De waarden van de biologische landbouw in het wetenschappelijke onderzoek ten dienste van een pluriforme maatschappij

Transcriptie

1 De waarden van de biologische landbouw in het wetenschappelijke onderzoek ten dienste van een pluriforme maatschappij Edith Lammerts van Bueren Louis Bolk Instituut, Driebergen Wageningen University, Wageningen Brussel, December 2011

2 Deze presentatie 1. Normative waarden 2. Proces of product 3. Integriteit van het leven 4. IFOAM principes 5. Diversiteit in het onderzoek 6. Bioimpuls project

3 Vragen rond de beperkingen Van biologische plantenveredeling Van buiten horen we vaak: Waarom zijn jullie regels zo strict? Waarom zijn jullie tegen GMO? Het is toch de enige manier om toename in voedselvoorziening in de toekomst veilig te stellen! Het is efficienter, sneller, etc, etc!

4 Normatieve waarden (1) De normen (regels) in de biologische landbouw zijn gebouwd op de waarden van de biologische landbouw. Regels zijn gestolde waarden. Herijken van waarden levert vrijheidsgraden op voor het bijstellen van de normen, cq regels, en niet andersom!

5 Diverse drijfveren Hugo Alrøe (ICROFS, 2004) onderscheidt 3 drijfveren in de biologische beweging: 1. Waarden 2. Protest tegen gangbare landbouw. 3. Niche markt

6 Normatieve waarden (2) Normatieve waarden geven argumenten om: ongewenste ontwikkelingen buiten te sluiten; nieuwe ontwikkelingen richting te geven; proactief onderzoek op te zetten; de regelgeving van biologische landbouw te toetsen en bij te stellen.

7 Waarden gericht op Product versus Proces (1) Gevolgen-ethiek (consequentialistisch): gericht op gevolgen van een techniek Waarden-ethiek (deontologisch): gericht op wijze van de ingreep zelf Biologische boeren worden EKO-gecertificeerd op basis van hun landbouwmethoden (proces)

8 Waarden gericht op Product versus Proces (2) USA regelgeving voor GMOs is gebasserd op product, EU regelgeving op zowel product als proces! Vanuit technologie ontwikkeling en de politieke druk neigt er een tendens om richting product-orientatie op te schuiven!

9 Product versus proces Waarden - Principes Proces (van telen of veredelen) Product

10 Product versus proces Concept - Waarden - Principes Proces Product De focus op het product, betekent niet dat de gangbare landbouw geen waarden heeft; ze heeft andere waarden.

11 Maatschappelijk verschuiven van waarden Het maatschappelijk denken schuift op naar een bio-centrisch handelingskader; Ethisch relevant uit respect voor de eigen aard van wil zeggen, dat hun intrinsieke aard, heelheid en autonomie in de afweging van menselijk handelen meegenomen wordt.

12 Ethisch relevant? De interpretatie van de intrinsieke waarde hangt af van uw mens-natuur relatie. (heerser, rentmeester, partner, of participant) Alleen vanuit een bio- of ecocentrisch ethisch handelingskader is er erkenning van de integriteit van levende organismen of ecosystemen. Biologische landbouw wil binnen het gebied van leven blijven werken.

13 Vier niveaus van integriteit van de plant Om begrip integriteit van de plant operationeel te maken, hebben we toetsingscriteria nodig en onderscheiden we vier niveaus : Integrity van het leven - Autonomie, zelfregulerend vermogen Plant-typisch - Vermogen tot adaptatie, en interactie met Geno-typisch - Natuurlijke kruisings- Feno-typisch - Harmonieuze ontwikkeling, in balans met omgeving.

14 Plant(w)aardige veredeling? Passen veredelingstechnieken in het concept van integriteit van het leven?? Hele plant/gewas of weefsel- of celcultures of DNA

15 Onderzoek vanuit van IFOAM principes Wat betekenen de vier IFOAM Principes voor het wetenschappelijke onderzoek? Principle of Health Principle of Ecology Principle of Fairness Principle of Care

16 Diversiteit in oplossingen Heerser model (Controle) Partner model (Zelfregulatie) focus op afzonderlijke focus op het agro-ecosysteem problemen benutten van variatie uitschakelen van variatie stimuleren van zelfregulatie continue monitoring indirect management direct ingrijpen dynamisch balans. statisch evenwicht. (Ten Napel et al., 2006; WUR/LBI)

17 Herbicide-resistentie versus betere bodembedekking tegen onkruid Annabell Latvijas vietejie

18 Diversiteit aan onderzoeksthema s Rassenonderzoek onder gangbare en bio teelt Bijdragen leveren aan wetenschap en opleiden van studenten en promovendi Onderzoek naar participatieve sociaal-econ. werkvormen, andere toelatingseisen voor rassen, CGO Gewas ideotype geformuleerd met bio-boeren Onderzoek naar selectiemethode voor nieuwe eigenschappen: stikstof efficientie, thrips in kool Onderzoek naar selectiemilieus: gangbare of bio?

19 Diversiteit aan onderzoekers De Bolster zelfstandig Vitalis Biologische Zaden Samenwerking met Enza Louis Bolk Instituut Participatief en on-farm onderzoek Stichting Zaadgoed werkt met telers en consumenten Bejo Zaden, Rijk Zwaan, etc Wageningen Universiteit en Research Centrum, en andere universiteiten Lab faciliteiten Bingenheim, Kultursaat, ECO-PB

20 Maar ook diversiteit binnen bio! Abonnementsbedrijven Boerderijwinkels en boerenmarkten Natuurvoedingswinkels (speciaalzaken) Supermarkten

21 Politiek: vrijheid van keuze voor consument Aardappel Phytopthora resistentieveredeling: DuRPH Cisgenese aanpak miljoen/jaar alleen Wageningen Univ. alleen phytophthora diversificatie strategieën stapelen van genen in casettes moleculaire merkers BIOIMPULS Biologisch-klassieke veredeling Onderdeel van Programma Groene Veredeling ,2 miljoen/jaar + 0,1 miljoen/jaar in-kind bijdragen van boerekwekers en veredelingsbedrijven, LBI en WU ook andere ziektes (alternaria, rhizoctonia, schurft, NUE, smaak, etc. diversificatie strategieën klassiek stapelen van genen moleculaire merkers

22 Bioimpuls (1) Principe van Health: gehele selectie cyclus onder biologische teeltomstandigheden Principe van Ecology: andere prioriteiten van eigenschappen andere genetische achtergronden Principe van Fairness: Duurzaam systeem opzetten, Participatieve aanpak, Delen van royalties tussen veredelaars en boerenkwekers Principe van Care: Geen GMO, geen colchine Wel moleculaire merkers

23 Bioimpuls (2) Organiseren van trainingscursussen om het aantal boerenkwekers te vergroten Handboek voor boerenkwekers

24 Joute Miedema/Anna de Jong boerenkweker 5000 klonen/jr Evert Boerhave/ Sybrand Westra Wianda van Groesen boerenkwekers 300 klonen/jr Jan-Erik Geersing boerenkweker 400 klonen/jr Niek Vos boerenkweker 8000 klonen/jr Jan Bokdam boerenkweker 200 klonen/jr Wim te Winkel boerenkweker 3000 klonen/jr Thieu Verdonschot boerenkweker, 300 klonen/jr Lex Kruit boerenkweker 300 klonen/jr Aloys Michielse boerenkweker 300 klonen/jr Piet van Til boerenkweker 200 klonen/jr Jan van Arragon boerenkweker 300 klonen/jr

25 Project team Louis Bolk Instituut Wageningen Universiteit Samenwerkende kweekbedrijven in NL - Agrico/Bioselect - Den Hartigh - Fobek - HZPC/Bonna Terra - C. Meijer - KWS Potato Biologische telers - in totaal 12 bio-boerenkwekers actief in 2011!

26 Rassen Agrico Rassen HZPC BK BK BK BK Meijer Rassen BK BK Centraal Bioimpuls Veredelingsprogramma 300 kruisingen zaden 20 klonen/jaar BK BK KWS potato BK BK BK BK Fobek Rassen Den Hartigh Rassen Rassen

27 Samenwerken van bio met gangbaar? Samenwerken betekent niet verlies aan identiteit! Vraag is wel: Wie bepaalt de onderzoeksagenda, wie stelt de kaders, wie heeft regie, zoek je partners! Generalisten in samenwerking met specialisten. Altijd in nauwe samenwerking met gebruikers: (telers en veredelaars) Delen van kennis, ervaring en inzichten maakt rijk!

28 Vraagt diversiteit in het onderzoek Voor het complexe probleem van duurzame voedselproductie is niet 1 simpele oplossing Er leiden meerdere wegen naar Rome Wat in het ene senario wel kan, kan niet in een ander senario en dwingt tot andere, innovatieve oplossingsrichtingen. Wetenschap kan niet gedijen zonder pluriformiteit van aanpak: multi- en interdisciplinariteit.

29 Dank u wel!