Debat, ethische aspecten, onderwijs

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Debat, ethische aspecten, onderwijs"

Jozef van der Berg
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Workshop DNA labdag 2013 Genetische genomica tegen aardappelziekte Debat, ethische aspecten, onderwijs Bert Lotz, Jan-Peter Nap Wageningen UR

2 Opbouw verhaal Scholierenfilm DuRPh als casus in het debat Ethiek in een notendop Debat, ethiek en de rol van het onderwijs Conclusies?

v=pxbcgj6qsis DuRPh als casus in het debat

3 W10: Genetische genomica tegen de aardappelziekte

4 Wageningen: Onderwijs Onderzoek Forum Radix Plant Sciences Group

5 Blik naar de toekomst Stijgende grondstof- en voedselprijzen & sociale onrust in delen van de wereld De komende 40 jaar moeten we net zo veel voedsel produceren als in de afgelopen 8000 jaar Voedselzekerheid en voedselveiligheid Areaal geschikte landbouwgrond neemt af ~ 2048 zijn zeeën en oceanen leeggevist De helft van de (wereld)graanoogst (en 80% van landbouwareaal) is voor veehouderij

Voedselzekerheid en voedselveiligheid Areaal geschikte landbouwgrond neemt af ~ 2048 zijn zeeën

6 Landbouw en plantenveredeling

7 Monocultuur = snoepwinkel

8 Monocultuur = infectiegevaar Micro-organismen: virussen, bacteriën, schimmels..

9 Niet de enige consumenten...

10 Genomics in de plantenveredeling DNA: genetische blauwdruk opbrengst kwaliteit milieu (abiotische stress) & ziekte (biotische stress) DNA & RNA sequencing vinden en gebruiken van variatie Genetica (kwantitatieve) merkers & selectie genetische verbetering

(biotische stress) DNA & RNA sequencing vinden en gebruiken van

11 Genomen

12 Output Sequencing democratiseert

13 Sequencing oud

14 Sequencing nieuw: heel erg parallel

15 Sequencing nieuw: heel veel

16 Sequencing nieuw: nieuwe technologie

17 Sequentie resultaten: sequenties, sequenties, sequenties, etc. DNA: genetische blauwdruk opbrengst kwaliteit Milieuaanpassingen (abiotische stress) Ziekteresistentie (biotische stress) Genoom sequencing Gebruik genetische variatie Genetische modificatie

Milieuaanpassingen (abiotische stress) Ziekteresistentie

18 Aardappel: In Nederland: voedsel grondstof zetmeel, ander export voedt het maatschappelijke debat milieu klimaat landbouw

19 Aardappel: In Nederland: Voedsel Grondstof (zetmeel) Export Voedt het maatschappelijke debat milieu klimaat landbouw

20 1845: Ierse hongersnood Mislukte aardappeloogst Snelle verspreiding aardappelziekte Sociale en politieke onrust Anderhalf miljoen doden Miljoen emigranten

21 Veroorzaker aardappelziekte: Phytophthora infestans ( fytoftora ) ~ plant ~ vernietiger

22 Phytophthora infestans: Oomyceet (~pseudo schimmel) eischimmel, waterschimmel, ( ~ Plasmodium) Groei en sporulatie in petrischaal

23 Oomyceten: lastige klanten aardappel - Phytophthora infestans druif - Plasmopara viticola kurkeik - Phytophthora cinnamomi sla - Bremia lactucae cacao - Phytophthora megakarya zalm - Saprolegnia parasitica mens - Pythium insidiosum

24 Genoom sequentie Phytophthora DNA: genetische blauwdruk opbrengst kwaliteit Milieuaanpassingen (abiotische stress) Ziekteresistentie (biotische stress) Genoom sequencing Gebruik genetische variatie Genetische modificatie

25 Genoom sequentie aardappel DNA: genetische blauwdruk opbrengst kwaliteit Milieuaanpassingen (abiotische stress) Ziekteresistentie (biotische stress) Genoom sequencing Gebruik genetische variatie Genetische modificatie

26 Sequenties: wat doet het allemaal? DNA: genetische blauwdruk opbrengst kwaliteit Milieuaanpassingen (abiotische stress) Ziekteresistentie (biotische stress) Genoom sequencing Gebruik genetische variatie Genetische modificatie

27 Wapenwedloop: in de genen

28 Wapenwedloop: zwakste schakels?

29 Wapenwedloop aardappel en Phytophthora Plant: Resistentie eiwitten Phytophthora: RXLR effectoren - Zo n R-genen zijn beschikbaar waaronder R1, R2, R3a, Rpi-blb1, -blb2, -blb3, -vnt1 - Veredeling of GM?

30 Aardappel: van nationale trots... van Gogh 1888 van Gogh, de aardappeleters 1885

31 naar gifpieper... Fungiciden (kg / hectare) gerst graszaad suikerbieten 0,24 0,25 0,38 In Nederland: Voedsel Grondstof (zetmeel) Export tarwe 0,56 winterwortel pootaardappelen 0,89 11,88 Voedt het maatschappelijke debat consumptieaarda ppelen zetmeelaardappel en 11,93 21,49 Milieu Klimaat

32 tot genpieper?

33 DuRPh als casus in het GM-debat Cisgenese: gerichte inpassing DNA die ook met kruising had kunnen gebeuren Inpassen in goede landbouwpraktijk + resistentiemanagment S. berthaulthii S. pinnatisectum

35 Ethiek in een notendop Mix van bezwaren Gevolg-ethiek afweging voor- en nadelen, risico s en kansen Beginsel-ethiek Beginsel-ethiek Respect voor intrinsieke waarde Geen rol van Schepper

36 Hoofdpunten GM-debat Onzekerheid over effecten Denken/werken vanuit agro-ecologie Macht op het bord

37 Debat, ethiek en de rol van het onderwijs 1.Besteed je al aandacht aan debat en ethiek in je biologie-onderwijs? 2.Of wil je dat gaan doen? En waarom? 3.Hoe zou je dat dan het liefst doen? 4.Wat voor kennis en hulpmiddelen heb je daar voor nodig? 5.Wat zie je voor rol van het onderzoek?

38 Afsluiting Conclusies? Hoe verder? Feed back op deze workshop welkom.

Vergelijkbare documenten

Belang maar ook bedreiging van de diversiteit aan rassen en gewassen. De noodzaak van Agrobiodiversiteit. Michel Haring Hoogleraar Plantenfysiologie

Een deel van de biodiversiteit van de Aardappel Belang maar ook bedreiging van de diversiteit aan rassen en gewassen De noodzaak van Agrobiodiversiteit Michel Haring Hoogleraar Plantenfysiologie Agro-biodiversiteit: