Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Jaarverslag 2003

Transcriptie

1 Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Jaarverslag 2003

2

3 Inhoud Mission statement 9 Inleiding Port of Antwerp 17 De Antwerpse haven en de trends in de wereldeconomie 17 Trafieken 17 Zeeschepen 18 Industrie in de Antwerpse haven 18 Toegevoegde waarde 19 Modal split 19 Liberalisering van de havendiensten 20 Port security Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen 25 Bestuursorganen 25 Sociaal klimaat 26 De haven in de wereld 26 Infrastructuur 28 Operationele en servicebedrijven 33 Havenkapiteindienst 36 Samenwerkingsverbanden Investeren in een duurzame toekomst 41 De haven en haar maritieme toegankelijkheid 41 De haven en haar achterlandverbindingen 41 De haven en haar omgeving Jaarrekening 49 Commentaar bij de jaarrekening 49 Balans na winstverdeling 56 Resultatenrekening 58 Toelichting 61 Sociale balans 72 Waarderingsregels 75 Verslag van de commissaris 79 Verslag van het college van commissarissen 80

4 MISSION STATEMENT Film stills #1 > WESTERLUND 6

5 Film stills #1 Westerlund Locatie: Vrasenedok kaai 1213 Activiteit: Behandelen van conventioneel stukgoed (woudproducten, aluminium en graniet)

6 9 Mission statement Het Gemeentelijk Havenbedrijf tracht de toegevoegde waarde die de Antwerpse haven voor de stad en de regio genereert, op een duurzame wijze te optimaliseren. Het koestert ook de ambitie om de concurrentiepositie van de haven te verstevigen door een kwaliteitsvolle, ononderbroken dienstverlening en een optimaal uitgebouwde infrastructuur aan te bieden. Het Havenbedrijf heeft een voortrekkersrol te vervullen inzake duurzame havenontwikkeling en promoot milieuvriendelijke transportmodaliteiten om de goederen van en naar het achterland te vervoeren. Het kan zijn zending en ambities enkel waarmaken met de volle steun en medewerking van de werknemers. Wederzijds vertrouwen ligt aan de basis van de ondernemingsfilosofie.

7 INLEIDING Film stills #2 > HESSE-NOORD NATIE 10

8 Film stills #2 Hesse-Noord Natie Locatie: Noordzeeterminal kaai 913 Activiteit: Lossen en laden van containers

9 13 Met tevredenheid blikken we terug op het afgelopen jaar. Sterke prestaties werden neergezet op vlak van maritiem goederenverkeer. In 2003 werd meer dan 142 miljoen ton behandeld. Ten opzichte van 2002 betekent dit een stijging van de maritieme trafiek met 8,5%. Nog steeds zorgen de containertrafieken in belangrijke mate voor deze spectaculaire groeibeweging. Antwerpen slaagt erin voortdurend nieuwe trafieken aan te trekken en ondervindt in sterke mate de positieve gevolgen van een groeiende handel met China. Een aandachtspunt blijft echter het conventionele stukgoed. Hoewel er geen spectaculaire dalingen worden opgetekend, blijven deze arbeidsintensieve trafieken een weinig achter op het algemeen groeiritme in de sector. Antwerpen verliest er marktaandeel ten voordele van flexibele nabuurhavens. Ook de binnenvaart heeft met 76,6 miljoen in de haven van Antwerpen een topjaar achter de rug. Om de binnenvaart de mogelijkheid te geven bij te dragen tot een werkelijke modale verschuiving, startte het Havenbedrijf in samenspraak met Promotie Binnenvaart Vlaanderen, het Vlaams Gewest en AGHA, het Mobiliteitsfonds op met de bedoeling de overslag te spreiden over dag- en nachtshift zodat de infrastructuur optimaal wordt benut. In het kader van de spoorinvesteringen geniet de realisatie van de Liefkenshoekspoortunnel prioriteit boven de tweede spoortoegang. De bouw van het Deurganckdok vordert aanzienlijk en de concessionering van de beide zijden is een feit. Optimaal ruimtegebruik en een maximale klantgerichtheid waren opnieuw de twee doorslaggevende factoren in de verdeling van de concessies aan het containergetijdendok. Het eerste schip zal er medio 2005 aanmeren. Ondertussen werd er gestart met de werken voor de realisatie van natuurcompensaties in de marge van de infrastructuurwerken op linkeroever. Financieel gezien was 2003 een minder gunstig jaar voor het Gemeentelijk Havenbedrijf. De omzetten die aan havenactiviteiten zijn verbonden, bleven op peil en ook de werkingsen personeelskosten bleven vrij stabiel. Belangrijke natuurcompensatiekosten in het kader van de bouw van het Deurganckdok en nieuwe voorzieningen ten gevolge van de verplichtingen voortvloeiend uit het havendecreet drukten het resultaat. Met geloof en vertrouwen kijken we uit naar de toekomst. Het Havenbedrijf ziet de resultaten tegemoet van de studies die werden gemaakt in het kader van de langetermijnvisie voor het Schelde-estuarium. De besluitvorming rond de verdere Scheldeverdieping verdient het komende jaar bijzondere waakzaamheid. Tot slot willen we onze medewerkers van harte danken voor hun enthousiaste dagdagelijkse inzet die bijdraagt tot het vervullen van de missie van het bedrijf. Wij danken ook de private bedrijven in het havengebied en de Vlaamse en federale overheden voor het vertrouwen dat ze ons het afgelopen jaar gaven. Eddy Bruyninckx Leo baron Delwaide afgevaardigd bestuurder voorzitter

10 PORT OF ANTWERP Film stills #3 > MOLENBERGNATIE 14

11 Film stills #3 Molenbergnatie Locatie: Marnixmagazijnen Malagastraat Activiteit: Behandelen van koffie

12 vooropgesteld in Door diverse internationale instanties wordt verwacht dat de groei van de wereldhandel zich verder zal doorzetten. De sterk groeiende wereldhandel zal ook in 2004 een meer dan positief effect hebben op de trafiek die in de verschillende zeehavens wordt behandeld. Er mag worden aangenomen dat de groei van de Antwerpse haventrafiek fundamenteel hoger zal liggen dan de groeipercentages die voor België worden verwacht. 17 TRAFIEKEN 1. Port of Antwerp DE ANTWERPSE HAVEN EN DE TRENDS IN DE WERELDECONOMIE Binnen de West-Europese zeehavenrange Hamburg-Le Havre staan de diverse havens in sterke onderlinge concurrentie en zijn ze onderhevig aan zowel algemene nationale als internationale tendensen in de wereldeconomie. De groei van de wereldeconomie heeft in 2003 een versnelling ondergaan. Het groeiherstel van de VS dat reeds in 2002 startte, werd gevolgd door een duidelijke versnelling van de economische ontwikkeling tijdens het jaar Toch blijkt er een duidelijk verschil tussen de regio s te bestaan: hoewel de groei in de Verenigde Staten is versneld, blijft Europa achter. Vooral het uitblijven van belangrijke investeringen van grote ondernemingen zijn een rem op de groei in Europa. In het jaar 2003 heeft de wereld in totaliteit een groei van het BNP van 2,5% gekend, hoewel in de eurozone slechts een groei van 0,9% werd opgetekend en in de VS een groei van ongeveer 3%. In 2004 wordt opnieuw een hogere groei van de wereldeconomie verwacht, met name van 3,5%. De ramingen voor de Verenigde Staten lopen zelfs op tot een groei met 4% in In Europa bedroeg de stijging van het BNP in 2003 ongeveer 0,9% en wordt voor 2004 een groei van ongeveer 2% verwacht; in België bedroeg de groei in 2003 eveneens 0,9%, het Europese gemiddelde. Naar de toekomst toe wordt een iets positievere situatie verwacht, zowel op korte als op middellange termijn, zodat een groei van het BNP van 1,8% wordt De haven van Antwerpen heeft het jaar afgesloten met een totale maritieme goederentrafiek van ton. Dit betekent een toename met 8,5% ten opzichte van Op het vlak van het containervervoer werd voor het eerst de kaap van 5 miljoen TEU overschreden. Ten opzichte van vorig jaar betekent dit een stijging met 14%. In tonnages werd er ton overgeslagen. De belangrijkste groeimarkt is de Volksrepubliek China, gevolgd door Turkije en Griekenland. De positie van Antwerpen op het Aziatische vaargebied zal versterken vanaf medio 2004, als de rederijen Wan Hai Lines en Pacific International Lines hun nieuwe wekelijkse containerlijndienst opstarten. De schaalvergroting in de containervaart heeft aanleiding gegeven tot de geslaagde eerste aanloop van het mv Sovereign Maersk, het grootste containerschip ter wereld, op 30 september Op 13 juni liep het nieuw gebouwde post-panamaxschip Safmarine Antwerpen de haven voor het eerst aan. Belangrijke rederijen als Maersk Sealand, MSC, P&O Nedlloyd en Evergreen hebben in 2003 nieuwe wekelijkse lijndiensten opgestart vanuit Antwerpen. Bij het niet-gecontaineriseerd stukgoed werd een lichte daling (-0,3%) opgetekend van het conventioneel stukgoed. Deze arbeidsintensieve trafieken blijven achter op het groeiritme in de sector. Er blijft een permanente dreiging van trafiekverlies aan meer flexibele nabuurhavens, die zich competitiever weten te gedragen. De belangrijkste teruggang in deze goederencategorie situeert zich bij papier en houtcellulose. De verminderde aanvoer hiervan is te wijten aan een verlies van marktaandeel aan Vlissingen. De export van staal kende na vele jaren van aanhoudende daling een groei van 13,3%. Belangrijke exportvolumes van buizen ten behoeve van de water-, olie- en gasindustrie in het Midden-Oosten liggen hieraan ten grondslag. De aanvoer van staal is gestegen met 22,4% na een historisch laag jaar in Deze toename is vooral te verklaren door een stijgende import

13 PORT OF ANTWERP 18 MARITIEM GOEDERENVERKEER IN DE HAVEN V AN ANTWERPEN (ton) wijziging Totaal ,5% Containers ,7% Roll on roll off ,6% Conventioneel stukgoed ,3% Vloeibaar massagoed ,8% Droog massagoed ,5% vanuit de Baltische regio. Betere oogsten en een verhoogd marktaandeel als gevolg van nieuwe contracten gaven aanleiding tot een stijging van de fruitoverslag met 7,5%. Antwerpen blijft onverminderd de belangrijkste fruitloshaven ter wereld. Ook de vooruitzichten voor 2004 zijn gunstig. Het diverse conventionele stukgoed zoals meststoffen, bloem en suiker in zakken kende een daling ten gevolge van de verdere containerisering van deze goederencategorieën. Het roroverkeer nam toe met 1,3%. Het aantal verscheepte auto's steeg tot stuks. Vooral een stijgende afvoer van tweedehandsvoertuigen ligt aan de basis van deze toename. De overslag van massagoed nam toe met 4,7% tot ton. Bij het droog massagoed nam de aanvoer van ijzererts toe met 5,9%. De verwachtingen op langere termijn blijven echter negatief. De verdere teloorgang van de staalindustrie in België zal onvermijdelijk een negatief effect genereren op de aanvoer van ertsen. Antwerpen blijft daarentegen een actieve rol spelen op de kolenmarkt. In 2003 werden er grote schommelingen opgetekend. Enerzijds had de ontploffing in een Waalse cokesfabriek eerder dit jaar een negatieve invloed op de verwachte trafiek, terwijl anderzijds de lage waterstand op de Rijn een positieve omwenteling veroorzaakte op de trafiekvolumes naar Duitsland per spoor. Het resultaat vertaalde zich dan ook in een daling met 11,4%. Toch hebben een aantal nieuwe Duitse klanten in 2003 besloten zich via Antwerpen te bevoorraden. De opslagcapaciteit waarover de Antwerpse haven beschikt alsook de optimale spoorverbindingen waren hier van doorslaggevend belang. De Antwerpse haven wenst deze positie ook verder uit te bouwen door actieve prospectie en het opzetten van logistieke ketens. Een sterke stijging was voelbaar bij het vloeibaar massagoed (9,8%). De trafiek van ruwe aardolie nam toe met 9,1% door de heropstart van twee raffinaderijen na de shutdown in De trafiek van aardoliederivaten en chemicaliën steeg met respectievelijk 10,9% en 6,8%, wat wijst op een duurzame groei van Antwerpen als distributiehaven. Antwerpen profileert zich internationaal als een centrum voor chemieopslag en distributie met ondermeer 's wereld grootste stainless steel tankopslagcapaciteit. Als gevolg hiervan consolideerden opnieuw een aantal belangrijke chemische bedrijven hun trafieken in Antwerpen, wat leidde tot een verhoging van het aantal aanlopen van chemietankers. Verschillende tankopslagbedrijven kondigden een uitbreiding van hun opslagcapaciteit aan. ZEESCHEPEN Het aantal zeeschepen dat Antwerpen aandeed, steeg licht tot (+1%) in vergelijking met De bruto tonnenmaat van de schepen nam toe tot miljoen BT. INDUSTRIE IN DE ANTWERPSE HAVEN De Antwerpse petrochemische cluster is, met een gecombineerd productievolume van meer dan 16 miljoen ton chemicaliën per jaar en een jaarlijks investeringsvolume van 500 miljoen euro, zonder meer de grootste petrochemische cluster van West-Europa. Ondanks de verschuiving van de wereldproductie naar Azië en het Midden-Oosten, zijn de vooruitzichten voor die chemiecentra, die op wereldschaal zijn uitgebouwd en over uitstekende logistieke verbindingen beschikken, lang niet zo slecht. Antwerpen zal in een competitieve markt met een beperkter volume aan Europese investeringen en een grotere concurrentie vanuit het Midden-Oosten en Azië kunnen standhouden dankzij de schaalvoordelen en de logistieke verbindingen waarover het beschikt. Uitgaande van een realistisch groeiscenario, kan de behoefte aan nieuwe terreinen voor het komende decennium worden geschat tussen 140 en 225 ha, los van het aanbod aan interne reserves. Deze interne reserve wordt vandaag gevormd door de drie zogenaamde host sites: Ineos, Monsanto en Bayer. Deze bedrijven stellen delen van hun terreinen ter beschikking van derden en hebben bewezen succesvol te zijn in het aantrekken van investeringen. In 2003 startte Degussa met de bouw van s werelds grootste methionine-eenheid ( ton/jaar).

14 1. Behandeling van de 5 miljoenste TEU in aanwezigheid van Z.K.H. Prins Filip 2. Safmarine Antwerpen op de Schelde 3. Behandeling van bananen 4. Behandeling van coils Dit betekent een investering van 350 miljoen euro. De chemische bedrijven in de Antwerpse cluster blijven echter geconfronteerd worden met een aantal onopgeloste thema's die hun werkingsomgeving in de Antwerpse haven beïnvloeden. De uitvoering van het protocol van Kyoto in de vorm van benchmarkingconvenanten met de chemische industrie dient daarom snel en doortastend te worden gerealiseerd. Zowel voor de bestaande als voor de nieuwe investeringen moet een duidelijk referentiekader ontstaan waarbinnen men kan opereren. De aanpassing van de fiscaliteit op de shiftpremies is een dringende maatregel die de chemie opnieuw ademruimte geeft. De verdere versoepeling van de administratie en het verhogen van de snelheid waarmee procedures worden uitgevoerd zijn tevens essentiële middelen om de dienstverlening naar de sector toe te verbeteren. Op 3 december 2003 organiseerde het Havenbedrijf, in samenwerking met Prosper Business Media, BASF en BP, voor het eerst het congres Chemvision in Antwerpen. Meer dan 200 deelnemers wisselden hier van gedachten over de toekomst van de Vlaamse petrochemische industrie. 19 T OEGEVOEGDE WAARDE Volgens de meest recente studie van de Nationale Bank (boekjaar 2002) is de haven van Antwerpen goed voor een directe toegevoegde waarde van 6.936,4 miljoen euro. De investeringen bedroegen 1.481,3 miljoen euro. De haven zorgt voor de creatie van directe arbeidsplaatsen. MODAL SPLIT De haven van Antwerpen wordt gekarakteriseerd door een evenwichtige verdeling van de vervoerde tonnage over de drie belangrijkste vervoermodi. Er blijken echter duidelijke verschillen te bestaan tussen de goederencategorieën onderling met betrekking tot de inzet van specifieke vervoerswijzen. Binnen het Antwerpse havenareaal dient voor de berekening van de modal split een duidelijk onderscheid gemaakt te worden tussen het vervoer afkomstig van de industrie (VIBNA-bedrijven) en dit van de havenbedrijven en havenactiviteiten zelf.

15 PORT OF ANTWERP 1 Behandeling van een chemietanker 2. Binnenschip geladen met bulkgoederen 3. Containers vervoerd per spoor 20 Zowel de weg als de binnenvaart zijn verantwoordelijk voor het vervoer van ongeveer 40% van de tonnage aanwezig in de Antwerpse haven. De resterende 20% wordt vervoerd per spoor. Indien de pijpleiding in de verdeling wordt opgenomen, wordt een nog positiever beeld verkregen: binnenvaart wordt de belangrijkste hinterlandmodus, met ongeveer hetzelfde belang als het wegvervoer. De pijpleiding neemt ongeveer een kwart van de volledig vervoerde tonnage voor haar rekening. Uit onderzoek uitgevoerd door AGHA blijkt dat een duidelijke evolutie kan worden waargenomen. Bij het vervoer van containers wordt voor 59,5% van de trafiek gebruik gemaakt van het wegvervoer. Het aandeel van de binnenvaart en het spoor bedragen respectievelijk 31,2 en 9,3%. Dit houdt in dat met betrekking tot containers het wegvervoer nog steeds de belangrijkste vervoermodus is, maar in de loop van de jaren toch sterk aan belang verliest ten bate van de binnenvaart en in mindere mate van het spoorvervoer. Het hoge aandeel van het wegvervoer is te verklaren door het grote volume aan containers met een lokale (i.e. ongeveer 50 kilometer) herkomst of bestemming. Naar de toekomst toe benadrukt de haven van Antwerpen het belang van een beleid dat gericht is op een modale verschuiving. Op deze manier zal worden gestreefd naar een belangrijke vermindering van het aandeel van de weg op het hinterlandtraject met als richtcijfer 50% voor het containervervoer. De aandelen van het spoor en de binnenvaart dienen in dit verband echter substantieel te stijgen, wat belangrijke inspanningen vereist. LIBERALISERING VAN DE HAVENDIENSTEN Begin 2001 lanceerde de Europese Commissie een ontwerp van richtlijn inzake de toegang tot de markt voor havendiensten, met de bedoeling het recht op vrij ondernemen voor havendiensten te waarborgen in toepassing van de basisverdragen van de Europese Unie. In het najaar van 2001 werd het dossier behandeld in het Europees Parlement. Zoals verwacht werden honderden amendementen ingediend. Het Europees Parlement maakte een nieuw document waarin een aantal hete hangijzers uit de weg werden geruimd. Op 11 maart 2003 keurde het Europees Parlement het ontwerp van havenrichtlijn in plenaire zitting goed. Enkele belangrijke amendementen werden

16 toegevoegd aan de tekst. Zo ook het amendement om de zelfafhandeling vergunningsplichtig te maken. De meerderheid van het Parlement steunde ook het voorstel om de loodsdiensten uit de richtlijn te halen. De goedgekeurde tekst werd opnieuw voorgelegd aan de Europese Raad van Transportministers. Omdat de Raad van Europese Transportministers zijn goedkeuring niet hechtte aan dit voorstel van tekst, werd een conciliatieronde opgestart. Het conciliatiecomité bestaat uit leden van het Europees Parlement, leden van de Europese Raad van Transportministers en een moderator van de Europese Commissie. Het standpunt van dit conciliatiecomité diende te worden goedgekeurd met een gekwalificeerde meerderheid door de Europese Raad van Transportministers en een absolute meerderheid door het Europees Parlement. Op 20 november werd het voorstel van havenrichtlijn in het Europees Parlement met een nipte meerderheid weggestemd. De Europese richtlijn vervalt, maar het Europees Verdrag dat de vrijheid van dienstverlening garandeert, blijft wel onverminderd van toepassing op de havendiensten. De nationale wetgeving moet compatibel zijn met de basisbeginselen van het Europees recht, en meer in het bijzonder met artikel 49 van het Europees Verdrag. Het wegstemmen van het compromis betekent dan ook dat er geen interpretatief wettelijk kader zal bestaan dat de bijzondere aard van de havendiensten erkent. In België werd, ter uitvoering van de EU-verordening, een Koninklijk Besluit voorbereid tot oprichting van een federaal comité voor de beveiliging van havenfaciliteiten. Een havenfaciliteit is een locatie waar interactie tussen haven en schip plaatsvindt. Deze zogenaamde interface omvat ankergebieden, ligplaatsen en aanvoerroutes vanuit zee. De veiligheidsbeoordeling van de havenfaciliteit is een essentieel onderdeel van het proces van ontwikkeling en bijwerking van het veiligheidsplan van de havenfaciliteit. De beoordeling wordt uitgevoerd door de verdragsluitende staat op wiens grondgebied de havenfaciliteit zich bevindt. Om uniformiteit na te streven opteerden de Vlaamse havens ervoor een Port Facility Security Toolkit aan te schaffen. Deze toolkit is een gebruiksvriendelijke en interactieve webapplicatie die ervoor zorgt dat de bedrijven de veiligheidsbeoordeling en het hierdoor gegenereerde veiligheidsplan, het Port Facility Security Plan, op een coherente en eenvormige manier kunnen uitvoeren. Zodra dit plan in zijn geheel afgewerkt is, kan het worden beoordeeld door de bevoegde autoriteit, met name het Federaal Comité voor de Beveiliging van Havenfaciliteiten. 21 PORT SECURITY In de nasleep van de aanslagen van 11 september werd, onder druk van de Amerikaanse overheid, door de IMO (International Maritime Organisation) een veiligheidscode uitgewerkt. Deze ISPS-code ( International Ship & Port Facility Security Code ) werd op 12 december 2002 goedgekeurd en verankerd in het SOLAS-verdrag. De maatregelen voorzien in de ISPS-code dienen wereldwijd toegepast te worden vanaf 1 juli Naast de IMOregelgeving heeft de Europese Commissie nog een pakket maatregelen uitgewerkt. In mei 2003 vaardigde de Commissie Enhancing Maritime Transport Security uit. Het eerste luik betreft de implementatie van de ISPS-code door middel van een Europese verordening. Daarnaast heeft de Commissie in december 2003 een consultation paper uitgestuurd met het oog op een optimale beveiliging van de logistieke keten. De Commissie werkt ook aan een richtlijn die de beveiliging van het ganse havengebied beoogt.

17 GEMEENTELIJK HAVENBEDRIJF ANTWERPEN Film stills #4 > HESSE-NOORD NATIE 22

18 Film stills #4 Hesse-Noord Natie Locatie: Verrebroekdok kaai 1305 Activiteit: Lossen en laden van rollend materieel

19 2. Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Erwin Pairon, Groen!-gemeenteraadslid Chantal Pauwels, Groen!-gemeenteraadslid Robert Restiau, directeur-generaal Antwerpse Gemeenschap voor de Haven Ludo Van Campenhout, VLD-gemeenteraadslid Marc Van Peel, CD&V-gemeenteraadslid Bjorn Verhoeven, kabinetschef van de schepen voor haven GEWESTELIJK HAVENCOMMISSARIS 25 Antoon Colpaert BESTUURSORGANEN RAAD VAN BESTUUR Leo Delwaide, schepen voor haven en diamant (voorzitter) Eddy Bruyninckx, afgevaardigd bestuurder Marcel Bartholomeeussen, SP.a-gemeenteraadslid Karel De Gucht, deskundige sociaal-economische belangensfeer linker Scheldeoevergebied Filip De Winter, Vlaams Blok-gemeenteraadslid Gustaaf Deckers, deskundige sociaal-economische belangensfeer linker Scheldeoevergebied Alfons Geeraerts, deskundige sociale verhoudingen haven Philip Heylen, CD&V-gemeenteraadslid Patrick Janssens, SP.a-gemeenteraadslid Dr. Patrick Meire, deskundige natuurbehoud DIRECTIECOMITÉ Eddy Bruyninckx, directeur-generaal (voorzitter) Ivo Koeklenberg, hoofdingenieur-directeur Greet Bernaers, directeur infrastructuur Jan Verbist, havenkapitein-commandant Jan Adam, financieel directeur SECRETARIS Dirk de Kort Het toezicht op het financiële beheer werd opgedragen aan een college van drie commissarissen, door de gemeenteraad aangesteld: Deloitte & Touche Bedrijfsrevisoren, vertegenwoordigd door de heer Piet Demeester (bedrijfsrevisor), en gemeenteraadsleden Luk Lemmens en Hans Coveliers.

20 GEMEENTELIJK HAVENBEDRIJF ANTWERPEN 26 SOCIAAL KLIMAAT Op het vlak van personeelsaangelegenheden betekende 2003 de start van een aantal projecten die bepalend zullen zijn voor het personeelsbeleid van de komende jaren. In de zomermaanden werd het project functieclassificatie gelanceerd. Met ondersteuning van externe consultants worden alle functies binnen het Havenbedrijf beschreven, geanalyseerd, gewogen en in functieklassen onderverdeeld. Voor al deze functies worden ook competentieprofielen opgesteld, waarin de specifieke inzichten, vaardigheden en attitudes die nodig zijn voor een functie, in kaart worden gebracht. Het systematisch gebruik van competentieprofielen professionaliseert het personeelsbeleid met doeltreffende en gefundeerde keuzes bij de selectie van medewerkers, carrièreplanning, jobmutatie, training, coaching en begeleiding Verder startte ook de zoektocht naar een nieuwe software voor de loonberekening en het volledige personeelsbeheer. Deze software moet op het einde van 2004 kunnen instaan voor een correcte loonberekening en het beheer van vorming en ontwikkeling en arbeidsongevallen. De andere modules van personeelsbeheer zoals waardering, werving, selectie en doorstroom, en disciplinaire sancties volgen in In 2003 werd duidelijk dat ook het Havenbedrijf als publiek bedrijf over een arbeidsreglement moet beschikken. Dit was meteen de aanzet tot de verdere modernisering van het volledige personeelsstatuut, een proces dat ook in 2004 zal worden voortgezet. Enkele afspraken, vastgelegd in de CAO , werden gefinaliseerd. Zo kregen de extralegale verzekeringen voor de contractuele medewerkers concreet vorm. De invaliditeitsverzekering biedt een aanvullende uitkering bij ongeval of ziekte, het extralegale pensioen bouwt een kapitaal of rente op, bovenop het wettelijke pensioen. Op het einde van 2003 werd een principieel akkoord bereikt over een nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst voor de periode Deze CAO is de uitdrukking van een gemeenschappelijke visie op de opdracht en de toekomst van het Havenbedrijf als een economisch slagkrachtig, sociaal vooruitstrevend en modern, publiek bedrijf. De financiële maatregelen en sociale voordelen, afgesproken in voorgaande CAO s, blijven van kracht en worden nog uitgebreid. Bovendien garandeert het Havenbedrijf zijn werknemers werkzekerheid. Bij rationaliseringen of herstructureringen zal een beroep worden gedaan op begeleidende maatregelen zoals de vervroegde uitstap of interne verschuivingen. Een mooi voorbeeld van deze aanpak was de begeleiding van de hoogspanningsagenten, die door de vrijmaking van de elektriciteitsmarkt boventallig waren geworden. Via een intensieve opleiding en verdere coaching op de werkplek werden deze mensen omgeschoold tot brug- en sluiswachter, een functie waarin op korte termijn een tekort zal ontstaan. Gedurende het afgelopen jaar gebeurden er 94 arbeidsongevallen op het werk, wat gepaard ging met een tijdelijke arbeidsongeschiktheid van 1495 dagen. In vergelijking met 2002 noteren we een daling met 24 arbeidsongevallen tijdens de werkuren (-20,3%). In vergelijking met het referentiejaar 1999 betekent dit een daling met 45,9%. Ook op het gebied van de dagen werkverlet als gevolg van de arbeidsongevallen noteren we een daling met 35,6% t.o.v en 64,6% t.o.v Het aantal ongevallen en het aantal dagen werkverlet op de weg van en naar het werk daalde van 24 ongevallen in 2002 naar 10 in 2003 met respectievelijk 548 dagen werkverlet tegenover 260 dagen. In 2003 organiseerde een erkende representatieve vakorganisatie voor de eerste maal een jaarlijkse nationale antipestdag op 2 april. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen en Agfa-Gevaert in Mortsel werden uitgeroepen tot de meest vooruitstrevende bedrijven in Antwerpen voor wat betreft de uitwerking van een anti-pestbeleid. Beide bedrijven hadden, naast hun intensieve werking rond psychosociaal welzijn, de meeste inspanningen geleverd om de nieuwe wetgeving tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk toe te passen. Om de opvang en begeleiding permanent te garanderen besliste het Havenbedrijf in oktober 2003 om ook de preventieadviseur arbeidsveiligheid als vertrouwenspersoon aan te stellen. De personeelsleden hebben nu dus de keuze tussen een vrouwelijke en een mannelijke opvangpersoon. DE HAVEN IN DE WERELD Afgelopen jaar heeft het Gemeentelijk Havenbedrijf traditioneel zijn medewerking verleend aan belangrijke maritieme activiteiten in binnen- en buitenland. Naast de contacten met overzeese klanten werd het afgelopen jaar ook aandacht geschonken aan de clientèle in het Europese hinterland, meer in het bijzonder wat betreft de logistieke en distributiemogelijkheden van de haven naar het achterland.

21 1 3. Haven- en andere arbeid Het Havenbedrijf nam deel aan de prinselijke missie naar Mexico en de economische missie naar Congo, beide georganiseerd door Export Vlaanderen, en de missie naar Japan op initiatief van de GOM en de Provincie Antwerpen. Het Havenbedrijf was, samen met B-Cargo, aanwezig op het Logistiek Forum te Duisburg. Eens te meer werd op de noodwendige ingebruikneming van de IJzeren Rijn gewezen, die de steeds toenemende goederenstroom van en naar het Rijn-Roergebied aanzienlijk zou kunnen versoepelen. Dezelfde problematiek werd aangekaart op het DVZ-forum in Duisburg. Met het oog op de internationale uitstraling van de haven had het Havenbedrijf, samen met Export Vlaanderen, een stand op de Intermodal-beurs van São Paulo in Brazilië. In maart ontving het Antwerps Havenbedrijf een delegatie van het havenbestuur van Rostock om een nieuw vervoersproject tussen Antwerpen, Noord-Duitsland, Rusland en Scandinavië te bespreken. In november werd gezamenlijk met IFB de nieuwe goederenspoorlijn Poland-Antwerp Express voorgesteld. Begin december vaardigde het Havenbedrijf een medewerker af naar Wenen naar aanleiding van de jaarlijkse algemene vergadering van de Oostenrijkse verladers met de bedoeling de handels- en verkeerscontacten tussen beide nauwer aan te halen. In het kader van de strategische verbindingen met een steeds uitgestrekter achterland werd een reeks activiteiten op touw gezet met de kamers van koophandel en nijverheid in Noord- en Oost-Frankrijk. Zo werden delegaties ontvangen van CCI Valenciennes, CCI Douai en CCI Châlons-en- Champagne. Het Havenbedrijf organiseerde in maart het Internationale Bulkforum in Antwerpen. De algemene vergadering van l Association Internationale Villes et Ports vond dit jaar in Antwerpen plaats. Het Havenbedrijf werd het afgelopen jaar ook vereerd met het bezoek van het Noorse koningspaar. Begin juli was de vereniging van de Duitse kolenimporteurs te gast in Antwerpen. In het kader van de veiligheidsvoorzieningen in de haven werd ook de Amerikaanse Minister voor Transport in Antwerpen onthaald. Antwerpen was voor het eerst gaststad voor het congres Chemvision, georganiseerd door Prosper Business Media, het Havenbedrijf, BP en BASF. 27

22 GEMEENTELIJK HAVENBEDRIJF ANTWERPEN 28 INFRASTRUCTUUR Om op een duurzame wijze een maximale toegevoegde waarde te genereren, stelt het Havenbedrijf de nodige basisinfrastructuur ter beschikking van de havengebruiker. RENOVATIE EN NIEUWBOUW Deurganckdok De jongste jaren nam de containertrafiek in de haven jaarlijks met zo n 10% toe, waardoor de bestaande containerterminals op de rechteroever van de Schelde hun maximumcapaciteit hebben bereikt. Om aan de exponentiële groei tegemoet te komen, werd in 1998 beslist een nieuw containergetijdendok, het Deurganckdok, op de linkeroever van de Schelde te bouwen. De werken verlopen in drie fasen. De eerste fase betreft de aanleg van een terminal met een oppervlakte van 80 ha. Deze fase bevindt zich aan de westzijde van het dok en voorziet een kaailengte van 1250 meter. De tweede fase beoogt de aanleg van een terminal van 42 ha aan de oostzijde van het dok (1350 meter kaailengte) en 19 ha aan de westzijde (400 meter kaailengte). De werken aan de westzijde (deel I, 400 m uitbreiding) zijn toegewezen aan de Tijdelijke Vereniging Cordeel- Aertssen en aangevat in augustus De werken aan de oostzijde (deel II, 1350 m) werden toegewezen aan de Tijdelijke Vereniging CFE/MBG - Van Laere - Dredging International en aangevat in maart De derde fase voorziet in de aanleg van terminals van 53 ha aan de westzijde van het getijdendok en 62 ha aan de oostzijde (beide ongeveer 1100 meter kaailengte). De werken van deel III worden uitgevoerd door de aannemerscombinatie TV Deurganckdok (Aertssen-Cordeel-CFE/MBG-Van Laere- Dredging International). De betonwerken aan de westelijke kaaimuur (deel I) werden reeds over de volledige lengte (1400 m) voltooid. Ook de aanvullingen achter de kaaimuur werden volledig afgewerkt over deze lengte. De eerste waterkerende dijk, dwars over de volledige breedte van het dokprofiel, werd voltooid. Deze dijk laat toe om de kaaimuur van deel I ca. 850 m landinwaarts achter de Scheldedijk vrij te baggeren. De baggerwerken (baggercontract Vlaams gewest) werden aangevat op 5 mei 2003 en zijn voor drie vierde voltooid. Ze worden uitgevoerd achter een gesloten Scheldedijk. De voorlopige oplevering van deel I had plaats op 3 oktober Wat de uitbreiding van deel I met 400 m betreft, werd de fundering en de kaaimuurwand voltooid. De kaaimuurkop werd voltooid over een lengte van 140 m. Aan de oostelijke zijde (deel II) werd de kaaimuur voltooid over een lengte van 1100 meter. Over ca. 700 m werden de aanvullingen achter de kaaimuur volledig afgewerkt. 400 m kaaimuur zijn aangezet in fundering, waarvan 300 m reeds zijn opgetrokken tot drie vierde van de afgewerkte hoogte. De graafwerken van de bouwput van deel II zijn volledig voltooid. De eerste waterkerende dijk, dwars over de volle breedte van het dokprofiel, werd afgewerkt. Deze dijk laat toe om de kaaimuur van deel II 550 m landinwaarts achter de Scheldedijk vrij te baggeren. De baggerwerken (baggercontract Vlaams gewest) werden aangevat op 5 mei 2003 en zijn voor drie vierde voltooid. Ze worden uitgevoerd achter een gesloten Scheldedijk. De voorlopige oplevering van deel II is voorzien tegen eind juni Op 1 juli gaf het Havenbedrijf het bevel van aanvang voor deel III. Aan de westelijke zijde werd de fundering gerealiseerd over een lengte van 300 m. Aan de oostelijke zijde werd de fundering voorzien over z on 140 m. De eerste baggerfase werd aangevat op 5 mei De werken worden uitgevoerd in het kader van het baggercontract van de afdeling LIN - Maritieme Toegang van het Vlaams gewest. Vooraf werd in de toekomstige dokzone een vertrekpunt uitgegraven. Ook werd een sluisconstructie in damplanken gebouwd, dwars in de Scheldedijk, die een verbinding maakt tussen Schelde en het vertrekpunt. Op 15 april 2003 werd het baggertuig via deze sluis tot achter de Scheldedijk gebracht. Met de baggerspecie worden de toekomstige terminalterreinen ten westen en ten oosten van het Deurganckdok opgehoogd. In het kader van de aanleg van het Deurganckdok voorzien het milieueffectenrapport en de bouw- en milieuvergunningen in de aanleg van een aantal natuurcompensatiegebieden. Als compensatie voor de vernietiging van de strook schor bij de aanleg van het dok, werd het herstel van de Paardenschor voorgesteld. De historische Paardenschor is gelegen ten noorden van de kerncentrale van Doel. De voorziene werken omvatten het terug afgraven tot het natuurlijk schorreniveau, waarna ze zal aansluiten op de bestaande schor Oude Doel. De eigenlijke inrichting van het slik en de schor gebeurt volledig door de rivier. Door het afgraven van de

23 1. Zicht op beide kaaimuren van het Deurganckdok 2. Baggertuig Rubens actief achtter een gesloten Scheldedijk 3. Zicht op de westelijke kaaimuur schor dient er over de af te graven lengte een Scheldedijk op sigmahoogte te worden verwezenlijkt. De opdracht werd toegewezen aan Dredging International voor een bedrag van euro. Op 3 maart gingen de werken van start. Ondertussen is de nieuwe Scheldedijk bijna volledig afgewerkt en sinds september is er gestart met de baggerwerken. Het verwijderen van de bestaande Scheldedijk volgde in januari. In mei zullen de werken aan de Paardenschor beëindigd zijn. Ook op het natuurcompensatiegebied Steenlandpolder werden natuurtechnische inrichtingswerken uitgevoerd. Tussen augustus en november werden werken uitgevoerd voor het herstel, de aanleg en de uitbreiding van rietoeverzones langs bestaande afwateringsgrachten, de aanleg van moerasgebieden, de aanleg van een bezinkbekken, het plaatsen van afsluitingen voor begrazingen en de bouw van regelbare stuwen. De inrichtingswerken werden uitgevoerd door Wegenbouwonderneming Huijbregts bvba voor een bedrag van euro. Voor het natuurcompensatiegebied De Verrebroekse Plassen liet het Gemeentelijk Havenbedrijf in 2003 afsluitingen plaatsen om het gebied niet langer toegankelijk te maken voor motorcrossers en sluikstorters. Naast de realisatie van verschillende ingangsconstructies werden 6,2 km natuurafsluiting en 6,1 km werfafsluiting geplaatst. De werken werden uitgevoerd door t Kempisch Domein uit Poppel voor een bedrag van euro. Voor de inrichting van het natuurcompensatiegebied Drijdijck werd in december gestart met de voorbereidende werken (1ste fase), die worden uitgevoerd door het aannemingsbedrijf Van Den Berghe Gebroeders uit Verrebroek voor een bedrag van euro. Eind januari werd ook gestart met de oeverversteviging van het Doeldok, ten behoeve van de spoorbundel Krommenhoek aan de westelijke zijde van het Deurganckdok. De benodigde specie zal gewonnen worden uit de baggerstorten rondom het Doeldok. De uitvoeringstermijn voor de oeverversteviging bedraagt 5 tot 6 maanden. Het afgelopen jaar werd een neolithische site ontdekt in deel III. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de Archeologische Dienst van het Waasland en werd afgerond in januari Op 23 september 2003 gaf de Raad van Bestuur groen licht voor de verdere uitvoering van de beslissingen en de opties die hij bij het begin van 2003 had genomen betreffende 29

24 GEMEENTELIJK HAVENBEDRIJF ANTWERPEN 1. Tijdelijke brug tijdens de renovatie van de Nassaubrug 2. MSC Home Terminal aan het Delwaidedok 30 de concessies aan het Deurganckdok en de reconfiguratie ervan. Als uitgangspunt voor de reconfiguratie werd consequent het optimaal ruimtegebruik gehanteerd. Reeds bij haar beslissingen van 19 mei 2000 had de Vlaamse Regering hierop aangedrongen. Hesse-Noord Natie zal kunnen beschikken over de westelijke zijde van het Deurganckdok, al wordt de feitelijk bruikbare oppervlakte ervan nog beperkt ter hoogte van de Verkortingsdijk. Het P&O Ports-consortium zal kunnen beschikken over de oostelijke zijde van het Deurganckdok. Het grillige karakter van de oostelijke zijde maakt dat door de integratie hier de grootste ruimte-productiviteitswinst wordt gemaakt en tevens betere mogelijkheden ontstaan voor de binnenvaart- en feederdiensten. In de concessieovereenkomsten zijn stringente eisen opgenomen aangaande het ruimtegebruik door de concessionarissen. Rekening houdend met het feitelijk gebruik kunnen delen van de terminal bij ondergebruik worden teruggenomen en herbestemd. Indien de rederij Maersk aan de gestelde randvoorwaarden van verdere groei van de volumes voldoet, zal de rederij vanaf 2007 exclusief over een af te bakenen terminaloppervlakte aan het Deurganckdok kunnen beschikken. Dit kan gebeuren na terugname van ondergebruikte oppervlakten. Het Havenbedrijf is ervan overtuigd dat de genomen opties de hoogst mogelijke bijdrage leveren voor een efficiënt ruimtegebruik en mede daardoor de haven ook toelaten de blijvend sterke groei van de containertrafieken op te vangen en bovendien de belangrijkste klanten-rederijen te verankeren in de haven. NATTE INFRASTRUCTUUR De afdeling Natte Infrastructuur herstelde het afgelopen jaar 43 schadegevallen van averijen, waaronder schades aan kaaiuitrusting zoals meerpalen, fenders, fenderschilden en wielfenders, en aan kaaimuren, dukdalven, bruggen en sluisdeuren. De aanvaring van de kaaimuur ter hoogte van de doorsteek tussen het Hansadok en het vijfde havendok en de aanrijding van het bovenwindverband van de Zandvlietbrug door een vorkheftruck hadden beide zware gevolgen. De aanvaring van de hooggefundeerde kaaimuur ter hoogte van de doorsteek tussen het Hansadok en het vijfde havendok had tot gevolg dat de stalen damplanken over een lengte van ca. 15 m op de bodem van het dok terechtkwamen en de achterliggende grond verschoof. Hierdoor kwam de stabiliteit van de naastgelegen kaaimuren en de achtergelegen

25 tunnel onder de doorsteek in het gedrang. De damplanken werden onmiddellijk van de bodem verwijderd omdat ze een gevaar vormden voor het scheepvaartverkeer. Het Havenbedrijf opteerde ervoor om bewarende maatregelen te treffen onder de vorm van het plaatsen van een groutwand rondom de ontstane opening in de kaaimuur en nabij de tunnel. De firma Denys werkte binnen het kader van een onderhandelingsprocedure een ontwerp uit en voerde werken uit voor een bedrag van euro. De werken voor de definitieve herstelling van de schade werden toevertrouwd aan de firma Benelux Diving Co. voor een bedrag van euro. In de avond van 28 april 2003 reed een vorkheftruck het bovenwindverband van de Zandvlietbrug aan. De brug werd onmiddellijk buiten dienst genomen voor het wegverkeer. Baeck en Jansen herstelde deze schade voor een bedrag van euro met de brug in horizontale positie zodat de sluis buiten gebruik werd gesteld voor het scheepvaartverkeer. De hinder voor het scheepvaartverkeer bleef echter tot een minimum beperkt. In het kader van de herontwikkeling van het Eilandje volgde de afdeling Natte Infrastructuur drie projecten gedurende het afgelopen jaar: de renovatie van de Nassaubrug, het plaatsen van ladders in de oude dokken en de afbraak van de Kattendijkbrug. De renovatie van de Nassaubrug beoogt het wegnemen van de bestaande brug en de vervanging door een replica, de vernieuwing en herstelling van het steenwerk en de vernieuwing van de mechanische onderdelen en de elektromechanische uitrusting. Na een onderhandelingsprocedure kreeg de THV Baeck & Jansen/Demako deze opdracht toegewezen voor een bedrag van ca euro. Om de bereikbaarheid van de Sint-Laureiskaai gedurende de duur van de werken voor fietsers en voetgangers te garanderen, plaatste de aannemer een tijdelijke oeververbinding, bestaande uit vlotters en twee toegangsbruggen, tussen de Sint-Laureiskaai en de Hanzastedenplaats. Voor de renovatie van de Nassaubrug, een beschermd monument, kon het Gemeentelijk Havenbedrijf rekenen op subsidie vanwege de stad, de provincie en het Vlaams gewest. Om de veiligheid van het toenemend aantal toeristen op en rondom de oude dokken van het Eilandje te garanderen, nam het Gemeentelijk Havenbedrijf het initiatief om in het Willem-, Bonaparte-, Kattendijk-, Hout-, Asia- en Kempisch dok nieuwe en bijkomende stalen ladders te plaatsen, voorzien van de nodige wrijfhouten. De firma De Bruyne kreeg deze opdracht toegewezen voor een bedrag van euro. Bovendien besliste het directiecomité eind 2003 om de oevers en oeverbekledingen van het Asiadok, Houtdok en Kempisch dok te herstellen en te vernieuwen, rekening houdende met de vereisten van het Waterplan. Met het oog op de bouw van een sluis geschikt voor jachten en de optimale valorisatie van de gronden nabij de Schelde gaf het Havenbedrijf opdracht aan de firma Verhelst om de Kattendijkbrug te slopen voor een bedrag van euro. Voor, tijdens en na de afbraak van de brug bleef de doorgang van het lichte wegverkeer gegarandeerd door de aanleg van een weg over het benedenhoofd van de Kattendijksluis. In het licht van de exploitatie van de zuidkaai van het Delwaidedok door de MSC Home Terminal besliste het Havenbedrijf studieopdrachten uit te schrijven om de noodzakelijke renovatiewerken aan de kaaimuur te bepalen en de vereiste bodembescherming te dimensioneren. In samenwerking met het Vlaams Waterbouwkundig Laboratorium te Borgerhout werden eerst de windkrachten op de te ontvangen schepen bepaald en hieruit de troskrachten afgeleid. Het Gemeentelijk Havenbedrijf gaf, na een onderhandelingsprocedure, aan Planet Engineering de opdracht om de stabiliteit van de zuidelijke kaaimuur van het Delwaidedok na te gaan in functie van de bepaalde troskrachten. De dimensionering van de bodembescherming zal worden uitgevoerd door de Technische Universiteit te Delft in Nederland. Overeenkomstig de resultaten van deze studies werden de werkzaamheden uitbesteed. Planning van de werken en werforganisatie gebeurden in nauw overleg met de concessionaris Hesse-Noord Natie. De start van de werken is gepland op 22 maart Met het oog op het vernieuwen van alle bodemrails van de sluisdeuren van de Kallosluis besliste het directiecomité om hiervoor drooglegkuipen te ontwerpen die eveneens bruikbaar zouden moeten zijn bij het vernieuwen van de bodemrails van andere sluizen binnen de Antwerpse haven. Het bestek voor het vernieuwen van de bodemrails van de Kallosluis en het leveren van drooglegkuipen werd opgemaakt als een algemene offerteaanvraag en begin oktober 2003 overgemaakt aan de afdeling Maritieme Toegang van het Vlaams gewest met de vraag het dossier aan te besteden. De renovatiewerken van de kaaimuurkop van de noorden zuidkaai van het Leopolddok werden ook in 2003 verder 31

26 GEMEENTELIJK HAVENBEDRIJF ANTWERPEN 1. Afbraak van de Kattendijkbrug 2. Omleidingsweg die de Rijnkaai verbindt met de Oosterweelsteenweg 3. Nieuw baggerschip De Neus 32 gezet. Eind 2003 restte aan beide zijden van het dok nog 500 m kaaimuurkop te renoveren. In juni 2004, bij het einde van de werken, zal ongeveer 3300 m kaaimuurkop vernieuwd zijn. DROGE INFRASTRUCTUUR Wegenwerken Eind 2002 startte de nv Van Gorp s Moderne Wegenbouw met de werkzaamheden aan de Beliweg. De werken omvatten de opbraak van de bestaande riolering, het plaatsen van nieuwe riolering en het aanleggen van een onderfundering uit gestabiliseerde verontreinigde grond, van een fundering uit steenslag en van een nieuwe asfaltverharding. De werken werden beëindigd in juni. De kostprijs van de werken bedroeg euro. Gelijkaardige werken werden uitgevoerd aan de Narvikstraat en de Elzasweg voor een bedrag van euro. De werken zijn gestart in juni en werden beëindigd in november. In het kader van de herontwikkeling van het Eilandje voorzag het Masterplan in de afbraak van de Kattendijkbrug. De brug belemmerde het vrije doorzicht van heel wat toekomstige gebouwen in de Montevideowijk. Bovendien had de brug een te beperkte vrije hoogte boven water om schepen via de sluis in de haven toe te laten. In de toekomst krijgt de Kattendijksluis opnieuw de functie van nautische toegang tot de haven. Enerzijds, wegens de aanleg van de Oosterweelverbinding, als een doorgang voor grotere schepen naar het droogdokkencomplex. Anderzijds als recreatiesluis voor de aangroeiende toestroom van zeil- en motorjachten naar de Jachthaven Willemdok. Om de continuïteit van het wegverkeer te verzekeren na de afbraak van de brug, is het Havenbedrijf in juli gestart met de aanleg een tijdelijke omleidingsweg die de Rijnkaai met de Oosterweelsteenweg verbindt. In een latere fase komt over de Kattendijksluis een gelijkgrondse ophaalbrug die beantwoordt aan de nieuwe bestemming van het Eilandje. De nv Heijmans Infra voerde de werken uit voor een bedrag van euro. De werken omvatten in hoofdzaak het aanbrengen van een nieuwe betonnen waterkering, het aanleggen van een nieuwe weg in KWS en het aanleggen van voet- en fietspaden. De eigenlijke afbraakwerken van de Kattendijkbrug gingen van start in november. Het Havenbedrijf wees de slopingsopdracht toe aan de nv

27 Verhelst uit Oudenburg. De kostprijs van de operatie bedroeg euro. Aan de Kallosluis werd de verharding van de kaaiplateaus vernieuwd. De opbraak van de bestaande verharding en het aanleggen van een nieuwe verharding werden uitgevoerd door de nv Herbosch-Kiere voor een bedrag van euro. Aan de Lillobrug werd de betonstructuur hersteld door de nv Renotec voor een bedrag van euro. Gebouwen kennen en kunnen, maar wordt er meteen ook opleiding gegeven. Hiertoe stelde het sleepbedrijf een cursus sleeptechnieken samen die door eigen, tot trainer opgeleide sleepbootkapiteins werd gegeven. Daarna kregen de kandidaten een uitgebreide opleiding in 'droog slepen' op de simulator. Deze simulatortraining moet de kandidaten voorbereiden op het laatste deel van het selectietraject: een praktijkstage van ongeveer zes maanden waarbij zowel de trainers als de sleepbootkapiteins de kandidaten zullen begeleiden en evalueren. Dit trajectstadium zal zich in 2004 afspelen. 33 De afdeling Gebouwen realiseerde in 2003 enkele nieuwbouw- en renovatieprojecten. Zo voerde de nv Building in het kader van de nieuwe Europese veiligheidsnormen werkzaamheden uit voor de aanleg van een Grensinspectiepost voor een bedrag van euro. Er werd ook een nieuw reinigingsgebouw opgetrokken naast droogdok 1 op de site van het Algemeen Werkhuis Noord. De nv Baeck & Jansen voerde de werken uit voor een bedrag van euro. Daarnaast gaf het Havenbedrijf ook opdracht voor de sloop van enkele bunkers, hoogspanningsposten en kleine magazijnen, gelegen in het havengebied. De sloopwerken werden toegewezen aan de nv Verhelst voor een bedrag van euro. Tenslotte werd ook de volledige eerste verdieping van het centrale dienstgebouw aan de Van Cauwelaertsluis gerenoveerd. OPERATIONELE EN SERVICEDIENSTEN SLEEPBEDRIJF In 2003 werd voor het eerst in vier jaar de kaap van sleeptaken niet gehaald. De terugval van ongeveer 2,5% tegenover 2002 is hoofdzakelijk toe te schrijven aan de uitzonderlijke weersomstandigheden van Het is immers vooral bij slecht weer en bij grotere windsterktes dat de vraag naar sleepboten stijgt. Op technisch vlak werd de vernieuwing van de hoofdmotoren van de sleep- en blusboten van de reeks 80 afgerond. Op het gebied van doorstroming en bevordering van het personeel werkte het sleepbedrijf een pilootproject uit. Voor medewerkers van het sleepbedrijf en andere diensten van het Havenbedrijf, die de ambitie hadden om sleepbootkapitein te worden, werd een volledig opleidings- en selectietraject uitgewerkt. Hierin worden de kandidaten niet alleen getest op hun BAGGERBEDRIJF Op 27 juni 2002 werd de bouw van de nieuwe baggerkraan De Neus gegund aan Scheepswerf De Donge uit Vlissingen. De ponton werd gebouwd in Raamsdonksveer, de tweede vestigingsplaats van Scheepswerf De Donge, en vervolgens getransporteerd naar Vlissingen. De baggerkraan zelf werd gebouwd in het Franse Perpignan. De onderdelen van de evenwichtskraan werden over land en water vervoerd naar Vlissingen, waar de kraan werd samengebouwd. Het gebruik van een evenwichtskraan voor het uitvoeren van onderhoudsbaggerwerk maakt dat deze kraan uniek is in de wereld. De kraan werd gebouwd op een zelfvarend ponton. Drie 24 meter hoge spudpalen zetten de ponton verticaal vast. Met zijn verreikende grijper kan De Neus tot tegen de kaaimuur en tot 18 meter diep baggeren. Het baggerschip haalt een capaciteit van 1100 ton per uur, is 53 meter lang en 22 meter hoog, en wordt begin 2004 operationeel. Voor het Gemeentelijk Havenbedrijf betekent dit een investering van 6,7 miljoen euro. Voorts werd de grote revisie van emmerbaggermolen 1 beëindigd. De productie van het jaar 2004 zal hierdoor opnieuw op een hoog niveau worden gebracht. In het kader van de ontwikkeling van een duurzame oplossing voor het bergingsprobleem werden in het verleden met succes pilootproeven uitgevoerd. De resultaten van deze proeven hebben geleid tot een vergelijkende studie van verwerking en berging van onderhoudsbaggerspecie. Op basis van maatschappelijke, ruimtelijke, ecologische en economische criteria werd de mechanische ontwatering als de betere oplossing voor de Antwerpse haven naar voren geschoven. In dit kader besloot het Havenbedrijf een studie te laten maken voor de bouw van een mechanische ontwateringinstallatie voor onderhoudsbaggerspecie: AMORAS (Antwerpse