Karakterisatie van stammen van de aardappelziekte in Wallonië (2014)
|
|
- Cornelis Adam
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Karakterisatie van stammen van de aardappelziekte in Wallonië (2014) V. César (CRA-W) Samenvatting Het Waals onderzoekscentrum voor de landbouw onderzoekt sinds 1999 de populaties van de aardappelplaag. Deze karakterisatie is belangrijk aangezien dit toelaat om de aanwezige stammen te kennen en dus ook hun eigenschappen op vlak van virulente, agressiviteit en hun gedrag tegenover fungiciden. De stam 13_A2 (Blue-13) blijft de belangrijkste in Wallonië en werd gevonden in alle provincies. Deze stam is van het type A2, resistent tegen metalaxyl en bezit een complex virulentieprofiel met 9 van de 11 genen die het kan doorbreken. Deze stam is eveneens de belangrijkste in de volledige productieregio van West-Europa (Nederland, België en Frankrijk). Globaal gezien wordt het westen van Europa gedomineerd door enkele genotypes. In tegenstelling hiermee hebben de stammen aanwezig in Oost-Europa en Scandinavië een grotere genetische diversiteit. Inleiding Sinds zijn introductie in Europa in het midden van de 19 de eeuw vormt de aardappelziekte, veroorzaakt door Phytophthora infestans, een belangrijke bedreiging voor de aardappelteelt. Al verschillende jaren moeten de landbouwers wekelijks spuiten om deze ziekte te bestrijden. Het is niet abnormaal dat er 15 tot 20 bespuitingen nodig zijn tijdens het groeiseizoen. De noodzaak om veel te behandelen komt enerzijds door de zeer grote agressiviteit van de schimmel onder gunstige omstandigheden maar ook door de grote gevoeligheid van het merendeel van de geteelde rassen. Gedurende de voorbije 15 jaar werd een belangrijke evolutie van de populaties vastgesteld in West- Europa. Er verschijnen meer virulente stammen die zich kunnen aanpassen en ontwikkelen onder meer extreme temperaturen en in sommige gevallen een kleinere gevoeligheid vertonen voor bepaalde fungiciden. Sinds 2013 is er een genotypische karakterisatie mogelijk van de populaties aardappelziekte op Europees niveau. Parallel hiermee werden Belgische stammen onderzocht op hun fenotypische eigenschappen: sexueel type, virulentieprofiel en resistentie voor metalaxyl. De karakterisering van populaties van aardappelziekte in Wallonië Bemonstering van de stammen Tijdens het seizoen 2014 verschilden de (weers)omstandigheden tussen de provincies. De eerste haarden van de aardappelplaag werden gevonden begin mei in Oost-Vlaanderen en Henegouwen (Figuur 1). Een maand later (begin juni) was de Phytophthora al epidemisch in het westen van het land, terwijl de eerste symptomen nog maar zichtbaar werden in de provincies Luik en Namen (Figuur 2). Het duurde zelfs tot midden juni om de eerste haarden te vinden in de provincie Luxemburg en zelfs tot 14 juli in de rassenproef (plaaggevoeligheid) in Libramont.
2 Figuur 1 en 2 Kaarten met de eerste infectiebronnen van Phytophthora in België 6 mei 2014 en 10 juni 2014 (bron: PCA) Het is dan ook logisch dat de staalnames begonnen zijn in het westen van Wallonië: eerst op afvalhopen en opslag, vervolgens op praktijkpercelen). In totaal werden 115 stalen binnengebracht bij het labo voor latere analyse (Figuur 3). De eerste stalen werden genomen op 7 mei en de laatste op 11 september. Dit betekent dat gedurende 5 maanden Phytophthora werd verzameld. Figuur 3 Verdeling van de stalen per provincie Karakterisatie van het fenotype Het Waals onderzoekscentrum voor de landbouw onderzoekt sinds 1999 de populaties van de aardappelplaag. Deze karakterisatie is belangrijk aangezien dit toelaat om de aanwezige stammen te kennen en dus ook hun eigenschappen op vlak van virulente, agressiviteit en hun gedrag tegenover fungiciden. In 2014 kon van 107 van de 115 verzamelde stalen de Phytophthora geïsoleerd en opgezuiverd worden. De fenotypische karakterisatie omvat de determinatie van het seksuele type (A1 of A2), het virulentieprofiel (de capaciteit om een resistentiegen te omzeilen) en de resistentie tegen metalaxyl. 105 stalen werden geanalyseerd op hun seksuele type (mating-type). 59 hiervan waren van het type A1 en 46 van het type A2. De laatste jaren blijft de verhouding tussen A1 en A2 ongeveer gelijk. Van 98 stalen werd het virulentieprofiel bepaald. De capaciteit van de stam om zich te ontwikkelen werd nagegaan op 11 soorten planten van het geslacht Solanum met elk een resistentiegen (R1 tot R11). Twee derden van de stalen behoorden tot 4 verschillende pathotypes waarvan het virulentieprofiel er als volgt uitziet: (25 stalen); (12 stalen), (12 stalen) en
3 (10 stalen). Deze pathotypes kunnen over het algemeen worden geassocieerd met specifieke genotypen. Grafiek 1 Frequentie van de stammen type A2 van 2005 tot 2014 Van 98 stalen werd de resistentie bepaald tegen fungiciden met metalaxyl. 30 stalen waren resistent, 55 gevoelig en 3 hadden een intermediair profiel. De stammen Blue-13 (13_A2) zijn allemaal resistent voor metalaxyl, terwijl de stammen 1_A1 en 6_A1 allemaal gevoelig zijn. Karakterisatie van het genotype Het onderzoek naar de genetische structuur van de populaties van de aardappelziekte is mogelijk dankzij moleculaire merkers: microsatellieten. Deze zones in het genoom (DNA) zijn zeer variabel. Vergelijking van deze zones laat toe om isolaten te onderscheiden die genetisch verwant zijn. De techniek die gebaseerd is op de analyse van 12 microsatellieten werd ontwikkeld door twee Europese onderzoeksinstellingen: het onderzoeksinstituut in Wageningen (Nederland) en het James Hutton Institute (Schotland). Dit werk is mogelijk door het gebruik van de Whatman FTA kaart (kleine strook papier) die toelaat een afdruk te maken van de te analyseren stam. Op dit medium (papier) kan de stam worden opgeslagen en vervolgens rechtstreeks verzonden worden naar het laboratorium voor verdere analyse. Deze werkwijze heeft geleid tot de regionale uitbreiding van de bemonsteringen in heel Europa dankzij de partners in de verschillende regio s waar aardappelen worden geteeld. De resultaten van al dit werk is te raadplegen op de website: Het CRA-W werkte in 2013 en 2014 mee aan het project Euroblight dat als doel had om een monitoring van de populaties van Phytophthora op te richten op Europees niveau. In 2013 werden 51 stalen verzameld in Wallonië en in stalen. Hiervan werd het genotype bepaald dankzij onderzoek van de microsatellieten (SSR genotyping). Op de 98 onderzochte stalen bleken er 34 van het genotype 13_A2, 26 van het genotype 1_A1 en 7 van het genotype 6_A1. De overige 31 stalen werden beschouwd als divers. Ter vergelijking de 51 stalen uit 2013: 28 behoorden tot het genotype 13_A2, 5 tot het genotype 1_A1 en 2 tot het genotype 6_A1. De overige stalen werden als divers beschouwd (Figuur 4).
4 De stam 13_A2 (Blue-13) blijft de belangrijkste in Wallonië en werd gevonden in alle provincies. Deze stam is van het type A2, resistent tegen metalaxyl en bezit een complex virulentieprofiel met 9 van de 11 genen die het kan doorbreken. Deze stam is eveneens de belangrijkste in de volledige productieregio van West-Europa (Nederland, België en Frankrijk). De stam 1_A1 is het voorbije jaar sterk toegenomen, maar is vooral heel sterk aanwezig in de provincie Henegouwen waar de helft van de stammen tot dit genotype behoren. Deze stam is ook wel terug te vinden in de andere provincies (uitgezonderd Luxemburg en Luik). Op Europees niveau wordt deze stam ook in belangrijke mate gevonden in Vlaanderen en in het noorden van Frankrijk. Ze is van het type A1, gevoelig voor metalaxyl met een virulentieprofiel De stam 6_A1 (Pink-6) is eveneens gestegen sinds 2013 maar blijft wel van ondergeschikt belang (7 stalen in 2014 en 2 in 2103). Deze stam is van het type A1, gevoelig voor metalaxyl en met een virulentieprofiel Ze is aanwezig in de provincies Waals-Brabant en Luik. Op Europees niveau is ze van groot belang in Groot-Brittannië als ook in bepaalde Franse regio s. De verdeling van de genotypes in Europa is te zien op Figuur 5. Globaal gezien wordt het westen van Europa gedomineerd door enkele genotypes: 13_A2, 6_A1, 8_A1 en 1_A1. In tegenstelling hiermee hebben de stammen aanwezig in Oost-Europa en Scandinavië een grotere genetische diversiteit. Figuur 4 Geografisch verdeling van de verschillende genotypes van Phytophthora infestans in Wallonië in 2014
5 Figuur 5 Geografisch verspreiding van de genotypes van Phytophthora infestans in Europe in 2013 (bron: Conclusies Het project waarbij op Europees niveau werd samengewerkt (Project Euroblight) wordt gesteund door privébedrijven en enkele onderzoekscentra waaronder het CRA-W (Wallonië) en het PCA (Vlaanderen). Dit laat toe om via moleculaire technieken de verschillende genotypes van Phytophthora infestans in Europa in kaart te brengen voor de jaren 2013 en Deze verschillende stammen werden onderzocht op hun gedrag t.o.v. verschillende fungiciden, hun capaciteit om zich te ontwikkelen op bepaalde resistentie varieteiten en hun gedrag onder bepaalde omstandigheden. De kennis van al deze parameters is essentieel in kader van een optimale controle van de ziekte. In Wallonië bestaat de populatie vooral uit het genotype Blue-13 (stam van het type A2, resistent voor metalaxyl en een complex virulentieprofiel). Proeven uitgevoerd door CRA-W in 2014 en 2015 toonden een virulent karakter die veel omvangrijker is bij de stam Blue-13 dan bij de andere aanwezige stammen op het veld. Deze stam Blue-13 ontwikkelt zich bijvoorbeeld op resistentie rassen als Sarpo Mira, Gasoré, Vitabella, Connect
Karakterisatie van stammen van de aardappelziekte in Wallonië (2012)
Karakterisatie van stammen van de aardappelziekte in Wallonië (2012) V. César (CRA-W) Samenvatting Sinds 1999 onderzoekt het CRA in Libramont de kenmerken van de verschillende stammen van de aardappelziekte
Nadere informatieGenetisch gewijzigde aardappelen ter bestrijding van de aardappelziekte. met de medewerking van
Genetisch gewijzigde aardappelen ter bestrijding van de aardappelziekte met de medewerking van De aardappelziekte De aardappelziekte wordt veroorzaakt door Phytophthora infestans, een schimmelachtig organisme.
Nadere informatieRasresistentie tegen Phytophthora infestans in het loof
Rasresistentie tegen Phytophthora infestans in het loof - 2013 V. César (CRA-W) Samenvatting Om de aardappelziekte onder controle te houden zijn heel wat fungicidebehandelingen nodig. Het gebruik van rassen
Nadere informatieHet Bintje-PLUS project
De plaag De meeste aardappelplanten zijn zeer gevoelig voor infec5e door Phytophthora infestans, een schimmelach5g organisme dat de aardappelplaag veroorzaakt. 1 Gent 7 maart 2015 Het Bintje-PLUS project
Nadere informatieHoe veredel je voor duurzame resistentie in aardappel en de rol van moleculaire merkers?
Hoe veredel je voor duurzame resistentie in aardappel en de rol van moleculaire merkers? Edith Lammerts van Bueren Louis Bolk Instituut, Wageningen University DNA labs, 8 maart 2013 De schrik van elke
Nadere informatieAlternariain in aardappel: een ziektecomplex? Prof. Geert Haesaert Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Vakgroep Toegepaste Biowetenschappen
Alternariain in aardappel: een ziektecomplex? Prof. Geert Haesaert Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Vakgroep Toegepaste Biowetenschappen Meer Alternaria? Alternaria -aantastingen worden als een toenemend
Nadere informatieBestrijding Phytophthora in aardappelen. H. Schepers, G. Kessel & B. Evenhuis
Bestrijding Phytophthora in aardappelen H. Schepers, G. Kessel & B. Evenhuis Beheersing van Phytophthora Phytophthora Epidemie 25 Phytophthora Proeven 25 Begin groeiseizoen Rasresistentie en BOS en knolaantasting
Nadere informatieStreptococcus pneumoniae
Referentielaboratorium Gegevens van het Referentielaboratorium Dr. J. VERHAEGEN U.Z. - Leuven - Microbiologie Herestraat, 49 3000 Leuven Tel. : 016/34.70.73 Fax : 016/34.79.31 E-mail : Jan.verhaegen@uz.kuleuven.ac.be
Nadere informatieStreptococcus pneumoniae
Het surveillanceprogramma werd tot en met mei 1993 door twee referentielaboratoria waargenomen. Sinds januari 1994 is alleen nog het Universitair Ziekenhuis van de K.U. Leuven nationaal referentielaboratorium
Nadere informatieDuurzame resistentie tegen de aardappelziekte? Geert Kessel
Duurzame resistentie tegen de aardappelziekte? Geert Kessel Inhoud Wat kost Phytophthora Een probleemschets Agressiviteit Virulentie-ontwikkeling Resistentie tegen Fungiciden Recente ontwikkelingen van
Nadere informatieWaarschuwingsdienst aardappelziekte PCA
Waarschuwingsdienst aardappelziekte PCA P. Vanhaverbeke (PCA) Samenvatting Vroege aantastingen van de aardappelziekte mochten ons eigenlijk niet verbazen in 2014: de winter was recordzacht, van echte vrieskou
Nadere informatieKan onze land- en tuinbouw zonder gewasbeschermingsmiddelen? Monica Höfte - Universiteit Gent
Kan onze land- en tuinbouw zonder gewasbeschermingsmiddelen? Monica Höfte - Universiteit Gent Primaire productie: wat zijn de uitdagingen? Stijgende wereldbevolking Toename in welvaart leidt tot meer vleesconsumptie
Nadere informatieOverzicht van de waarschuwingsdienst van Carah (2012)
Overzicht van de waarschuwingsdienst van Carah (2012) V. Damanet (CARAH) Samenvatting Groeiseizoen 2012 begon met een zeer vochtige en nogal koude lente. Het planten vond plaats in twee duidelijk afgescheiden
Nadere informatieHet eindrapport over de veldproef met genetisch gewijzigde Phytophthora-resistente aardappelen
Wetteren, 25 april 2013 Persbericht Het eindrapport over de veldproef met genetisch gewijzigde Phytophthora-resistente aardappelen Er is nu een vulgariserend eindrapport en een DVD in 2 talen beschikbaar
Nadere informatieStreptococcus pneumoniae
Het surveillanceprogramma werd tot en met mei 1993 door twee referentielaboratoria waargenomen. Sinds januari 1994 is alleen nog het Universitair Ziekenhuis Gasthuisberg te Leuven nationaal referentielaboratorium
Nadere informatieIPM = Informatie. Aardappelziekte (P. infestans) Alternaria (A. solani)
IPM = Informatie Aardappelziekte (P. infestans) Alternaria (A. solani) Alternaria 2013 16: voornaamste conclusies in ons klimaat spelen de fysiologische weerstand van het gewas en het groeistadium op z
Nadere informatiePhytophthora infestans: Richtlijn voor management van fungicidenresistentie.
Phytophthora infestans: Richtlijn voor management van fungicidenresistentie. Introductie De aardappelziekte veroorzaakt door P. infestans is de belangrijkste ziekte in aardappelen in Nederland. Fungiciden
Nadere informatie7de Vlaamse Fokkerijdag 18/11/2015. Genomisch onderzoek ter ondersteuning van het ras
7de Vlaamse Fokkerijdag KEMPISCHE RUND Genomisch onderzoek ter ondersteuning van het ras L. François, S. Janssens, F. G. Colinet, N. Gengler, I. Hulsegge, J. J. Windig, N. Buys Werkwijze 1. Inleiding 2.
Nadere informatieContext onderzoek (1)
Variabiliteit van de Alternaria-populatie in aardappel en de gevolgen voor fungicidengevoeligheid: een casestudie voor Vlaanderen Prof. Geert Haesaert Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Vakgroep Toegepaste
Nadere informatieEvolutie van de Belgische voorraden
Evolutie van de Belgische voorraden 2012-2013 V. De Blauwer (Inagro), D. Florins (FIWAP), P. Lebrun (FIWAP) Samenvatting Jaarlijks houden FIWAP, CARAH, PCA en Inagro een enquête om de evolutie van de aardappelvoorraden
Nadere informatieNOTARISBAROMETER S LANDBOUWGRONDEN LANDBOUWGRONDEN GEMIDDELDE PRIJZEN EN OPPERVLAKTE IN
NOTARISBAROMETER LANDBOUWGRONDEN WWW.NOTARIS.BE S1 2018 Deze Notarisbarometer zoomt in op de gemiddelde prijzen van landbouwgronden in België. Onder landbouwgronden worden de gronden beschouwd waarop gewassen
Nadere informatie5.2 Rassenselectie om plaagresistentie te verbeteren
5.2 Rassenselectie om plaagresistentie te verbeteren A. Soete, J.L Rolot (CRA-W) Samenvatting Sinds 2005 is het CRA-W (vroegere Afdeling Agrarische systemen, Libramont) begonnen met een selectieprogramma
Nadere informatieSurveillance van Yersinia enterocolitica en Yersinia pseudotuberculosis in België
Surveillance van Yersinia enterocolitica en Yersinia pseudotuberculosis in België Verslag werkjaar 2014 Twee universitaire microbiologische laboratoria fungeren in België als referentiecentra voor Yersinia
Nadere informatieStudiepopulatie. Gezondheidsenquête, België, 1997.
In deze paragraaf worden een aantal kenmerken van de steekproef besproken. Het gaat om de volgende socio-demografische karakteristieken : verblijfplaats : per regio en per provincie; geslacht en leeftijd;
Nadere informatieGroeicurve Bintje en Fontane 2014
Groeicurve en 2014 V. De Blauwer (Inagro), D. Florins (FIWAP), H. Rasmont (CARAH) Samenvatting Net zoals de vorige jaren werd tijdens het groeiseizoen van 2014 de groei van opgevolgd op 29 praktijkpercelen.
Nadere informatiegegevens van TekenNet 2017 en resultaten van de studie op ziektekiemen in teken die werden verzameld op mensen [1]
Gepubliceerd op sciensano.be (https://www.sciensano.be) Home > Surveillance van tekenbeten in België: gegevens van TekenNet 2017 en resultaten van de studie op ziektekiemen in teken die werden verzameld
Nadere informatieRapportering voor het jaar 2011 Referentiecentrum voor Listeria monocytogenes. Straat: Wytsmanstraat 14
ationaal Referentiecentrum Coördinator referentiecentrum Rapportering voor het jaar 11 Referentiecentrum voor monocytogenes. amen: Dr. Bertrand Sophie en Dr. Mattheus Wesley Tel: /64 5 8 of /64 5 89 Instelling:
Nadere informatieRapportering voor het jaar 2011 Referentiecentrum voor Salmonella en Shigella. Instelling: WIV-ISP Straat: Wytsmanstraat 14 Stad: 1050 Brussels
Rapportering voor het jaar 2011 Referentiecentrum voor en Shigella Coördinator referentiecentrum Namen: Dr. Bertrand Sophie en Dr. Mattheus Wesley Tel: 02/642 50 82 of 02/642 50 89 Instelling: WIV-ISP
Nadere informatieNOTARISBAROMETER S LANDBOUWGRONDEN LANDBOUWGRONDEN GEMIDDELDE PRIJZEN EN OPPERVLAKTE N 2
NOTARISBAROMETER LANDBOUWGRONDEN WWW.NOTARIS.BE S1 2019 N 2 Deze notarisbarometer zoomt in op de gemiddelde prijzen van landbouwgronden in België. Onder landbouwgronden worden de gronden beschouwd waarop
Nadere informatieGroeicurve Amora en Anosta (2015)
4.1 Groeicurve en (2015) V. De Blauwer (Inagro) Samenvatting Al verschillende jaren op rij volgen PCA en Inagro de groei op van meerdere (half)vroege rassen op praktijkpercelen. Tijdens 2015 werden 9 velden
Nadere informatieGroeicurve Première en Anosta
4.1 Groeicurve Première en Anosta V. De Blauwer (PCA) Samenvatting In navolging van vorig jaar volgde het PCA de groei op van Première en Anosta op telkens acht praktijkpercelen. De gemiddelde opbrengst
Nadere informatieEVOLUTIE VAN DE MARKT
Notarisbarometer VASTGOED www.notaris.be 2016 Barometer 31 VASTGOEDACTIVITEIT IN 106,4 106,8 101,7 103,4 105,9 102,8 98,9 101,4 99,2 105,0 105,3 104,7 115,4 112,1 111,8 118,0 116,1 127,0 124,7 127,9 115,8
Nadere informatieNotarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Juli - September 2013
Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Juli - September 2013 n 18 T/3 www.notaris.be VASTGOEDACTIVITEIT IN BELGIË 87,7 101,6 100 99,8 101 102,1 102,6 106,4 106,8 101,7 99,2 99,2 102,8 94,1
Nadere informatieSTUDIE Faillissementen 2 november 2016 Opnieuw forse stijging in oktober
STUDIE Faillissementen 2 november 2016 Opnieuw forse stijging in oktober 1 september 2016 2 Overname en gebruik van dit onderzoek wordt aangemoedigd bronvermelding Graydon Belgium. Deze brochure is louter
Nadere informatieAanaarden in één of twee werkgangen
9.1 Aanaarden in één of twee werkgangen V. De Blauwer (Inagro) Samenvatting Bij een definitieve rugopbouw direct na het planten wordt de opkomst vertraagd. Dit vergroot de kans op aantasting van de kiemen
Nadere informatieCollectief ontslag in de periode van januari 2011 tot en met maart 2011
Collectief ontslag in de periode van januari 211 tot en met maart 211 Terminologie In het kader van onder staande uiteenzetting, dient te worden begrepen onder: aankondiging collectief ontslag : aankondiging
Nadere informatieDe inflatie zakte in juni nog tot 1,5 punten. De daaropvolgende maanden steeg de inflatie tot 2,0 in augustus (Bron: NBB).
NOTARISBAROMETER VASTGOED WWW.NOTARIS.BE T3 2017 Barometer 34 MACRO-ECONOMISCH Het consumentenvertrouwen trekt sinds juli terug aan, de indicator stijgt van -2 in juni naar 2 in juli en bereikte hiermee
Nadere informatieInleiding. Bespreking pagina 1
6.3.1. Inleiding Recente onderzoeken hebben toegelaten aan te tonen dat lichamelijke activiteiten een wezenlijke impact hebben op de gezondheidstoestand en dat ze van groot belang zijn op het vlak van
Nadere informatienotarisbarometer 101,6 99, ,2 99,8 94,1 Belgisch vastgoed zet de economische crisis een hak
notarisbarometer Vastgoed, vennootschappen, familie www.notaris.be A B C D E n 11 Oktober - december Trimester 4 - Vastgoedactiviteit in België Prijsevolutie Registratierechten Vennootschappen De familie
Nadere informatieVennootschappen onderworpen aan de vennootschapsbijdrage
Vennootschappen onderworpen aan de vennootschapsbijdrage Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (2001), Statistiek van de aangesloten vennootschappen jaar 2000, 68 p. Begin juni
Nadere informatienotarisbarometer Belgisch vastgoed blijft betrouwbaar Vastgoedactiviteit in België 106,4 106,8 102,8 102,6 94,9
notarisbarometer Vastgoed, vennootschappen, familie www.notaris.be A B C D E n 13 April - juni Trimester 2 - Vastgoedactiviteit in België Prijsevolutie Registratierechten Vennootschappen De familie A Vastgoedactiviteit
Nadere informatiePERSBERICHT 25 januari 2012. Definitieve resultaten eindejaarscontroles
PERSBERICHT 25 januari 2012 Definitieve resultaten eindejaarscontroles Na zes weken sensibilisering en alcoholcontroles op de weg, maakt het Observatorium voor de Verkeersveiligheid van het BIVV de eindbalans
Nadere informatieAanaarden in één of twee werkgangen
9.1 Aanaarden in één of twee werkgangen V. De Blauwer (Inagro) Samenvatting Bij een definitieve rugopbouw direct na het planten wordt de opkomst vertraagd. Dit vergroot de kans op aantasting van de kiemen
Nadere informatieIMA-monitor van de toepassing van de verplichte sociale derdebetalersregeling door huisartsen
1 IMA-monitor van de toepassing van de verplichte sociale derdebetalersregeling door huisartsen Boekhoudperiode 2015T1 2016T4 Publicatiedatum: 20 juni 2017 Auteurs: Belinda ten Geuzendam, Didier Saint-Jean,
Nadere informatiePraktijkaanpak Phytophthora ramorum op basis van onderzoek
Praktijkaanpak Phytophthora ramorum op basis van onderzoek Kurt Heungens Studienamiddag Azalea en Rhododendron Departement Landbouw en Visserij & PCS 23 februari 2017 Inhoud Inleiding: Phytophthora ramorum
Nadere informatieStreptococcus pneumoniae
Nationaal Referentiecentrum Coördinaten van het Referentielaboratorium Dr. J. VERHAEGEN U.Z. - Leuven - Microbiologie Herestraat, 49 3000 Leuven Tel. : 016/34.70.73 Fax : 016/34.79.31 E-mail : Jan.verhaegen@uzleuven.be
Nadere informatieResultaten voor Brussels Gewest Lichamelijke Activiteit Gezondheidsenquête, België, 1997
6.3.1. Inleiding Recente onderzoeken hebben toegelaten aan te tonen dat lichamelijke activiteiten een wezenlijke impact hebben op de gezondheidstoestand en dat ze van groot belang zijn op het vlak van
Nadere informatieAgriculture Division of DowDuPont. Ziektebestrijding in aardappelen met Zorvec Enicade
Ziektebestrijding in aardappelen met Zorvec Enicade Eigenschappen ZORVEC Enicade Snelle opname in de waslaag van de plant Door opwaarts systemische werking is nieuw blad zeer goed beschermd Langere bescherming
Nadere informatieExploitatie van bioscoopzalen ( 35 mm of meer )
T2.1 Structurele en kwalitatieve inlichtingen T2.1.1 Bioscopen volgens het aantal zalen T2.1.2 Zalen en zitplaatsen T2.1.3 Aantal beschikbare zitplaatsen volgens het aantal zalen T2.1.4 Zalen die het hele
Nadere informatieStreptococcus pneumoniae
Nationaal Referentiecentrum Coördinaten van het Referentielaboratorium Dr. J. VERHAEGEN U.Z. - Leuven - Microbiologie Herestraat, 49 3000 Leuven Tel. : 016/34.70.73 Fax : 016/34.79.31 E-mail : Jan.verhaegen@uzleuven.be
Nadere informatieBelang maar ook bedreiging van de diversiteit aan rassen en gewassen. De noodzaak van Agrobiodiversiteit. Michel Haring Hoogleraar Plantenfysiologie
Een deel van de biodiversiteit van de Aardappel Belang maar ook bedreiging van de diversiteit aan rassen en gewassen De noodzaak van Agrobiodiversiteit Michel Haring Hoogleraar Plantenfysiologie Agro-biodiversiteit:
Nadere informatieHoog aantal vastgoedtransacties in het afgelopen trimester. De vastgoedmarkt herpakt zich na een relatief rustige maand maart
I. Vastgoedactiviteit in België Hoog aantal vastgoedtransacties in het afgelopen trimester De vastgoedmarkt herpakt zich na een relatief rustige maand maart In het 2de trimester van 2013 waren er in ons
Nadere informatieNotarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen
Verantwoordelijke uitgever: Erik Van Tricht, Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat, Bergstraat, 30-34 - 1000 Brussel Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen VASTGOEDACTIVITEIT
Nadere informatie1 Beschrijving van de activiteiten in de sector op basis van de Nace-Bel nomenclatuur
Het ANPCB in cijfers Sectorfiches 3 Uitgeverijen A Algemeen overzicht van de sector 1 Beschrijving van de activiteiten in de sector op basis van de Nace-Bel nomenclatuur Deze studie brengt die sectoren
Nadere informatieStudentenarbeid in 2016
16 augustus 2017 Studentenarbeid in 2016 In 2016 werkten voor het eerst meer dan een half miljoen studenten via een zgn. studentenovereenkomst, zo blijkt uit statistieken van de Rijksdienst voor Sociale
Nadere informatiePresentatie. Afsterven steenfruitbomen. Klantendag Stonefruitconsult. Echteld Donderdag 7 maart. Met medewerking van Marcel Wenneker van PPO
oetermeer Presentatie Afsterven steenfruitbomen Klantendag Stonefruitconsult Echteld Donderdag 7 maart Met medewerking van Marcel Wenneker van PPO Boomuitval Grotere verliezen aan bomen binnen steenfruit
Nadere informatieHet referentielaboratorium voor rabiës is op het WIV Departement Pasteur Instituut te Brussel gevestigd.
Referentielaboratorium Het referentielaboratorium voor is op het WIV Departement Pasteur Instituut te Brussel gevestigd. Vaccin tegen bij de mens. Curatieve vaccinatie tegen In 23 zijn 87 personen tegen
Nadere informatieRapportering voor het jaar 2018 Referentiecentrum voor Clostridium botulinum en Clostridium perfringens.
Rapportering voor het jaar 2018 Referentiecentrum voor Clostridium botulinum en Clostridium perfringens. Coördinator Referentiecentrum Oonagh Paerewijck Tom Van Nieuwenhuysen Sciensano 14, J. Wytsmanstraat
Nadere informatieRegionale verdeling van de notariële vastgoedindex
notarisbarometer Vastgoed, vennootschappen, familie www.notaris.be A B C D E n 9 April - juni Trimester 2 - Vastgoedactiviteit in België Prijsevolutie Registratierechten Vennootschappen De familie A Vastgoedactiviteit
Nadere informatieEvolutie van de Belgische voorraden
Evolutie van de Belgische voorraden 2015-2016 V. De Blauwer (Inagro), D. Florins (FIWAP), P. Lebrun (FIWAP) Samenvatting Jaarlijks houden FIWAP, CARAH, PCA en Inagro een enquête om de evolutie van de aardappelvoorraden
Nadere informatieBert Evenhuis, Pete Skelsey, Stefan Bosmans, Wopke van der Werf, Walter Rossing, Rolf Hoekstra, Bert Holtslag en Geert Kessel
Phytophthora bij de bron hard aanpakken Bert Evenhuis, Pete Skelsey, Stefan Bosmans, Wopke van der Werf, Walter Rossing, Rolf Hoekstra, Bert Holtslag en Geert Kessel E-mail: geert.kessel@wur.nl Phytophthora
Nadere informatieGenomics: een doorbraak in de strijd tegen de aardappelziekte?!
Genomics: een doorbraak in de strijd tegen de aardappelziekte?! De aardappelziekte De aardappelziekte Wel of geen infectie? Veroorzaakt door Phytophthora infestans Verantwoordelijk voor hongersnood 19e
Nadere informatieResultaten voor België Vaccinatie bij volwassen Gezondheidsenquête, België, 1997
6.4.1. Inleiding. Het belang van vaccinatie programma s is ruimschoots aangetoond geweest. De vragen werden slechts gesteld aan personen van 15 jaar en ouder, aangezien de vaccinale dekking bij kinderen
Nadere informatieGenomisch onderzoek ter ondersteuning van het stamboek van het Kempisch roodbont
15.01.2015 Genomisch onderzoek ter ondersteuning van het stamboek van het Kempisch roodbont Liesbeth François, Steven Janssens, Prof. Nadine Buys Project uitgevoerd met steun van de Vlaamse Overheid, Departement
Nadere informatieCuratieve en eradicatieve (stop) werking van fungiciden tegen Phytophthora 2009
Curatieve en eradicatieve (stop) werking van fungiciden tegen Phytophthora 2009 J. Spruijt, H.T.A.M. Schepers en A. Evenhuis Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector Akkerbouw, Groene Ruimte en Vollegrondsgroenteteelt
Nadere informatie1 Beschrijving van de activiteiten in de sector op basis van de Nace-Bel nomenclatuur
Het ANPCB in cijfers Sectorfiches 18 Callcenters A Algemeen overzicht van de sector 1 Beschrijving van de activiteiten in de sector op basis van de Nace-Bel nomenclatuur Deze studie brengt die sectoren
Nadere informatieNotarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen
Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Januari - Maart 2013 n 16 T/1 www.notaris.be VASTGOEDACTIVITEIT IN BELGIË 87,7 101,6 100 99,8 101 102,1 102,6 106,4 106,8 101,7 99,2 99,2 102,8 94,1
Nadere informatieNotarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen April - juni 2014
Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen April - juni 2014 n 21 T/2 5 jaar www.notaris.be VASTGOEDACTIVITEIT IN BELGIË 99,2 99,8 101 102,1 102,6 106,4 106,8 101,7 102,8 94,1 94,9 98,9 101,4
Nadere informatieLoofziekten in pootaardappel
Loofziekten in pootaardappel Huub Schepers 13 maart 2014, Lelystad Aandachtspunten presentatie Phytophthora infestans Geschiedenis Levenscyclus Symptomen Geïntegreerde bestrijding Reduceer primaire bronnen
Nadere informatieINHOUDSTAFEL. Inhoudstafel - Lijst van tabellen en figuren Deelname Resistentiecijfers Incidentie van nosocomiaal verworven MRSA 5
Surveillance van MRSA in de Belgische ziekenhuizen: eerste semester INHOUDSTAFEL Inhoudstafel - Lijst van tabellen en figuren 1 1. Deelname. Resistentiecijfers. Incidentie van nosocomiaal verworven MRSA.
Nadere informatieWelke info? weersfactoren!! vatbaarheid gewas besmettingsbronnen. IPM: eerst info, dan fyto. Netwerk van 48 automatische weerstations in Vlaanderen
IPM: eerst info, dan fyto Aardappelziekte (P. infestans) Alternaria (A. solani) Polycyclische schimmel ziekten in aardappelen Aardappelziekte (P. infestans) weersfactoren!! vatbaarheid gewas besmettingsbronnen
Nadere informatieNaar een beredeneerde en kennisgestuurde aanpak van Alternaria in aardappel (2013 2018)
Naar een beredeneerde en kennisgestuurde aanpak van Alternaria in aardappel (2013 2018) Marc Goeminne 1 Pieter Vanhaverbeke 1 Kürt Demeulemeester 2 Bernard De Baets 3 Sofie Landschoot 3 Jasper Carrette
Nadere informatieSchimmelresistente aardappelen
Schimmelresistente aardappelen België en daarbuiten René Custers De aardappelplaag is grootste probleem Phytophthora infestans is de oorzaak Een schimmelachtig organisme Grootste bedreiging van de aardappelteelt
Nadere informatieDebat, ethische aspecten, onderwijs
Workshop DNA labdag 2013 Genetische genomica tegen aardappelziekte Debat, ethische aspecten, onderwijs Bert Lotz, Jan-Peter Nap Wageningen UR Opbouw verhaal Scholierenfilm www.youtube.com/watch?v=pxbcgj6qsis
Nadere informatieGroeicurve Première en Sinora (2016)
Groeicurve en (2016) V. De Blauwer (Inagro) Samenvatting Al verschillende jaren op rij volgen PCA en Inagro de groei op van meerdere (half)vroege rassen op praktijkpercelen. Tijdens 2016 werden 8 velden
Nadere informatieAanvraag voor de introductie in het leefmilieu van aardappelstammen met verbeterde weerstand tegen
BASF Plant Science Aanvraag voor de introductie in het leefmilieu van aardappelstammen met verbeterde weerstand tegen Phytophthora infestans in 2011 en 2012 Publiek dossier A Algemene informatie Naam en
Nadere informatieEvolutie van het klimaat in België
Hans Van de Vyver Koninklijk Meteorologisch Instituut 11 januari 2013 Introductie wetenschappelijke activiteiten MERINOVA-project: Meteorologische risico s als drijfveer voor milieukundige innovatie in
Nadere informatieWRATZIEKTE & FYTOPLASMEN. Kürt Demeulemeester
WRATZIEKTE & FYTOPLASMEN Kürt Demeulemeester WRATZIEKTE FOD project POWADIS (RT-13/06) Symptomen 3 4 Wat is wratziekte? Schimmel Synchitrium endobioticum Quarantaine-organisme (A2-lijst EPPO) Overleven
Nadere informatieSelectieprogramma CRA-W resultaten 2014
Selectieprogramma CRA-W resultaten 2014 Alice Soete (CRA-W), Jean-Louis Rolot (CRA-W) en Vincent César (CRA-W) Samenvatting Het selectieprogramma van het CRA-W ter verbetering van aardappelrassen werd
Nadere informatieValse meeldauw in zonnebloemen. Marjan de Boer, Suzanne Breeuwsma, Jan van der Bent, Rik de Werd en Frank van der Helm
Valse meeldauw in zonnebloemen Marjan de Boer, Suzanne Breeuwsma, Jan van der Bent, Rik de Werd en Frank van der Helm Probleem in zonnebloemen Valse meeldauw (Plasmopara halstedii) > oomyceet In Nederland,
Nadere informatieFR 7,2 / Tuberculose kan eender wie treffen maar komt vaker voor bij mensen uit landen met een hoge incidentie. Incidentie /100.
TUBERCULOSE in België Dankzij de verplichte melding van alle gevallen van actieve tuberculose kunnen de VRGT (Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding) en de FARES
Nadere informatieDiagnose van bladvlekken
Diagnose van bladvlekken De rol van Alternaria solani, A. alternata & ozon LeafSpot Alumni bijeenkomst 2016-10-27 Rozemarijn de Vries Jan Spoelder Lo Turkensteen Renate Ellens Bladziekten in aardappel
Nadere informatieTot de laatste korrel robuust in de strijd tegen Phytophthora.
Tot de laatste korrel robuust in de strijd tegen Phytophthora. www.valbon.nl Gebruiksvriendelijke spuitkorrel (WDG) Phytophthora infestans Aardappelziekte ligt altijd op de loer Een geslaagde teelt van
Nadere informatie1 Beschrijving van de activiteiten in de sector op basis van de Nace-Bel nomenclatuur
4 Drukkerijen A Algemeen overzicht van de sector 1 Beschrijving van de activiteiten in de sector op basis van de Nace-Bel nomenclatuur Deze studie brengt die sectoren in kaart die werknemers tewerkstellen
Nadere informatieDr. B. BROCHIER WIV - Virologie J. Wytsmanstraat Brussel Tel. : 02/ Fax : 02/
1. Gegevens van het referentielaboratorium Dr. B. BROCHIER WIV - Virologie J. Wytsmanstraat 14 Brussel Tel. : 2/642..98 Fax : 2/642.6.92 E-mail : b.brochier@iph.fgov.be 2. Programmaverantwoordelijken contactpersonen
Nadere informatieDe principes van geïntegreerde gewasbescherming (IPM) met aardappel als voorbeeld
De principes van geïntegreerde gewasbescherming (IPM) met aardappel als voorbeeld Piet M. Boonekamp Foodlog symposium Landbouw zonder chemie, hoe dan? Ommeren 15 april, 2019 Stelling: Gewasbescherming
Nadere informatieEssentaksterfte. Ontwikkelingen onderzoek en alternatieven. Jelle Hiemstra. Informatiebijeenkomst Groninger Bomenwacht; Zuidwolde, 18 oktober 2017
Essentaksterfte Ontwikkelingen onderzoek en alternatieven Jelle Hiemstra Informatiebijeenkomst Groninger Bomenwacht; Zuidwolde, 18 oktober 2017 Inhoud Essentaksterfte Oplossing??? Onderzoek naar minder
Nadere informatieVastgoed April - juni 2016 VASTGOEDACTIVITEIT IN BELGIË 105,3 105,0. Op macro-economisch niveau
Verantwoordelijke uitgever: Erik Van Tricht, Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat, Bergstraat, 30-34 - 1000 Notarisbarometer 29 n Vastgoed April - juni 2016 T/2 2DE TRIMESTER 2016 www.notaris.be
Nadere informatieSectorfoto Elektriciens: Installatie & distributie PSC
Sectorfoto Elektriciens: Installatie & distributie PSC 149.01 VOLTA Marlylaan 15/8 b2 1120 Brussel Tel.: 02/476.16.76 Fax: 02/476.17.76 Niets van dit werk mag gereproduceerd of publiek gemaakt worden,
Nadere informatieSurveillance van meticilline- resistente Staphylococcus aureus (MRSA) in chronische ziekenhuizen in België:
Surveillance van meticilline- resistente Staphylococcus aureus (MRSA) in chronische ziekenhuizen in België: Jaar 2009 B. Jans, Dr. O. Denis & BICS IPH/EPI REPORTS Nr. 2010 065 Depotnummer: D/2010/2505/70
Nadere informatieDe strijd tegen de aardappelziekte -Vragen en opdrachten bij de lesposter-
Inleiding Niet eens zo gek lang geleden kende ook Noordwest Europa nog hongersnood. Rond 1845 zorgde de aardappelziekte Phytophthora infestans jaren achtereen voor slechte aardappeloogsten. Vooral Ierland
Nadere informatie... Graydon studie. Faillissementen. November 2017
... Graydon studie Faillissementen November 2017 1 december 2017 [Typ hier] [Typ hier] [Typ hier] Overname en gebruik van dit onderzoek wordt aangemoedigd bronvermelding Graydon Belgium. Deze brochure
Nadere informatieSurveillance van meticilline- resistente Staphylococcus aureus (MRSA) in chronische ziekenhuizen in België:
Surveillance van meticilline- resistente Staphylococcus aureus (MRSA) in chronische ziekenhuizen in België: Jaar 2010 B. Jans, Dr. O. Denis & BICS IPH/EPI REPORTS Nr. 2011 039 Depotnummer: D/2011/2505/67
Nadere informatieCollectieve ontslagen (Periode van 19/06/2009 tot 31/05/2010)
Collectieve ontslagen (Periode van 19//29 tot 31/5/21) Terminologie In het kader van onder staande uiteenzetting, dient te worden begrepen onder: aankondiging collectief ontslag : aankondiging van het
Nadere informatieBIJLAGE DERDE EDITIE ECONOMISCH GEWICHT VAN DE IZW S IN BELGIE
BIJLAGE DERDE EDITIE ECONOMISCH GEWICHT VAN DE IZW S IN BELGIE Bijdrage tot de welvaart België telt tienduizenden vzw s, stichtingen, sociale economiebedrijven en feitelijke verenigingen. 18.847 daarvan
Nadere informatieSTUDIE. Faillissementen februari 2017
STUDIE Faillissementen februari 2017 01/03/2017 Overname en gebruik van dit onderzoek wordt aangemoedigd bronvermelding Graydon Belgium. Deze brochure is louter ter informatie opgesteld. De gegevens zijn
Nadere informatie1. Algemene meteorologische situatie
Koninklijk Meteorologisch Instituut Wetenschappelijke Dienst meteorologische en klimatologische Inlichtingen Ringlaan, 3 B-1180 Brussel Tél.: +32 (0)2 373 0520 Fax : +32 (0)2 373 0528 Vlaamse Overheid
Nadere informatieZwartvruchtrot slaat toe
Zwartvruchtrot slaat toe Wendy van Hemelrijck, Proefcentrum Fruitteelt vzw Matty Polfliet, Henny Balkhoven Fruitconsult Inleiding 2013 zal herinnerd worden als een apart jaar voor de fruitteelt. Het seizoen
Nadere informatie1 Transport en expeditie
1 Transport en expeditie A Algemeen overzicht van de sector 1 Beschrijving van de activiteiten in de sector op basis van de Nace-Bel nomenclatuur Deze studie brengt die sectoren in kaart die werknemers
Nadere informatieAantasting van Alliumbollen door Fusarium
Aantasting van Alliumbollen door Fusarium Voortgezet diagnostisch onderzoek 2006/2007 Peter Vink, Trees Hollinger, Paul van Leeuwen en Khanh Pham Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Bloembollen Augustus
Nadere informatie