Afdeling: Beleid & Projecten Leiderdorp, 29 oktober 2007

Transcriptie

1 Afdeling: Beleid & Projecten Leiderdorp, 29 oktober 2007 Onderwerp: Toekomstscenario Boterhuispolder Aan de raad. Beslispunten 1. Vaststellen van het scenario De polder in!, zoals beschreven in het rapport Toekomst Boterhuispolder (bijlage 1), met de in dit voorstel genoemde aanvullende inrichtingsmaatregelen als het toekomstscenario voor de Boterhuispolder. 2. Scenario De polder in! met de aanvullende inrichtingsmaatregelen uitwerken tot een inrichtingsplan en uitvoeringsprogramma en de voorbereidingskosten van bij de inrichting mee te nemen. 1 Inleiding* Op 26 maart 2007 heeft u het participatietraject voor de inrichting van de Boterhuispolder vastgesteld. Dit traject hield in dat een brede groep belanghebbenden en andere betrokkenen die samen in een serie ontwerpateliers twee tot drie toekomstscenario s zouden ontwikkelen die het open en groene karakter van de polder ook op de lange termijn garanderen en de polder toegankelijker maken voor extensieve recreatie. In één van de scenario s moest een ecologische en toegankelijke golfbaan opgenomen zijn. Ook stelde u de gemeentelijke randvoorwaarden voor het toekomstscenario vast. U besloot zelf de bevoegdheid te houden om de definitieve keuze over de toekomst van de Boterhuispolder te maken, maar gaf de deelnemers wel de ruimte de randvoorwaarden aan te vullen, de scenario s te toetsen en zich uit te spreken voor één van de scenario s. In vervolg op uw besluiten hebben wij de bureaus APPM en Terra Incognita, vanwege goede ervaringen met soortgelijke interactieve processen in de Oude Rijnzone en elders,

2 de opdracht gegeven dit proces te begeleiden. Op 22 mei is het proces van de gebiedsateliers van start gegaan met een kick off bijeenkomst voor alle deelnemers. De belangstelling was zo groot dat besloten is te werken met een werkteam (ontwerpen van de scenario s) en een meedenkteam (aanvullen/reageren op de ontwerpen). Vervolgens hebben diverse bijeenkomsten plaatsgevonden en zijn drie scenario s ontwikkeld. Het proces is op 18 september afgesloten met een slotbijeenkomst voor alle deelnemers. Het proces en de resultaten zijn vastgelegd in het rapport Toekomst Boterhuispolder (bijlage 1). Het proces in hoofdstuk 3 beschreven. De drie scenario s zijn uitgebreid beschreven in hoofdstuk 4. Elk scenario bestaat uit een visie, diverse inrichtingsmaatregelen en borgingsmaatregelen. De scenario s onderscheiden zich van elkaar in de achterliggende visie. Ieder toekomstscenario is gemaakt vanuit een ander perspectief. Daarbij merken wij op dat met de stedeling wordt bedoeld de inwoner van de Leidse agglomeratie. In Golfend agrarisch landschap is dat de aanleg van een golfbaan met behoud van de landbouw. Paden langs de 9 holes golfbaan, in drie clusters aangelegd, maken de polder toegankelijk voor wandelaars en fietsers. Het scenario Natuur en landbouw hand in hand stelt de natuur en het landschap centraal. Door agrarisch beheer worden deze waarden vergroot. Recreatieve ontsluiting van de polder komt op het tweede plan. Stedelingen zijn er te gast en kunnen de polder beleven vanaf de randen. Anders is dat in het scenario De polder in! In dit scenario staat de mens en zijn beleving van de polder centraal. Doorgaande wandel-, fiets- en kanoroutes, visstekken, educatieve activiteiten en verbrede landbouw zoals de verkoop van streekproducten, moeten de waarde van de polder voor de stedeling vergroten. Per scenario is ook een kaart gemaakt. Dit is nadrukkelijk geen ontwerp of inrichtingsplan, maar slechts een schets van het scenario waarop de inrichtingsmaatregelen indicatief zijn aangegeven. Het inrichtingsplan wordt pas gemaakt na uw besluit over het uit te werken toekomstscenario.verder zijn per scenario mogelijke varianten aangegeven en uitwerkingsopgaven geformuleerd. De scenario s zijn tijdens het proces door de deelnemers zelf, door experts en door de bureaus beoordeeld (hoofdstuk 5 t/m 8 in rapport). De meeste deelnemers en de (meeste) experts hebben een voorkeur uitgesproken voor één van de scenario s dan wel een combinatie van Natuur en landbouw hand in hand en De Polder in!. APPM en Terra Incognita hebben in hoofdstuk 8 eerst de scenario s op de onderdelen visie, inrichtingsmaatregelen

3 en borging samengevat, zodat de verschillen per scenario helder zijn. Vervolgens hebben zij op basis van de atelieruitkomsten, de bijdragen van de experts en hun eigen deskundigheid beoordeeld of en in welke mate de drie scenario s bijdragen aan de randvoorwaarden, zoals die door u zijn vastgesteld en door de deelnemers zijn aangevuld. Deze beoordeling is per toetsingscriterium in een tabel weergegeven en vervolgens onderbouwd. Zij hebben geen keuze gemaakt, maar laten u de mogelijkheid om op basis daarvan zelf een keuze voor het beste toekomstscenario te maken. In onze optiek liggen drie interessante en qua visie zeer verschillende scenario s aan u voor; er valt nadrukkelijk iets te kiezen. Wij vinden het garanderen van het open en groene karakter van de polder op de lange termijn en de polder toegankelijker maken voor extensieve recreatie bepalend voor de keuze van het toekomstscenario. Elk scenario kan vanuit de eigen visie zorgen voor een groen en open karakter van de polder. Wij zien echter gelet op de visie, functies, inrichtingsmaatregelen en borgingsmogelijkheden per scenario wel een verschil in de garantie voor de lange termijn. Daarnaast zien wij een nadrukkelijk verschil in de mate van toegankelijkheid van de polder voor extensieve recreatie en de aansluiting bij het provinciale beleid en beleid van andere overheden. Wij stellen u daarom voor De polder in! vast te stellen als het toekomstscenario. Vervolgens stellen wij u voor dit scenario door ons verder uit te laten werken tot een inrichtingsplan en uitvoeringsprogramma. 2 Beoogd effect* de toekomstrichting voor de Boterhuispolder vaststellen en daarmee het open en groene karakter van de polder op de lange termijn garanderen Uitvoering geven aan het project Inrichtingsplan Boterhuispolder 3 Argumenten 1.1 De polder in! voldoet het beste aan de doelstellingen voor de polder De stedeling kan door de visie van dit scenario de Boterhuispolder het meest beleven en daarin recreëren. De inrichtingsmaatregelen (nieuwe voet- en fietspaden, kanoroutes, visplekken, informatieborden etc) in het uitloopgebied en in het verbreed agrarisch landschap maken dit ook concreet mogelijk. In Natuur en landbouw hand in hand zijn veel minder voet- en fietspaden in en door de polder en de beleving vindt voornamelijk vanaf de randen plaats. In Golfend agrarisch landschap staat de golffunctie voorop. De stedeling kan de

4 polder in en beleven middels de nieuwe paden tussen de golfschotsen door en enkele paden in het noordelijke deel; de holes zullen uitsluitend voor golfers toegankelijk zijn. Het huidige open en groene karakter van de polder wordt bij De Polder in! op een sterke en brede wijze voor de lange termijn veilig gesteld. De stedelingen en hun waardering voor de polder spelen hier ten opzichte van de andere scenario s een essentiële rol. Door de beleving en toegankelijkheid nemen de gebruikswaarde en de kennis van de polder toe. Hierdoor ontstaat bij de stedelingen een grote waardering voor de polder. De polder gaat onderdeel uitmaken van het collectieve geheugen van de mensen uit de regio en de polder wordt een collectief bezit. Zij zullen er dan ook voor zorgen dat het groene karakter en de openheid van de polder ook in de toekomst niet veranderen. Daarnaast zorgen in dit scenario ook de fysieke inrichtingsmaatregelen, de grondbank, het bestemmingsplan en publiekprivate overeenkomsten voor de borging van het open en groene karakter. In Natuur en landbouw hand in hand is die borging minder stevig en breed. De beleving en waardering van de stedeling zijn in dit scenario beduidend minder en de fysieke inrichtingsmaatregelen zijn beperkt. Daarbij is de duurzaamheid van de agrarische functie, gelet op allerlei ontwikkelingen in de sector, minder zeker en daarmee ook het open en groene karakter van de polder. In Golfend agrarisch landschap zal de beleving en de maatschappelijke waardering beperkter zijn dan bij De polder in!. De golfbaan zorgt door de fysieke inrichting en de ruimte voor natuur wel voor een duurzaam open en groen karakter. De duurzaamheid is wel voor een belangrijk deel afhankelijk van de exploitatie van de golfbaan. Daarbij brengt deze functie ten opzichte van De polder in! meer bebouwing met zich mee en een grotere verandering van het huidige landschap en groene karakter. 1.2 De polder in! sluit goed aan bij het beleid van Teylingen en provincie De visie van dit scenario op de polder past volgens Teylingen goed bij hun visie op recreatie en toerisme. Teylingen heeft ook aangegeven het belangrijk te vinden dat de paden in de polder aansluiten op het regionale netwerk. Het scenario Golfend agrarisch landschap past niet in de visie van Teylingen op dit gebied; de golfbaan vindt men het meest ingrijpend. Natuur en landbouw hand in hand biedt te weinig ruimte voor recreatie. De reactie van Teylingen is opgenomen in het rapport en is ook bevestigd tijdens het bestuurlijk overleg dat daarna heeft plaatsgevonden.

5 De visie van De polder in! past volgens de provincie goed in het beleid van recreatieve verbindingen tussen stad en platteland. Ook op regionaal- en rijksniveau wordt groot belang aan recreatieve verbindingen tussen stad en platteland en het behoud van het open veenweidelandschap gehecht. Het gebied heeft in het streekplan de bestemming agrarisch gebied plus (plus vanwege de weidevogels). Recreatief medegebruik is volgens het streekplan al mogelijk. Het recreatief uitloopgebied kan evenwel niet zonder meer gerealiseerd worden. Gelet op het beleid is echter een aanpassing van het streekplan reëel; dit kan geregeld worden middels het nieuwe bestemmingsplan. Aandachtspunt hierbij is nog wel de minimale verstoring van de weidevogelbiotoop. Daarin kan tegemoet gekomen worden door bij de definitieve inrichting daarmee rekening te houden (aantal en soort paden, de ligging, afsluiting tijdens broedseizoen etc). De provincie geeft aan dat een golfbaan geen provinciale beleidslijn is en dat het scenario Golfend agrarisch landschap tegen meerdere uitgangspunten van het provinciaal ruimtelijk beleid stoot. Natuur en landbouw hand in hand past in streekplan maar sluit qua toegankelijkheid niet aan bij het provinciale beleid. De reactie van de provincie is opgenomen in het rapport. 1.3 Dit scenario voldoet aan de landschappelijke, cultuurhistorische en ecologische randvoorwaarden Het open en groene karakter van de polder blijft in dit scenario gehandhaafd. Het landschap wordt in het zuidelijk deel ontwikkeld (oa aanleg paden, veenkreken verbreden). De huidige cultuurhistorische en landschappelijke waarden kunnen daardoor beperkt verstoord en veranderd worden. Doordat het cultuurhistorisch landschap wel beter beleefbaar wordt en de waardering toeneemt, past deze visie goed binnen de randvoorwaarden. Dit wordt ook door de expert onderschreven. Bij de uiteindelijke inrichting kan rekening worden gehouden met de opmerkingen die onder meer door de expert bij dit scenario zijn gemaakt. Zo kan de genoemde variant om de Nieuwe Weg te verwijderen en een grillige rand tussen de twee zones aan te brengen gevormd door de historische verkaveling nader bezien worden. De Boterhuispolder ontleent zijn natuurwaarden voornamelijk aan de broedende weidevogels. Deze zitten met name in het noordelijk deel, maar ook in het zuidelijk deel komen zij (beperkter) voor. Verder is de aanwezige natuur gebonden aan de sloten en oevers. De vernatting van de lage delen in het scenario zorgt voor verbetering van weidevogelgebied. De verbreding van kreken/sloten biedt kansen om natuurwaarden te ontwikkelen. De

6 paden in het noordelijk deel kunnen verstoring van de broedende weidevogels met zich meebrengen. Maar door een goede inpassing en bijvoorbeeld het niet-openstellen tijdens het broedseizoen kan deze verstoring voorkomen worden. In het zuidelijk deel zullen door de mogelijkheden voor recreatie de weidevogels wel verstoord worden; door de omvorming van het landgebruik kan wel de diversiteit worden verbeterd. Dit wordt ook door de expert in het rapport onderschreven. 1.4 Scenario De polder in! voldoet ook aan de overige randvoorwaarden U heeft daarnaast nog enkele randvoorwaarden benoemd op het gebied van waterpeil, maaiveldniveau en haalbaarheid. Daarnaast hebben de deelnemers nog randvoorwaarden benoemd. In hoofdstuk 8 is het scenario ook beoordeeld op die voorwaarden. Daaruit blijkt dat het scenario daaraan voldoet. Voor wat betreft de haalbaarheid moet worden opgemerkt dat alle scenario s in beginsel realistisch en haalbaar lijken, hoewel dit pas op een later moment echt zal blijken. De haalbaarheid is voor een belangrijk deel afhankelijk van de uiteindelijke uitwerking en van de medewerking (ook financieel) van andere partijen. 1.5 Aanvullende inrichtingsmaatregelen versterken het scenario Bij De polder in! worden vier varianten genoemd die ondersteunend zijn aan de visie en die goed ingepast kunnen worden. Daarnaast zijn in de twee andere scenario s diverse inrichtingsmaatregelen opgenomen die goed passen bij de visie van De polder in! Deze inrichtingsmaatregelen zijn: Oude kreek in noordelijke deel ook meer zichtbaar maken Onverhard wandel/fietspad in het noordelijk deel van de polder kan een boerenwandelpad zijn dat tijdens het broedseizoen gesloten is Observatiehutten Geriefhoutbosje (op locatie dat past bij bestaande bebouwing/infocentrum bij verbrede boer in uitloopgebied) Informatiepunt bij de Zijlstroom Informatiepanelen op de locaties waar je vanuit Teylingen en Alkemade de polder ingaat. Verder wordt een doorgaande fiets/wandelverbinding door de polder voorgesteld die goed aansluit op het regionale recreatieve netwerk en waardoor de binding met het omringende gebied nog krachtiger wordt. De inrichtingsmaatregelen en de variant voor de Nieuwe Weg zijn op de bijgevoegde kaart (bijlage 2) aangegeven. Zij kunnen bijdragen aan het beter beleven en vergroten van kennis van het cultuurlandschap, de natuurwaarden en het agrarisch

7 karakter van de polder. De maatregelen kunnen dit scenario daardoor versterken. Door deze inrichtingsmaatregelen over te nemen, kan daarnaast het draagvlak voor dit scenario worden vergroot. 2. De raad is bevoegd te besluiten over het vervolg en hoe met de voorbereidingskosten wordt omgegaan U heeft op 26 maart 2007 voor de uitvoering van het project Inrichtingsplan Boterhuispolder een voorbereidingskrediet van euro beschikbaar gesteld. Op dat moment was niet duidelijk of er opbrengsten tegenover zouden staan. Besloten is om bij de keuze van het toekomstscenario een definitieve keuze te maken over het vervolg van het project en hoe met de voorbereidingskosten wordt omgegaan. Om de doelstellingen voor de polder te kunnen realiseren zal het gekozen toekomstscenario moeten worden uitgewerkt tot een inrichtingsplan en een uitvoeringsstrategie. In het project Inrichtingsplan (basis voor voorbereidingskrediet) is het vervolg beschreven. De planning schuift nu doordat de besluitvorming in december plaatsvindt (ipv oktober) ca drie maanden op. De verwachting bestaat dat het Voorlopig Ontwerp Inrichtingsplan in juli 2008 voor besluitvorming gereed is en het Definitief Ontwerp en het uitvoeringsprogramma in december We zullen waar mogelijk de samenwerking met relevante partijen zoeken.gelet op het interactieve traject dat tot nu toe gevolgd is, zullen we voor het vervolgproces ook een klankbordgroep instellen voor belanghebbende partijen. We zullen hen en u uitbundig blijven informeren. Lopende dit traject zullen we subsidieverzoeken voorbereiden en waar mogelijk indienen. Dekking van de voorbereidingskosten uit de grondexploitatie Boterhuispolder is niet mogelijk. Op advies van de accountant worden de voorbereidingskosten meegenomen bij de inrichting van de polder. Op dit moment wordt ook het idee van een grondbank onderzocht om uitvoering te kunnen geven aan het toekomstscenario. Een grondbank biedt de gemeente de mogelijkheid om de door haar gemaakte kosten daarin mee te nemen. Hiermee wordt het risico afgedekt. 4 Kanttekeningen Kosten en risico s zijn nog niet duidelijk Het is van groot belang om grip te houden op het gebied zodat de polder op de lange termijn open en groen blijft. Dit vraagt om een (pro)actieve houding van de gemeente. Niets

8 doen is geen optie, want dan zal deze op een later moment alsnog voor woningbouw kunnen worden bestemd. Als je de polder onomkeerbaar groen en toegankelijker wilt maken, brengt dat kosten met zich mee. In dit stadium geldt voor alle scenario s dat nog niet aan te geven is wat de exacte omvang van de kosten en opbrengsten zijn. Dit betekent dat nog niet kan worden aangegeven welke concrete financiële consequenties deze scenario s voor de gemeente, vanuit de publiekrechtelijke rol maar ook als grondeigenaar, met zich meebrengen. Dit wordt in de vervolgfase helder. De scenario s zijn door de planeconoom beoordeeld. Daarbij is uitgegaan van de voorgestelde inrichtingsmaatregelen en kengetallen. Daarbij is geen rekening gehouden met verwervings-, verplaatsings- of andere kosten (zoals mogelijke nabetalingsverplichtingen of vergoedingen). Of en in welke omvang deze zich kunnen voordoen hangt nl. zeer af van het draagvlak voor de visie en de uitvoeringsstrategie. Met deze kanttekeningen is per scenario een indicatie gegeven van de totale investeringen in de gehele polder en de (mogelijke) kostendragers. De investeringskosten van De polder in! betreffen voornamelijk recreatiemogelijkheden; de geschatte kosten zijn 3,4 tot 3,9 miljoen. Met de aanvullende inrichtingsmaatregelen erbij worden de kosten hoger. De totale investeringskosten in Golfend agrarisch landschap zijn het hoogst; deze lijken wel gedekt te kunnen worden. Daarbij zijn wel twijfels of de aanleg en exploitatie van de golfbaan gerealiseerd kan worden, nu eerder al een marktpartij is afgehaakt en het maar een 9 holes baan betreft. De investeringskosten in Natuur en landbouw hand in hand zijn het laagst. Duidelijk is dat er bij scenario De polder in! ( net als bij Natuur en landbouw hand in hand) geen sprake is van kostendragers en dat de opbrengsten afhankelijk zijn van geldstromen van derden (met name subsidies). Er is in dit kader al een globale subsidiescan uitgevoerd. Daaruit blijkt dat dit scenario goede kansen op diverse subsidiemogelijkheden biedt (meer dan bij Natuur en landbouw hand in hand). Voor de uitvoering van het scenario zal ook een beroep op de ca 20 miljoen voor groenprojecten in de Regionale Investerings Strategie worden gedaan. Daarnaast wordt voor het vergroten van het draagvlak en ten behoeve van de uitvoering nadrukkelijk de samenwerking met andere overheden (zoals Teylingen, Leiden, Holland Rijnland en provincie) en partijen gezocht. In alle scenario s wordt een grondbank genoemd als mogelijk instrument om de Boterhuispolder duurzaam open en groen te houden. De planeconoom onderschrijft dit. De bundeling van gronden is gericht op eigendom, beheer en het bereiken van de doelstellingen

9 voor het gehele gebied te reguleren; aan het gebruik kunnen dan randvoorwaarden worden gesteld. Ook is herverdeling van percelen mogelijk om efficiency te realiseren. Bij het opzetten van een grondbank kan worden uitgegaan van een groeimodel, waarbij de gemeente bijvoorbeeld als eerste haar gronden inbrengt. Tegenover deze inbreng zou dan uitreiking in aandelen plaatsvinden, waardoor het effect op de reserves in de gemeentelijke balans nihil is. Andere overheden en partijen kunnen vervolgens aansluiten en daarin ook een financiële inbreng en rol hebben. De mogelijkheden en vorm van de grondbank worden op dit moment nader onderzocht. In dit kader wordt ook met beheersorganisaties zoals Staatsbosbeheer en Zuid-Hollands Landschap verkend of en zo ja op welke wijze zij een rol kunnen spelen in het vervolgproces. Naast de kosten van dit scenario moet ook de maatschappelijke waarde in ogenschouw worden genomen. De maatschappelijke waarde van de recreatiemogelijkheden in de Boterhuispolder laat zich niet in geld uitdrukken. Gelet op de recreatiebehoefte in deze regio (rapport Toekomst Boterhuispolder) en het effect op de gezondheid van de bevolking (LEIonderzoek naar boerenwandelpaden) kan deze als aanzienlijk worden beschouwd. Voor de besluitvorming op dit moment kan de indicatie volstaan. U neemt immers een besluit over het toekomstscenario dat uitgewerkt gaat worden, maar nog niet over de realisatie daarvan. Het besluit daarover kan op een later moment bij de vaststelling van het inrichtingsplan en uitvoeringsprogramma worden genomen. In bijlage 3 wordt nader op de financiële aspecten van de scenario s ingegaan. Keuze betekent winnaars en verliezers In dit project is vanwege de inbreng van deskundigheid en de grote betrokkenheid van vele partijen nadrukkelijk gekozen voor een uitgebreid participatieproces. De deelnemers hebben zelf kunnen kiezen welk scenario zij wilden ontwikkelen en hebben voor of tegen de verschillende scenario s kunnen pleiten. Ook hebben zij de ruimte gekregen in een forumbijdrage in het rapport hun punten of mening individueel naar voren te brengen. Inherent aan dit traject is echter dat er een keuze uit de drie scenario s moet worden gemaakt en dat die bevoegdheid bij u ligt. Dit is vastgelegd in het participatieplan en ook in het proces van de gebiedsateliers is het primaat van de raad uitdrukkelijk aan de orde gesteld.

10 Bij bepaalde deelnemers zal teleurstelling ontstaan wanneer u een ander scenario dan hun voorkeurscenario vaststelt. Gelet op de reacties is er draagvlak voor de scenario s Landbouw en natuur hand in hand, De polder in! of voor een combinatie van die twee. Door waar mogelijk rekening te houden met de kanttekeningen die zijn gemaakt over de ecologische en cultuurhistorische waarden bij De polder in! en nog enkele goed inpasbare inrichtingselementen uit de andere scenario s daaraan toe te voegen wordt recht gedaan aan de inspanningen van die deelnemers en zal het draagvlak naar verwachting groter zijn. 5 Kosten, baten en dekking* Het vervolg van dit project betreft het uitwerken van het vastgestelde toekomstscenario tot een inrichtingsplan en een uitvoeringsprogramma. Dit vindt plaats binnen het door u beschikbaar gestelde voorbereidingskrediet. Met dit voorstel wordt de dekking geregeld. De daadwerkelijke uitvoering van het inrichtingsplan zal kosten met zich meebrengen. De omvang daarvan en welke voor rekening van de gemeente komen en wanneer, worden in de vervolgfase bij het maken van het inrichtingsplan en het uitvoeringsprogramma duidelijk. Beiden worden dan met een aanvraag voor een uitvoeringskrediet aan u ter besluitvorming voorgelegd. Pas daarna volgt de daadwerkelijke uitvoering. Het College van burgemeester en wethouders van Leiderdorp, de secretaris, de burgemeester, A.H. Schouten M. Zonnevylle