Aan de minister van Verkeer en Waterstaat mevrouw K.M.H. Peijs Postbus EX DEN HAAG. Groningen, 24 juni 2004

Transcriptie

1 Algemeen Secretariaat Postbus AE Groningen telefoon: (050) fax: (050) Aan de minister van Verkeer en Waterstaat mevrouw K.M.H. Peijs Postbus EX DEN HAAG adres: website SNN: Groningen, 24 juni 2004 Ons kenmerk : SNN/ Behandeld door : F.G.A.M. Cox Telefoonnummer : Bijlage : 1 Onderwerp : SNN-reactie Hoofdlijnen Nota Mobiliteit. Geachte mevrouw Peijs, Met uw brief van 28 mei jl. informeert u de Tweede Kamer over de voorlopige hoofdlijnen van de Nota Mobiliteit. Er ligt een sterke relatie met de Nota Ruimte, die de ruimtelijke kaders geeft voor de Nota Mobiliteit. Het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) ondersteunt de ingezette planning van de Nota Mobiliteit en wil daar een bijdrage aan leveren. Daarom brengen wij u hierbij in kort bestek en op hoofdlijnen in vroegtijdig stadium op de hoogte van de opvattingen en het ambitieniveau van het SNN. Strategische positie van Noord-Nederland in de Nota Ruimte en de Nota Mobiliteit. Het SNN ondersteunt de keuze van het kabinet in de Nota Ruimte en de Nota Mobiliteit voor meer ruimte voor decentrale afweging, en voor een belangrijke regierol van de provincies. Het SNN benadrukt dat de provincies in Noord-Nederland zeer wel in staat zijn om de samenhang tussen ruimte, economie en verkeer en vervoer te bevorderen. Ons Kompasbeleid is ontwikkelingsgericht vanuit de specifieke waarden van Noord-Nederland, met de ambitie dat Noord-Nederland zich ontwikkelt als schakelgebied tussen de Randstad en Noord-Oost Europa. Daarvoor is echter wel nodig dat het rijk de strategische positie van Noord-Nederland erkent, en in samenhang neerzet in beide rijksnota s. De structurerende werking van de bestaande hoofdinfrastructuur is daarbij essentieel, zowel in de (inter)nationale verbindingen als in de verbindingen tussen de stedelijke kerngebieden in Noord-Nederland. Wij hebben erop aangedrongen om de Noordelijke Ontwikkelingsas (NOA) uit het Kompas voor het Noorden over te nemen in de Nota Ruimte en de Nota Mobiliteit. Het kabinet heeft er weliswaar voor gekozen om de meeste onderdelen uit de NOA (de ZZL, de A6/A7, de A28, de intercity Randstad-Groningen en de hoofdvaarweg Lemmer-Delfzijl) tot de hoofdverbindingsassen te rekenen. Daar zijn wij erkentelijk voor. Het SNN is ook tevreden met het besluit van het kabinet om de planstudie te starten voor de Zuiderzeelijn. Maar helaas ontbreekt in beide nota s dat de NOA internationaal in perspectief wordt geplaatst, ondanks dat de Nota Mobiliteit een zelfbewuste internationale agenda benadrukt. Op de kaartbeelden is de relatie met het economisch kerngebied Hamburg/Bremen en verder niet met doorgetrokken pijl aangegeven. Vreemde omissie is ook dat de A37 niet als onderdeel van de hoofdverbindingsas is opgenomen. Te meer omdat Noord-Nederland én het rijk mee hebben betaald om de Duitse

2 A31 op orde te brengen als onderdeel van de internationale transportverbinding naar Hamburg/Bremen en het Ruhrgebied. Selectiviteit en prioritering in bereikbaarheid. In de Nota Mobiliteit wordt prioriteit gegeven aan de economisch belangrijke verbindingen en aan de betrouwbaarheid en voorspelbaarheid va n het verkeers- en vervoersysteem. Gesteld wordt dat het echter niet mogelijk is om met de huidige middelen tegelijkertijd én de groei van de mobiliteit te accommoderen én de bereikbaarheid te verbeteren, zodat prioriteiten moeten worden gesteld. De concrete keuzen voor het investeringsprogramma (verlengde MIT tot 2014 en doorkijk tot 2020) komen in relatie tot de inhoud van de Nota Mobiliteit aan de orde bij vaststelling van het beleidsvoornemen Nota Mobiliteit (PKB1) na de zomer. Eerstgenoemd uitgangspunt spoort met de strategische ontwikkelingsinzet van Noord-Nederland. De ruimtelijk-economische ontwikkeling sturen wij in een selectief aantal kernzones aan (c.q. in de directe nabijheid van) de twee onderling verbonden multimodale transportassen A6/A7 en A28/A37. Wij ondersteunen uw opvatting dat het van belang is dat de NOA verder op orde wordt gebracht, zowel voor de internationale positie van de Randstad naar het Noordelijk deel van Europa als voor het verder versterken van de economische structuur in Flevoland en Noord- Nederland. Wij verwijzen daarbij ook naar de Regionale Strategische agenda (RSA) die het IPO onlangs heeft aangeboden aan de minister van VROM. Voorts zijn in het landsdeeloverleg eind 2003 afspraken gemaakt over de préprioriteiten van Noord-Nederland die de komende periode moeten worden verbeterd: de A28 structurele capaciteitsuitbreiding Hattemerbroek-Zwolle-Meppel; de N31 Haak om Leeuwarden; de A7 Zuidelijke Ringweg Groningen in combinatie met Kolibri OV-netwerk Groningen- Assen; de N33 Assen-Zuidbroek. Deze passen ons inziens ook goed binnen de door de Europese Commissie geformuleerde prioriteiten in het 3 de Cohesierapport voor de periode Het SNN gaat er dan ook van uit dat de préprioriteiten worden opgenomen in de verlenging van het MIT tot In aanvulling op genoemde préprioriteiten zijn wij in samenwerking met de overige wegbeheerders gestart met een samenhangende benadering van hoofdwegennet (HWN) en onderliggend wegennet (OWN), zoals aangegeven in de Nota Mobiliteit. Doel van de analyses is te komen tot nadere selectieve keuzes over op welk deel van het totale netwerk welke investeringen het meeste rendement opleveren, in termen van betrouwbare bereikbaarheid, reistijd en robuustheid. Het SNN gaat ervan uit dat een gedeeld knelpuntenoverzicht van rijk en regio de uitkomst zal zijn. Hetgeen ons inziens vervolgens de basis is voor de verdere invulling van het MIT 2015 tot In aanvulling op genoemde préprioriteiten op het HWN komt onder andere het knooppunt Joure als toekomstig knelpunt naar voren en wordt met name de effectiviteit van investeringen op het OWN aangetoond. Wij willen u in het najaar informeren over de resultaten en tot verdere afspraken komen. Voor een gebiedsgerichte aanpak is het wél noodzakelijk dat het rijk bereid is te investeren in het eigen netwerk, wanneer de noodzaak daartoe voortvloeit uit de gezamenlijke gebiedsgewijze aanpak. En als aangetoond wordt dat ingrepen op het onderliggend wegennet kosteneffectiever zijn, gaan wij ervan uit dat het rijk de bereidheid toont daaraan mee te betalen. Sturingsfilosofie. De meeste afwegingen op ruimtelijk terrein en verkeer en vervoer doen zich voor op het regionale schaalniveau. De Nota Mobiliteit geeft dan ook het voortouw aan de provincie; vanuit 2

3 het motto decentraal wat kan. Het rijk wil de provincies in staat stellen om een effectief mobiliteitsbeleid te voeren, door faciliteiten in de vorm van instrumentatie, kennis en budgetten. Het SNN ondersteunt de door het kabinet ingezette lijn om de afwegingen in de regio te leggen bij de provincies. Maar dat mag niet ertoe leiden dat het rijk aan de kant blijft staan bij de regionale ontwikkelingen, waar ook rijksverantwoordelijkheden aan de orde zijn. Wij dringen aan op actieve rijksbetrokkenheid bij de gebiedsgerichte uitwerkingen, bijvoorbeeld in het nationale stedelijke netwerk Groningen-Assen, overal waar afstemming tussen hoofdinfrastructuur en regionale en lokale infrastructuur aan de orde is. Juist rond en in de steden treden de grootste bereikbaarheidproblemen op. Daar willen wij concrete ontwikkelingsgerichte afspraken over maken. De provincies moeten in samenwerking met de gemeenten dan ook wel in staat zijn om de prioriteiten in de aanpak van het OWN te financieren. Dat zou kunnen als het rijk voldoende BDU-bijdrage en/of verruiming van de mogelijkheid eigen middelen te genereren door de provincie faciliteert. Op dit moment is daar nog geen sprake van. Voor een optimale regionale bereikbaarheid gaat het volgens de Nota Mobiliteit om een acceptabele reistijd in de spits die lager ligt dan op (hoofd)verbindingsassen tussen economische kerngebieden. Wij plaatsen de volgende kanttekening. Gegeven de gemaakte afspraken over het inhalen van de economische achterstand en de noodzaak voor het Noorden om aan te sluiten op de (inter)nationale netwerken vinden wij een gemiddelde reistijd in de spits voor de A6/A7 of A28 op een afstand van 50 km van 45 minuten te lang. Het Noorden en wel in het bijzonder het nationaal stedelijk netwerk Groningen-Assen wordt hierdoor op achterstand gezet. Wij vinden dat differentiatie van de basiskwaliteit van de (hoofd)verbindingsassen naar en tussen de kerngebieden in Noord-Nederland bespreekbaar moet zijn. Het handhaven van de bestaande kwaliteiten naar 2020 is minimale basiskwaliteit voor Noord-Nederland. Het is voor ons onaanvaardbaar dat Noord-Nederland de komende periode achteruit zou moeten gaan in bereikbaarheid, verkeersveiligheid en leefbaarheid als gevolg van landelijke eenheidsnormen. Het SNN mist in de hoofdlijnen voor de Nota Mobiliteit de strategie voor een samenhangende positie van het spoor in de (inter-)nationale en regionale mobiliteit. In de nota ontbreekt een stevige aanzet voor een samenhangende netwerkbenadering en een regionale (Luteijnachtige) aanpak waar alle overheden bij betrokken zijn, gericht op het inzetten van de sterke punten van het spoor in samenhang met het openbaar vervoer. Ernstig zorgpunt is de geringe betrokkenheid en invloed die de provincies hebben op de beleidsmatige afwegingen op het spoor, terwijl tegelijkertijd de grote beleidsmatige en financiële verantwoordelijkheid voor het openbaar vervoer wél in zijn geheel wordt gelegd bij de provincie. Wij dringen erop aan deze onevenwichtigheden in de Nota Mobiliteit te herstellen en in te steken op de kansen die een gezamenlijke aanpak in de regio biedt. Als een gebiedsgerichte aanpak bij de wegennetten in de Nota Mobiliteit tot staand beleid wordt verheven, dan zien wij niet in waarom dat bij het spoor niet zou kunnen. Eerdere toezeggingen van de rijksoverheid in de begrotingen V&W van 2001 en 2002 om een visie op het spoor in Noord-Nederland op te stellen zijn tot onze spijt nooit van de grond gekomen. Het SNN heeft nu de eigen verantwoordelijkheid genomen en is zelf gestart met het opstellen van een visie op het personen- en goederenvoer in (inter-)nationaal perspectief en het openbaar vervoer in onder andere het nationaal stedelijk netwerk Groningen-Assen. De rijksoverheid mag niet aan de kant blijven staan. Wij willen deze (aanzet) visie vlak na de zomer met u bespreken, en vragen naast de regionale inspanningen ook rijksbetrokkenheid bij de selectieve verdere uitwerking en uitvoering van de visie, en opname in de keuzes voor het MIT. Afsluitend In het bovenstaande hebben wij in het kort voor een aantal voor Noord-Nederland belangrijke thema s vroegtijdig willen aangeven wat onze ambitie is. Wij hebben aangegeven waar wij 3

4 aansluiten bij de door u ingezette lijn, en waar wij al bezig zijn met de uitvoering. Wij hebben ook aangegeven waar meer inzet van het rijk noodzakelijk is om ons randvoorwaarden te verschaffen. Wij vragen u onze inbreng in te passen bij de uitwerking van de Nota Mobiliteit en het MIT. In de bijlage is kort de stand van zaken in de uitvoering van de afspraken van het landsdeeloverleg 2003 aangegeven. Graag willen wij in het najaar met u tot nadere afspraken komen. Hoogachtend, het Dagelijks Bestuur van het Samenwerkingsverband Noord-Nederland, J.G.M. Alders, voorzitter H.J. Bolding, secretaris in afschrift aan: - de leden van de VKC VROM - de leden van de VKC Verkeer en Waterstaat. 4

5 BIJLAGE BIJ BRIEF KENMERK SNN/ In het najaar willen wij graag bestuurlijk overleg over onderstaande thema s: 1. De préprioriteiten infrastructuur in Noord-Nederland. a. A28 structurele capaciteitsuitbreiding Hattemerbroek-Zwolle-Meppel. b. N31 Haak om Leeuwarden. c. A7 Zuidelijke Ringweg Groningen in combinatie met Kolibri OV-netwerk Groningen Assen. d. N33 Assen-Zuidbroek, verbeteren knelpunten verkeersveiligheid. 2. Hoofdvaarweg Lemmer-Delfzijl 3. Taakstelling verkeersveiligheid. 4. Goederenvervoer. 5. Decentralisatie wegen. 1. De préprioriteiten infrastructuur in Noord-Nederland a. A28 Hattemerbroek -Zwolle-Meppel. De afspraken tussen het SNN en de minister van V&W (in 2002 en 2003) hebben in het voorjaar van 2004 geleid tot het regionale Bestuurlijk Overleg Projecten A28. In dit overleg vindt de planvoorbereiding voor de planstudie structurele maatregelen, voor de ombouw van knooppunt Lankhorst en voor de 2e fase benuttingsmaatregelen plaats. De startnotitie structurele maatregelen is eind 2004 gereed zodat na vaststelling door de minister begin 2005 kan worden gestart met de Trajectnota/MER die eind 2007 gereed is. In 2009 is dan het eindconcept Tracébesluit gereed. De op basis van procedure geraamde start van de bouw is daarmee Getracht wordt de Tracéwet-procedure te versnellen. De ombouw Lankhorst doorloopt alleen de bestemmingsplanprocedure. Voor de verdere uitvoering van de 2e fase benuttingsmaatregelen en de ombouw van knooppunt Lankhorst moet het Hoofdkantoor van Rijkswaterstaat (Programmadirectie Fileplan ZSM) in het voorjaar van 2005 het technisch plan en de raming van kosten goedkeuren. Beide projecten kunnen dan in 2006 in uitvoering worden genomen. b. N31 Haak om Leeuwarden. Overeenkomstig de tussen SNN en minister van V&W gemaakte afspraken wordt nu door de gemeente Leeuwarden in samenwerking met provincie en rijk de Trajectnota/MER opgesteld. Het voorlopige tracé en de kostenraming ( 255 mln) zijn opgesteld, volgens planning wordt de rapportage oktober 2004 afgerond. De minister is hierover geïnformeerd en is reeds gevraagd om daar rekening mee te houden bij het opstellen van het MIT Reden voor de gewenste spoedige realisatie is dat de ruimtelijke en economische ontwikkeling van Leeuwarden aan de zuidzijde van de stad sterk afhankelijk is van het tijdig gereedkomen van de Haak. In verband hiermee moet de realisatie bij voorkeur in 2007 starten. De regio heeft zich bereid verklaard met het rijk de mogelijkheid van voorfinanciering te bekijken, wanneer de Haak in 2011 in het MIT opgenomen zou kunnen worden. 5

6 c. A7 Zuidelijke Ringweg Groningen in combinatie met Kolibri OV-netwerk Groningen-Assen. De 1e fase ZRG is in uitvoering. Wij gaan ervan uit dat vóór de vertraagde einddatum 2009 de werkzaamheden binnen de in het MIT beschikbaar gestelde budgetten zijn uitgevoerd. Twee onderdelen van het Kolibri OV-netwerk zijn opgenomen in het MIT als onderdeel van het programma regionale en lokale infrastructuur: de verbinding Groningen-CS Zernike en de aanpak stationsvoorplein Groningen CS. Voorts is de regio is gestart met de planstudie voor het nieuwe station Europapark. De regiovisie Groningen-Assen is geactualiseerd; in het fonds regionale bereikbaarheid is door rijk en regio elk 10 mln. gestort. Afgesproken is in 2007 vervolgafspraken te maken over de Zuidelijke Ringweg Groningen. Daartoe worden de meerjarenafspraken exploitatie openbaar vervoer, de 1e fase ZRG en het dan gerealiseerde deel van het Kolibri OV-netwerk geëvalueerd. Gelet op het beleid van de Nota Mobiliteit hebben wij ons nader beraden over een mogelijk betere benutting van de huidige ZRG. Na een eerste verkenning komen wij tot de conclusie dat op het bestaande tracé van de Zuidelijke Ringweg in 2020 een met het huidige afwikkelingsniveau vergelijkbare verkeerssituatie kan worden gerealiseerd, indien aanvullend aan de 1ste fase ZRG 300 tot 400 mln. wordt geïnvesteerd. Wij stellen voor deze verkenning samen met u en de gemeente Groningen verder te beschouwen, uit te werken en te betrekken bij de afgesproken evaluatie in d. N33 Assen-Zuidbroek, verbeteren knelpunten verkeersveiligheid. Volgens afspraak in het landsdeeloverleg 2003 is door het rijk ,- beschikbaar gesteld voor korte termijnmaatregelen. Als gevolg van het amendement Hofstra/Mastwijk is nog eens 1,71 mln. extra beschikbaar gesteld voor de aanpak van de verkeersonveiligheid op de N33/N34. Over de uitvoering vindt overleg plaats met RWS Noord-Nederland. Voorts hebben wij samen met het bedrijfsleven volgens afspraak in het landsdeeloverleg 2003 een ontwikkelingsplan N33 opgesteld waarin maatregelen worden voorgesteld voor het op orde brengen van de N33. Wij willen afspraken maken over een innovatieve aanbestedingsprocedure, waarbij de uitvoering wordt gekoppeld aan de ruimtelijk-economische ontwikkeling in het gebied. Deelprojecten zijn het optimaliseren van de knoop A28-N33 Assen-zuid als onderdel van de regiovisie Groningen- Assen, en de gebiedsontwikkeling langs de N33 tussen Veendam en Zuidbroek met benutting van grondexploitatie om het gewenste eindbeeld te realiseren. 2. Hoofdvaarweg Lemmer-Delfzijl Onlangs is de planstudie vaarweg Lemmer-Delfzijl afgerond. Aangegeven is welke verbeteringsmaatregelen in de periode tot 2011 (fase 1) noodzakelijk zijn om de vaarweg uit te bouwen tot klasse V-a vaarweg en het verhogen van de bruggen naar 3-laags containervaart. Wij zijn in afwachting van het realisatiebesluit en willen met u afspraken maken over fase 2 waarin de vaarweg volwaardig klasse-v profiel krijgt en de bruggen geschikt worden gemaakt voor 4-laags containervaart. 6

7 3. Taakstelling verkeersveiligheid In de Nota mobiliteit is verkeersveiligheid in onze ogen terecht aangewezen als speerpunt van voor rijk en provincies. De regio wordt echter zonder uitzicht op voldoende middelen en zonder duidelijke verdeling van de taakstelling tussen rijk en regio volledig verantwoordelijk gemaakt voor een duurzaam veilig verkeerssysteem in de regio. Volgens de Nota Mobiliteit heeft het rijk zich op voorhand de taak voorbehouden tot het aanbrengen van de essentiële herkenbaarheidskenmerken op het rijkswegennet en voor maatregelen gericht op gedragsverandering van de mens. Wij missen hier ten ene male de gebiedsgerichte aanpak; dat wil zeggen knelpunten signaleren, prioriteiten stellen en oplossingen uitvoeren voor de samenhangende netwerken van rijk- regio en stedelijke gebieden. Wij vragen u deze bestuurlijke onduidelijkheid op te heffen. Wij nemen vooralsnog de landelijke taakstelling die 1 op 1 wordt doorvertaald naar Noord- Nederland als uitgangspunt. Wij willen samen met rijk en gemeenten in de regio regionale maatregelenpakketten opstellen. Op basis hiervan willen wij afspraken met het rijk maken over een effectieve taakverdeling en te realiseren projecten op het wegennet in Noord-Nederland. 4. Goederenvervoer. Het SNN heeft een visie en actieprogramma goederenvervoer vastgesteld. Een van de uitwerkingsthema s is het in overleg met bedrijfsleven, maatschappelijke organisatie en rijk ontwikkelen van het kwaliteitsnet goederenvervoer naar, via en in Noord-Nederland. De ontwikkeling van de belangrijke goederenstromen tussen en in de economische centra wordt in beeld gebracht waarbij de specifieke knelpunten en oplossingsrichtingen in bereikbaarheid, veiligheid en leefomgeving worden aangegeven. Doel is te komen tot een selectief en hoogwaardig netwerk waar ook selectief in geïnvesteerd zal kunnen worden. Essentieel is dat het kwaliteitsnet bestaat uit zowel hoofdwegen als onderliggende wegen, zodat de verschillende wegbeheerders afspraken moeten maken. Wij willen de uitkomsten aanbieden en overleg voeren over de uitvoering. 5. Decentralisatie van wegen De afspraken in het landsdeeloverleg van eind 2003 tot onderzoek van de overdracht van de rijkswegen N34 in Drenthe en N46 in Groningen hebben wij in overleg met RWS Noord- Nederland inmiddels uitgewerkt tot concrete voorstellen. Wij willen de keuzen met u bespreken gericht op nadere besluitvorming over de overdracht van rijk naar regio. 7