, Braadworstjes en Spiesjes, diepvries Functionele naam
Nadere informatieArtikelnummer: 7821 EAN: Drink Soya Banaan
Alpro Drank met bananensmaak op basis van soja. Verrijkt met calcium en vitamine B2, B12 en D. EAN: 5411188080121 (CE), 5411188080138 (HE) Basisgegevens Commerciële naam Wettelijke naam Sojadrink, banaansmaak,
Nadere informatieKlimaatverandering en onze voedselzekerheid
Klimaatverandering en onze voedselzekerheid Prof. Dr. Martin Kropff Rector Magnificus Wageningen University Vice-president Raad van Bestuur Wageningen UR Ons klimaat verandert Ons klimaat verandert Oplossingsrichtingen
Nadere informatie(Slechts de teksten in de Nederlandse en de Franse taal zijn authentiek) (Voor de EER relevante tekst)
L 112/60 30.4.2015 UITVOERINGSBESLUIT (EU) 2015/696 VAN DE COMMISSIE van 24 april 2015 tot verlening van een vergunning voor het in de handel brengen van producten die geheel of gedeeltelijk bestaan uit
Nadere informatieStap 5) Filmpje, quiz en recepten Bekijk hoe bananen worden verbouwd, test je bananenkennis en maak een lekker bananenrecept!
SPREEKBEURT OF WERKSTUK Bananen Hier vind je alle informatie die je nodig hebt voor een spreekbeurt over bananen, waar ze vandaan komen en waarom ze gezond zijn. Het is handig om je spreekbeurt onder te
Nadere informatieDuurzame wereldvoedselvoorziening. hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen?
Duurzame wereldvoedselvoorziening hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen? Even voorstellen: Ruben Bringsken Ondernemer in Food en ICT (focus op duurzame oplossingen) Eigenaar/participatie
Nadere informatieDe Evergreen Revolutie
Zawadi Maathai 150 jaar De Evergreen Revolutie Foto: Mohamed Abdelgafar, Pexels.com Delft, januari 2143, Joost van Kasteren Dit jaar vieren we de 150 ste geboortedag van Zawadi Maathai, icoon van de Evergreen
Nadere informatieArtikelnummer: EAN: Drink Soya Banaan
Alpro Drank met bananensmaak op basis van soja. Verrijkt met calcium en vitamine B2, B12 en D. EAN: 5411188116905 (CE), 5411188117629 (HE) Basisgegevens Commerciële naam Wettelijke naam Sojadrink, banaansmaak,
Nadere informatieCLUB MIX 2 KG ( )
PRODUCT DATA SHEET CLUB MIX 2 KG (5411077 645004) Mix van gezouten, gekruide noten en rijstcrackers voor het aperitief Algemene informatie Product omschrijving Mix van gezouten en gekruide noten Intrastatcode:
Nadere informatieGenetische modificatie en biologische landbouw; een valse tegenstelling?
Genetische modificatie en biologische landbouw; een valse tegenstelling? 7 juli 2016 Landelijk Bureau GroenLinks Hellingproef-debat met Edith Lammerts van Bueren, Bert Lotz en Marjan Bovers Genetische
Nadere informatieToverkaas prei (Oliva) Auteur informatie. Telefoon Versie , 10:39:41
Toverkaas prei (Oliva) Auteur informatie Auteur han1 Email info@oliva.nl Telefoon 048 143 26 79 Versie 10022015, 10:39:41 Specificatie Algemeen Productnaam Toverkaas prei Artikelnummer Doelgroep Voor iedereen
Nadere informatieBiotechnologie en voedselveiligheid
86 Biotechnologie en voedselveiligheid G.A. Kleter en H.A. Kuiper* Genetisch gemodificeerd voedsel staat al een aantal jaren in de publieke belangstelling, vooral sinds de introductie van de grootschalige
Nadere informatieWat zijn vetten? Soorten vetten Onverzadigde vetten Verzadigde vetten Transvetten Vetpercentages Tips
Vetten 1 Onderwerpen Wat zijn vetten? Soorten vetten Onverzadigde vetten Verzadigde vetten Transvetten Vetpercentages Tips 2 Wat zijn vetten? Vetten zijn naast eiwitten en koolhydraten, een van de drie
Nadere informatieGroeien Afrikaanse aardappelen aan de bomen Het basisvoedsel in het Zuiden
L E E S T E K S T Cassave of maniok De dikke knollen van de maniokplant kunnen tot meer dan 20 cm lang worden, en wel tot 10 cm dik. Wat de vorm betreft lijken ze op dikke wortels, maar dan met een bruine
Nadere informatieUitdagingen voor de internationale en Nederlandse landbouw
Uitdagingen voor de internationale en Nederlandse landbouw Prof. Martin van Ittersum Groep Plantaardige Productiesystemen, Wageningen University Met dank aan Bert Rijk Toekomst: Mogelijkheden beschikbaarheid
Nadere informatieWerkstuk Biologie Genetische modificatie
Werkstuk Biologie Genetische modificatie Werkstuk door een scholier 2014 woorden 13 april 2007 5,8 41 keer beoordeeld Vak Biologie Genetische modificatie Inhoud 1. Inleiding 2. Wat is DNA 3. Wat is genetische
Nadere informatieServing. the. One. who. serves
Serving the One who serves UITDAGING Afrika telt naar schatting 50 miljoen boerengezinnen die lijden aan ondervoeding. Deze kleinschalige boeren zouden de oplossing kunnen zijn voor het wereldvoedselprobleem.
Nadere informatieVragen en antwoorden over genetisch gewijzigde gewassen
Vragen en antwoorden over genetisch gewijzigde gewassen 1. Wat zijn GGO s? De term GGO staat voor Genetisch Gewijzigde Organismen. Niettegenstaande de term kan gebruikt worden voor ieder organisme (plant,
Nadere informatieOpstel door B woorden 6 maart keer beoordeeld. Inleiding. Wat is biotechnologie?
Opstel door B. 1149 woorden 6 maart 2013 8 2 keer beoordeeld Vak Methode ANW ANW Actief Inleiding Wat is biotechnologie? Het begrip biotechnologie omvat alle methodes waarbij organismen gebruikt worden
Nadere informatieArtikelnummer: E20306 V74407 EAN: Bakken & Braden
Remia Bevat 40% meervoudige onverzadigde vetzuren en geeft een ideaal bakresultaat met heerlijk jus. EAN: 8710448703068 (CE), 8710448203063 (HE) Basisgegevens Commerciële naam Wettelijke naam Functionele
Nadere informatie5.2.4 Rhizoctonia. 5.2.4.3 De ziekte. In deze paragraaf wordt verwezen naar foto s. Deze kunt u vinden op de website als bijlage bij 5.2.4.
5.2.4 Rhizoctonia AUTEUR EN CONTACTPERSOON: HANS SCHNEIDER De bodemschimmel Rhizoctonia solani veroorzaakt wortelbrand en wortelrot in suikerbieten. Bij zware aantasting gaan hele percelen verloren. Rotte
Nadere informatieWeerbaarheid in grondgebonden teelten
Weerbaarheid in grondgebonden teelten 23-5-2013, Joeke Postma 1) & Wopke van der Werf 2) 1) Biointeracties en Plantgezondheid - WUR 2) Centre for Crop Systems Analysis - WUR Weerbaarheid - schaalniveau
Nadere informatieDiabetes Mellitus type 2 Aandacht voor leefstijl is nodig! Hanno Pijl
Diabetes Mellitus type 2 Aandacht voor leefstijl is nodig! Hanno Pijl h.pijl@lumc.nl Disclosure belangen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties Inkomsten van boeken voor type 2 diabetes patiënten
Nadere informatiePreventieve maatregelen (bv. soortkeuze)
Bestrijding van ziekten en plagen Bestrijding van ziekten en plagen Preventieve maatregelen (bv. soortkeuze) Gericht werken, enkel als primaire oorzaak van de problemen geen symptoombehandeling of systematische
Nadere informatieVeilig werken. Duurzaam bodemgebruik in de landbouw
Veilig werken Duurzaam bodemgebruik in de landbouw Programma voor vandaag: Duurzaam bodemgebruik in de landbouw Kahoot Oefentoets bodemgebruik Veilig werken & Duurzaam bodemgebruik? Veilig werken & Duurzaam
Nadere informatieKan onze land- en tuinbouw zonder gewasbeschermingsmiddelen? Monica Höfte - Universiteit Gent
Kan onze land- en tuinbouw zonder gewasbeschermingsmiddelen? Monica Höfte - Universiteit Gent Primaire productie: wat zijn de uitdagingen? Stijgende wereldbevolking Toename in welvaart leidt tot meer vleesconsumptie
Nadere informatieVan Hove FINE FOOD BROKER. Netto gewicht SAB0009 1,8 1,
Productnaam: Siroop amandelmelk 1L Leverancier: R. Van Hove NV Productomschrijving: amandelmelk Artikelnummer Bruto gewicht Netto gewicht Uitgelekt gewicht Barcode (EAN) SAB0009 1,8 1,3 8055742940093 Intrastatcode:
Nadere informatieDe oprukkende maïsstengelboorder: is gentech een oplossing?
De oprukkende maïsstengelboorder: is gentech een oplossing? Bert Lotz, Clemens van de Wiel Wageningen UR Doelgroep: MBO en HBO Groen Onderwijs. In aangepaste versie ook bruikbaar in WO. Ontwikkeld binnen
Nadere informatiePRODUCT SPECIFICATIE NIELSEN-MASSEY CHOCOLADE EXTRACT NATUURLIJK NATUURLIJK PRODUCT CODE: X1067, X1068, X1082
1. PRODUCT IDENTIFICATIE 1.1 Leverancier productgegevens Product naam Nielsen-Massey amandel extract Productiecode Product code Inhoud EAN Verpakking X1067 60ml 025638840026 X1068 118ml 025638840040 X1082
Nadere informatieNederland importland. Landgebruik en emissies van grondstofstromen
Nederland importland Landgebruik en emissies van grondstofstromen Vraagstelling en invulling Welke materiaalstromen naar en via Nederland veroorzaken wereldwijd de grootste milieudruk? Klimaat, toxische
Nadere informatieVan Hove FINE FOOD BROKER. Netto gewicht. FIO1327 1,2kg 1kg
Productnaam: Risotto Arborio 1K Leverancier: R. NV Productomschrijving: Witte rijst Artikelnummer Bruto gewicht Netto gewicht Uitgelekt gewicht Barcode (EAN) FIO1327 1,2kg 1kg 800288500287 Intrastatcode:
Nadere informatie20160210 Verslag avond over Voedsel en Voedsel zekerheid
20160210 Verslag avond over Voedsel en Voedsel zekerheid Marijke de Graaf, werkzaam bij ICCO houdt een lezing over Voedsel en Voedsel zekerheid OPrganisatie ZWO-groep wijkgemeente Eindhoven-Zuid. We beginnen
Nadere informatieUNICEF en voeding. Informatie 1 voor een spreekbeurt of werkstuk
UNICEF en voeding Informatie 1 voor een spreekbeurt of werkstuk Ieder kind heeft recht op goede voeding Kinderen hebben recht op goede en gezonde voeding. Een Mozambique Mozambique is een land in het zuidoosten
Nadere informatie# Sweetpeppers gevuld met roomkaas 125(Oliva) Auteur informatie. Telefoon Versie , 16:06:11
# Sweetpeppers gevuld met roomkaas 125(Oliva) Auteur informatie Auteur Joyce Quist Email Joyce@oliva.nl Telefoon 048 143 26 79 Versie 14042017, 16:06:11 Relevante wetgeving Specificatie Algemeen Productnaam
Nadere informatieGESORT. GEBAK nummer 4 02
Productspecificatie Pagina 1 Informatie Houdbaarheid 2 dagen BrutoGewicht 800 g Hoogte 135 mm Breedte/doorsnee 150 mm Lengte 290 mm Sneegewicht 0 g Ingrediënten: Land van herkomst room 31% Denemarken suiker
Nadere informatieFosfaat en bio energie. Anton Haverkort
Fosfaat en bioenergie Anton Haverkort? BbE grondstoffen, visie RvB Randvoorwaarden Organisatie / integrale goederenstroom (value chain) Drivers: Olie schaarser/ duurder Mitigatie agenda Agrarische afvalstromen
Nadere informatieBiotechnologie en planten
een kijk op biotechnologie 4 Biotechnologie en planten Een inforeeks van een kijk op Biotechnologie en planten VIB is een non-profit onderzoeksinstituut in de levenswetenschappen. Zo'n 1100 wetenschappers
Nadere informatieBest Practice: FLEXABILITY FLEXIBILITEIT. Landbouw Best Practice Door: Paulette Allicock
Best Practice: FLEXIBILITEIT FLEXABILITY Landbouw Best Practice Door: Paulette Allicock Ik ben Paulette Allicock uit het dorp Surama in Rupununi, Guyana. Ik ben verheugd dat ik mijn landbouwmethoden met
Nadere informatiePRODUCT - INFORMATIE Pagina 1 van 1
PRODUCT - INFORMATIE Pagina 1 van 1 Omschrijving/ toepassing Fysische kenmerken 100% plantaardige afmeet- en snijolie voor deegafmeters en snijmachines Droge stof 100% Vloeibaar Helder donkergeel van kleur
Nadere informatieAlles over (KOKOS)OLIE. E-book
Alles over (KOKOS)OLIE E-book WAT IS KOKOS EIGENLIJK? KOKOS EN KOKOSVET KOMEN VAN DE KOKOSNOOT. KOKOSVET BEVAT HET MEESTE VERZADIGD VET VAN ALLE VET- EN OLIESOORTEN. VERZADIGD VET STAAT EROM BEKEND NIET
Nadere informatieGebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw per gewas,
Gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw per gewas, 2012-2016 Indicator 16 January 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere
Nadere informatieEen vruchtbare toekomst
Een vruchtbare toekomst European Academies Science Advisory Council Voor meer informatie: secretariat@easac.eu www.easac.eu Een vruchtbare toekomst Dit is een niet-technische samenvatting van het Engelstalige
Nadere informatieNORBERT RAUCH RAUCH LANDMASCHINENFABRIK GMBH
NORBERT RAUCH RAUCH LANDMASCHINENFABRIK GMBH De rol van minerale en organische meststoffen in de komende 10 jaar vanuit het oogpunt van de kunstmeststrooier fabrikant 2 Norbert Rauch 20151208 Grond om
Nadere informatie