RAADSVOORSTEL MET BESLUIT

Transcriptie

1 RAADSVOORSTEL MET BESLUIT Raadsvergadering : 4 juli 2016 Agendapunt : Onderwerp : Integraal Huisvestingsplan Portefeuillehouder : Piet van Dijk Beetsterzwaag, 17 juni 2016 Voorstel 1. Het integraal huisvestingsplan vast te stellen; 2. voor de vernieuwbouw van cbs De Librije een krediet van ,- beschikbaar te stellen; 3. voor de vervangende nieuwbouw van obs De Twirre een krediet beschikbaar te stellen van ,-; 4. voor de vernieuwbouw van de burgemeester Harmsmaschool een krediet van ,- beschikbaar te stellen; 5. de kapitaallasten voor de onder 2 t/m 4 genoemde kredieten ten laste te brengen van het budget onderwijshuisvesting basisonderwijs; 6. het budget onderwijshuisvesting basisonderwijs jaarlijks vanaf 2017 tot 2033 met ,- cumulatief te verhogen en deze te verwerken in de meerjarenbegroting Inleiding Op grond van de diverse onderwijswetten hebben gemeenten de zorg voor de huisvesting van scholen. Daartoe dient elke gemeente een verordening te hebben op basis waarvan schoolbesturen aanvragen kunnen indienen. Om vooral de financiële consequenties in de hand te houden, hebben wij een Integraal Huisvestingsplan (IHP) waarin de planning van de realisatie van de onderwijsvoorzieningen is afgestemd op de financiële mogelijkheden. Het IHP geeft een doorkijk van de planning en de kosten voor het realiseren van nieuwe schoolgebouwen. Maar het is ook een dynamisch document. Dat betekent in de eerste plaats dat het voor de gemeente kaders en criteria biedt voor het onderwijshuisvestingsbeleid. Per raadsperiode zal in het collegeprogramma de noodzaak van de uitvoering worden meegenomen. Dat betekent ook dat ingespeeld kan worden op nieuwe situaties. Pas als een object in het programma is opgenomen en uw raad een krediet beschikbaar heeft gesteld en het schoolbestuur een beschikking heeft gekregen, kan een schoolbestuur hier rechten aan ontlenen. De onder beslispunten 2 t/m 4 voorgestelde investeringen hebben betrekking op de huidige raadsperiode. Beoogd effect en/of resultaat Alle scholen in Opsterland zijn redelijk gehuisvest. Er is een document dat een zo compleet mogelijk beeld geeft van de planning en de kosten voor de onderwijshuisvesting in de Gemeente Opsterland. Elke raadsperiode kan worden ingespeeld op de actualiteit. Argumenten 1.1. Veel scholen zijn verouderd Op blz 13 van het IHP is een overzicht gegeven van de bouwjaren van de scholen. Uit dat overzicht blijkt dat de meeste scholen ouder dan 40 jaar zijn. De gebouwen zijn ook nog in een tijd gerealiseerd dat Nederland in een opbouwfase was en er veel scholen werden gebouwd. Gezien de beperkte middelen in die tijd laat de kwaliteit van de gebouwen veel te wensen over. Met het komende IHP wordt kwalitatief een inhaalslag gemaakt en zijn de scholen klaar voor de toekomst. 1 / 5

2 1.2. Er wordt ingespeeld op de demografische ontwikkelingen Het leerlingenaantal in Opsterland is de afgelopen jaren gedaald en verwacht wordt dat die daling tot aan 2030 zal doorzetten. Waren er in 2010 nog leerlingen; in 2030 zullen dat er rond de zijn. Dat is een daling van bijna 30%. Deze daling heeft ook voor veel scholen gevolgen in de vorm van leegstand. De totale capaciteit van de scholen is m 2. Daarvan staat op dit moment m 2 (= ca 12%) leeg. In 2030 is die leegstand verdubbeld tot m 2 (23%). Dit heeft ook gevolgen voor de exploitatievergoedingen voor de scholen. Want de leegstand brengt wel kosten met zich mee terwijl er geen vergoeding tegenover staat (materiele instandhouding). Omdat wij willen voorkomen dat middelen voor personeel en leermiddelen in de gebouwen worden gestopt, is verlaging van het aantal vierkante meters noodzakelijk. Door uitvoering van het IHP brengen wij de leegstand terug naar ca. 4% De beleidsuitgangspunten zijn gewijzigd De doelstellingen voor het realiseren van schoolgebouwen zijn dynamisch. In 2004 werd het vorige IHP vastgesteld. Toen werd er nog uitgegaan van groei. Dat beeld is intussen bijgesteld. Daarnaast is in Vitaal Opsterland en in de Omgevingsvisie meer gekeken naar alle dorpsvoorzieningen waarbij meer de nadruk werd gelegd op kwaliteit en concentratie boven lokale beschikbaarheid. Ook de financiële positie van de gemeente is aan het veranderen waardoor we in samenspraak met schoolbesturen ook tot andere oplossingen zijn gekomen zoals de invoering van een vergoeding voor renovatie en vernieuwbouw. En vanwege die financiële positie is het nodig de uitvoeringsplanning uit te breiden tot het speciaal onderwijs en het voortgezet onderwijs Elk kind heeft recht op een goede school Een kind heeft niet alleen recht op kwalitatief goed onderwijs maar ook recht op een goed gebouw waar het zich thuis voelt en waar zowel het pedagogisch als het binnenklimaat goed is. Vanwege de bouwwijze vanuit de jaren zeventig voldoen veel scholen niet aan vorengenoemde uitgangspunten. Ook hier is dus het nodige in te halen Het gebouw van De Librije is niet efficiënt ingericht. In tegenstelling tot de rest van de scholen in Opsterland neemt op deze school het aantal leerlingen nog steeds toe. Maar het centrale hart van de school is een wirwar van hokjes en gangetjes. Door de toename van het aantal leerlingen zou eigenlijk geïnvesteerd moeten worden in tijdelijke ruimte. Dat kan voor een deel worden ondervangen door vernieuwbouw van de school. De school denkt door met eigen middelen een aantal aanpassingen te doen het centrale hart te optimaliseren. Voor een aantal andere gebouwaanpassingen is een bijdrage van de gemeente nodig. Deze bijdrage is 75% van de kosten die de gemeente anders kwijt is bij vervanging van het oudste deel van de school dat eigenlijk nog voldoet aan de bouwkundige eisen. Met deze oplossing kan de school weer 40 jaar vooruit De overcapaciteit bij De Twirre wordt teruggebracht Het aantal leerlingen bij obs De Twirre is de afgelopen jaren sterk afgenomen. Daardoor is de leegstand groot. Ook de toekomstige kosten van onderhoud zijn hoog. Al met al een reden om de school te vervangen. In het IHP is daaraan ook de vernieuwbouw van gbs Eben Haezer gekoppeld. Op het moment dat Eben Haezer toe is aan vernieuwbouw kan de school tijdelijk gebruik maken van het vrijkomende gebouw van De Twirre Een deel van de BHS is verouderd Het middendeel van de school is 35 jaar oud. In afwachting van de ontwikkelingen rond de MFA Gorredijk Centrum is het groot onderhoud uitgesteld. Dat heeft het gebouw geen goed gedaan. Door nu de BHS aan te haken bij de MFA Gorredijk komt dit te goede aan de uitstraling van de school. Die uitstraling ondersteunt de onderwijskundige aspiraties van de school De activiteiten bij de BHS sluiten aan op de MFA Wanneer de vernieuwbouw van BHS wordt meegenomen kan er optimaal gebruik worden gemaakt van de voorzieningen tussen De nieuwe Skâns en de BHS. Daardoor kunnen ruimtes multifunctioneel worden ingezet. Dat heeft tot gevolg dat er efficiënter gebouwd kan worden. Dat heeft weer een gunstig effect op de kosten die gezien alle wensen en behoeften onder druk staan. Samen bouwen werkt dus kostenbesparend. Daarnaast draagt de BHS nu 1,2 mln bij in de kosten van vernieuwbouw en betaalt de school de upgrading van de praktijkruimten. 2 / 5

3 5/6.1. Hiermee is het budget onderwijshuisvesting weer structureel toereikend voor de investeringen Alle kapitaallasten van het onderwijs komen ten laste van Programma 4 van de begroting. Daar staat een budget van ,- voor het basisonderwijs tegenover. Als de kapitaallasten hoger zijn dan het budget dekt de Reserve onderwijshuisvesting die extra lasten. Dat gebeurt op dit moment al maar de huidige reserve kan dat aan. Als alle objecten van het nieuwe IHP worden uitgevoerd gaat dat niet meer. Door de toevoeging van ,- cumulatief aan dit bedrag kunnen alle kapitaallasten worden gedekt. Kanttekeningen 1.3. School Lyndensteyn is nog niet meegenomen. In de bijlage met de toekomstscenario s is ingegaan op de situatie rond School Lyndensteyn. Er komt nieuwe wetgeving aan waarbij het huidige speciaal onderwijs onder de Wet op het primair onderwijs komt te vallen en het voortgezet speciaal onderwijs onder de Wet op het voortgezet onderwijs. Volgens het schoolbestuur heeft dit consequenties voor de huisvesting ook al omdat de kwaliteitseisen van de onderwijsinspectie steeds hoger worden. Daarnaast vindt het schoolbestuur dat voor een deel van het gebouw de onderhoudssituatie onvoldoende is. Op dit moment is echter nog niet duidelijk hoe de wetgeving geïmplementeerd gaat worden en hoe de aanpassingen van het gebouw geregeld gaan worden. Vandaar dat wij er voor gekozen hebben hiervoor nog geen bijdrage op te nemen. Als de wet wordt gewijzigd, houdt dat in dat te zijner tijd het IHP moet worden aangepast aan de nieuwe situatie Er is discussie over de vraag wat redelijk is. Volgens de wet heeft de gemeente de zorg voor de onderwijshuisvesting en zij moet daarin op redelijke wijze voorzien. De Algemene Rekenkamer heeft onlangs in een onderzoek naar de onderwijshuisvesting opgemerkt dat de wettelijke realiteit (redelijke huisvesting) verschilt met de ambitie van het rijk (kwalitatief goede schoolgebouwen). De normvergoeding die de VNG adviseert in haar modelverordening en die wij ook toepassen bij onze normering, loopt al jaren uit de pas met nieuwe ontwikkelingen en voorschriften in het Bouwbesluit. Daardoor ontstaat er ook een spanningsveld tussen gemeenten en schoolbesturen over de invulling van de onderwijshuisvesting. Ondanks de korting die het rijk onlangs heeft toegepast op de algemene uitkering van het Gemeentefonds is het niet waarschijnlijk dat het rijk de komende tijd die korting zal terugdraaien of meer geld in de algemene uitkering zal steken. De Gemeente Opsterland betaalt boven op de normvergoeding een extra bijdrage van 200,- per m 2 voor duurzaam bouwen en energiebesparende maatregelen. De extra bijdrage van de gemeente blijft nodig om geslaagde aanbestedingen te doen De BHS kan ook later worden gerealiseerd. Gezien de ouderdom van het gebouw zou de BHS nog vijf jaar moeten wachten op vervangende bouw. Het past ons om de BHS nu mee te nemen omdat de school dan de middelen voor uitgesteld onderhoud kan inzetten. De vernieuwbouw van de BHS zou ook nog uitgesteld kunnen worden. Echter dan wordt het gebruik van de MFA niet optimaal ingezet en heeft dit een nadelig effect op de onder druk staande kosten De ruimtebehoefte van de BHS past niet binnen het onderwijskundig concept. Bij de berekening van de ruimtebehoefte voor de school is uitgegaan van de voorschriften van de verordening. Deze geven een beperkter aantal vierkante meters voor de school dan de school als uitgangspunt gebruikt voor haar onderwijskundig concept. In het programma van eisen van de school is de hogere ruimtebehoefte als uitgangspunt genomen. 4/5.1. De reserve onderwijshuisvesting bao is eigenlijk niet bestemd voor het voortgezet onderwijs. Bij de decentralisatie van de onderwijshuisvesting is ervoor gekozen om de reserve onderwijshuisvesting te bestemmen voor het basis- en speciaal onderwijs. Er is maar een school voor voortgezet onderwijs in deze gemeente en de investeringen zijn zo incidenteel dat kon worden volstaan met ad hoc beleid. Gezien de huidige financiële positie kan dat niet meer en zullen de kapitaallasten voor het voortgezet onderwijs ook ten laste van het budget onderwijshuisvesting basisonderwijs moeten worden gebracht. 5/6.1. Zonder aanvullend budget is er geen dekking voor het IHP Wanneer het huidige budget niet wordt aangevuld, ontstaat er vanaf 2025 een begrotingstekort van ca ,- op jaarbasis. Dit tekort is te hoog om binnen de begroting een passende oplossing te vinden. Met de voorgestelde oplossing wordt dit probleem ondervangen maar stijgen de jaarlijkse lasten op termijn naar genoemd bedrag. 3 / 5

4 Middelen In 1997 is de zorg voor het onderwijs overgedragen van het rijk naar de gemeenten. Daartoe is in de algemene uitkering een component onderwijshuisvesting opgenomen. Maar een algemene uitkering is geen doeluitkering. Dat betekent dat er tegenover de onderwijsuitgaven geen directe inkomsten staan. De onderwijsuitgaven worden verantwoord op Programma 4 en de inkomsten staan op Programma Algemene Dekkingsmiddelen. De uitgaven voor onderwijshuisvesting bestaan niet alleen uit de kapitaallasten van de investeringen maar ook uit de verzekeringspremies en de uitgekeerde schadevergoedingen, de vergoedingen voor OZB en de kosten voor gymnastiek. Voor deze lasten is een budget van ,- beschikbaar. Deze lasten hebben alleen betrekking op het basis- ( ,-) en speciaal onderwijs ( ,-). Er is een reserve onderwijshuisvesting basisonderwijs. Deze reserve egaliseert de uitgaven die afwijken van het beschikbare budget. Het saldo van deze reserve bedraagt 5,1 mln. Op basis van het huidige uitgavenpatroon is er een structurele overschrijding van ca ,-. Het nieuwe IHP heeft een raming van 22 mln. Wanneer het hele IHP conform de planning wordt uitgevoerd, zal de totale jaarlijkse last voor de begroting (inclusief de huidige overschrijding) oplopen tot ,-. In dat geval moet er vanaf 2024 voor dat bedrag dekking vanuit de algemene middelen worden gezocht. Om deze lastenstijging op te vangen, is het voorstel om met ingang van 2017 structureel ,- cumulatief aan de reserve / het budget toe te voegen. Uitgaande van de structurele cumulatieve toevoeging zal het budget toenemen van ,- naar bijna 1,2 mln in Dit bedrag komt overeen met het bedrag dat de PO Raad (koepelorganisatie voor het primair onderwijs) berekent voor de component onderwijshuisvesting uit de algemene uitkering voor het basisonderwijs. Overigens is dit bedrag in de opbouw van de algemene uitkering voor de gemeente niet te herleiden. De reserve zal in die tijd afnemen naar ca ,-. Vanaf 2032 is het budget dan voldoende om de totale lasten voor de onderwijshuisvesting te dekken en kan de reserve dienen als egalisatie voor het opvangen van grote fluctuaties. Evaluatie Begin 2018 na de gemeenteraadverkiezingen waarin voor het nieuwe collegeprogramma het IHP zal worden geactualiseerd. Bijlagen 1. docnr : Integraal Huisvestingsplan (Rapportage / beleidsdeel) 2. docnr : Integraal Huisvestingsplan Bijlagen (Uitvoeringsdocument) 3. docnr : Gebouwenkaarten 4. docnr : Verslag van 10 maart Op overeenstemming gericht overleg. 5. docnr : Overzicht Reserve Onderwijshuisvesting IHP Burgemeester en wethouders van de Gemeente Opsterland, De secretaris, De burgemeester, Koen van Veen Ellen van Selm Afdeling : Ontwikkeling Behandelend ambtenaar : Gert Plomp Telefoonnummer : (0512) adres : Gert.Plomp@opsterland.nl 4 / 5

5 Ontwerp raadsbesluit Raadsvergadering : 4 juli 2016 Agendapunt : Onderwerp : Integraal Huisvestingsplan De raad van de Gemeente Opsterland, gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders d.d. 17 juni 2016, overwegende dat gezien de noodzaak tot het aanpassen van de huisvesting van een groot aantal scholen in Opsterland waardoor het Integraal Huisvestingsplan geactualiseerd moet worden, besluit: 1. Het integraal huisvestingsplan vast te stellen; 2. voor de vernieuwbouw van cbs De Librije een krediet van ,- beschikbaar te stellen; 3. voor de vervangende nieuwbouw van obs De Twirre een krediet beschikbaar te stellen van ,-; 4. voor de vernieuwbouw van de burgemeester Harmsmaschool een krediet van ,- beschikbaar te stellen; 5. de kapitaallasten voor de onder 2 t/m 4 genoemde kredieten ten laste te brengen van het budget onderwijshuisvesting basisonderwijs; 6. het budget onderwijshuisvesting basisonderwijs jaarlijks vanaf 2017 tot 2033 met ,- cumulatief te verhogen en deze te verwerken in de meerjarenbegroting Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van de Gemeente Opsterland van 4 juli De griffier, De voorzitter, Ieke Zwart Ellen van Selm 5 / 5