ICT IN HET BASIS- EN VOORTGEZET ONDERWIJS SCHOOLJAAR 2007/2008 TECHNISCH RAPPORT

Transcriptie

1 ICT IN HET BASIS- EN VOORTGEZET ONDERWIJS SCHOOLJAAR 2007/2008 TECHNISCH RAPPORT Utrecht, maart 2008

2

3 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding en probleemstelling 5 2 Resultaten basisonderwijs Representativiteit ICT-gebruik Realisatie onderwijsdoelen Aantal computers en internetaansluitingen Knelpunten Activiteiten om ICT-gebruik te stimuleren Beheersing ICT-vaardigheden 11 3 Resultaten voortgezet onderwijs Representativiteit ICT-gebruik Realisatie onderwijsdoelen Aantal computers en internetaansluitingen Knelpunten Activiteiten om ICT-gebruik te stimuleren Beheersing ICT-vaardigheden 17 4 Conclusies Basisonderwijs Voortgezet onderwijs Tot slot 20

4

5 1 INLEIDING EN PROBLEEMSTELLING De Inspectie van het Onderwijs heeft in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap onderzoek gedaan naar het gebruik van ICT in het basis- en voortgezet onderwijs. De centrale vragen in dit onderzoek zijn: 1. In welke mate gebruiken basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs ICT? 2. In hoeverre gebruiken basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs ICT om onderwijsdoelen te realiseren? 3. Hoeveel computers en internetaansluitingen hebben basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs? 4. Wat zijn de knelpunten rondom het gebruik van ICT? 5. Welke activiteiten organiseren scholen om leraren te stimuleren om ICT toe te passen? 6. In hoeverre beheersen leraren ICT-vaardigheden (basisvaardigheden en didactische toepassingen)? Respons In totaal zijn er 408 vragenlijsten ingevuld en geretourneerd: 293 voor het basisonderwijs en 115 voor het voortgezet onderwijs. De steekproef is voor het basisonderwijs uitgevoerd op het niveau van objecten van toezicht. De scholen zelf en de inspectie zien dit als aparte eenheid en daarom beoordeelt de inspectie deze apart. Voor het voortgezet onderwijs is de steekproef uitgevoerd op het niveau van vestigingen. 5

6 6

7 2 RESULTATEN BASISONDERWIJS Deze paragraaf beschrijft de onderzoeksresultaten voor het basisonderwijs. Voor de tekstuele beschrijving zie paragraaf Representativiteit De representativiteit van de 293 scholen die de vragenlijst hebben ingevuld, is getoetst aan de hand van spreiding op: leerlingenpopulatie 1, schoolgrootte, provincie, denominatie, regionale verdeling, aantal scholen onder een bestuur, schoolgroep, totaal aantal leerlingen en het percentage.90 en.25 leerlingen (zie tabel 2.1). De 293 responsscholen zijn representatief voor de basisscholen in Nederland 2. Tabel 2.1 Representativiteit basisonderwijs Steekproef Nederland n=293 n=6.929 Leerlingenpopulatie N >50.00 leerlingen >50.25 en.90 leerlingen >50.25 leerlingen >50.90 leerlingen Schoolgrootte (aantal leerlingen) ='0-100' =' ' =' ' ='400 en meer' Provincie Drenthe Flevoland Friesland Gelderland Groningen Limburg Noord-Brabant Noord-Holland Overijssel Utrecht Zeeland leerlingen zijn leerlingen waarvan tenminste één van de ouders van niet-nederlandse afkomst is (en beperkingen kent in opleidings- en beroepsniveau)..25 leerlingen zijn Nederlandse arbeiderskinderen (in termen van opleidings- en beroepsniveau van de ouders) zijn de overige, autochtone leerlingen. 2 In het basisonderwijs houdt de inspectie een grens aan van 5. 7

8 Zuid-Holland Denominatie openbaar rooms-katholiek protestants-christelijk overig bijzonder Regionale verdeling buiten de steden g g Aantal scholen onder bestuur meerpitter eenpitter Schoolgroep schoolgroep schoolgroep schoolgroep schoolgroep schoolgroep schoolgroep schoolgroep Leerlingkenmerken Totaal aantal leerlingen p125b p190b ICT-gebruik Tabel 2.2a Gebruik ICT po N Minimum Maximum Gemiddeld SD Nooit ,35 2,37 Incidenteel ,07 9,56 Regelmatig ,57 10,50 Tabel 2.2b Gebruik ICT po, naar leerlingenpopulatie Gemiddeld Nooit Incidenteel Regelmatig >50.00 leerlingen 0,4 4,2 95,4 >50.25 en leerlingen >50.90 leerlingen 0,2 4,5 95,3 Tabel 2.2c Gebruik ICT po, naar schoolgrootte Gemiddeld Nooit Incidenteel Regelmatig = ,6 3,1 96,3 = ,1 2,7 97,2 = ,5 5,2 94,4 = 400 en meer 0,3 4,8 95,0 8

9 Tabel 2.2d Gebruik ICT po, naar denominatie Gemiddeld Nooit Incidenteel Regelmatig Openbaar 0,2 3,0 96,8 Rooms-katholiek 0,4 3,9 95,7 Protestants-christelijk 0,5 4,8 94,7 Overig bijzonder 0,3 7,7 92,0 Tabel 2.2e Gebruik ICT po, naar provincie Gemiddeld Nooit Incidenteel Regelmatig Drenthe 0 2,9 97,1 Flevoland 3,6 2,1 94,3 Friesland 0 2,5 97,5 Gelderland 0 2,4 97,6 Groningen 0 3,1 96,9 Limburg 0 3,3 96,7 Noord-Brabant 0,5 3,3 96,2 Noord-Holland 0 5,5 94,5 Overijssel 0,5 5,5 94,0 Utrecht 1,4 6,1 92,5 Zeeland Zuid-Holland 0,3 4,9 94,8 2.3 Realisatie onderwijsdoelen A. Verzorgen adaptief onderwijs/onderwijs op maat B. Flexibilisering/individualisering van het leerproces C. Bevorderen zelfstandig leren D. Creëren rijkere leeromgeving E. Aantrekkelijker onderwijs voor leerlingen F. Bevorderen gebruik voor remediërende toepassingen G. Intensivering communicatie tussen leraar en leerling H. Bevorderen samenwerkend leren I. Efficiënter inrichten van het onderwijs J. Toetsen op maat Tabel 2.3 Realiseren van onderwijsdoelen A B C D E F G H I J Niet 0 0,7 0,3 0 0,3 0,3 36,5 8,2 1,0 19,8 Enigszins 20,1 22,9 19,1 19,5 10,9 15,0 38,2 58,7 30,0 42 Behoorlijk 56,3 52,2 46,4 42,7 46,1 46,8 8,2 23,9 50,9 23,9 Sterk 23,5 22,2 33,8 37,5 42,3 36,9 2,0 7,2 17,7 11,3 Is geen doel 0 2,0 0,3 0,3 0,3 1,0 15,0 2,0 0,3 3,1 2.4 Aantal computers en internetaansluitingen Tabel 2.4a Computers en Internet N Minimum Maximum Gemiddeld SD Leerlingen per computer Percentage met internetaansluiting ,87 23,82 9

10 Tabel 2.4b Computers en Internet naar leerlingenpopulatie Gemiddeld Leerlingen per computer Percentage met internetaansluiting >50.00 leerlingen 6 89,7 >50.25 en ,0 leerlingen >50.90 leerlingen 6 91,4 Tabel 2.4c Computers en Internet naar schoolgrootte Gemiddeld Leerlingen per computer Percentage met internetaansluiting = ,8 = ,4 = ,3 = 400 en meer 8 96,0 Tabel 2.4d Computers en Internet naar denominatie Gemiddeld Leerlingen per computer Percentage met internetaansluiting Openbaar 6 92,7 Rooms-katholiek 7 93,1 Protestants-christelijk 6 85,2 Overig bijzonder 8 77,3 Tabel 2.4e Computers en Internet naar provincie Gemiddeld Leerlingen per computer Percentage met internetaansluiting Drenthe 6 84,9 Flevoland 7 84,3 Friesland 5 68,1 Gelderland 6 88,3 Groningen 6 99,8 Limburg 7 91,8 Noord-Brabant 7 97,5 Noord-Holland 8 89,7 Overijssel 6 95,3 Utrecht 7 89,8 Zeeland 5 67,3 Zuid-Holland 6 95,2 2.5 Knelpunten A. Beschikbaarheid van goede educatieve software in het algemeen B. Overzicht over bestaande educatieve software C. De kosten van educatieve software (licenties) D. De mogelijkheid programma s op maat te maken E. Onderwijsinhoudelijke ondersteuning bij ict-gebruik F. Beschikbare financiën om ict-voorzieningen op peil te houden G. Kwaliteit van de computers Tabel 2.5 Knelpunten rondom het gebruik van ICT A B C D E F G Niet 52,9 50,9 7,2 19,5 25,6 13,3 42,7 Enigszins 37,5 40,3 25,6 52,9 50,5 31,1 34,1 Behoorlijk 8,5 6,8 37,5 22,5 21,2 33,8 16 Sterk 1,0 2,0 29,7 5,1 2,7 21,8 7,2 10

11 2.6 Activiteiten om ICT-gebruik te stimuleren A. Scholing in ict-basisvaardigheden B. Specifieke scholing in didactische vaardigheden met betrekking tot ict C. Inhoudelijke ondersteuning door ict-coördinator/werkgroep D. Ruimte bieden voor experimenten/in kleine stapjes nieuwe dingen uitproberen E. Stimuleren van collegiale uitwisseling van kennis en ervaring F. ICT als onderwerp opnemen bij functioneringsgesprekken G. Bij de selectie van nieuwe personeelsleden letten op ict-competenties H. ICT als vast onderdeel opnemen in integrale kwaliteitszorg I. Consequent uitdragen dat ict waardevol is voor onderwijs J. Belonen van innovatief ict-gebruik K. Gebruik van bepaalde applicaties verplicht stellen Tabel 2.6 Activiteiten om leraren te stimuleren om ICT toe te passen A B C D E F G H I J K Niet 13,3 14 4,1 6,5 2,7 16,4 20,1 10,6 1,4 56,7 15,4 Incidenteel 49,5 60,1 19,8 34,1 31,7 43,7 37,2 30,7 11, ,8 Regelmatig 30,4 24,2 54,6 52,6 54,6 32, ,6 58,7 11,3 41,6 Vaak 6,8 1,7 21,5 6,8 10,9 7,5 15,7 17,1 28 3,1 23,2 2.7 Beheersing ICT-vaardigheden Tabel 2.7a Beheersing van ICT-vaardigheden po - basisvaardigheden N Minimum Maximum Gemiddeld SD Niet ,68 4,00 In geringe mate ,04 9,07 In voldoende mate ,10 26,70 Goed ,17 29,25 Tabel 2.7b Beheersing van ICT-vaardigheden po basisvaardigheden naar leerlingenpopulatie Gemiddeld Niet In geringe mate In voldoende mate Goed >50.00 leerlingen 0,7 7,1 36,4 55,8 >50.25 en.90 0,6 6,8 45,1 47,6 leerlingen >50.90 leerlingen 0,4 6,6 45,2 47,8 Tabel 2.7c Beheersing van ICT-vaardigheden po basisvaardigheden naar schoolgrootte Gemiddeld Niet In geringe mate In voldoende mate Goed = ,4 5,1 37,2 56,3 = ,6 6,5 35,4 57,5 = ,5 7,9 37,8 53,9 = 400 en meer 0,7 7, ,4 Tabel 2.7d Beheersing van ICT-vaardigheden po basisvaardigheden naar denominatie Gemiddeld Niet In geringe mate In voldoende mate Goed Openbaar 1,0 7,7 35,4 56 Rooms-katholiek 0,6 6, ,8 Protestants-christelijk 0,3 6,8 37,8 55 Overig bijzonder 1,4 7 38,5 53,1 11

12 Tabel 2.7e Beheersing van ICT-vaardigheden po basisvaardigheden naar provincie Gemiddeld Niet In geringe mate In voldoende mate Goed Drenthe 7 7,2 20,8 65 Flevoland 0 9, ,8 Friesland 0,4 6,5 32,1 61 Gelderland 0,3 5,6 36,4 57,7 Groningen 0,4 3,6 52,3 43,7 Limburg 0 8,3 42,8 48,9 Noord-Brabant 0,9 6,6 34,4 58,1 Noord-Holland 0,1 6 38,6 55,4 Overijssel 0,5 6, Utrecht 0,8 14,2 45,8 39,3 Zeeland 0 6,3 12,5 81,3 Zuid-Holland 0,5 6,8 32,9 59,9 Tabel 2.7f Beheersing van ICT-vaardigheden po didactische toepassingen N Minimum Maximum Gemiddeld SD Niet ,52 6,23 In geringe mate ,65 13,88 In voldoende mate ,87 25,65 Goed ,96 28,23 Tabel 2.7g Beheersing van ICT-vaardigheden po didactische toepassingen naar leerlingenpopulatie Gemiddeld Niet In geringe mate In voldoende mate Goed > ,4 11,7 45,2 41,7 leerlingen > , ,9 en.90 leerlingen >50.90 leerlingen 4,6 13,6 56,9 24,9 Tabel 2.7h Beheersing van ICT-vaardigheden po didactische toepassingen naar schoolgrootte Gemiddeld Niet In geringe mate In voldoende mate Goed = ,3 11,1 40,1 47,4 = ,2 8,6 46,8 43,5 = ,7 12,9 47,7 37,7 = 400 en meer 2, ,8 38 Tabel 2.7i Beheersing van ICT-vaardigheden po didactische toepassingen naar denominatie Gemiddeld Niet In geringe mate In voldoende mate Goed Openbaar 2,1 11, ,8 Rooms-katholiek 1,2 10,4 46,7 41,7 Protestants-christelijk 1,4 12, ,9 Overig bijzonder 0,6 16,9 45,1 37,3 12

13 Tabel 2.7j Beheersing van ICT-vaardigheden po didactische toepassingen naar provincie Gemiddeld Niet In geringe mate In voldoende mate Goed Drenthe 8,3 12,2 33,6 45,9 Flevoland 0 10,8 41,7 47,5 Friesland 0,2 13,2 35,6 51 Gelderland 0, ,8 37,9 Groningen 0 15,4 53,8 30,8 Limburg ,1 36,9 Noord-Brabant 1,2 10,3 43,3 45,2 Noord-Holland 2,3 12,1 45,2 40,4 Overijssel 0,5 8,1 54,8 36,7 Utrecht 3, ,3 30,4 Zeeland Zuid-Holland 1,5 10,7 45,3 42,5 13

14 3 RESULTATEN VOORTGEZET ONDERWIJS Deze paragraaf beschrijft de onderzoeksresultaten voor het voortgezet onderwijs. Voor de tekstuele beschrijving zie paragraaf Representativiteit De representativiteit van de 115 scholen die de vragenlijst hebben ingevuld, is getoetst aan de hand van spreiding op: denominatie, onderwijsaanbod, schoolgrootte, percentage cumi-leerlingen (culturele minderheden) en urbanisatiegraad. De 115 responsscholen zijn representatief voor de scholen in het voortgezet onderwijs in Nederland 3. Echter, omdat het gaat om een kleine groep scholen moeten de resultaten met voorzichtigheid worden behandeld en geïnterpreteerd. Tabel 3.1 Representativiteit voortgezet onderwijs Steekproefscholen Nederland n Denominatie Algemeen Bijzonder Openbaar Protestants-christelijk Rooms-katholiek Samenwerking Onderwijsaanbod breed vmbo havo/vwo brug Schoolgrootte > < Percentage cumi-leerlingen > Urbanisatiegraad g g Omdat het voor vo minder scholen betreft, is een verschil van 10 acceptabel. 14

15 overig ICT-gebruik Tabel 3.2a Gebruik ICT vo N Minimum Maximum Gemiddeld SD Nooit ,98 11,80 Incidenteel ,24 22,68 Regelmatig ,78 26,87 Tabel 3.2b Gebruik ICT vo naar percentage cumi-leerlingen (leerlingenpopulatie) Gemiddeld Nooit Incidenteel Regelmatig ,0 39,2 50, ,2 27,1 63, ,5 27,5 55,0 > 10 15,0 55,0 30,0 Tabel 3.2c Gebruik ICT vo naar schoolgrootte Gemiddeld Nooit Incidenteel Regelmatig > ,9 38,0 51, ,9 44,1 44, ,2 35,2 50, ,5 37,3 56,3 <300 9,1 19,7 71,2 Tabel 3.2d Gebruik ICT vo naar denominatie Gemiddeld Nooit Incidenteel Regelmatig Algemeen bijzonder 10,0 41,2 48,8 Openbaar 8,1 29,2 62,7 Protestants-christelijk 7,2 30,5 62,3 Rooms-katholiek 11,0 44,5 44,5 Samenwerking 13,7 35,1 51,2 Tabel 3.2e Gebruik ICT vo naar onderwijsaanbod Gemiddeld Nooit Incidenteel Regelmatig Breed 11,8 41,5 46,8 Vmbo 8,2 32,6 59,2 Havo/vwo 12,2 37,8 50,0 3.3 Realisatie onderwijsdoelen A. Verzorgen adaptief onderwijs/onderwijs op maat B. Flexibilisering/individualisering van het leerproces C. Bevorderen zelfstandig leren D. Creëren rijkere leeromgeving E. Aantrekkelijker onderwijs voor leerlingen F. Bevorderen gebruik voor remediërende toepassingen G. Intensivering communicatie tussen leraar en leerling H. Bevorderen samenwerkend leren I. Efficiënter inrichten van het onderwijs J. Toetsen op maat 15

16 Tabel 3.3 Realiseren van onderwijsdoelen A B C D E F G H I J Niet 5,2 1,7 3,5 0,9 0,9 2,6 9,6 4,3 5,2 17,4 Enigszins 38,3 33,0 13,9 12,2 7,8 33,9 53,9 48,7 25,2 44,3 Behoorlijk 31,3 41,7 50,4 42,6 40,9 39,1 20,0 33,0 52,2 26,1 Sterk 21,7 22,6 32,3 44,3 50,4 23,5 10,4 13,0 15,7 7,8 Is geen doel 3,5 0, ,9 6,1 0,9 1,7 4,3 3.4 Aantal computers en internetaansluitingen Tabel 3.4a Computers en Internet N Minimum Maximum Gemiddeld SD Leerlingen per computer Percentage met internetaansluiting ,43 16,409 Tabel 3.4b Computers en Internet naar percentage cumi-leerlingen (leerlingenpopulatie) Gemiddeld Leerlingen per computer Percentage met internetaansluiting > Tabel 3.4c Computers en Internet naar schoolgrootte Gemiddeld Leerlingen per computer Percentage met internetaansluiting > < Tabel 3.4d Computers en Internet naar denominatie Gemiddeld Leerlingen per computer Percentage met internetaansluiting Algemeen bijzonder 6 98 Openbaar 5 91 Protestants-christelijk 5 92 Rooms-katholiek 7 97 Samenwerking 5 99 Tabel 3.4e Computers en Internet naar onderwijsaanbod Gemiddeld Leerlingen per computer Percentage met internetaansluiting Breed 7 93 VMBO 5 95 Havo/vwo Knelpunten A. Beschikbaarheid van goede educatieve software in het algemeen B. Overzicht over bestaande educatieve software C. De kosten van educatieve software (licenties) D. De mogelijkheid programma s op maat te maken E. Onderwijsinhoudelijke ondersteuning bij ict-gebruik F. Beschikbare financiën om ict-voorzieningen op peil te houden G. Kwaliteit van de computers 16

17 Tabel 3.5 Knelpunten rondom het gebruik van ICT A B C D E F G Niet 22,6 23,5 8,7 16,5 14,8 9,6 44,3 Enigszins 53,9 52,2 33,0 33,9 42,6 26,1 40,0 Behoorlijk 20,9 23,5 48,7 41,7 40,0 43,5 13,0 Sterk 2,6 0,9 9,6 7,8 2,6 20,9 2,6 3.6 Activiteiten om ICT-gebruik te stimuleren A. Scholing in ict-basisvaardigheden B. Specifieke scholing in didactische vaardigheden met betrekking tot ict C. Inhoudelijke ondersteuning door ict-coördinator/werkgroep D. Ruimte bieden voor experimenten/in kleine stapjes nieuwe dingen uitproberen E. Stimuleren van collegiale uitwisseling van kennis en ervaring F. ICT als onderwerp opnemen bij functioneringsgesprekken G. Bij de selectie van nieuwe personeelsleden letten op ict-competenties H. ICT als vast onderdeel opnemen in integrale kwaliteitszorg I. Consequent uitdragen dat ict waardevol is voor onderwijs J. Belonen van innovatief ict-gebruik K. Gebruik van bepaalde applicaties verplicht stellen Tabel 3.6 Activiteiten om leraren te stimuleren om ICT toe te passen A B C D E F G H I J K Niet 12,2 13,0 7,8 1,7 1,7 20,9 17,4 16,5 1,7 36,5 17,4 Incidenteel 44,3 60,9 23,5 30,4 41,7 41,7 40,0 37,4 15,7 41,7 33,9 Regelmatig 39,1 26,1 52,2 56,6 45,2 26,1 32,2 38,3 53,0 14,8 35,7 Vaak 4,3 0 16,5 11,3 11,3 11,3 10,4 7,8 29,6 7,0 13,0 3.7 Beheersing ICT-vaardigheden Tabel 3.7a Beheersing van ICT-vaardigheden vo - basisvaardigheden N Minimum Maximum Gemiddeld SD Niet ,83 4,04 In geringe mate ,46 9,30 In voldoende mate ,16 20,84 Goed ,55 22,59 Tabel 3.7b Beheersing van ICT-vaardigheden vo basisvaardigheden naar percentage cumileerlingen (leerlingenpopulatie) Gemiddeld Niet In geringe mate In voldoende mate Goed 0-2 1,8 12,3 45,3 40, ,2 6,8 48,8 42, ,5 12,5 45,0 41,0 > 10 7,5 32,5 50,0 10,0 Tabel 3.7c Beheersing van ICT-vaardigheden vo basisvaardigheden naar schoolgrootte Gemiddeld Niet In geringe mate In voldoende mate Goed > ,7 8,0 41,4 48, ,9 12,8 42,5 41, ,4 10,5 55,5 32, ,6 12,8 44,2 41,4 <300 0,5 8,8 42,4 48,3 17

18 Tabel 3.7d Beheersing van ICT-vaardigheden vo basisvaardigheden naar denominatie Gemiddeld Niet In geringe mate In voldoende mate Goed Algemeen bijzonder 0,4 13,8 35,0 50,8 Openbaar 1,8 10,5 50,2 37,6 Protestants-christelijk 1,8 10,1 46,9 41,3 Rooms-katholiek 1,7 11,6 47,2 39,6 Samenwerking 4,2 11,7 41,2 42,9 Tabel 3.7e Beheersing van ICT-vaardigheden vo basisvaardigheden naar onderwijsaanbod Gemiddeld Niet In geringe mate In voldoende mate Goed Breed 2,8 11,1 45,7 40,4 Vmbo 1,3 11,8 45,9 41,0 Havo/vwo 0,3 13,1 47,2 39,4 Tabel 3.7f Beheersing van ICT-vaardigheden vo didactische toepassingen N Minimum Maximum Gemiddeld SD Niet ,69 13,90 In geringe mate ,68 11,38 In voldoende ,40 15,03 mate Goed ,23 15,99 Tabel 3.7g Beheersing van ICT-vaardigheden vo didactische toepassingen naar percentage cumileerlingen (leerlingenpopulatie) Gemiddeld Niet In geringe mate In voldoende mate Goed ,7 23,4 36,9 28, ,9 19,4 36,3 33, ,5 26,7 29,2 31,7 > 10 45,0 25,0 20,0 10,0 Tabel 3.7h Beheersing van ICT-vaardigheden vo didactische toepassingen naar schoolgrootte Gemiddeld Niet In geringe mate In voldoende mate Goed > ,8 21,3 32,6 33, ,5 22,3 36,9 30, ,6 25,5 37,9 25, ,3 24,7 35,3 25,7 <300 14,1 17,6 37,6 30,6 Tabel 3.7i Beheersing van ICT-vaardigheden vo didactische toepassingen naar denominatie Gemiddeld Niet In geringe mate In voldoende mate Goed Algemeen Bijzonder 12,9 25,4 33,2 28,6 Openbaar 14,8 20,2 38,3 26,7 Protestants- 7,1 22,1 38,4 32,3 Christelijk Rooms-Katholiek 13,3 24,2 37,8 24,7 Samenwerking 19,4 21,8 29,3 29,6 Tabel 3.7j Beheersing van ICT-vaardigheden vo didactische toepassingen naar onderwijsaanbod Gemiddeld Niet In geringe mate In voldoende mate Goed Breed 12,6 22,8 36,7 27,9 VMBO 14,2 23,2 34,8 27,8 Havo/vwo 11,6 23,4 37,8 27,2 18

19 4 CONCLUSIES 4.1 Basisonderwijs 96 van de basisscholen maakt regelmatig gebruik van ICT in het onderwijs. Dit is 5 meer dan vorig jaar. Op openbare scholen wordt ICT het meest gebruikt. Vorig jaar gebruikte nog maar 67 van de bijzondere scholen ICT in het onderwijs, nu is dat 92. De verschillen tussen provincies zijn niet groot. In Utrecht wordt ICT het minst regelmatig gebruikt. 42 van de scholen zegt ICT in sterke mate te gebruiken om het onderwijs aantrekkelijker te maken voor leerlingen. Andere doelen zijn het bevorderen van het gebruik voor remediërende toepassingen, het creëren van een rijkere leeromgeving en het bevorderen van zelfstandig leren. Scholen bieden gemiddeld één computer per zes leerlingen aan. Vorig jaar was dit gemiddeld zeven leerlingen. Hoe groter de school, hoe meer leerlingen met één computer moeten doen. Ook op de bijzondere scholen zijn meer leerlingen per computer dan op de rest van de scholen. Gemiddeld heeft 90 (3 meer dan vorig jaar) een internetaansluiting. Ook hier ligt dit percentage op kleinere scholen lager (77 ), net als in Friesland (66 ) en Zeeland (67 ). Scholen geven aan dat het grootste knelpunt rondom het gebruik van ICT de kosten van de licenties voor educatieve software is. Ook de beschikbare financiën om ICT-voorzieningen op peil te houden blijkt, net als vorig jaar, een probleem. Aan de beschikbare educatieve software of de kwaliteit van de computers ligt het niet. Het zijn de financiële middelen die tekort schieten. Met enerzijds het consequent uitdragen dat ICT waardevol is voor onderwijs en het anderzijds verplicht stellen van het gebruik van bepaalde applicaties, hopen scholen leraren te stimuleren om ICT toe te passen. Ook inhoudelijke ondersteuning door ICT-coördinatoren is een activiteit die vaak wordt gebruikt. Iets meer dan de helft (55 ) van de scholen zegt dat leraren de ICTbasisvaardigheden goed beheersen. Dit percentage ligt iets hoger dan vorig jaar (51 ). Op scholen met meer dan 25 of 50 gewichtenleerlingen beheersen de leraren de basisvaardigheden in mindere mate goed. Hoe groter de school, hoe minder goed de leraren de basisvaardigheden beheersen. In Utrecht en Overijssel is eenzelfde beeld te zien, terwijl in Zeeland 81 van de scholen aangeeft dat de leraren de basisvaardigheden goed beheersen. 41 van de scholen zegt dat de leraren de ICT-didactische vaardigheden goed beheersen (ten opzichte van 38 vorig jaar). Scholen met meer dan de helft.90 leerlingen, grotere scholen, bijzondere scholen en scholen in Utrecht en Groningen beheersen de didactische vaardigheden het minst goed. 19

20 4.2 Voortgezet onderwijs Scholen in het voortgezet onderwijs gebruiken minder vaak ICT (54 ) dan in het basisonderwijs. Scholen met minder dan driehonderd leerlingen gebruiken ICT opvallend vaker (71 ) dan grotere scholen. Vorig jaar gebruikte 78 van de scholen met meer dan vijftienhonderd leerlingen nog ICT, nu is dat 51. Rooms-katholieke en brede scholen gebruiken ICT het minst regelmatig. Havo/vwo-scholen laten sinds vorig jaar een stijging zien van het gebruik van ICT (van 29 naar 50 ). Net als in het basisonderwijs zijn de belangrijkste doelen die scholen met ICT willen realiseren het aantrekkelijk maken van het onderwijs voor de leerlingen, het creëren van een rijkere leeromgeving en het bevorderen van zelfstandig leren. Vorig jaar was het bevorderen van het gebruik voor remediërende toepassingen nog in sterke mate een doel (32 ), nu is dat op nog maar 23 van de scholen het geval. Ook in het voortgezet onderwijs moeten gemiddeld zes leerlingen één computer delen. Op scholen met minder dan driehonderd leerlingen delen gemiddeld vier leerlingen één computer. Scholen met meer dan vijftienhonderd leerlingen hebben de meeste leerlingen per computer (9). Op de scholen in het voortgezet onderwijs heeft gemiddeld 94 van de computers een internetaansluiting. Dit percentage is hetzelfde als vorig jaar. Het grootste knelpunt rondom het gebruik van ICT is de beschikbaarheid van de financiën om ICT voorzieningen op peil te houden. Dit is op een vijfde (21 ) van de scholen. De meest voorkomende activiteiten om leraren te stimuleren om ICT toe te passen zijn het consequent uitdragen van de boodschap dat ICT waardevol is voor het onderwijs en inhoudelijke ondersteuning. 42 (tegenover 47 vorig jaar) van de scholen zegt dat de leraren de ICT-basisvaardigheden goed beheersen. In het basisonderwijs ligt dit percentage een stuk hoger (55 ). Op 55 van de vo-scholen met 670 tot leerlingen en op 51 algemeen bijzondere scholen beheersen de leraren de basisvaardigheden goed. Didactische vaardigheden worden in veel mindere mate beheerst. Slechts 28 van de scholen zegt dat de leraren de didactische vaardigheden beheersen, tegenover 41 in het basisonderwijs. 4.3 Tot slot Het lijkt erop dat het basisonderwijs wat betreft het gebruik van ICT en het beheersen van de basisvaardigheden en didactische vaardigheden voorloopt op het voortgezet onderwijs. De oorzaak daarvan kan niet gevonden worden in het aantal computers per leerling en het percentage internetaansluitingen. Deze zijn namelijk ongeveer gelijk aan die in het basisonderwijs. 20

21 De scholen in zowel het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs ondernemen bijna dezelfde activiteiten om het gebruik van ICT te stimuleren. In het basisonderwijs lijkt dit dus beter te lukken dan in het voortgezet onderwijs. Het belangrijkste doel dat de scholen willen bereiken is het aantrekkelijk maken van onderwijs voor de leerlingen. De scholen in beide sectoren lopen echter tegen hetzelfde probleem aan: de kosten van de ICT-voorzieningen. Om ICT een goede plek te geven in het onderwijs, is het belangrijk dat de leraren beschikken over de basisvaardigheden en didactische vaardigheden. Dit is op lang niet alle scholen nog het geval. 21