RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. Praktijkschool Westfriesland PRO

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Praktijkschool Westfriesland PRO Plaats : Hoorn Nh BRIN nummer : 07FO C1 BRIN nummer : 07FO 00 PRO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 9 september 2014 Datum vaststelling : 20 november 2014

2 Pagina 2 van 11

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 9 september 2014 een onderzoek uitgevoerd op de Praktijkschool West-Friesland, locatie Hoorn, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze school en over de naleving van wet- en regelgeving. De Praktijkschool West-Friesland, locatie Hoorn, vormt samen met de locatie Stede Broec een organisatorische eenheid met één overkoepelende directeur. Per 1 augustus 2014 is het bestuur van de Praktijkschool West-Friesland in handen gekomen van de Stichting Leerzaam, die tot dan toe een drietal scholen voor speciaal onderwijs beheerde. De locatie Hoorn van de Praktijkschool West- Friesland opereert als een zelfstandige school en heeft 275 leerlingen. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De aanleiding voor dit kwaliteitsonderzoek is de tweejaarlijkse bezoekcyclus die de inspectie voor scholen voor praktijkonderwijs hanteert. De Praktijkschool West-Friesland, locatie Hoorn, is voor het laatst in 2012 bezocht en daarom voert de inspectie nu een kwaliteitsonderzoek uit. Toezichthistorie Het rapport van bevindingen, dat is opgesteld naar aanleiding van het bezoek in september 2012, bevat louter positieve oordelen over de locatie. In dat rapport zijn alleen oordelen uitgesproken over de opbrengsten, over de kwaliteitszorg en over enkele indicatoren inzake wet- en regelgeving. Er zijn in de tussentijd bij de inspectie geen signalen inzake risico's met betrekking tot de onderwijskwaliteit op de Praktijkschool West-Friesland binnen gekomen. Onderzoeksopzet De inspectie vormt haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Om het onderzoek goed te laten aansluiten bij de specifieke kenmerken van de praktijkschool hebben we het onderzoek aangevuld met indicatoren uit het Pagina 3 van 11

4 zogenaamde aanvullende kader. Met betrekking tot de ondersteuning en begeleiding zijn de indicatoren van kwaliteitsaspect 10 toegevoegd. Deze indicatoren zijn toegevoegd omdat ze gezien de leerlingenpopulatie van extra belang zijn. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. - Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. - Wij hebben gesprekken gevoerd met de schoolleiding, verantwoordelijken voor stages en nazorg, leraren, de zorgcoördinator en schoolpsycholoog, en leerlingen. - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de schoolleiding en het bestuur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 11

5 2. CONCLUSIES EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht inhouden. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor Praktijkschool West-Friesland, locatie Hoorn, is als volgt: Op basis van het onderzoek kennen wij aan de locatie het basisarrangement toe omdat zowel de opbrengsten alsook de kwaliteitszorg op de meeste van de onderzochte onderdelen van voldoende niveau is. Dit betekent dat wij op dit moment geen reden hebben om het toezicht te intensiveren. Wij hebben geen tekortkomingen in de naleving van de wettelijke voorschriften vastgesteld. Pagina 5 van 11

6 3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op de Praktijkschool West-Friesland, locatie Hoorn. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld De locatie Hoorn van de Praktijkschool West-Friesland beschikt over ruim voldoende onderwijskwaliteit. Het onderwijs- en begeleidingsproces is op de meeste onderdelen voldoende tot goed. De individuele ontwikkelingsplannen worden nauwgezet gevolgd; soms mag 'het doelgerichte' van het onderwijsproces wel iets meer worden geëxpliciteerd. De kwaliteitszorg is voldoende. De cyclus van continue evaluatie en verbetering wordt op een deel van de activiteiten - bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van het praktijkschooldiploma - goed toegepast, maar op een anderdeel van de activiteiten - bijvoorbeeld wat betreft de persoonlijke ontwikkeling van de medewerkers - nog niet ten volle. De opbrengsten van de locatie in de zin van de uitstroomresultaten en bestendigheid daarvan na 1 à 2 jaar zijn goed te noemen. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Pagina 6 van 11

7 Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.1P De leerlingen behalen het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.7 De leerlingen van het praktijkonderwijs functioneren naar verwachting in de vervolgopleiding of het werkveld. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het schoolklimaat is ondersteunend en gericht op een brede vorming De school ondersteunt de leerlingen en de ouders/verzorgers bij de keuzes tijdens de schoolloopbaan. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) (De school bestrijdt effectief achterstanden.) De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. De school begeleidt leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben effectief aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief. (extra ondersteuning) Het bevoegd gezag stelt bij plaatsing voor iedere leerling een ontwikkelingsperspectief vast. Pagina 7 van 11

8 De school begeleidt leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben effectief aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief. (extra ondersteuning) De leerling ontvangt onderwijs zoals beschreven in het ontwikkelingsperspectief De school stelt vast of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzes. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten De school evalueert systematisch de opbrengsten De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces De school evalueert systematisch het onderwijsproces De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. Nalevingsindicatoren 2013 ja nee N1 N2 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de onderzochte onderdelen (WVO, art. 24c en 24a). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de onderzochte onderdelen (art. 24c en 24 WVO). Pagina 8 van 11

9 3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: onderwijs- en begeleidingsproces, kwaliteitszorg en opbrengsten. Onderwijs- en begeleidingsproces De locatie heeft haar onderwijsproces vrij goed op haar doelgroep, leerlingen van het praktijkonderwijs, afgestemd. Het onderwijs is verdeeld over 5 perioden per schooljaar en per periode werkt de leerling - al dan niet in groepen - aan de doelstellingen die met hem of haar in het individueel ontwikkelingsplan zijn afgesproken. Bij het formuleren van die eigen doelstellingen - dat nog vaak een moeizaam proces blijkt - betrekt de school de ouders zo veel als mogelijk is. Daarbij leggen mentoren de nadruk op dit moment nog vooral op sociaalemotionele en op vaardigheidsdoelen. De school beschikt over een arbeidstraingscentrum. De locatie onderzoekt de consequenties van de hogere toelatingsnormen van het middelbaar beroepsonderwijs op het gebied van taal en rekenen voor een deel van haar leerlingen. Wel heeft men op voorhand een veelgebruikte methode en een serie toetsen op deze gebieden aangeschaft. Elke periode wordt afgesloten met een presentatie van de producten aan ouders, waarna de producten worden opgeslagen in het persoonlijke portfolio. Het onderwijsleerproces wordt deels groepsgewijs en deels individueel vorm gegeven. Bij dat laatste wordt op productieve wijze gebruik gemaakt van de laptops in het open leercentrum. Het viel de inspectie op dat het onderwijs - zeker in de theoretische vakken - sterk is gericht op 'wat' de leerling moet maken en doen en minder expliciet op het 'doel' van de activiteit. Mogelijk komt dit bij de mentorgesprekken over het portfolio beter tot uitdrukking. Hoewel dit verschilt per leraar, krijgen leerlingen naar het oordeel van de inspectie voldoende feedback op hun prestaties. Tijdens de eerste twee leerjaren heeft de Praktijkschool de nadruk in de ontwikkelingsplannen vooral gelegd op het 'geschikt worden voor de stage'. In het tweede jaar lopen leerlingen een maatschappelijke stage, dat hun vaak de ogen opent voor de wereld om hen heen. Voorafgaande aan de werkstages mogen de leerlingen keuzes maken voor de sector waarop zij zich oriënteren. Dit keuzeproces - waarover de leerlingen in het algemeen tevreden zijn - leidt uiteindelijk tot het defintieve uitstroomprofiel. In het kader van de invoering van passend onderwijs wordt al aan het begin van de schoolcarrière een ontwikkelingsperspectief opgesteld. Het is de bedoeling dat aan de hand van de mogelijkheden van de leerling al in een vroeg stadium een voorlopig uitstroomprofiel wordt opgesteld en dat daaraan het voor die leerling geschikte onderwijs wordt gekoppeld. Op de locatie Hoorn van de Pagina 9 van 11

10 Praktijkschool is met het opstellen van dit ontwikkelperspectief een begin gemaakt. Men onderzoekt nog hoe de hieruit voortvloeiende onderwijsdoelen per leerjaar en de individuele ontwikkelingsplannen per periode gekoppeld kunnen worden en kunnen leiden tot een doelgericht onderwijsaanbod dat 'op maat' is. Hoewel een en ander nog niet geheel is uitgekritalliseerd, bestaan bij het onderwijzend personeel positieve intenties in dezen. Een werkgroep werkt momenteel aan de verdere uitwerking. De inspectie heeft de kwaliteitsindicatoren op dit punt daarom positief beoordeeld. Voor de directe begeleiding en ondersteuning van de leerlingen spelen de mentoren op de locatie een belangrijke rol. Enkelen van hen hebben zich de afgelopen jaren verder gespecialiseerd in dit proces door het behalen van een 'master'-getuigschrift. Daarnaast heeft de locatie een 'ondersteuningsvoorziening' in de vorm van een zorgcoördinator, een schoolpyscholoog en een maatschappelijk werkster. Regelmatig hebben zij besprekingen over leerlingen, van wie de mentoren en/of afdelingsleiders hebben aangegeven dat deze extra ondersteuning op sociaal-emotioneel of gedragsmatig behoeven. De verstrekte ondersteuning - zowel intern als extern - wordt verantwoord in het leerlingvolgsysteem en is in het algemeen succesvol. Overigens hebben ouders er soms moeite mee, dat de verstrekte ondersteuning niet direct tot opstroom van de leerling leidt. Extra trainingen leiden echter wel tot meer zelfvertrouwen en een toename van de sociale vaardigheden. De begeleiding tijdens de stages is nauwgezet en wordt nog vervolgd nadat de leerling de school heeft verlaten en is gaan werken. Doorstromers naar het middelbaar beroepsonderwijs vallen - vanzelfsprekend - onder haar verantwoordelijkheid. De nazorgcoördinator heeft regelmatig contact met de uitgestroomde leerling en/of diens werkplek. Bij haperingen in de arbeidsrelatie kan de nazorgcoördinator soms een bemiddelende rol spelen. Ook kan de nazorg betrekking hebben op het gebied van 'wonen' en 'vrije tijd'. De goede relaties van de nazorgcoördinator met het werkveld hebben gemaakt, dat de gemeente een pilot is begonnen om werkloze oud-leerlingen (die een aantal jaren geleden uitgestroomd zijn) weer onder de hoede van de Praktijkschool te brengen met het oog op herintreden in het arbeidsproces. Kwaliteitszorg Het is de inspectie opgevallen dat de locatie wat bescheiden is over haar behaalde resultaten. Daarin schuilt het gevaar dat behaalde successen als 'vanzelfsprekend' worden beschouwd en te weinig worden gebruikt om de totstandkoming ervan goed te analyseren en de onderliggende (werk)processen vast te leggen en te borgen. Juist nu het praktijkonderwijs haar aanpak, doelstellingen en resultaten op het gebied van in-, door- en uitstroom van leerlingen in zeker opzicht moet herzien, is aandacht nodig Pagina 10 van 11

11 voor de onderliggende inspanningen. Een stap in de goede richting is het invoeren van het 'praktijkschooldiploma', dat een beloning is voor de inspanningen van zowel de leerling als de leraren. Tegelijkertijd blijft het van belang dat er een cultuur bestaat van continue evaluatie en verbetering van de onderwijs- en begeleidingsprocessen. De school maakt gebruik van de evaluatieinstrumenten van Prozo, die een veelheid aan rapportages over de tevredenheid van leerlingen, ouders en personeel opleveren. Het is aan schoolleiding en bestuur om de uitkomsten om te zetten in onderwijs- en personeelsbeleid. Juist op dit laatste punt heeft de schoolleiding veren moeten laten, omdat een wijziging in het schoolbestuur moest worden voorbereid. Daarnaast is er een mutatie in de afdelingsleiding geweest. Nu de nieuwe bestuursvorm haar beslag heeft gekregen, is het aan te bevelen dat de schoolleiding haar taken op dit gebied van kwaliteitszorg weer voortvarend ter hand neemt. Zowel locatie als individuele personeelsleden kunnen nieuwe doelen stellen. De locatie heeft de potentie haar onderwijskwaliteit op te schroeven van 'ruim voldoende' naar 'goed'. Opbrengsten Volgens de door de school verstrekte gegevens aan de Uitstroommonitor zijn de opbrengsten van de Praktijkschool West-Friesland, locatie Hoorn, goed. Gemiddeld 93% van de uitstromende leerlingen weet de school te plaatsen op een arbeidsplaats of een plek in het vervolgonderwijs. Een ander positief punt acht de inspectie, dat leerlingen - waar mogelijk - worden gestimuleerd veiligheids- en branchecertificaten te halen en de school dit mogelijk maakt. Ongeveer 10 à 15% van de leerlingen heeft na 1 jaar de uitstroomplek niet behouden en geldt als werkzoekend of is uit het zicht geraakt. Dit percentage valt ruimschoots binnen de norm die de inspectie op dit punt acceptabel acht (25%). Op dit moment vindt doorstroming van ongeveer de helft van de leerlingen plaats naar een opleiding in het middelbaar onderwijs (niveau 1 en 2). Die situatie gaat veranderen, wanneer de toelatingseisen voor de entreeopleidngen daadwerkelijk gaan wijzigen. De school zal hierop een antwoord moeten vinden. Pagina 11 van 11