Rapportage. Effectonderzoek SLOA-project. Digitaal leren en verhoging van leeropbrengsten in het. basisonderwijs

Transcriptie

1 Rapportage Effectonderzoek SLOA-project Digitaal leren en verhoging van leeropbrengsten in het basisonderwijs rapport

2 Onderzoek uitgevoerd in opdracht van Zaan Primair Rapportage RAO Tilburg, augustus 2013 Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 2

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Aanleiding SLOA-project Digitaal leren Inhoud rapport Onderzoeksopzet effectmeting Onderzoeksvraag Onderzoekspopulatie Onderzoeksopzet Resultaten kwalitatieve meting Het Vier in Balans-model Visie Deskundigheid Digitaal leermateriaal Ict-infrastructuur Resultaten kwantitatieve meting Onderzoeksresultaten voor leerkrachten Ict-faciliteiten op school Ict in de klas: digiborden Ict in de klas: computers of laptops Mening over ict in de les Deskundigheid op het gebied van ict Deskundigheid in Research en Development (R&D) Evaluatie SLOA-project Onderzoeksresultaten voor ict-specialisten Ict-faciliteiten op school Ict in de klas: digiborden Ict in de klas: computers of laptops Mening over ict in de les Deskundigheid op het gebied van ict Evaluatie SLOA-project Onderzoeksresultaten voor leerlingen Ict-faciliteiten op school Ict in de klas: digiborden Ict in de klas: computers of laptops Deskundigheid op het gebied van ict Samenvatting kwantitatieve onderzoeksresultaten Ict-faciliteiten op school Ict in de klas: digiborden Ict in de klas: computers of laptops Mening over ict in de les Deskundigheid van leerkrachten op het gebied van ict Deskundigheid van ict-specialisten op het gebied ict Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 3

4 Deskundigheid van leerkrachten op het gebied van R&D Evaluatie SLOA-project Conclusies Bijlage I. Vragenlijsten Vragenlijst voor leerkrachten Vragenlijst voor ict-specialisten Vragenlijst voor leerlingen Bijlage II. Verslagen per school IIa. Obs De Delta IIb. Volgschool Obs De Jagersplas IIc. Overige school Obs De Pionier Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 4

5 1. Inleiding In dit hoofdstuk wordt de aanleiding van het SLOA-project Digitaal leren en verhoging van leeropbrengsten in het basisonderwijs van Zaan Primair beschreven (paragraaf 1.1), gevolgd door een beknopte beschrijving van dit project (paragraaf 1.2). Paragraaf 1.3 geeft de inhoud van dit onderzoeksrapport weer. 1.1 Aanleiding Er wordt veel geïnvesteerd in ict en digitale (leer)materialen in het primair onderwijs. Het gebruik van ict in het primaire proces (leren) kan leiden tot het verhogen van het leerrendement. Bij de inzet in secundaire processen zal vooral de doelmatigheid worden verbeterd 1. Onderzoek laat echter ook zien dat ict in de onderwijspraktijk (te) weinig worden ingezet 2. Binnen Zaan Primair is veel variatie in de inzet van ict in het onderwijs. Een aantal scholen binnen dit bestuur loopt duidelijk voor, maar ook op deze scholen zijn digitale leermiddelen nog niet op systematische wijze geïntegreerd door de leerkrachten in de lesprogramma s. Een belangrijk knelpunt voor succesvol ict-gebruik op scholen is de deskundigheid van ictspecialisten en leerkrachten. Uit onderzoek blijkt dat slechts de helft van de leerkrachten beschikt over de competenties om ict als didactisch hulpmiddel in te zetten in hun lessen 3. Onder de scholen die vallen onder het bestuur van Zaan Primair bestaat daarom de behoefte aan professionalisering op het gebied van ict voor zowel de leerkrachten als de ict-specialisten. Ook onderzoek en ontwikkeling (Research & Development; R&D) wordt van steeds groter belang voor scholen in het basisonderwijs. Met R&D kan concreet vorm en richting worden gegeven aan de ontwikkeling van de scholen en het onderwijs, de professionalisering van medewerkers en daarmee de onderwijskwaliteit en de leerresultaten. Binnen Zaan Primair staat de R&D functie nog relatief in de kinderschoenen. Omdat Zaan Primair het van groot belang acht om de komende jaren flink te investeren in R&D, wilden ze met het SLOA-project Digitaal leren en verhoging van leeropbrengsten in het basisonderwijs (kortweg Digitaal leren ) de R&D functie - en meer in het bijzonder de R&Dcompetenties van de medewerkers - versterken aan de hand van een concrete casus, namelijk de integratie van digitale leermiddelen in reguliere lesprogramma s. Daarmee zou bovendien de innovatieve kracht van Zaan Primair kunnen worden verstevigd. 1 Kennisnet. Vier in Balans Monitor Kennisnet. Vier in Balans Monitor Inmiddels delen landelijk in het PO 5 leerlingen 1 computer. Een deel hiervan zijn laptops (circa 12 procent). De meeste leerkrachten maken gebruik van computers in de klas (91%). De intensiteit van het gebruik lijkt iets af te van ongeveer 8 naar 7 uur per week. 3 Kennisnet. Vier in Balans Monitor Het percentage leerkrachten dat de computer als didactisch hulpmiddel gebruikt, varieert volgens leidinggevenden van 42% in 2007 tot 64% in Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 5

6 Ict-competenties en R&D-competenties kunnen elkaar bovendien versterken: een onderzoekende en kritische houding helpt leerkrachten en ict-specialisten in het integreren van digitale (leer)materialen in de lesprogramma s. 1.2 SLOA-project Digitaal leren Introductie SLOA-project In schooljaar is Zaan Primair gestart met het SLOA-project Digitaal leren. Het doel van dit project was tweeledig: 1. Het verbeteren van de onderwijskwaliteit en leerresultaten door het integreren van digitale (leer)materialen in reguliere lesprogramma s van taal/spelling en rekenen. 2. Het verder professionaliseren van leerkrachten en ict-specialisten door R&D- en ictcompetenties te ontwikkelen, zodat zij beter toegerust zijn om digitale (leer)materialen te integreren in het onderwijs. In het SLOA-project Digitaal leren zijn onder meer: ict-specialisten en leerkrachten (verder) geprofessionaliseerd door R&D- en ict-competenties te ontwikkelen; ict- en R&D-competenties geïntegreerd in het integraal personeelsbeleid (IPB) van de scholen en gekoppeld aan concrete professionaliseringsactiviteiten - met name in de vorm van werkgroepen - voor leerkrachten en ict-specialisten; de R&D- en ict-competenties concreet ingezet voor ontwikkeling en innovatie op het gebied van ict; digitale leermaterialen geselecteerd en geïntegreerd in reguliere lesprogramma s (taal/spelling en rekenen), aansluitend bij het niveau en de leerstijl van het kind. Betrokken scholen Bij het SLOA-project Digitaal leren zijn negen scholen van Zaan Primair betrokken. Deze scholen zijn vooraf ingedeeld in drie categorieën: koploperschool, volgschool en overige school (zie tabel 1.1). Leerkrachten en ict-specialisten van zowel de koploperschool als de vier volgscholen zijn in het SLOA-project Digitaal leren geprofessionaliseerd op het gebied van ict en R&D. De koploperschool is bovendien aan de slag gegaan met het integreren van digitale leermiddelen in de lesprogramma s voor taal (spelling) en rekenen. Leerkrachten en ictspecialisten van de vier volgscholen hebben deze ontwikkelingen op de koploperschool gevolgd - met name tijdens de werkgroepen - en deze waar mogelijk toegepast binnen de eigen school. De overige scholen dienden als referentiegroep voor het effectonderzoek. Tabel 1.1. Betrokken scholen per categorie Volgschool Overige school 1 Obs De Delta Obs Herman Gorter Obs De Pionier 2 Obs De Jagersplas Obs Over de Brug 3 Obs De Watermolen Obs De Kroosduiker 4 Obs Het Eiland Obs De Komeet Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 6

7 Onderzoeksdeel In het SLOA-project Digitaal leren wordt onderzocht: a) in hoeverre het integreren van digitale (leer)materialen in reguliere lesprogramma s (taal/spelling en rekenen) bijdraagt aan de onderwijskwaliteit en leerresultaten; b) in hoeverre het professionaliseren van leerkrachten en ict-specialisten met betrekking tot R&D- en ict- competenties bijdraagt aan de integratie van digitale (leer)materialen in de reguliere lesprogramma s. De onderzoeksvragen van het SLOA-project Digitaal leren zijn als volgt geformuleerd: Professionalisering m.b.t. R&D en ict Welke competenties en gedragsindicatoren worden van leerkrachten en ict-specialisten (bovenschools en op schoolniveau) gevraagd met betrekking tot onderzoek en ontwikkeling in de school (R&D) én de optimale benutting van mogelijkheden en toepassingen van digitaal leren (ict)? Op welke wijze kunnen ict-specialisten en leerkrachten worden geprofessionaliseerd in deze R&D- en ict-competenties? Hoe kunnen de R&D- en ict-competenties en bijbehorende professionaliseringsactiviteiten worden geïntegreerd in het integraal personeelsbeleid (IPB) van de scholen? Integratie digitale leermiddelen in lesprogramma s Op welke wijze kunnen de scholen digitale leermiddelen optimaal inzetten in de lesprogramma s en daarmee de onderwijskwaliteit en leerresultaten verbeteren? Welk(e) type(n) digitale leermiddelen zijn het meest geschikt? Hoe kunnen de digitale leermiddelen worden ingepast in de bestaande lesprogramma s? Wat zijn de consequenties van de integratie van digitale leermiddelen in de reguliere lesprogramma s voor de inhoudelijke en praktische organisatie van het onderwijs? Aan welke voorwaarden moet worden voldaan om digitale leermiddelen als kwalitatief hoogwaardig alternatief in te zetten in de reguliere lesprogramma s (bijv. minimumvereisten ict-faciliteiten)? Wat zijn de effecten van de inzet van digitale leermiddelen in de reguliere lesprogramma s op het gebruik van onderwijstijd door leerkrachten en de onderwijskwaliteit en leerresultaten? Zaan Primair heeft Arbeid Opleidingen Consult (AO Consult) gevraagd het onderzoeksdeel van het SLOA-project Digitaal leren uit te voeren. Deze rapportage beschrijft de bevindingen van het onderzoek naar de effecten van de inzet van digitale leermiddelen in de reguliere lesprogramma s op het gebruik van onderwijstijd door leerkrachten en de onderwijskwaliteit en leerresultaten. 1.3 Inhoud rapport Hoofdstuk 2 beschrijft de onderzoeksopzet van het effectonderzoek. Hoofdstuk 3 geeft de resultaten weer van het kwalitatieve onderzoeksdeel, aangevuld met de resultaten en een samenvatting van van het kwalitatieve onderzoeksdeel in hoofdstuk 4. In hoofdstuk 5 zijn de conclusies geformuleerd. Aan het rapport is een aantal bijlagen toegevoegd: Bijlage 1 Vragenlijsten; Bijlage 2 Verslagen van de interviews per school. Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 7

8 2. Onderzoeksopzet effectmeting Dit hoofdstuk beschrijft achtereenvolgens de onderzoeksvraag (paragraaf 2.1), de onderzoekspopulatie (paragraaf 2.2) en de onderzoeksopzet van de effectmeting (paragraaf 2.3) 2.1. Onderzoeksvraag De onderzoeksvraag is als volgt geformuleerd: wat zijn de effecten van de inzet van digitale leermiddelen in de reguliere lesprogramma s op het gebruik van onderwijstijd door leerkrachten en de onderwijskwaliteit en leerresultaten? 2.2. Onderzoekspopulatie Voor ieder type school (de koploperschool, de volgscholen en de overige scholen) zijn 3 groepen respondenten te onderscheiden, namelijk: leerlingen uit één van de groepen 4-8; leerkrachten groep 4-8; ict-specialisten Onderzoeksopzet Om de onderzoeksvraag te beantwoorden, zijn verschillende onderzoeksmethoden toegepast. Gekozen is voor een combinatie van kwalitatief en kwantitatief onderzoek. Het effectonderzoek bestond uit de volgende onderdelen, die hieronder verder worden toegelicht: 1. Gegevensverzameling nulmeting a. Ontwikkelen vragenlijsten b. Kwalitatieve gegevensverzameling c. Kwantitatieve gegevensverzameling 2. Gegevensverzameling effectmeting a. Aanpassen vragenlijsten b. Kwalitatieve gegevensverzameling c. Kwantitatieve gegevensverzameling 3. Analyse en rapportage Stap 1. Gegevensverzameling nulmeting Stap 1a. Ontwikkelen vragenlijsten Op basis van diepte-interviews met excellente leerkrachten en ict-specialisten zijn vragenlijsten ontwikkeld voor leerlingen, leerkrachten en ict-speciliasten. De vragenlijsten zijn ter goedkeuring Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 8

9 voorgelegd aan en besproken met de begeleidende stuurgroep van het SLOA-project en opgenomen in bijlage 1. Stap 1b. Kwalitatieve gegevensverzameling Voor de kwalitatieve gegevensverzameling zijn bij de koploperschool (Obs De Delta), één volgschool (Obs De Jagersplas) en één overige school (Obs De Pionier) lesobservaties uitgevoerd en diepteinterviews gehouden. Meer specifiek zijn voor deze drie scholen in het kader van de nulmeting de volgende activiteiten uitgevoerd: Diepte-interview leerkracht bovenbouw (1 interview per school, soms als combinatie-interview met de ict-specialist); Diepte-interview ict-specialist (1 interview per school, soms als combinatie-interview met de leerkracht); Diepte-interview directeur; Diepte-interview leerlingen (1 groepsinterview per school met circa 5 leerlingen uit de bovenbouw); Lesobservatie taal (1 observatie per school); Lesobservatie rekenen (1 observatie per school). Stap 1c. Kwantitatieve gegevensverzameling Bij de 9 scholen van Zaan Primair die bij het SLOA-project betrokken waren heeft in het schooljaar een eerste ronde van gegevensverzameling onder leerlingen, leerkrachten en ictspecialisten op basis van de in stap 1 ontwikkelde vragenlijsten plaatsgevonden. Onderstaande tabel 2.1a geeft aan welke groep leerlingen per school is benaderd en geeft het aantal ingevulde vragenlijsten onder leerlingen, leerkrachten en ict-specialisten per school weer. Tabel 2.1a. Groep leerlingen en aantal respondenten per school, nulmeting. Categorie School Groep Aantal leerlingen Aantal leerkrachten Aantal ictspecialisten 1. De Delta Volgschool 1. Herman Gorter De Jagersplas De Watermolen Het Eiland Overige school 1. De Pionier Over de Brug 6= De Kroosduiker 7=6 en De Komeet Aan Obs Over de Brug was verzocht de vragenlijsten voor leerlingen af te nemen in groep 6. Deze vragenlijsten zijn echter ingevuld door leerlingen uit groep 4. Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 9

10 Stap 2. Gegevensverzameling effectmeting Stap 2a. Aanpassen vragenlijsten Op basis van de resultaten van de nulmeting zijn de vragenlijsten nogmaals kritisch doorlopen en zijn enkele aanpassingen gemaakt. Bovendien is een aantal vragen toegevoegd in de vragenlijsten die specifiek van belang waren voor het effectonderzoek (zoals de aanwezigheid van tablets in de school, die gedurende het jaar tussen de nulmeting en de effectmeting in de lessen zijn geïntroduceerd). Stap 2b. Kwalitatieve gegevensverzameling Voor de kwalitatieve gegevensverzameling zijn bij de effectmeting, net zoals bij de nulmeting, bij de koploperschool (Obs De Delta), één volgschool (Obs De Jagersplas) en één overige school (Obs De Pionier) lesobservaties uitgevoerd en diepte-interviews gehouden. Meer specifiek zijn voor deze drie scholen in het kader van de nulmeting de volgende activiteiten uitgevoerd: Diepte-interview leerkracht bovenbouw (1 interview per school, soms als combinatie-interview met de ict-specialist); Diepte-interview ict-specialist (1 interview per school, soms als combinatie-interview met de leerkracht); Diepte-interview directeur/directrice; Diepte-interview leerlingen (1 groepsinterview per school met circa 5 leerlingen uit de bovenbouw); Lesobservatie taal (1 observatie per school); Lesobservatie rekenen (1 observatie per school). Stap 2c. Kwantitatieve gegevensverzameling Bij de 9 scholen van Zaan Primair die bij het SLOA-project betrokken waren heeft in het schooljaar een tweede ronde van gegevensverzameling onder leerlingen, leerkrachten en ictspecialisten op basis van de in stap 1 ontwikkelde vragenlijsten plaatsgevonden. Onderstaande tabel 2.1b geeft aan welke groep leerlingen per school is benaderd en geeft het aantal ingevulde vragenlijsten onder leerlingen, leerkrachten en ict-specialisten per school weer Tabel 2.1b. Groep en aantal respondenten per school, effectmeting. Categorie School Groep Aantal leerlingen Aantal leerkrachten Aantal ictspecialisten 1. De Delta Volgschool 1. Herman Gorter De Jagersplas De Watermolen Het Eiland Overige school 1. De Pionier Over de Brug De Kroosduiker 6/ De Komeet Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 10

11 Bij de effectmeting in schooljaar is er voor gekozen zoveel mogelijk dezelfde groep leerlingen de vragenlijsten in te laten vullen als bij de nulmeting in schooljaar Daarmee is het leerjaar van de leerlingen een constante factor en hebben zij mogelijk dezelfde leerkracht(en) als de leerlingen in diezelfde groep in schooljaar De leerlingen die bij de effectmeting de vragenlijsten hebben ingevuld, zijn echter veelal andere leerlingen dan bij de nulmeting, aangezien de meeste leerlingen in schooljaar naar een volgende groep zijn gegaan ten opzichte van leerjaar De resultaten worden daarom geanalyseerd en gerapporteerd op het niveau van leerjaar en type school (koploperschool, volgschool of overige school). Bovendien hebben er personele wisselingen plaatsgevonden bij leerkrachten en ict-specialisten die voor de resultaten van eventuele vergelijkingen tussen de nul- en effectmeting enig voorbehoud betekenen. Stap 3. Analyse en rapportage De gegevens die zijn voortgekomen uit het kwantitatieve onderzoek zijn geanalyseerd met behulp van SPSS. Er zijn beschrijvende en aanvullende analyses uitgevoerd met de gegevens van de nulen effectmeting. De resultaten zijn per meting uitgesplitst naar de drie categorieën scholen: koploperschool, volgscholen en overige scholen. De gegevens die zijn voortgekomen uit het kwalitatieve deel zijn gebruikt als aanvulling op en verdieping van de antwoorden die zijn gegeven in het kwantitatieve onderzoeksdeel (de vragenlijsten). Door het kwalitatieve deel te analyseren is een beter beeld verkregen in de huidige gang van zaken op de scholen met betrekking tot de inzet van ict in de reguliere lesprogramma s. De kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksbevindingen van de nulmeting 5 en van de effectmeting zijn weergegeven in onderzoeksrapportages. Beide rapportages zijn besproken met de begeleidende stuurgroep. 5 Rapportage nulmeting SLOA PO Digitaal leren Zaan Primair (2012). Rapportage RAO Tilburg, Arbeid Opleidingen Consult. Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 11

12 3. Resultaten kwalitatieve meting Dit hoofdstuk doet beknopt verslag van de belangrijkste bevindingen van de kwalitatieve meting bij de betrokken scholen van Zaan Primair - op basis van de lesobservaties en de diepte-interviews - aan de hand van het Vier in Balans-model van Kennisnet. Dit model wordt kort toegelicht in paragraaf 3.1. Paragraaf 3.2 gaat in op de visie, gevolgd door paragraaf 3.3 met de deskundigheid. In paragraaf 3.4 en 3.5 worden respectievelijk het digitaal leermateriaal en de ict-infrastructuur besproken. De uitgebreide schoolverslagen van de diepte-interviews en de lesobservaties zijn als bijlage bij dit rapport opgenomen (zie bijlage 1). 3.1 Het Vier in Balans-model Om ict succesvol te kunnen inzetten in het onderwijs dient aan een aantal randvoorwaarden te worden voldaan. Volgens het Vier in Balans-model van Kennisnet ( ) hangt een zinvolle en duurzame inzet van ict in het onderwijs af van een evenwichtige inzet van de bouwstenen visie, deskundigheid, digitaal leermateriaal en ict-infrastructuur : Visie: de visie van de school omvat de doelstellingen van de school, de rol van leraren en leerlingen, de inhoud van het onderwijs en de materialen die worden ingezet. Deskundigheid: de deskundigheid omvat de benodigde kennis en vaardigheden om onderwijsdoelstellingen met behulp van ict te bereiken. Het gaat zowel om basis ictvaardigheden als didactische vaardigheden. Digitaal leermateriaal: het digitaal leermateriaal bestaat uit alle formele en informele digitale educatieve content. Ict-infrastructuur: de beschikbaarheid en kwaliteit van computers, netwerken en internetverbindingen. Bron: Vier in Balans Monitor 2012 Het is belangrijk deze vier bouwstenen zorgvuldig op elkaar af te stemmen. Dit vraagt om leiderschap om het geheel aan te sturen en om de juiste keuzes te maken, en om samenwerking binnen en buiten de onderwijsinstelling om ict zo efficiënt en effectief mogelijk in te kunnen zetten. Bij leiderschap is het vooral van belang dat managers en bestuurders zich rekenschap geven van de consequenties die beoogde veranderingen hebben op de organisatie, en dat zij aandacht hebben voor de cultuur die benodigd is om een verandering te laten slagen. 3.2 Visie Nulmeting De koploperschool heeft ict opgenomen als onderdeel van hun profiel en wil de school van de toekomst zijn. De directie spreekt over ict als een way of life : het zou zodanig geïntegreerd moeten zijn in het dagelijks leven en het onderwijs, dat het niet langer gezien wordt als een hulpmiddel, maar als een vanzelfsprekendheid. Zo is ict ieder werkoverleg een agendapunt en is het niet meer mogelijk 6 Kennisnet (2009a). Vier in Balans Monitor Ict in het onderwijs: de stand van zaken. Zoetermeer: Stichting Kennisnet. Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 12

13 om toetsen schriftelijk af te nemen of rapporten schriftelijk in te leveren. Dit is niet voor alle leerkrachten van de koploperschool steeds even gemakkelijk, maar draagt er wel toe bij dat iedereen ict inzet. Bij de andere scholen wordt ict meer ervaren als één van de middelen om onderwijs aan te bieden. De directies zien het nut en de noodzaak van ict in het onderwijs en laten hun teams steeds met kleine stapjes kennismaken met nieuwe mogelijkheden om ict in het onderwijs in te zetten, maar ict is voornamelijk een extra hulpmiddel op deze scholen. Effectmeting De visie van de scholen op ict in het onderwijs is niet of nauwelijks gewijzigd na de nulmeting. De koploperschool is wat dat betreft nog steeds een echte koploper. Zij zien ict als essentieel voor het onderwijs en zijn bereid om hierin te investeren en ermee te experimenteren. De school die gekenmerkt was als overige school heeft relatief veel geïnvesteerd in ict-faciliteiten als laptops, Wifi en tablets. Deze investeringen komen echter eerder voort uit het benutten van de gelegenheid die zich toevallig aandient dan uit structureel innovatief ict-beleid. 3.3 Deskundigheid Nulmeting: leerkrachten De deskundigheid van de leerkrachten lijkt het grootst bij de koploperschool. Zij benutten de digiborden, computers, laptops, social media etc. vaak al optimaal en met veel gemak voor hun lessen. Dit vloeit mede voort uit de hiervoor geschetste visie op de inzet van ict: leerkrachten kunnen eenvoudigweg niet functioneren op de koploperschool zonder ict in te zetten in het onderwijs. Toch ziet de koploperschool ook mogelijkheden om verder te verbeteren in professionaliteit, met name door een betere vaardigheid in het gebruik van de digiborden. Deze behoefte is ook bij de andere scholen genoemd. Bij alle scholen geldt overigens dat de deskundigheid of professionaliteit verschilt tussen de individuele leerkrachten: niet iedere leerkracht is even vaardig in het gebruik van ict en het inzetten van ict in de les. Desalniettemin lijkt het basisniveau van deskundigheid met ict in de les hoger te liggen bij de leerkrachten van de koploperschool dan bij de leerkrachten van de andere scholen. Hetzelfde lijkt te gelden voor competenties op het gebied van R&D: doordat de koploperschool nog relatief kort bestaat, zijn leerkrachten vanzelfsprekend vaak experimenteel en onderzoekend bezig. Dit geldt in mindere mate voor de (al langer bestaande) volgscholen en overige scholen, waardoor R&D daar minder leeft. Bij de volgschool gaven zowel de directie als de leerkrachten aan dat het niveau van basisvaardigheden in ict van de leerkrachten relatief laag is. Volgens de leerkrachten heeft niemand op de school echt iets met ict. Er is overigens wel veel verschil tussen individuele leerkrachten. Bij de overige school lijkt er eerder sprake te zijn van een tweedeling in het team van leerkrachten: enkele leerkrachten zijn zeer vaardig met ict, terwijl een kleine groep leerkrachten weerstand heeft tegen ict en het ervaart als weer iets dat er bij komt. Onvoldoende vaardigheid met ict lijkt voor leerkrachten bij de volgschool en de overige school de belangrijkste reden te zijn dat ict niet door alle leerkrachten wordt ingezet. Effectmeting: leerkrachten Volgens de directie en de leerkrachten van de koploperschool is de deskundigheid van de leerkrachten op het gebied van ict en R&D verbeterd ten opzichte van de nulmeting. Met behulp van zowel de middelen die beschikbaar kwamen dankzij het SLOA-project als de werkgroepen (professionaliseringsbijeenkomsten) hebben de leerkrachten zich verder kunnen bekwamen in het Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 13

14 gebruiken van ict in het onderwijs. De leerkrachten geven daarnaast aan dat zij nog makkelijker dan tijdens de nulmeting elkaar bijstaan met praktische hulp en adviezen en zodoende van elkaar leren. Ten slotte was de koploperschool de eerste school die de binnen het SLOA-project ontwikkelde icten R&D-competenties meenam als onderdeel van de gesprekscyclus. De onderzoekzoekende houding bij de leerkrachten is volgens de geïnterviewden mede daardoor wel versterkt sinds de nulmeting. Bovendien is er op de koploperschool in het afgelopen jaar een kwaliteitsteam van de grond gekomen, dat nieuwe ontwikkelingen op het gebied van ict bespreekt en waar interessant voor de school ook invoert in het reguliere lesprogramma. Dit geeft duidelijk aan dat R&D erg leeft op deze school. Vanuit de volgscholen zijn verschillende leerkrachten veelal de taal-, reken- of ict-specialist betrokken geweest bij de professionaliseringsactiviteiten in de vorm van werkgroepen. Ook zij hebben hun deskundigheid in de inzet van ict in de les kunnen verbeteren en een netwerk gevormd dat kennisdeling gemakkelijker maakt. Nulmeting: ict-specialisten De deskundigheid van de ict-specialist heeft invloed op de deskundigheid van de leerkrachten. Een goede ict-specialist is in staat om anderen te ondersteunen of te coachen bij de inzet van ict. Het is daarvoor van belang dat hij of zij zelf handig is met ict of weet bij wie de juiste hulp kan worden gehaald bij problemen met of vragen over ict. Belangrijker is echter dat de ict-specialist weet hoe de nieuwste ict-ontwikkelingen aansluiten bij de leerkrachten en hoe bereikt kan worden dat de leerkrachten ict met enthousiasme inzetten in hun lessen. De geïnterviewde ict-specialisten houden zich vooral bezig met het oplossen van (kleine) problemen of het beantwoorden van vragen van collega s en in beperkte mate bezig met nieuwe ict-ontwikkelingen en met het enthousiasmeren van leerkrachten om ict in te zetten. Zij zouden hier meer tijd aan willen besteden. De twee ictspecialisten van de volgschool hebben aangegeven te willen stoppen met hun ict-werkzaamheden. Effectmeting: ict-specialisten Zowel de directeur als de ict-specialist en de leerkrachten van de koploperschool zijn zeer positief over de ontwikkeling van de deskundigheid van de ict-specialist. In vergelijking met de nulmeting is de ict-specialist zich meer gaan bezig houden met het professionaliseren van de leerkrachten in het inzetten van ict en minder met de stekkertjes en snoertjes. De ict-specialist geeft aan dat de leerkrachten mede dankzij de professionalisering meer zelfraadzaam zijn geworden in het oplossen van problemen met het digibord of de computer. Hierdoor is meer tijd over voor onderzoek naar ontwikkelingen op het gebied van ict. Het is de ict-specialist gelukt een kwaliteitsteam te vormen met twee leerkrachten en gezamenlijk ict een stevige rol te geven in de school. Tijdens het werkoverleg is ict structureel een agendapunt. Dit wordt door het kwaliteitsteam onder meer benut om de nieuwste ontwikkelingen met betrekking tot ict in het onderwijs te demonstreren en de andere leerkrachten hiervoor te enthousiasmeren. In dit SLOA-project heeft de ict-specialist een centrale rol gespeeld bij de professionaliseringsactiviteiten in de vorm van de werkgroepen en mede daardoor een netwerk opgebouwd van ict-specialisten en leerkrachten van andere scholen om kennis en ervaringen te delen. Bij zowel de volgschool als de overige school is de ict-specialist een ander persoon dan vorig schooljaar. Bij de volgschool had de ict-specialist vorig jaar al aangegeven te willen stoppen met Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 14

15 deze rol. De rol is dan ook dit schooljaar overgenomen door een leerkracht die enthousiaster is over en vaardiger lijkt met ict in het onderwijs. Bij de overige school is rol van ict-specialist overgenomen door de leerkracht die vorig jaar nog kon worden beschouwd als de rechterhand van de toenmalige ict-specialist. Deze personele wisselingen beperken een goede vergelijking van de deskundigheid van de ict-specialist tussen de nul- en effectmeting. 3.4 Digitaal leermateriaal Nulmeting Het beschikbare digitale leermateriaal was zowel op de koploperschool als op de overige school goed te noemen. Voor vrijwel alle vakken (rekenen, taal en zaakvakken) was er een digitale methode en aanvullend digitaal materiaal beschikbaar dat zowel het lesgeven op het digibord als het gebruik van de computer door de leerlingen mogelijk maakt. Bij de volgschool was voor veel vakken software beschikbaar voor het digibord, maar het was bij de directie en de leerkrachten nog onduidelijk of er ook voor rekenen en taal software beschikbaar was dat kan worden ingezet op het digibord. Effectmeting Mede dankzij de middelen die beschikbaar kwamen met het SLOA-project, zijn op de koploperschool en de vijf volgscholen nieuwe webbased lesmethoden voor rekenen en spelling aangeschaft (Rekentuin en Taalzee). Een voordeel van deze software is dat leerlingen ook thuis kunnen oefenen, wat ze in de interviews aangeven ook daadwerkelijk te doen. Daarnaast heeft een inventarisatie plaatsgevonden van de software op de scholen van Zaan Primair en is tijdens de werkgroepbijeenkomsten een shortlist gemaakt van beschikbare en geschikte software. Een praktische bijkomstigheid is dat enkele licenties voor software die niet (meer) werd gebruikt, konden worden opgezegd. Deze inventarisatie heeft plaatsgevonden op zowel de koploperschool als op de volgschool en de overige school. De overige school wist niet zeker of dat de inventarisatie een resultaat was van een initiatief vanuit het SLOA project. 3.5 Ict-infrastructuur Nulmeting De koploperschool beschikt, naast een standaard uitrusting van digiborden en 3 vaste pc s per klas (vanaf groep 3), over 30 laptops (zie voor een volledige beschrijving van de ict-infrastructuur het schoolverslag). Bij de volgschool bestaat de ict-infrastructuur uit 2 vaste pc s en digiborden in alle klassen. Daarnaast is, op initiatief van enkele ouders, een computerlokaal ingericht. Deze computers hebben echter niet de software van de digitale lesmethoden. Bij de overige school heeft ook ieder lokaal 2 vaste pc s en één digibord. Binnenkort beschikt de school over 24 laptops. In de gezamenlijke ruimte, voorheen bibliotheek, worden speciale werktafels gemaakt voor leerlingen, leerkrachten en ouders en wordt Wifi geïnstalleerd. Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 15

16 Effectmeting De ict-infrastructuur is bij de drie scholen die betrokken zijn bij het kwalitatieve onderzoek verbeterd ten opzichte van de nulmeting. De koploperschool heeft naast de computers en laptops ook op experimentele basis tablets gekregen 7. Voor de tablets is een gebruiksschema gemaakt, waardoor de leerkrachten uit alle groepen in de bovenbouw de apparaten kunnen inzetten in de les. Het grootste struikelblok bij de koploperschool bij de nulmeting Wifi is voor een groot deel verholpen, waardoor er nu voldoende capaciteit is om alle laptops gelijktijdig te benutten. Het streven bij de koploperschool is echter dat er per leerling een device is dat kan worden ingezet voor het onderwijs: dit kan een laptop, tablet of mobiele telefoon zijn. De huidige capaciteit van het draadloos internet is daarvoor nog onvoldoende. Zij willen daarom blijven investeren in de ict-faciliteiten. Bij de volgschool is het computerlokaal inmiddels onder beheer van Zaan Primair gekomen, waardoor de leerkrachten ook de digitale lesmethoden in dit lokaal kunnen inzetten. Iedere klas zit ongeveer twee keer per week gezamenlijk in het computerlokaal om te werken met de software die hoort bij de methodes. De overige school maakt volop gebruik van de laptops en het internet die vorig schooljaar zijn aangeschaft en is net als de koploperschool gelukkig met de komst van de tablets. 7 Stichting Snappet wil de kwaliteit van het basisonderwijs verbeteren door een tablet met benodigd lesmateriaal beschikbaar te stellen voor ieder kind. Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 16

17 4. Resultaten kwantitatieve meting Leerkrachten, ict-specialisten en leerlingen zijn via vragenlijsten gevraagd naar hun mening over de inzet van ict in de les. In dit hoofdstuk worden de resultaten weergegeven van de effectmeting. Bovendien worden de resultaten van de koploperschool, de volgscholen en de overige scholen met elkaar vergeleken om te kijken of er significante verschillen zijn in de inzet van ict in de reguliere lesprogramma s. Als laatst wordt gekeken of de resultaten van de scholen in de effectmeting significant verschillen ten opzichte van de nulmeting. Paragraaf 4.1, 4.2 en 4.3 geven de onderzoeksresultaten weer van respectievelijk de leerkrachten, de ict-specialisten en de leerlingen op bovengenoemde gebieden. Vervolgens worden in paragraaf 4.4 de onderzoeksresultaten samengevat. 4.1 Onderzoeksresultaten voor leerkrachten Ict-faciliteiten op school De leerkrachten hebben kunnen aangeven wat zij vinden van de ict-faciliteiten op school (zie Tabel 4.1). De leerkrachten zijn in de effectmeting meer tevreden over de digiborden dan over de computers of laptops. Ruim drie kwart van de leerkrachten vindt dat er genoeg digiborden zijn en dat ze gebruiksvriendelijk zijn (respectievelijk 85% en 76%). Daarentegen vindt slechts ongeveer een derde van de leerkrachten dat er genoeg computers of laptops zijn waaraan de kinderen kunnen werken (33%). Tabel 4.1. Het percentage leerkrachten dat het (helemaal) eens is met stellingen m.b.t. ict faciliteiten op school, voor het totaal en uitgesplitst naar type school (koploperschool, volgscholen, overige scholen). Nul- en effectmeting. Nulmeting (n=45) Effectmeting (n=51-53) Stelling Er zijn op school genoeg computers of laptops waaraan de leerlingen kunnen werken (n=6) (n=23) (n=16) (n=2) (n=25-27) (n=21-24) 24% 33% 35%* 6%* 33% 50% 39% 25% De computers of laptops zijn snel genoeg 13% 0% 22%* 6% 46% 50% 42% 50% Er is genoeg lesmateriaal op de computers of laptops 56% 83% 61% 38%* 61% 100% 60% 58% Er is altijd iemand op school waaraan ik vragen over de computer of het digibord 58% 100%* 57% 44%* 57% 100% 48% 63% kan stellen Er zijn genoeg digiborden in de school 67% 100%* 74% 44%* 85% 100% 92% 75% De digiborden zijn erg gebruiksvriendelijk 61% 67% 61% 57% 76% 100% 63%* 88%* * Verschil met leerkrachten van de andere scholen is significant (p<0.10) Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 17

18 Tablets Sinds de nulmeting begin 2012 zijn er op verschillende scholen (experimenteel) tablets aangeschaft. In de effectmeting is daarom een vraag opgenomen over tablets (zie Tabel 4.2). De tablets worden door slechts een zeer klein aantal leerkrachten gebruikt (9%), waaronder de leerkrachten van de koploperschool. Een eveneens klein aantal leerkrachten op de overige scholen heeft wel tablets op school, maar maakt hiervan geen gebruik (17%). De tablets die beschikbaar zijn op de scholen zijn voornamelijk voor één groep (behalve in de koploperschool). Het is dus logisch dat leerkrachten van de andere groepen de tablets niet gebruiken. Dit zegt verder niets over de inzet van ict van die leerkrachten, maar puur over de beschikbaarheid van de ict-faciliteiten. Tabel 4.2. Het percentage leerkrachten dat op school tablets heeft en/of gebruikt in het onderwijs, voor het totaal en uitgesplitst naar type school (koploperschool, volgscholen, overige scholen). Effectmeting. (n-53) Koploper school (n=2) (n=24) Overige scholen (n=27) Er zijn tablets en ik gebruik ze in mijn onderwijs 9% 100% 4% 8% Er zijn wel tablets, maar ik gebruik ze niet 8% 0% 0% 17% Er zijn geen tablets 83% 0% 96% 75% Ict in de klas: digiborden Aan de leerkrachten is gevraagd hoe vaak zij het digibord gebruiken (zie Tabel 4.3). Vrijwel alle leerkrachten gebruiken het digibord nu (bijna) iedere dag (98%). Slechts 2% van de leerkrachten geeft aan geen digibord in de klas te hebben. (Vrijwel) alle leerkrachten gebruiken het digibord nu om foto s of filmpjes te laten zien; om op te schrijven of tekenen of om er teksten of opdrachten uit lesboeken op te laten zien (zie Tabel 4.4). Bijna een derde van de leerkrachten geeft aan ook nog wat anders met het digibord te doen, te weten: Spreekbeurten/(Powerpoint) presentaties (8x); (Educatieve) spelletjes (5x); Instructies van methoden of software als Word of Powerpoint (3x); Overig, zoals muziek of dagplanning. Ten opzichte van de nulmeting laten nu meer leerkrachten teksten of opdrachten uit lesboeken op het digibord zien. Tabel 4.3. Frequentie van het gebruik van het digibord in de klas volgens de responderende leerkrachten, voor het totaal en uitgesplitst naar type school (koploperschool, volgscholen, overige scholen). In procenten. Nul- en effectmeting. Nulmeting (n=45) Effectmeting (n=53) Hoe vaak gebruikt u het digibord in de klas? (n=6) (n=23) (n=16) (n=2) (n=27) (n=24) Er is geen digibord in de klas 4% 0% 0% 13% 2% 0% 4% 0% (Bijna) iedere dag 93% 100% 96% 88% 98% 100% 96% 100% Eén of twee keer per week 2% 0% 4% 0% 0% 0% 0% 0% Minder dan één keer per week 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 18

19 Tabel 4.4. Wat de leerkrachten doen met het digibord in de klas volgens de responderende leerkrachten, voor het totaal en uitgesplitst naar type school (koploperschool, volgscholen, overige scholen) (Meerdere antwoorden mogelijk). In procenten. Nul- en effectmeting. Nulmeting (n=45) Effectmeting (n=52) Wat doet u met het digibord in de klas? (n=6) (n=23) (n=16) (n=2) (n=26) (n=24) Ik laat foto s of filmpjes zien 96% 100% 100% 88% 100% 100% 100% 100% Ik gebruik het digibord om op te schrijven 96% 100% 100% 83% 98% 100% 96% 100% of tekenen Ik laat er teksten of opdrachten uit de 82% 100% 91% 63% 100%** 100% 100% 100% lesboeken op zien Anders % 0% 39% 21% ** Verschil met de nulmeting is significant (p<.05) Een groot deel van de leerkrachten gebruikt het digibord bij rekenen (96%), spelling (83%) en/of andere vakken (96%), te weten (zie Tabel 4.5): Taal (lezen, schrijven) (19x); Zaakvakken (o.a. aardrijkskunde, geschiedenis, biologie) (10x); Creatieve vakken (dans, muziek, handvaardigheid) (6x); Nieuwsbegrip (4x); Wereldoriëntatie (4x); Engels (3x); Verkeer (3x); Alle vakken (3x). Tabel 4.5. Voor welke vakken de leerkrachten het digibord in de klas gebruiken volgens de responderende leerkrachten, voor het totaal en uitgesplitst naar type school (koploperschool, volgscholen, overige scholen) (Meerdere antwoorden mogelijk). In procenten. Nul- en effectmeting. Nulmeting (n=45) Effectmeting (n=52-53) Voor welke vakken gebruikt u het digibord in de klas? (n=6) (n=23) (n=16) (n=2) (n=26) (n=24 Rekenen 98% 100% 100% 94% 96% 100% 96% 96% Spelling 91% 83% 91% 94% 83% 100% 81% 83% Andere vakken 96% 100% 100% 88% 96% 100% 96% 96% Ongeveer de helft van de leerkrachten laat nu leerlingen (bijna) iedere dag het digibord in de klas gebruiken (zie Tabel 4.6). Ten opzichte van de nulmeting laten leerkrachten nu vaker de leerlingen het digibord gebruiken. Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 19

20 Tabel 4.6. Frequentie van het gebruik van het digibord door leerlingen volgens de responderende leerkrachten, voor het totaal en uitgesplitst naar type school (koploperschool, volgscholen, overige scholen). In procenten. Nul- en effectmeting. Nulmeting (n=45) Effectmeting (n=52) Hoe vaak laat u leerlingen het digibord in de klas gebruiken? (n=6) (n=23) (n=16) (n=2) (n=26) (n=24) (Bijna) iedere dag 20% 17% 26% 13% 49%** 0% 39% 65% Eén of twee keer per week 44% 50% 48% 38% 41% 50% 54% 26% Minder dan één keer per week 31% 33% 26% 38% 10% 50% 8% 9% ** Verschil met de nulmeting is significant (p<.05) Ict in de klas: computers of laptops Bij ongeveer drie kwart van de leerkrachten mag een leerling (bijna) iedere dag aan een computer of laptop werken (zie tabel 4.7; 74%). Bij de overige leerkrachten mogen de leerlingen één of twee keer per week aan een computer of laptop werken (26%). Van een groot deel van de leerkrachten mogen de leerlingen op de computer of laptop werken aan rekenen (zie tabel 4.8; 87%), spelling (93%) of andere vakken (89%), te weten: Werkstukken/thema s (20x); Taal (lezen, schrijven) (11x); Zaakvakken (o.a. aardrijkskunde, geschiedenis, biologie) (8x); Nieuwsbegrip (5x). Tabel 4.7. Frequentie van hoe vaak een leerling aan een computer of laptop mag werken. In procenten. Nul- en effectmeting. Nulmeting (n=45) Effectmeting (n=53) Hoe vaak mag een leerling aan een computer of laptop werken in de klas? (n=6) (n=23) (n=16) (n=2) (n=27) (n=24) (Bijna) iedere dag 64% 83% 52% 75% 74% 100% 74% 71% Eén of twee keer per week 27% 17% 30% 25% 26% 0% 26% 29% Minder dan één keer per week 9% 0% 17% 0% 0% 0% 0% 0% Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 20

21 Tabel 4.8. Voor welke vakken de leerlingen aan de computer of laptop mogen werken volgens de responderende leerkrachten, voor het totaal en uitgesplitst naar type school (koploperschool, volgscholen, overige scholen) (Meerdere antwoorden mogelijk). In procenten. Nul- en effectmeting. Nulmeting (n=45) Effectmeting (n=53) Voor welke vakken mag een leerling aan de computer of laptop werken in de klas? (n=6) (n=23) (n=16) (n=2) (n=27) (n=24) Rekenen 96% 100% 91% 100% 87% 100% 89% 83% Spelling 84% 100% 74% 94% 93% 100% 93% 92% Andere vakken 82% 83% 87% 75% 89% 100% 89% 88% Wat mag een leerling verder doen op de computer of de laptop in de klas (zie tabel 4.9)? Van een groot deel van de leerkrachten mogen de leerlingen werken aan de opdrachten van de lessen (94%); werkstukken of presentaties maken (76%) en Internet gebruiken (81%). Social media als Facebook, Twitter of YouTube mag slechts bij 6% van de leerkrachten door de leerlingen op de computer of laptop worden gebruikt. Spelletjes spelen op de computer of laptop mogen de leerlingen bij ruim de helft van de leerkrachten (57%). In de categorie anders, wordt onder meer genoemd: Werken met softwareaanvullende programma s als Ambrasoft of rekentuin (8x); Taal (lezen, schrijven) (5x). Tabel 4.9. Het gebruik van de computer of laptop door de leerlingen op school volgens de responderende leerkrachten, voor het totaal en uitgesplitst naar type school (koploperschool, volgscholen, overige scholen) (Meerdere antwoorden mogelijk). Nul- en effectmeting. Nulmeting (n=45) Effectmeting (n=53) Wat mag een leerling doen op de computer of de laptop in de klas? (n=6) Werken aan de opdrachten van de lessen 77% 83% 81% 69% 94% 100% 93% 96% Werkstukken of presentaties maken 77% 83% 71% 81% 76% 100% 70% 79% Internet gebruiken 70% 100% 62% 69% 81% 100% 82% 79% Facebook, Twitter of You Tube gebruiken 5% 17% 5% 0% 6% 50% 0% 8% Spelletjes spelen % 50% 52% 63% Anders 44% 67% 33% 50% 32% 0% 41% 25% Mening over ict in de les De leerkrachten is gevraagd hun mening te geven over de inzet van ict. Zij zijn overwegend positief over de inzet van ict (zie tabel 4.10). De leerkrachten van de koploperschool vinden vaker dan de andere leerkrachten dat de inzet van ict in de les de leerprestaties van de leerlingen verbetert; bijdraagt aan beter passend onderwijs voor de leerlingen; en de leerlingen meer plezier geeft in het leren. (n=23) (n=16) (n=2) (n=27) (n=24) 8 Ten opzichte van de nulmeting zijn enkele aanvullende vragen opgenomen in de vragenlijsten. Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 21

22 Ten opzichte van de nulmeting vinden leerkrachten nu vaker dat de inzet van ict in de les bijdraagt aan beter passend onderwijs voor de leerlingen. Tabel Het percentage leerkrachten dat het (helemaal) eens is met stellingen m.b.t. ict in de les, voor het totaal en uitgesplitst naar type school (koploperschool, volgscholen, overige scholen). Nul- en effectmeting. Nulmeting (n=45) Effectmeting (n=52-53) De inzet van ict in de les (n=6) is noodzakelijk voor mijn werk 98% 100% 100% 94% 94% 100% 96% 92% werkt voor mij tijdsbesparend 81% 83% 83% 79% 79% 100% 78% 79% maakt mijn werk aantrekkelijker voor mij verbetert de leerprestaties van mijn leerlingen draagt bij aan beter passend onderwijs voor de leerlingen geeft de leerlingen meer plezier in het leren (n=23) * Verschil met leerkrachten van de andere scholen is significant (p<0.10) ** Verschil met de nulmeting is significant (p<.05) Deskundigheid op het gebied van ict (n=16) (n=2) (n=26-27) (n=24) 86% 67% 91% 88% 89% 100% 85% 92% 83% 83%* 77% 87% 79% 100%* 74% 83% 80% 80% 80% 94% 89%** 100%* 89% 88% 98% 98% 100% 93% 100% 100% 100% 100% Aan de leerkrachten is gevraagd om verschillende groepen personen een rapportcijfer toe te kennen voor hun deskundigheid op het gebied van ict in de les (zie tabel 4.10). Het hoogste rapportcijfer wordt toegekend aan de leerlingen; zij krijgen een 8,3. De andere leerkrachten scoren het laagste rapportcijfer, maar met een 6,9 nog altijd ruim voldoende op hun deskundigheid van ict in de les. Tabel Gemiddelde rapportcijfers die de leerkrachten zichzelf, hun collega s, de leerlingen en de ictspecialist geven voor deskundigheid op het gebied van het inzetten van ict in de les. Nul- en effectmeting. Nulmeting (n=45) Effectmeting (n=44-53) Welk rapportcijfer geeft u de volgende (groepen) personen voor hun deskundigheid op het gebied van ict in de les? (n=6) Uzelf 7,0 7,2 7,2 6,6 7,1 7,8 6,8 7,3 De andere leerkrachten binnen Zaan Primair 6,9 7,1 7,1 6,6 6,9 7,0 6,7 7,0 De ict-specialisten op uw school 7,2 7,1 7,2 7,2 7,2 7,0 7,2 7,2 De leerlingen op uw school 8,0 8,3 8,3 7,4 8,3 9,0 8,2 8,5 (n=23) (n=16) (n=2) (n=21-27) (n=21-24) Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 22

23 Aan de leerkrachten zijn stellingen voorgelegd om hun ict-competenties inzichtelijk te krijgen (zie tabel 4.11). Deze stellingen zijn gebaseerd op het ict-competentieprofiel voor leerkrachten. De stellingen waarmee de meeste leerkrachten het (helemaal) eens zijn, zijn Ik heb met de leerlingen afspraken gemaakt over wat wel en niet mag op de computer of laptop (91%) en Ik gebruik digitaal materiaal (zoals filmpjes of games) in de les om de standaard software aan te vullen (80%). Opvallend laag scoren de stellingen gebruik sociale media als Hyves, Facebook, Twitter of YouTube in mijn werk (25%) Ik ontwikkel zelf digitaal materiaal om in de les te gebruiken (23%) en Ik ga actief op zoek naar informatie over ict-toepassingen in de les (3%). Er zijn enkele verschillen gevonden tussen de scholen. Leerkrachten van volgscholen zijn het minder vaak dan de andere scholen (helemaal) eens met de stellingen: Ik ben erg handig met ict-toepassingen, zoals het digibord en de computer of laptop ; Ik gebruik sociale media als Hyves, Facebook, Twitter of YouTube in mijn werk ; Ik ga actief op zoek naar informatie over ict-toepassingen in de les. Leerkrachten van de koploperschool zijn het vaker dan leerkrachten van de andere scholen (helemaal) eens met de stellingen: Ik ontwikkel zelf digitaal materiaal om in de les te gebruiken ; Ik gebruik sociale media als Hyves, Facebook, Twitter of YouTube in mijn werk ; Ik ga actief op zoek naar informatie over ict-toepassingen in de les ; Ik deel informatie over ict-toepassingen in de les met collega s. In vergelijking met de nulmeting maken leerkrachten nu vaker gebruik van sociale media als Hyves, Facebook, Twitter of YouTube in hun lessen. Dit geldt voor zowel de koploperschool, als voor de volgscholen en de overige scholen. Tabel Het percentage leerkrachten dat het (helemaal) eens is met stellingen m.b.t. hun inzet van ict in de les, voor het totaal en uitgesplitst naar type school (koploperschool, volgscholen, overige scholen). Nul- en effectmeting. Nulmeting (n=45) Effectmeting (n=52-53) Stelling Ik ben erg handig met ict-toepassingen, zoals het digibord en de computer of laptop Ik moet vaak hulp vragen om te werken met ict-toepassingen, zoals het digibord en de computer of laptop Ik kan in de les goed werken met de educatieve software die we gebruiken Ik gebruik digitaal materiaal (zoals filmpjes of games) in de les om de standaard software aan te vullen Ik ontwikkel zelf digitaal materiaal om in de les te gebruiken (n=6) (n=23) (n=16) (n=2) (n=26-27) (n=24) 38% 50% 39% 31% 53% 100% 36%* 67% 9% 17% 0% 19% 9% 0% 11% 8% 74% 83% 81% 63%* 74% 100% 82% 63% 91% 83% 91% 94% 80% 100% 89% 71% 13% 50%* 9% 6% 23% 100%* 19% 21% Rapportage Effectonderzoek SLOA Digitaal leren, augustus 2013 pagina 23