Eindrapport diversiteitsprojecten in de lerarenopleidingen

Transcriptie

1 Eindrapport diversiteitsprojecten in de lerarenopleidingen

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Diversiteitsprojecten in de lerarenopleidingen 3 Diplon 11 Bruggen bouwen voor gelijke onderwijskansen 17 KLIMOP! Bewuster kiezen voor het beroep leraar 24 Leren van binnenuit, talentontwikkeling en diversiteit 32 Onderwijs op maat 37 Samen sterk van bij de start 42 Sociale netwerken als diversiteitstool 49 Taal tot de derde macht in de lerarenopleiding 52 Slotcommentaar 62 2

3 Diversiteitsprojecten in de lerarenopleidingen Bij de behandeling en definitieve goedkeuring van het decreet op de lerarenopleidingen in Vlaanderen in het Vlaams Parlement is op 6 december 2006 bij amendement beslist dat de Vlaamse Regering gedurende de school-, respectievelijk academiejaren , en financiële middelen zou toekennen aan diversiteitsprojecten die in de schoot van een expertisenetwerk of regionaal platform op experimentele basis de instroom, doorstroom en uitstroom van doelgroepen in de lerarenopleidingen bevorderen. Het Besluit van de Vlaamse regering van 18 juli 2008 aangaande diversiteitsprojecten in de lerarenopleidingen legde de nadere inhoudelijke, organisatorische en procedurele regelen vast voor de selectie van de projecten en de toekenning van de financiële middelen. Dit eindrapport geeft een overzicht van de manier waarop de subsidie aangewend is door de instellingen en van de resultaten van die aanwending. Het kwam tot stand op basis van de schriftelijke eindverslagen die de projectpartners over hun projecten indienden en een mondeling gesprek hierover tussen de projectpartners, het departement onderwijs en vorming van de Vlaamse Gemeenschap en leden van de commissie die de projectaanvragen hadden beoordeeld. Het Besluit van de Vlaamse Regering van 18 juli 2008 Artikel 3 van dit besluit stelt dat de diversiteitsprojecten de volgende activiteiten kunnen omvatten: 1 curriculumvernieuwingen; 2 de organisatie van drempelverlagende informatieverstrekking over de specifieke lerarenopleidingen; 3 de organisatie van aangepaste trajectbegeleiding; 4 de organisatie van aangepaste stagebegeleiding; 3

4 5 de uitbouw van netwerken tussen het expertisenetwerk of het regionaal platform, de organisaties die de doelgroepen vertegenwoordigen en het afnemende veld. Doelgroepen werden in artikel 1 van het besluit gedefinieerd als alle bevolkingsgroepen die onevenredig participeren in de lerarenopleidingen, in het bijzonder studenten van allochtone afkomst, studenten afkomstig uit milieus met een lage sociaaleconomische status en studenten met functiebeperkingen. Artikel 4 wijst erop dat de diversiteitsprojecten weliswaar steeds gericht zijn op één of meerdere doelgroepen, maar dat ze een ruimer bereik kunnen hebben dan enkel deze doelgroepen. Artikel 12 van het besluit opteert voor het principe van co-financiering: voor elke euro subsidie die de instelling als subsidie ontvangt, dient zij één euro eigen middelen in te brengen in het project. Werkingsjaar Bij Ministerieel Besluit van 8 augustus 2008 werden volgende projecten gesubsidieerd: Projectnaam 1 CUR-ik-project: specialisatietrajecten als motor voor meer diversiteit in opleidingen Leraar Lager en Leraar Kleuteronderwijs (Expertisenetwerk School of Education) subsidiebedrag penvoerende instelling euro Katholieke Hogeschool Mechelen 2 DIPLON: diversiteitprojecten lerarenopleiding Novelle (Regionaal Overlegplatform Novelle) euro Universiteit Hasselt 4

5 3 KLIMOP (Expertisenetwerk Elant) euro Universiteit Antwerpen 4 DuDiLo: duurzame diversiteit in de lerarenopleiding (Expertisenetwerk School of Education) euro Katholieke Hogeschool Brugge- Oostende 5 Taal tot de derde macht in de lerarenopleiding (Expertisenetwerk BEO) euro Universitaire Associatie Brussel 6 Bruggen bouwen voor gelijke onderwijskansen (Expertisenetwerk EAU Gent) euro Associatie Universiteit Gent 7 In-en doorstroomproject vanuit een gemeenschappelijke visie op diversiteit (Expertisenetwerk Elant) euro Karel de Grote Hogeschool TOTAAL euro Werkingsjaar Voor vijf van de projecten die in het eerste werkjaar werden ondersteund, zette de Vlaamse overheid bij Ministerieel Besluit van 7 september 2009 de subsidiëring verder. Twee projecten werden niet verder gesubsidieerd. Er werden ook drie projecten voor het eerst gesubsidieerd. projectnaam subsidiebedrag penvoerende instelling 5

6 1 Leren van binnenuit (Expertisenetwerk School of Education) euro Katholieke Hogeschool Limburg 2 DIPLON: diversiteitprojecten lerarenopleiding Novelle (Regionaal Overlegplatform Novelle) euro Universiteit Hasselt 3 KLIMOP (Expertisenetwerk Elant) euro Universiteit Antwerpen 4 Sociale netwerken als diversiteitstool (Expertisenetwerk School of Education) euro Katholieke Hogeschool Limburg 5 Taal tot de derde macht in de lerarenopleiding (Expertisenetwerk BEO) euro Universitaire Associatie Brussel 6 Bruggen bouwen voor gelijke onderwijskansen (Expertisenetwerk EAU Gent) euro Associatie Universiteit Gent 7 Samen sterk van bij de start (Expertisenetwerk School of euro Katholieke Hogeschool 6

7 Education) Kempen 8 Onderwijs naar maat. In- en doorstroomproject vanuit een gemeenschappelijke visie op diversiteit in de lerarenopleiding (Expertisenetwerk Elant) euro Karel de Grote- Hogeschool TOTAAL euro De beoordelingscommissie adviseerde om het project DuDiLo niet verder te subsidiëren en motiveerde haar advies als volgt: Na bijna een jaar werking is het voor de commissie onvoldoende duidelijk hoe men het theoretisch concept uit de initiële aanvraag concreet gaat invullen. In het tussentijds verslag stellen de projectpartners dat het eerste werkjaar gericht was op het verwerven van inzicht in hinderpalen en kritische succesfactoren inzake instroom en doorstroom, alsook op het herontwerp van centrale componenten om die hinderpalen duurzaam weg te werken. Welke inzichten men verworven heeft en hoe men concreet de problemen heeft aangepakt of nog wil aanpakken, wordt op geen enkele manier verduidelijkt in de rest van het verslag. In dat verslag worden de ondernomen activiteiten opgesomd, maar waar die toe geleid hebben en welke vooruitgang er eventueel geboekt is ten aanzien van het begin van het werkingsjaar, maakt men de commissie niet duidelijk. In de nieuwe aanvraag, die toch moet voortbouwen op de resultaten van het eerste werkingsjaar, gaat men daar evenmin op in. Het is ook niet duidelijk hoe men de verworven expertise naar docenten en studenten gaat brengen. Folders, brochures en zelfstudiepakketten aanmaken lijken de commissie alleszins niet de meest aangewezen manier om studenten uit kansengroepen aan te trekken. 7

8 Het project vertrekt evenmin van een gemeenschappelijke visie. De instellingsspecifieke context staat centraal, ook in de nieuwe aanvraag. Het advies om het Cur-ik project niet verder te subsidiëren werd als volgt gemotiveerd: Afgaande op het tussentijds verslag stelt de commissie vast dat dit project in zijn eerste werkingsjaar de verwachtingen niet heeft ingelost. Het verslag is vooral een weergave van wat er allemaal gedaan is, en niet van wat bereikt is of van welke vooruitgang er geboekt is. In het verslag staat bijvoorbeeld dat de informatie die verzameld werd aan de hand van focusgesprekken en interviews reeds verwerkt, geïnterpreteerd en samenvattend beschreven werd op een kwalitatieve manier. Inhoudelijk is hier jammer genoeg niets van terug te vinden in het tussentijds verslag. De commissie stelt zich bovendien de vraag of de huidige brede specialisering wel zo een onoverbrugbare drempel vormt en of meer geïndividualiseerde trajecten hiervoor de enige of meest voor de hand liggende oplossing zijn. Andere pistes worden niet verkend. De projectaanvraag is vlot geschreven en logisch opgebouwd, maar hoe en in hoeverre het theoretisch kader omgezet zal worden in de dagdagelijkse praktijk van de opleidingen, hangt volledig af van de invulling die er in elke opleiding kan/zal aan gegeven worden: de opstellers van de aanvraag stellen met andere woorden zaken in het vooruitzicht waarbij heel onduidelijk is hoe ze die bij de instellingsbesturen, departementen en docenten gaan afdwingen. Werkingsjaar Alle projecten die het tweede jaar werden gesubsidieerd werden in het laatste werkingsjaar verder gesubsidieerd. Omwille van de beslissing van de Vlaamse regering om als bewarende maatregel, in afwachting van de budgetcontrole voor 2010, een deel van de begrotingskredieten van 2010 te blokkeren, gebeurde de subsidiëring in twee fasen. In een eerste fase werden bij Ministerieel Besluit van 7 september 2010 zes projecten gesubsidieerd. Projectnaam subsidiebedrag penvoerende 8

9 instelling 1 Leren van binnenuit (Expertisenetwerk School of Education) euro Katholieke Hogeschool Limburg 2 KLIMOP (Expertisenetwerk Elant) euro Universiteit Antwerpen 3 Sociale netwerken als diversiteitstool (Expertisenetwerk School of Education) euro Katholieke Hogeschool Limburg 4 Bruggen bouwen voor gelijke onderwijskansen (Expertisenetwerk EAU Gent) euro Associatie Universiteit Gent 5 Samen sterk van bij de start (Expertisenetwerk School of Education) euro Katholieke Hogeschool Kempen 6 Onderwijs naar maat. Ondersteuning van initiatieven om de instroom, doorstroom en uitstroom van doelgroepen in de lerarenopleiding te bevorderen. (Expertisenetwerk Elant) euro Karel de Grote- Hogeschool 9

10 TOTAAL euro Na vrijgave van het geblokkeerde budget werden bij Ministerieel Besluit van 18 november 2010 nog twee projecten gesubsidieerd: Projectnaam 1 DIPLON: diversiteitproject lerarenopleiding Novelle (Regionaal Overlegplatform Limburg) subsidiebedrag penvoerende instelling euro Universiteit Hasselt 2 Taal tot de derde macht in de lerarenopleiding (BEO expertisenetwerk) euro Vrije Universiteit Brussel TOTAAL euro In totaal werd dus gespreid over drie academie-/schooljaren, euro subsidie toegekend aan de lerarenopleidingen om projecten ter bevordering van de diversiteit te ontwikkelen. 10

11 DIPLON (DIversiteitProjecten LerarenOpleidingen NOvELLe) Projectpartners De geïntegreerde lerarenopleidingen (GLO) van de Katholieke Hogeschool Limburg, de Provinciale Hogeschool Limburg, de XIOS Hogeschool en de specifieke lerarenopleidingen (SLO) van CVO Limlo, CVO STEP, CVO De Oranjerie Het project is gedurende drie projectjaren ondersteund en er werd euro subsidie toegekend. Contactpersoon: Prof. Dr. Jan Broeckmans Opzet van het project De algemene doelstelling van dit project was het bevorderen van de instroom en de doorstroom van een aantal doelgroepen in de lerarenopleidingen van het Limburgse regionale platform NOvELLe. In functie van deze algemene doelstelling werden in de initiële projectaanvraag vier deelprojecten voorgesteld: een project over instroombeleid, een project rond taalbeleid, een project rond studiebegeleiding en een project met betrekking tot de registratie van doelgroepen. Deelproject 1: Instroombeleid Dit deelproject was gericht op het verhogen van de participatie van mannelijke studenten en allochtone studenten. Het was niet enkel de bedoeling om de instroom van het aantal studenten uit deze twee doelgroepen te verhogen, maar ook om te streven naar een instroom waarvan het instapprofiel qua voorkennis, motivatie, attitudes en andere begincompetenties aansluit bij de vereisten van de opleiding. Mede daarom richtte het project zich vooral naar studenten uit het ASO en uit de sterke richtingen van het TSO (zoals industriële wetenschappen en secretariaat-talen). Op termijn streefde men naar een op basis van de 11

12 bevolkingssamenstelling en uitstroom uit het secundair onderwijs representatieve vertegenwoordiging van mannen en allochtone studenten in de lerarenopleidingen. Het deelproject rond instroombeleid kende 4 actielijnen: verhoging instroom mannelijke studenten; verhoging instroom van allochtone studenten; verhoging instroom met betrekking tot de knelpuntvakken in het secundair onderwijs; optimalisering van het profiel van de instromers. Voor elk van de actielijnen was het de bedoeling om op basis van zowel kwantitatief en kwalitatief onderzoek, actiemiddelen te ontwikkelen, uit te proberen en bij te sturen. Deelproject 2: Taalbeleid Dit deelproject was gericht op het verhogen van de slaagkansen en het reduceren van de studievertraging van taalzwakke studenten. Dit vertaalde zich concreet in zeven actielijnen: de ontwikkeling van een taalreferentiekader met begin- en eindcompetenties voor de lerarenopleidingen; het uitvoeren binnen de specifieke lerarenopleidingen (CVO s) van een haalbaarheidsstudie met betrekking tot het opzetten van een taalbeleid in de specifieke lerarenopleidingen van de CVO s; het ontwikkelen en uittesten van instrumenten en procedures voor screening, opvolging en evaluatie van talige begin- en eindcompetenties; het ontwikkelen en uittesten van trajecten voor taalremediëring; het ontwikkelen van taalportfolio s (taalgroeidossiers) en bijsturen van bestaande taalportfolio s; het onderzoeken van wijzen van aanpak voor een opleidingsbrede integratie van talige aspecten; het sensibiliseren en professionaliseren van niet-taaldocenten. 12

13 Deelproject 3: Studiebegeleiding De doelstelling van dit deelproject was het verhogen van de slaagkansen en het reduceren van de studievertraging van studenten die bij de aanvang van de lerarenopleiding kampen met een weinig adequate voorkennis en/of studieaanpak. Dit resulteerde in zes actielijnen: een inventarisatie van vereiste begincompetenties en risicofactoren; het uittesten van instrumenten en procedures voor screening; het uitbouwen van begeleidings- en remediëringsactiviteiten en van instrumenten voor opvolging; het opzetten van specifieke opleidingstrajecten; het invoeren of bijsturen van portfolio s (persoonlijke ontwikkelingsplannen) binnen opleidingen; het sensibiliseren en professionaliseren van het hele docententeam voor opleidingsbrede integratie. Deelproject 4: registratie van doelgroepen De bedoeling van dit deelproject was om continu in de eerste plaats kwantitatieve gegevens te verzamelen, die relevant zijn voor de andere drie deelprojecten. Deze gegevens zouden gebruikt worden voor operationalisering (en kwantificering) van de doelstellingen, evenals voor de procesbewaking, effectmeting en bijsturing van de eerste drie deelprojecten. Op langere termijn was het tevens de bedoeling om na te gaan of en in welke vorm of mate deze vorm van gegevensverzameling en analyse structureel zou kunnen ingebed worden in de (interne) kwaliteitszorg van de lerarenopleidingen van de partnerinstellingen, dit mede ter ondersteuning van het onderwijsbeleid. De drie deelprojecten waren daarnaast gericht op het bevorderen van het welbevinden van de doelgroepstudenten in de lerarenopleidingen. Een goed 13

14 instroombeleid, taalbegeleiding en studiebegeleiding (zowel vakinhoudelijk als op het vlak van studieaanpak) dragen bij tot de realisatie van deze doelstelling. Door het aanbieden van taalbegeleiding wordt niet alleen gezorgd voor een betere doorstroom van taalzwakke studenten, maar worden ook de taalcompetenties van alle studenten, en dus op termijn de leraren, versterkt. De expertise die doorheen dit project wordt opgebouwd in de lerarenopleidingen van de partnerinstellingen van NOvELLe kan worden overgedragen naar andere opleidingen. Op die manier kan worden bijgedragen tot een algemene bevordering van de instroom en doorstroom van doelgroepen in het hoger onderwijs. Naast de werking per instelling waren er subteams per deelproject. Bij Instroombeleid en Studiebegeleiding waren drie hogescholen en twee CVO s betrokken. Voor Taalbeleid werd gewerkt in twee subteams: één opgesplitst in taalbeleid voor de drie hogescholen en één voor de drie CVO s. De verschillende projectpartners waren niet op dezelfde manier en in dezelfde deelprojecten betrokken. CVO Limlo beperkte bijvoorbeeld zijn participatie tot deelprojecten 2 en 4. Realisaties Instroombeleid en registratie van doelgroepen Wat betreft het instroombeleid en registratie, bleek in de loop van op basis van de probleemanalyse al dat maatregelen op het niveau van curriculumaanpassingen niet aangewezen waren voor verhoging van de instroom van mannelijke studenten. Voor het onderzoek naar beeldvorming wou men met gespecialiseerde marketingbureaus werken, maar dit bleek niet haalbaar in termen van tijd en middelen. In de loop van werd verder beslist tot schrapping van de actielijnen 3 en 4 (instroom voor knelpuntvakken in het SO, resp. optimalisering van het 14

15 instapprofiel) van het instroombeleid. Dit was omdat het projectteam oordeelde dat ze onvoldoende tijd en middelen had om deze actielijnen op voldoende kwalitatieve wijze uit te werken. In werd ook het volledige deelproject over registratie geschrapt omdat er tussen de projectpartners geen akkoord kon gevonden worden over éénzelfde registratiesysteem. Er was wél een akkoord bereikt over de inhoud van de registratie, d.i. over de te registreren variabelen. De operationalisering hiervan in de vorm van een digitaal verwerkbare vragenlijst uit te voeren door de Universiteit Hasselt, die formeel geen projectpartner was- liep grote vertraging op. Tevens stelde zich het moeilijke probleem om digitale verwerking mogelijk te maken voor elk van de erg verscheiden administratieve informatiesystemen van de projectpartners. De verwachting was dat voor deze problemen geen oplossing zou gevonden worden voor het einde van het project. In werd een planmatige uitvoering van het project aanzienlijk bemoeilijkt door de laattijdige (formele bevestiging van de) toekenning en reductie van subsidies. Er kon de facto pas einde oktober, begin november 2010 echt van start gegaan worden, en dit met 20% minder middelen dan in de voorgaande jaren. Dit leidde onder meer tot de volledige stopzetting van het deelproject over instroombeleid en tot de schrapping in het deelproject over studiebegeleiding van het luik over afstemming tussen de vijf partners over de aanpak voor het werken aan leercompetenties van studenten en cursisten. Taalbeleid en studiebegeleiding Wat betreft het taalbeleid, werden, zowel in de SLO als in de GLO op basis van het referentiekader voor taalcompetenties van de Nederlandse Taalunie 13 doelen in een dozijn, in elke instelling, zowel in de SLO s als in de GLO s, talige begin- en eindcompetenties en een taalbeleidsplan uitgewerkt. Er werden verschillende instap- en voortgangstoetsen voor talige competenties uitgetest en remediëringstrajecten uitgewerkt. KHLim en PHL werkten tevens met taalportfolio s en XIOS met een taalgroeidossier. 15

16 Voor de projectpartners geldt dat de output uit actielijnen 3 en 5 van het deelproject rond taalbeleid gehandhaafd zal blijven in en wellicht ook later als deel van de reguliere werking van de respectieve lerarenopleidingen zal geconsolideerd worden. In het deelproject rond studiebegeleiding werden verschillende screeningsinstrumenten door alle partners samen verkend. De LASSI- en LeMotesten werden grondig geanalyseerd en vergeleken met betrekking tot de vereiste begincompetenties. De LeMo-test werd bij alle partners uitgetest en geïmplementeerd binnen hun lerarenopleidingen. In de CVO s werden ook ICTtoetsten uitgewerkt. Verschillende vormen van begeleiding waaronder leergroepen en leerateliers, alsook portfolio s en persoonlijke ontwikkelingsplannen werden geëxploreerd. Ook hier wordt de ontwikkelde output aan screeningsinstrumenten, begeleidings- en remediëringstrajecten en portfolio s (actielijnen 3, 4 en 5) in en wellicht ook later in de reguliere werking van de lerarenopleidingen geconsolideerd. Wat verspreiding van de resultaten van het project betreft, hebben de meeste teamleden in de diverse professionele organisaties waarvan zij deel uitmaken over delen van het DIPLON-project gerapporteerd. Ook werd in elke partnerinstelling gerapporteerd op personeels- en/of teamvergaderingen van de lerarenopleidingen. Er was geen intervisie met andere expertisenetwerken voor de lerarenopleidingen. De meest in het oog springende vorm van disseminatie waren allicht de bijdragen tot de studiedag over diversiteit in de lerarenopleidingen die op 18 mei 2011 door NOvELLe werd georganiseerd aan de UHasselt, in samenwerking met de 4 Vlaamse Expertisenetwerken voor lerarenopleiding. Op die studiedag met ca. 100 deelnemers uit heel Vlaanderen, waren er presentaties over Taalbeleid GLO s, Taalbeleid SLO s en het tutoringproject van CVO De Oranjerie (in aansluiting bij het deelproject Studiebegeleiding). 16

17 Bruggen Bouwen Projectpartners Volgende lerarenopleidingen van het Expertisenetwerk van de Gentse Universitaire Associatie (ENW AUGent) namen deel aan het project Bruggen bouwen voor gelijke onderwijskansen : Universiteit Gent (Specifieke Lerarenopleiding); Hogeschool Gent (GLO Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs, Bachelor in het onderwijs: lager onderwijs en Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs); Arteveldehogeschool (GLO Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs, Bachelor in het onderwijs: lager onderwijs en Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs); Hogeschool West-Vlaanderen (GLO Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs); Het Perspectief PCVO (Specifieke Lerarenopleiding). Het Steunpunt Diversiteit en Leren (dat institutioneel verbonden is aan de Universiteit Gent) begeleidde in overleg met het ENW AUGent het proces, bood ondersteuning aan de projectpartners en ontwikkelde materiaal in kader van de concrete acties o.a. een actie-instrument. Het project is gedurende drie projectjaren ondersteund en er werd euro subsidie toegekend. Contactpersonen voor het project zijn: -Söhret Yildirim (Sohret.Yildirim@AUGent.be) - Piet Van Avermaet (Piet.VanAvermaet@ugent.be) 17

18 Opzet van het project Doel van het project was de afstemming tussen het secundair onderwijs en de lerarenopleiding optimaliseren, met het oog op gelijke leerkansen en het bevorderen van de instroom, doorstroom en uitstroom van kansengroepen. Daarvoor focusten ze op drie doelstellingen: 1. het ontwikkelen van een coherente diversiteitsvisie die door alle ENW - partners wordt gedragen; 2. het realiseren van een ontmoeting tussen het secundair- en hoger onderwijs om de afstemming en communicatie tussen beiden te optimaliseren, in functie van een betere instroom en een hoger studiesucces in het hoger onderwijs; 3. de verdere ontwikkeling van de diversiteitscompetenties bij toekomstige leerkrachten en het inbouwen van deze competenties in het curriculum. In het eerste projectjaar hebben de partners concreet gewerkt aan het ontwikkelen van een gemeenschappelijke visie op diversiteit en diversiteitscompetenties, werd de samenwerking met secundaire scholen voorbereid en heeft het Steunpunt Diversiteit en Leren de partners bilateraal ondersteund bij het implementeren van de diversiteitsvisie in hun lerarenopleiding. In het tweede projectjaar werkten de betrokken partnerinstellingen verder aan de implementatie van de diversiteitsvisie in de lerarenopleidingen, zijn er een aantal acties in kader van de afstemming en communicatie tussen secundair en hoger onderwijs gestart en deden ze acties omtrent het aanscherpen van de diversiteitscompetenties bij toekomstige leerkrachten en het inbouwen van deze competenties in het curriculum. In het derde projectjaar zetten de projectpartners de samenwerking tussen secundair en hoger onderwijs voort en zijn twee actie-instrumenten ontwikkeld inzake diversiteitscompetenties van de student (studenten leren omgaan met diversiteit in de samenleving) en inzake diversiteitscompetenties van de student als 18

19 toekomstige leerkracht (studenten leren omgaan met diversiteit als leerkracht). Tevens ontsloten ze de ontwikkelde materialen en instrumenten. Realisaties 1. Inzake diversiteit in het algemeen Een belangrijk deel van het eerste projectjaar werd besteed aan het ontwikkelen van een gemeenschappelijke visietekst met betrekking tot diversiteit. Dit was primordiaal in het creëren van een draagvlak binnen de verschillende instellingen. De stuurgroep van het project keurde op 20 april 2009 de visietekst formeel goed. Vanaf dan begonnen de verschillende lerarenopleidingen met de integratie van de visie in hun opleidingsbeleid. Lectoren en andere medewerkers werden aangespoord om actief aan de slag te gaan met deze visie in hun werksituatie. Dit gebeurde binnen de verschillende partnerinstellingen op verschillende snelheden. De projectpartners staken in het eerste projectjaar ook heel wat energie gestoken in het uitwerken van een set van diversiteitscompetenties. Bij de verschillende projectpartners waren er immers nog geen diversiteitscompetenties ontwikkeld. Men baseerde zich enkel op de basiscompetenties voor leraren. Met de hulp van het Steunpunt Diversiteit en Leren heeft de kerngroep een geheel van diversiteitscompetenties ontwikkeld voor de (toekomstige) leraren enerzijds en voor de lerarenopleiders anderzijds. Er werden ook doelstellingen voor een diversiteitsbeleid in de lerarenopleiding uitgewerkt. De projectpartners ontwikkelden, met ondersteuning en inbreng van het Steunpunt Diversiteit en Leren, een actie-instrument (reflectiemodel) dat bruikbaar is binnen de verschillende instellingen om na te gaan in welke mate diversiteit een plaats krijgt binnen het curriculum. Dit actie-instrument werd ook gedigitaliseerd en is beschikbaar op: 19

20 Er werd door de UGent (SLO) een praktijkgids/bronnenboek over omgaan met diversiteit ontwikkeld die beschikbaar is op: (zie balkje afgeronde projecten: Bruggen bouwen ) 2. Inzake in-, door- en uitstroom Meer specifiek met het oog op het bevorderen van de instroom van kansengroepen werden verscheidene instrumenten ontwikkeld in samenwerking met secundaire scholen. De Hogeschool Gent werkte in samenwerking met drie secundaire scholen een lessenreeks inzake zelfreflectie en zelfstandig werken voor TSO-BSO en een draaiboek voor de ontwikkeling van een portfolio uit. Hierbij werd ingespeeld op de individuele context van elke school. De betrokken secundaire scholen geven aan dat ze verder willen werken met die instrumenten en ze in hun dagdagelijkse praktijk zullen integreren. Men heeft de bedoeling om hier zeker nog twee jaar verder mee te experimenteren en het instrument op punt te stellen. Daarnaast ontwikkelde Hogeschool Gent een Actie-instrument voor de toekomstige leerkracht: hulpmiddel in de omgang met diversiteit in de klas. Het werken met het actie-instrument op niveau van de Hogeschool Gent wordt verankerd in het beleid. Het werken met het instrument wordt officieel opgenomen in het stagereglement. De studenten moeten het instrument bij hebben in hun stagemap en worden opgevolgd door lectorcoaches of vaklectoren. Er wordt van de studenten verwacht dat ze reflecties neerschrijven over het werken met en uitproberen van bepaalde acties rond diversiteit. Arteveldehogeschool werkte didactisch materiaal uit met betrekking tot studiekeuzebegeleiding in het secundair onderwijs onder de vorm van het spelpakket DUIKerin. DUIKerin is een ondersteunend lessenpakket dat kan ingezet worden bij de studiekeuze hoger onderwijs door leerlingen in het laatste jaar van het secundair onderwijs. Het kan flexibel worden ingezet doorheen het keuzeproces, met volgende centrale doelstellingen: kennismaken met diverse beroepscompetenties; verkennen van de eigen competenties; 20

21 toetsen van eigen competenties aan gevraagde beroepscompetenties in opleidingen en beroepen; verkennen van diverse hefbomen en belemmeringen voor het maken van een bewuste en realistische studiekeuze. Het pakket is bedoeld voor laatstejaarsstudenten secundair onderwijs die na de afronding van hun secundair onderwijs voor een belangrijke studiekeuze staan en anderzijds ook voor hun keuzebegeleiders. Leerlingen zijn zich vaak niet bewust van de competenties die een bepaalde opleiding of een bepaald beroep inhouden. Ze laten zich leiden door enkele vage of stereotiepe competenties die ze kennen door hun omgeving en/of ervaringen. Deze kennis is doorgaans te beperkt. In het hoger onderwijs merkt men dan ook dat studenten net door deze ongekende instapcompetenties vroegtijdig afhaken. Het is daarom belangrijk dat leerlingen zich bij het maken van hun studiekeuze heel bewust worden van de algemene en specifieke competenties die een bepaalde opleiding of beroep vragen. Slechts op die manier kunnen ze een goede afweging maken ten opzichte van hun eigen competenties en bijgevolg de juiste studiekeuze maken. DUIKerin! sluit aan bij de vakoverschrijdende eindtermen leren leren voor het secundair onderwijs en biedt een goede ondersteuning aan leerkrachten secundair onderwijs om hier werk van te maken. Het didactisch pakket is digitaal beschikbaar op: en zal verder structureel verankerd blijven in het aanbod van de dienst studieadvies. Daarnaast werden focusgesprekken gevoerd met de verantwoordelijken voor studiekeuze van de betrokken scholengemeenschap en werden contactmomenten opgezet tussen leerlingen uit het secundair onderwijs. Hogeschool West-Vlaanderen organiseerde een bevraging bij leerlingen in het secundair over hun perceptie van het lerarenberoep. De verschillende partners van het project hertaalden het bestaande beroepsprofiel van de leerkracht: Deze applicatie biedt de mogelijkheid om de leerlingen van het secundair onderwijs, of potentiële toekomstige hogeschoolstudenten, kennis te laten maken met het beroepsprofiel van een leerkracht al vóór een studiekeuze gemaakt moet worden. De leerkrachten 21

22 van het secundair onderwijs kunnen aan de hand van dit online tool samen met de leerlingen op een interactieve wijze nagaan welke vaardigheden van een leerkracht verwacht wordt. De vaardigheden die in de tool aan bod komen werden afgeleid van de 10 type functies zoals omschreven in het beleid. Omgaan met diversiteit is er één van de verwachte competenties. Het online tool Verschil maken laat de studenten secundair onderwijs op een laagdrempelige manier kennis maken met het te verwachten beroepsprofiel van de leerkracht, en kan bijdragen tot een adequate studiekeuze. Het instrument kan vooral van pas komen voor leerlingen en leerkrachten. Het PCVO Perspectief heeft gedurende drie jaar werking de opbouw van de ontwikkeling van diversiteitscompetenties in de opleiding transparant gemaakt via het opstellen van een diversiteitsmatrix. Per module werd een oplijsting gemaakt van het werken aan de ontwikkeling van competenties inzake diversiteit. Ze deden ook een screening van het cursusmateriaal in het kader van omgaan met diversiteit. De Specifieke Lerarenopleiding UGent verspreidde alle documenten via een intern forum naar alle verantwoordelijke lesgevers en praktijkassistenten. Er is tevens een bespreking gehouden in de opleidingscommissie lerarenopleiding en het overleg met de praktijkassistenten. Op het forum met de praktijkassistenten van de verschillende vakdidactieken is het bronnenboek stage concreet besproken; in een aantal vakdidactieken wordt hier mee gewerkt, maar de meeste vakdidactieken vragen specifieke coaching. Dit wordt als doel gesteld voor de toekomst, zodat omgaan met diversiteit ook tijdens de stage kan opgevolgd worden. Het DISCO-instrument, ontwikkeld door het steunpunt is alvast een goede leidraad. Het aantal werkseminaries voor de studenten van pedagogische componenten van het leraarschap is uitgebreid. Dit wordt als positief ervaren omwille van meer praktijkgericht. Dit wordt verankerd. Alle ontwikkelde instrumenten in het kader van het project Bruggen Bouwen werden ter beschikking gesteld aan alle leden van het Expertisenetwerk van de Gentse Universitaire Associatie en ook daarbuiten verspreid. Zo werd met de Karel 22

23 De Grote hogeschool een samenwerking opgezet rond het gebruik van de LEMOtest. Het digitaal actie-instrument ( is voor iedereen toegankelijk via het internet. Het project Bruggen bouwen heeft heel wat in beweging gezet binnen de lerarenopleidingen van de Gentse Universitaire Associatie. Er is op drie jaar veel gerealiseerd en het proces loopt door. Het succes van dit project ligt ongetwijfeld in de rol die het Steunpunt Diversiteit en Leren heeft gespeeld. Het steunpunt had een belangrijke hand in het tot stand komen van de gemeenschappelijke visie op diversiteit en de implementatie daarvan. Het steunpunt en het ENW AUGent traden in onderling overleg sturend op en zorgden er niet in onbelangrijke mate voor dat de neuzen in dezelfde richting stonden. Het geeft aan dat versnippering van middelen ook hier waren er veel projectpartners- niet negatief hoeft te zijn, indien er een duidelijke gezamenlijke en gedragen visie op diversiteit aan de grondslag ligt van de ondernomen acties, en er een sterke coördinatie is, die waakt over de gemaakte afspraken. 23

24 KLIMOP! Bewuster kiezen voor het beroep leraar Projectpartners De specifieke lerarenopleidingen van de Universiteit Antwerpen, CVO Horito, PCVO Provincie Antwerpen en de SCVO Pestalozzi. Contactpersoon: Prof. Dr. Elke Struyf Het project is gedurende drie projectjaren ondersteund en er werd euro subsidie toegekend. Opzet van het project Algemene doelstelling van het project Klimop! Bewuster kiezen voor het beroep leraar is het bevorderen van de instroom van kansengroepen in het hoger onderwijs en meer specifiek de lerarenopleiding. Daarvoor werden drie deelprojecten opgezet met elk eigen doelstellingen. Deelproject 1: Klimop! Infosessies voor en door allochtone jongeren over het hoger onderwijs Deelproject 2: Studiekeuzebegeleiding voor kansengroepen door aspirant leraren Deelproject 3: Instroom van kansengroepen bevorderen in het beroep leraar en de lerarenopleiding Deelproject 1: infosessies voor en door allochtone jongeren over het hoger onderwijs Dit deelproject werd gecoördineerd door Universiteit en Samenleving (Universiteit Antwerpen) in samenwerking met de projectcoördinator van het project Klimop!. Bij Universiteit en Samenleving zijn er veel personeelswissels geweest tijdens de twee eerste projectjaren en dit heeft tijdens het tweede werkingsjaar invloed gehad op de projectresultaten. Tijdens het laatste projectjaar werd dit deelproject overgenomen en gecontinueerd door de werknemers van Universiteit en 24

25 Samenleving en verder gestuurd door de instellingen van de AUHA (Associatie van Universiteit en Hogescholen Antwerpen). Er werd echter een intense samenwerking met het Klimop!-project behouden. De opstart van Klimop! In is vlot verlopen. Elke instelling van de AUHA kreeg de opdracht om naargelang de draagkracht een zevental allochtone studenten te werven voor dit project. In totaal werden er 33 studenten geworven door de instellingen waarvan er 29 de vorming volgden. Tijdens het werkingsjaar werd er gekozen voor het werven van gemengde studententeams, dus allochtone en autochtone studenten. Er werden in totaal 50 studenten geworven, waarvan 31 allochtoon (op basis van naam). De vorming van deze studenten bestond in beide werkingsjaren uit een theoretisch deel, dat gegeven werd door specialisten vanuit de AUHA, en een praktisch deel. De thema s die aan bod kwamen waren: - Leren kiezen - Structuur Hoger Onderwijs - Centen voor studenten - Knelpunten en succesfactoren - De arbeidsmarkt - Studeren is leuk Na hun vorming legden de studenten getuigenis af in de derde graad van het secundair onderwijs, over hun ervaringen in en met het hoger onderwijs. Tijdens het academiejaar hebben er 16 scholen deelgenomen aan het project. Tijdens het tweede werkingsjaar participeerden 13 scholen. De presentaties over de thema s leren kiezen, structuur hoger onderwijs, centen voor studenten, knelpunten en succesfactoren, de arbeidsmarkt en studeren is leuk bereikten in totaal 505 leerlingen tijdens het eerste werkingsjaar en 433 leerlingen tijdens het tweede werkingsjaar. In het laatste projectjaar bereikten 18 studenten, 574 leerlingen in 29 scholen. 25

26 In samenwerking met het Expertisecentrum Hoger Onderwijs (ECHO) van de AUHA werden ook twee namiddag sessies georganiseerd voor docenten over omgaan met diversiteit in het hoger onderwijs. De bedoeling was om de kloof tussen de docent en de allochtone student te verkleinen en de poort open te zetten voor dialoog. Daarnaast organiseerde Klimop! Een infoavond voor allochtone ouders en waren ze elk jaar aanwezig op de SID-in beurs. De scholen waren zeer tevreden over het Klimop!-project van de AUHA in het werkingsjaar Ze vonden de sterkere focus op de getuigenissen van studenten heel interessant en de studenten vertelden een heel boeiend verhaal. Dit is waarschijnlijk het gevolg van de strengere rekrutering van Klimop!-studenten en van de vorming door improvisatietheater Inspinazie. Deelproject 2: studiekeuzebegeleiding van kansengroepen door aspirant leraren Het dynamische keuzeontwikkelingsmodel van Prof. dr. R. Van Esbroeck (VUB) diende als uitgangspunt voor deelproject 2. Dit model sloot perfect aan bij de doelen van dit deelproject omdat het individuen begeleidt bij hun studiekeuze en daarbij rekening houdt met de complexe en veranderlijke maatschappij. Het model houdt rekening met de context waarin een individu zich bevindt. De hamvraag was of beroeps- en studiekeuzebegeleiding bij kansengroepen anders moest verlopen en welke aandachtspunten er in acht moesten worden genomen om hen een goede begeleiding te bieden. De projectpartners kwamen tot de vaststelling dat het erg belangrijk was om kansengroepen niet op een eiland te plaatsen en een aparte behandeling aan te bieden. Kansengroepen moeten net inzien dat ze erbij horen. Zij moeten voelen dat ze een belangrijke schakel vormen in de samenleving. Er werd dus geopteerd om te werken met gemengde groepen leerlingen waarin kansengroepen zeker vertegenwoordigd zijn. De projectpartners richtten zich op leerlingen uit de derde graad ASO en TSO omdat ze vooral promotie wilden maken voor het verder studeren in het hoger onderwijs. 26

27 In het eerste werkingsjaar legde de Klimop!-coördinator in overleg met de schooldirecties, een aantal leerkrachten, de CLB begeleider vast hoe dit deelproject ingepast werd in de studiekeuzebegeleiding die er al was op de school. De Klimop!-projectpartners beslisten in overleg met de stuurgroep om in alle scholen twee studiekeuzesessies van ongeveer twee lesuren aan te bieden. Tussen de twee studiekeuzesessies zat er minstens één week tijd waardoor de leerlingen de tijd kregen om wat ze in de eerste sessie gezien hadden te verwerken. In drie scholen werd gewerkt met vijfdejaars en in twee scholen werd gewerkt met zesdejaars. Er werd gewerkt met kleine groepen leerlingen (+/- 20 leerlingen), telkens begeleid door 2 aspirant leraren zodat ze de leerlingen op een intensieve manier konden begeleiden. In het tweede werkingsjaar ( ) besteedde men extra aandacht aan de inbedding van het project in de partnerscholen zelf. De Klimop!-coördinator stelde in elke partnerschool een werkgroep samen van een aantal leraren die fungeerden als ankerpunt voor het project. De samenwerking met deze werkgroepen verliep heel vlot en verzekert de verderzetting van het Klimop!-project in de toekomst. In het derde werkingsjaar werden twee nieuwe partners, CVO Provincie Antwerpen en SCVO Pestalozzi, betrokken. Bij beide CVO s werd het project geïntegreerd in de module Didactische Competentie Stage 2 (DCS2). Omdat er door de deelname van twee nieuwe partners een groter aantal studenten zou participeren aan het project werd er een nieuwe school (PIVA) gecontacteerd. Deze school was meteen bereid om mee te doen. In het eerste werkingsjaar werden in 5 scholen, 233 leerlingen bereikt. In het volgende werkingsjaar waren 7 scholen en 195 leerlingen betrokken en in het laatste werkingsjaar opnieuw 7 scholen, maar dit keer 591 leerlingen. De KOPvragenlijst, waarmee het keuzeontwikkelingsprofiel van leerlingen kan bepaald worden, fungeerde als middel om de leerlingen stil te laten staan bij hun eigen keuzeontwikkeling en diende als evaluatie-instrument voor dit deelproject. In totaal namen 101 aspirant leerkrachten deel: 22 in het eerste en tweede werkingsjaar en 57 in het derde werkingsjaar. 27

28 Samen met de school werden keuzetrajecten uitgezet. Scholen en aspirant leraren kregen hierbij veel vrijheid om in onderling overleg te bepalen hoe het Klimop!- project ingevuld zou worden. Deelproject 3: instroom van kansengroepen bevorderen in het beroep leraar en de lerarenopleiding Uit focusgesprekken over het beroep van leraar waarbij een antwoord werd gezocht op de vraag waarom er zo weinig diverse doelgroepen zijn in de lerarenopleiding, bleek dat er een grote lacune was in de informatieverstrekking naar doelgroepen. Een masterproef Allochtone leraren, waarom niet? bevestigde deze conclusie. De Antwerpse lerarenopleidingen sloegen daarom de handen in elkaar om een gezamenlijke communicatie te voeren via een laagdrempelige en aantrekkelijke website ( Deze website werd ontwikkeld door het leerkrachten van morgen -team. Zij besloten om naar scholen, organisaties en beurzen te trekken om via hun eigen verhaal leerlingen, jongeren en zij-instromers te informeren over het beroep en de opleiding en hen als rolmodel te motiveren. Het leerkrachten van morgen -team werd eind 2009 samengesteld en bestond aanvankelijk uit 5 allochtone leraren en 2 allochtone studenten uit de lerarenopleiding. Zij gaven de website vorm en de leerkrachten van morgen een gezicht. Wie interesse heeft om leerkracht te worden kan op de website terecht om uit te zoeken of dit beroep bij hem of haar past, dankzij gefilmde getuigenissen van leraren, concrete informatie over de lerarenopleidingen in Antwerpen en een test om je leraarcompetenties in te schatten. Aan het begin van het derde werkingsjaar heeft de coördinator 13 nieuwe mensen geworven om aan het leerkrachten van morgen-team te participeren. Het team bestond bij het begin van het schooljaar uit 18 leerkrachten. De diversiteit in het team was ook veel sterker aanwezig: leraren en aspirant leraren 28

29 van verschillende nationaliteiten (Turks, Marokkaans, Tsjechisch, Italiaans, Vlaams.), uit verschillende soorten lerarenopleidingen (specifieke en geïntegreerde lerarenopleiding), mannen en vrouwen, verschillende leeftijden (hoewel nog steeds vooral jonge leraren) en ook twee aspirant leraren met een functiebeperking. Het leerkrachten van morgen -team stelde ook een inspiratiegids voor lerarenopleiders Het opleiden van de leerkracht van morgen, samen. Deze gids vertrekt vanuit de uitdagingen rond in-, door-, uitstroom van kansengroepen in het beroep van leraar die de leerkrachten van morgen in het tweede werkingsjaar hebben geformuleerd tijdens de contactmomenten en tijdens de informatiedag leraar worden is kansen krijgen en kansen creëren op 11 mei 2010 en wil de lerarenopleiders inspireren in het omgaan met diversiteit. Tijdens het werkingsjaar werden een aantal initiatieven van ELAnt lerarenopleidingen voor kansengroepen voorgelegd aan het leerkrachten van morgen -team. Zo is Ingrid Vermeiren, de taalbeleidscoördinator van ELAnt, enkele taalinitiatieven komen toelichten en is Geert Speltincx van de lerarenopleiding van de Karel de Grote-hogeschool komen uitleggen welke initiatieven zij hebben genomen in het kader van het project Onderwijs op maat. Er werd ook een samenwerking opgezet met het onderwijspunt van de VDAB. Langs de ene kant worden de leerkrachten van morgen geïnspireerd door de experten uit de lerarenopleiding en langs de andere kant kunnen de experten de zinvolheid van hun acties toetsen bij het leerkrachten van morgen-team en inspireren de leerkrachten van morgen op deze manier de lerarenopleidingen. Dit inspiratieproces vormt de basis van de inspiratiegids. Het laatste werkingsjaar is er al een stevige aanzet gegeven voor de inspiratiegids maar het werk is nog niet volbracht. De projectpartners willen het inspiratieproces verder continueren door van het leerkrachten van morgen-team een focusgroep te maken waar experten, scholen, leraren komen vertellen welke initiatieven ze hebben genomen en wat wel en niet werkte en waar aspirant leraren de kans krijgen om opdrachten uit te voeren die gerelateerd zijn aan het omgaan met diversiteit. 29

30 Realisaties Het Klimop!-project heeft heel wat in beweging gezet. De Antwerpse lerarenopleidingen werden sterk gesensibiliseerd rond de diversiteitsthematiek. Opvallend is de uitstekende samenwerking tussen universiteit, hogescholen, secundaire scholen en CVO s. Het Klimop!-project heeft bakens uitgezet, die ook de komende jaren zullen verdergezet en verder ontwikkeld zullen worden. De directe impact op de instroom van studenten uit doelgroepen is onduidelijk. De projectpartners stellen dat dit op de korte termijn dat het project gelopen heeft zeer moeilijk te meten is, niet in het minst omdat er tussen de instellingen geen eenduidig registratiesysteem voor kansengroepen is, zo er al per doelgroep geregistreerd wordt. De Antwerpse lerarenopleidingen hebben omgaan met diversiteit verankerd in een nieuwe beleidsvisie. Op die wijze werpen de diversiteitsprojecten van de afgelopen drie schooljaren hun vruchten af en vormen ze een goede basis voor een coherent diversiteitsbeleid binnen de ELAnt-lerarenopleidingen. Wat het luik studiekeuzebegeleiding betreft loopt in de lerarenopleidingen die al drie jaar participeren aan het Klimop!-project alles organisatorisch en praktisch zeer vlot. Het Klimop!-project heeft een duidelijke plaats gekregen in de opleiding en de samenwerking met de school is verankerd. De zeven partnerscholen die aan het project hebben geparticipeerd zijn dus voldoende gesensibiliseerd om hun leerlingen te begeleiden bij het maken van keuzes. Ze zoeken ijverig mee naar nieuwe alternatieven. Twee scholen zullen in de toekomst zelf initiatief nemen om snuffelstages te organiseren en twee andere scholen zullen het studie- en beroepskeuzetraject verder uitbouwen naar de tweede graad. De zeven scholen zullen zeker contact opnemen met de bevriende lerarenopleiding in de toekomst om het project te continueren omdat ze overtuigd zijn van de zinvolheid van het project voor hun leerlingen. De leerkrachten vonden 30

31 het Klimop!-project van de AUHA waar rolmodellen hun studieverhaal vertellen een meerwaarde. Ze hebben het gevoel dat het Klimop!- project van de AUHA, Klimop! Bewuster kiezen voor het beroep leraar en het CLB nu echt op dezelfde golflengte zitten. Het leerkrachten van morgen -team maakt momenteel deel uit van het infopunt lesgeven in de stad. Dit is een expertenteam van ervaren leraren die lesgeven in de stad en aan de slag gaan met vragen van spirant leerkrachten en beginnende leraren over lesgeven in de stad. Er werd tijdens de eerste twee werkingsjaren een positieve evolutie vastgesteld in het keuzeontwikkelingsprofiel van de leerlingen. De vijfdejaars scoorden op de eerste KOP-test gemiddeld heel hoog op beslissen en laag op de andere keuzeacties, na de tweede afname van de KOP-vragenlijst scoorden zij lager op beslissen maar scoorden zij veel hoger op andere keuzeacties zoals exploreren ik, exploreren omgeving, exploreren relatie ik-omgeving. Deze resultaten duiden aan dat de leerlingen bewuster bezig zijn met hun studiekeuze. Bij de zesdejaars konden we nog een kleine positieve evolutie waarnemen in de acties kristalliseren en beslissen. De andere acties bleven zo goed als stabiel. Uit de klasgesprekken met de leerlingen konden de aspirant leraren ook afleiden dat de studiekeuzesessies zinvol waren geweest. Via het aanwerven van een stafmedewerker diversiteit heeft het expertisenetwerk ELAnt zich geëngageerd om ook in de toekomst te blijven investeren in het stimuleren van de instroom van kansengroepen in het beroep van leraar en in de lerarenopleiding. Op is meer materiaal te vinden dat ontwikkeld werd binnen het KLIMOP!-project. 31

32 Leren van binnenuit, talentontwikkeling en diversiteit Projectpartners Partners in dit project zijn de geïntegreerde lerarenopleidingen van de Katholieke Hogeschool Limburg (KHLim), Katholieke Hogeschool Leuven (KH Leuven)en de H.U.B. Contactpersoon voor dit project is Griet Liebens, lector aan de Katholieke Hogeschool Limburg Het project is gedurende twee projectjaren ondersteund en er werd euro subsidie toegekend. Opzet van het project Dit project wilde weg van de deficitbenadering onderzoeken hoe talentontwikkeling als centraal doel in de lerarenopleiding kan gerealiseerd worden. hoe talentontwikkeling versterkend en motiverend kan werken voor het leren en ontwikkelen van studenten, vooral voor de doorstroming van studenten uit kansengroepen. Deze algemene doelstellingen vertaalden de projectpartners naar drie operationele doelstellingen: 1. concrete wegen, doelen en methodieken ontwikkelen om talentontwikkeling in het curriculum te implementeren. 2. docenten professionaliseren zodat deze bij zichzelf en bij studenten meer vertrekken vanuit het versterken van talenten. 3. werken aan talentontwikkeling van studenten op het niveau van persoonsvorming, van leren en van leerkracht worden. 32

33 Binnen het project onderscheidden de projectpartners 4 niveaus waarbinnen ze de talentgerichte benadering implementeren: het niveau van de docent, die bij zichzelf en bij studenten meer gaat vertrekken vanuit het versterken van talenten en zo werkt aan kwaliteitsontwikkeling; het niveau van de student als lerende/persoon, waarbij we ons richten op een zeer divers studentenpubliek met speciale aandacht voor doelgroepstudenten; het niveau van de student als (toekomstige) leerkracht, die dit naar kinderen en jongeren zal realiseren; het niveau van de instelling, die binnen visie en beleid de talentgerichte benadering zal implementeren. In het eerste projectjaar lag de focus voornamelijk op het niveau van de docent en het niveau van de student als lerende en als persoon. In het laatste projectjaar werd verbreed naar de andere niveaus. Talentontwikkeling werd in het project begrepen binnen de drie diversiteitsdoelen zoals deze worden omschreven door het steunpunt Diversiteit & Leren (april 2007): leren omgaan met diversiteit versterken en ontplooien van talenten van alle deelnemers, ongeacht hun herkomst, status of onderwijsniveau: het doelbewust benutten van verschillen in kennis, vaardigheden en perspectieven tussen studenten door een proces op te zetten waarin van elkaar geleerd wordt met het oog op de maximale en onbelemmerde ontplooiing en ontwikkeling van de talenten van elke student ongeacht zijn herkomst, achtergrond, vermogens of geaardheid (in mindere mate) werken aan het wegwerken van ongelijke kansen door remediërend werken (deficitbenadering) 33