Traktaties met een educatief tintje

Transcriptie

1 Aanmeldingsformulier Project Speciaal 2017 Om mee te kunnen doen aan Project Speciaal is het invullen van alle velden verplicht. Traktaties met een educatief tintje Altra College Haarlemmermeer Juni 2017 Voornaam Achternaam adres Laura Bruggink Telefoonnummer Titel van het project/de activiteit/het product Wie heeft het project/de activiteit/het product ontwikkeld? Traktaties met een educatief tintje Het PBS-kartrekkersgroepje van het Altra College Haarlemmermeer Omschrijving van het project Wat hebben de volgende thema s gemeen? * Koningsspelen * Dag van het onderwijs * Cultuurmarkt Het zijn alle drie onderwerpen van themadagen die op een makkelijke, positieve en educatieve wijze kunnen worden gebruikt om leerlingen in het speciaal onderwijs vakoverstijgend te laten leren! Zo n 3 jaar geleden begon het Altra College Haarlemmermeer met de invoering van Positive Behavior Support: een methode om gewenst gedrag bewust aan te leren en bekrachtigen. Hoewel het team ontzettend overtuigd is van de werkzaamheid en kracht van positief en bewust bezig zijn met de leerlingen, kosten uitvoerige PBS-acties soms ook veel tijd en energie. Een kostbaar goed waar in het speciaal onderwijs zorgvuldig mee moet worden omgegaan! In het voorjaar van 2017 dacht het interne PBS-team; Dat kan beter! Er werd een eenmalige PBSactie op touw gezet die iedereen (leerlingen en personeel) weer zou laten zien hoe simpel en leuk het eigenlijk ook weer is. Deze eenmalige actie bleek echter zo ontzettend sfeer- en succesvol, dat er werd besloten om door te gaan met afgebakende, maandelijkse terugkerende dag-acties. Hoewel de acties door de leerlingen gezien kunnen worden als traktaties met een educatief tintje, vindt er vooraf een zorgvuldige voorbereiding plaats die toch verrassend weinig tijd kost. De succesfactoren die gaandeweg werden gevonden zijn als volgt. 1. Acties zijn van iedereen. Het PBS-team doet een zeer summier thema-voorstel en vraagt aan collega s (iedereen

2 aanwezig!) wat zij hiervan vinden en hoe we het verder kunnen uitbouwen. 2. Acties dienen zo goed georganiseerd te zijn dat ze alleen maar positief kunnen uitpakken. Daarmee wordt niet bedoeld dat alles wordt ingeperkt, maar wel dat alle opties en uitkomsten doordacht zijn. Doordat iedereen betrokken is vanaf het concept, is iedereen gemotiveerd om een positieve uitkomst te bewerkstelligen. 3. Acties zijn educatief. Het doel van ons onderwijs is om leerlingen voor te bereiden op de maatschappij; daar horen ook maatschappelijk relevante onderwerpen bij die niet standaard in het curriculum voorbij komen. Thema s zijn bijvoorbeeld: Het recht op onderwijs (gekoppeld aan de dag van de leerplicht), koningsspelen, cultuurmarkt, enz. Er is altijd een les op de dag van de PBS-actie die het maatschappelijke thema uitdiept. 4. Acties zijn uitgesproken positief. Leerlingen krijgen een token (respect, veiligheid, vertrouwen) dat past bij het gedrag dat zij vertonen. Bijvoorbeeld, iemand voor laten gaan met sjoelen op de koningspelen; Top, dat je je buurman laat voorgaan, ik geef je een respect-kaartje. Tokens geven een directe bekrachtiging van gewenst gedrag. Wat is de doelgroep? Deze positieve, inspirerende acties zijn voor iedere leerling een feest. De zorgvuldige maar tijdsefficiente voorbereiding maakt het echter bij uitstek geschikt voor het speciaal onderwijs. In het speciaal onderwijs (welk type dan ook) wordt er van een klein team een breed scala aan taken verwacht, waardoor middelen als tijd en energie spaarzaam kunnen zijn. Dit kan ten koste gaan van extracurriculaire activiteiten, omdat deze in dit type onderwijs vaak meer voorbereiding vragen. Toch merken we dat deze uitzonderlijke situaties juist zeer belangrijk zijn om te ervaren. Ten eerste omdat uitzonderingssituaties als deze onzekerheid en interne onrust met zich mee kunnen brengen waar in een veilige omgeving (school) mee kan worden geoefend. Door duidelijke feedback op positief gedrag leren leerlingen welk gedrag passend is. Ten tweede komt het regelmatig voor dat leerlingen van onze Cluster-IV-school (ernstige gedragsproblemen) op hun vorige school waren uitgesloten van bijvoorbeeld een schoolreis als consequentie van gedrag. Door deze activiteiten toch aan te gaan, wordt er een gevoel van inclusie gecreëerd. Hoe is het project geïmplementeerd? Het project is niet zozeer geïmplementeerd, maar liever; ontstaan. Vanuit de kennis van PBS (en de ervaren werkzaamheid hiervan) + een behoefte aan iets dat kort en goed is. Het heeft zich geleidelijk aan ontwikkeld naarmate we steeds meer stappen durfden te nemen die positief uitpakten; leerlingen meer regie geven, ouders en buurtbewoners betrekken, enzovoorts. Wat zijn de resultaten? Hoewel we te kort bezig zijn met dit project om kwantitatieve resultaten te kunnen meten, kunnen er wel kwalitatieve opbrengsten worden beschreven. Als eerste resultaat kan genoemd worden dat de 3 leerlingen met de meeste complimentenkaartjes op de Koningsspelen, de volgende scores behaalden:

3 1 e plaats: 23 complimenten 2 e plaats: 22 complimenten 3 e plaats: 21 complimenten Dat betekent dat deze drie leerlingen alleen al 66 bekrachtigingen van goed gedrag hebben ontvangen! Daarnaast noemen personeel en leerlingen de volgende punten, wanneer hen gevraagd wordt naar een quote over de kortdurende positieve acties: Iedereen kan positief bijdragen op zijn eigen manier en dit wordt gezien door middel van de kaartjes. Er ontstond een ware competitie bij het sjoelen! Leerlingen moedigden elkaar zelfs aan. Ik ben nog steeds Burger Koning! Het is belangrijk om de leerlingen écht te zien, dat lukt met acties als deze. Ik mocht bij het onderdeel beauty de nagels lakken van de stoerste jongen van de school. Kunnen we nog een keer sjoelen? Dat was echt vet. Tof! Het geeft echt ontzettend veel energie als je samen ergens aan werkt en ziet dat leerlingen er van genieten en leren. Verbindend, steeds beter, de leerlingen vonden het erg leuk! Het daagt leerlingen uit. Op welke manier draagt het project bij aan onderwijskwaliteit? Voorbeeld thema dag van de leerplicht. 1. Vakoverstijgend onderwijs Alle klassen krijgen een door school zelf ontwikkelde les over het recht op onderwijs, hoe dit in verschillende delen van de wereld is georganiseerd en wat het verschil is tussen een recht en een plicht. 2. Vitaal Burgerschap De dag werd begonnen met een groot gezamenlijk ontbijt waarbij voornamelijk gezonde producten op tafel stonden. Medewerkers en leerlingen zaten door elkaar aan de tafels. Medewerkers spraken met leerlingen over het belang van het ontbijt als maaltijd. Ook wordt er gebruik gemaakt van 21st century skills: Powtoon presentatie/les, kahoot quiz, enz. 3. Maatschappelijke bewustwording In de les en de daarbij behorende klassengesprekken werd bewustwording gecreëerd voor het feit dat het volgen van onderwijs niet overal een vanzelfsprekendheid is en dat er ook in ons eigen land een grote groep mensen is dat niet kan lezen/schrijven. 4. Sociaal emotionele vaardigheden Aanschuiven aan een gezamenlijk ontbijt op school kan voor leerlingen een spannende uitzonderlijke situatie zijn. Voor leerlingen die achterstanden hebben in de emotieregulatie is dit extra uitdagend. Daarom worden deze situaties begeleidt en positief gestuurd door elke positieve, gewenste of sociale gedragsuiting te bekrachtigen met een token en compliment. Daarnaast is het Op-Tijd-Ontbijt een goed voorbeeld van leren door te doen.

4 5. Verbinding & inclusie Helaas bestaat er bij leerlingen in het speciaal onderwijs nog regelmatig de gedachte; wij horen er niet bij. Zij vragen om schoolreisjes en andere activiteiten die op reguliere scholen worden georganiseerd. Dergelijke normale activiteiten zijn van groot belang voor het gevoel van mee mogen doen en erbij horen. Rekening houden met verschillende voorkeuren bij de georganiseerde activiteiten bevorderd het gevoel van inclusie nog verder. Voorbeeld Koningsspelen: actieve spellen, een quiz, denkspellen, eten/drinken, enz. Maar ook; punten kunnen verdienen omdat je zelf misschien niet aan mee doet, maar wel aanmoedigt en positief aanwezig bent. Daarnaast maken sociaal emotionele vaardigheden als hierboven beschreven een betere verbinding met de maatschappij mogelijk. Op welke manier draagt het project bij aan het toekomstperspectief van leerlingen: Het wereldbeeld van de leerlingen wordt door de projecten verbreedt. Daarnaast wordt maatschappelijke betrokkenheid en daarmee de kans op succesvolle deelname aan deze maatschappij - vergroot. Ervaring met situaties die van tevoren onbekend waren (zoals eten met vreemden) zorgen voor meer zelfverzekerdheid in dergelijke sociale situaties. Op welke manier wordt samengewerkt door diverse groepen? Verschillende leefwerelden van de leerling kunnen worden samengebracht door deze projectdagen. Ouders, buren, verenigingen. Naast dat dit de kans op generalisatie van het geleerde naar andere situaties vergroot, kan het ook de verbondenheid met school vergroten. Partijen zien van dichtbij hoe leerlingen en docenten op positieve wijze met elkaar interacteren en de hoeveelheid aandacht die school aan een prettige sfeer en omgang schenkt. In het team van de school zorgt de onderlinge samenwerking voor het samen ervaren van succes. Ook ketenpartners kunnen worden gevraagd om deel te nemen of zelfs iets bij te dragen. Zo was bij de dag van de leerplicht de aanwezigheid van de leerplichtambtenaar een zeer essentieel punt. Zijn werkwijze en resultaten overdraagbaar naar andere scholen/instellingen/ab-diensten? En zo ja, onder welke condities? Het antwoord op deze vraag is volmondig ja. Iedere school, instelling of dienst kan gebruik maken van deze werkwijze. De voorwaarden die het tot een mogelijk succes maken zijn hierboven beschreven als succesfactoren: 1. Acties zijn van iedereen. 2. Acties dienen zo goed georganiseerd te zijn dat ze alleen maar positief kunnen uitpakken. 3. Acties zijn educatief. 4. Acties zijn uitgesproken positief. Onderliggend onder deze succesfactoren is enthousiasme en passie om leerlingen uit het speciaal onderwijs vaardigheden aan te leren die hun kansen op een succesvolle toekomst vergroten! Waarom bent u van mening dat dit project in aanmerking moet komen voor de prijs Project Speciaal 2017:

5 Omdat het project implementeerbaar is voor een breed scala aan (speciaal onderwijs) scholen en daarnaast efficiënt te organiseren is. Het levert een significante meerwaarde op voor een succesvolle maatschappelijke participatie. Daarnaast geeft een positief project als dit levert zowel de leerlingen als medewerkers een heleboel energie en gedeeld plezier op! Hoewel de bovenstaande beschrijving een goede weergave geeft van de reikwijdte van het project, zouden wij de mogelijkheden ervan en ons enthousiasme ervoor graag laten zien door het in presentatievorm verder toe te lichten! Opmerkingen en aanvullingen: Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Fotocollage Koningsspelen Fotocollage Dag van de Leerplicht Lesplan Koningsspelen Lesplan Dag van de Leerplicht (Recht op onderwijs)