GEOACTUEEL. Vakdidactisch Lastig - Opdracht 2. Vakdidactiek Student#:

Transcriptie

1 GEOACTUEEL Vakdidactisch Lastig - Opdracht 2 Leren & Instructie 1 Janneke Metselaar Vakdidactiek Student#: ILO - Universiteit van Amsterdam Docent: G.T. Kalsbeek

2 Inhoud 1. Inleiding 2. Leerstofanalyse - Stap Relevante feiten 2.2 Gebieden 2.3 Relevante begrippen 2.4 Regels 3. Leerstofanalyse - Stap Gebieden naar schaalniveau 3.2 Begrippen naar schaalniveau 4. Leerstofanalyse - Stap 3 5. Vragenset 5.1 Lokaliseren 5.2 Beschrijven 5.3 Verklaren 5.4 Beoordelen 5.5 Toepassen Bijlagen 1. Artikel Het Parool 1. Inleiding Van het alleen lezen van een krantenartikel of een verhaal in een tekstboek is de kans niet heel groot dat leerlingen veel informatie opnemen. Om de informatie in een artikel of tekstboek naar een hoger niveau te tillen is het in het geval van een vak als aardrijkskunde handig als er begrippen aan worden gekoppeld. Door de koppeling van begrippen aan de feiten kunnen leerlingen het artikel binnen de juiste context proberen te plaatsen. Beter is het nog wanneer leerlingen de verbanden tussen de verschijnselen of begrippen kunnen inzien (Van den Berg et al., 2009). Om er als docent voor te zorgen dat de informatie op de juiste wijze aan de leerling wordt gepresenteerd, dient de docent een leerstofanalyse op het artikel of tekstboek los te laten. In een leerstofanalyse wordt een artikel ontleed op basis van de feiten, de gebieden, de begrippen en de regels. Deze elementen worden vervolgens geordend naar schaalniveau, abstractieniveau. Tot slot dient een begrippennetwerk te worden gemaakt waarbij de begrippen aan elkaar kunnen worden gelinkt of geordend. Een (kranten)artikel of verhaal wordt op deze wijze ontleed en zorgt ervoor dat de docent weet welke stof de leerling voor ogen krijgt. Het begrip van de docent omtrent de aangeboden informatie wordt hoger, wat ervoor zorgt dat de docent de lesstof beter kan aanbieden, wat ervoor zorgt dat de leerling meer informatie opneemt (Van den Berg et al., 2009). In deze opdracht wordt een krantenartikel samen met een videofragment aan de hand van een leerstof analyse ontleed. Het onderwerp van de verschillende media is de productie van elektronicaproducten in China bij de Foxconn fabrieken. Met name elektronicaproducent Apple heeft in de artikelen een prominente rol als zijnde voorbeeld voor de overige elektronicaproducenten. Het artikel wordt in de eerste stap ontleed door het noteren van de leerstofelementen (1), daarna worden de leerstofelementen geordend in stap 2 (2) en tot slot worden de leerstofelementen in een schema samengevat in stap 3 (3). De leerstofanalyse vormt de basis voor de verdere verwerking van de lesstof. Er wordt in dit geval gekozen om een vragenset bij het artikel/videofragment te maken. Deze wordt behandeld in het vierde deel van deze opdracht (4). Aan de hand van deze vragen dienen de leerlingen de stof te doorgronden.

3 2. Leerstofanalyse - Stap Relevante feiten De leerstofanalyse is gebaseerd op een artikel en een videofragment. Het hoofdartikel is een artikel uit het Parool ( ). Beide artikelen gaan over de arbeidsomstandigheden in de Foxconn fabrieken in China. In deze fabrieken worden veel elektronische producten in elkaar gezet van diverse bedrijven. Het grootste en wellicht meest bekende bedrijf wat de producten in de Foxconn fabrieken in elkaar laat zetten is Apple. Het is dan ook Apple als bedrijf die beide artikelen aan de schandpaal wordt genageld. In aanvulling op beide artikelen heb ik ook nog een videofragment gevonden. Dit videofragment is gemaakt door het programma Nightline van de Amerikaanse zender ABC. Dit filmpje laat de productieprocessen, arbeidsomstandigheden in de fabriek en leefomstandigheden van de woningen van de arbeiders zien. Maar ook de gebieden waar de jongeren die in de fabriek werken eerst woonden. De keuze van een videofragment naast de artikelen kan leerlingen een meer visueel beeld geven van de situatie in de Foxconn fabrieken, in plaats van het beperkte beeld wat ze kunnen krijgen door er alleen over te lezen. Problemen die in de artikelen worden aangekaart zijn voornamelijk de slecht arbeidsomstandigheden. Lange werkweken van uur, slechte gezondheidsvoorzieningen en ontbrekende veiligheidsmaatregelen zijn in de Foxconn fabrieken heel normaal. Daarnaast is ook kinderarbeid in de fabrieken geconstateerd. Reden voor deze omstandigheden is dat Apple zo efficient mogelijk wil werken om zo maximale winst te kunnen behalen. Deze wint probeert Apple voornamelijk te behalen bij het productieproces in de Foxconn fabrieken. Dit leidt ertoe dat de producten van de producten en toeleveranciers veelal bereid zijn tot concessies met betrekking tot arbeidsomstandigheden in ruil voor werkgelegenheid en grote orders. Zelf wanneer dit betekent dat er voor de productenen maar minimale winstmarges te behalen zijn. Met betrekking tot de levensomstandigheden wordt in de artikelen vermeld dat er ruim 1,2 miljoen mensen bij de Foxconn fabrieken werkt. Een groot deel hiervan werk in fabrieken in Shenzhen, Zhenzhou en Chengdu in China (plekken die door de Chinese overheid zijn aangewezen als Speciaal Economische Zones, dat wil zeggen: plaatsen waar dankzij een transitie een vrije markt economie mag plaatsvinden). De mensen die in deze fabrieken werken slapen veelal in huizen ( dormrooms ) met veel mensen tegelijkertijd. Ondanks de slechte levens- en arbeidsomstandigheden werken er veel mensen bij deze fabrieken. De werkgelegenheid bij deze fabrieken is hoog. Dit heeft tot gevolg dat veel mensen migreren naar de plaatsen waar deze fabrieken gesitueerd zijn in de hoop werk te vinden. Het nightline videoframent laat zelfs zien dat bij een open sollicitatie gemiddeld 3000 mensen solliciteren waarvan er zo n 80% zal worden aangenomen. De mensen die hier solliciteren nemen de slechte levens- en arbeidsomstandigheden dan ook voor lief. Krantenartikel: Videofragment: (shortcut: Gebieden Er zijn een aantal plekken betrokken bij het artikel. De belangrijkste locaties betreffen de plaatsen waar de Foxconn fabrieken gesitueerd zijn. Om een beeld te krijgen waar Apple zich eigenlijk bevindt is het, hetzij in mindere mate, ook belangrijk om te weten waar het hoofdkantoor van Apple gesitueerd is, te weten Cupertino in California, Verenigde Staten.. In figuur 1 en 2 zijn de locaties te zien in een kaart (bron: Google Maps)

4 Figuur 1: Foxconn (bron: Google Maps) A: Zhengzhou, China B: Shengzhen, China C: Chengdu, China Figuur 2: Apple (bron: Google Maps) A: Cupertino, California, Verenigde Staten

5 2.3 Relevante Begrippen Aan de inhoud van de tekst kunnen verschillende begrippen worden gelinkt. Niet alle begrippen zijn direct in de tekst aanwezig. Het zijn echter wel begrippen die in een hoofdstuk globalisering in Azië kunnen staan. - Globalisering - Communisme - Vrije Markt Economie - Multinational - Kinderarbeid - Buitenlandse investeringen - (Productie in) Lage Lonen landen - (Slechte) Arbeidsomstandigheden - Periferie - Speciaal Economische Zones - Planeconomie - Migratie - Urbanisatie - Urbanisatiegraad - Push - Pull factoren - Werkgelegenheid - Export - Arbeidsintensiviteit - Ruraal - Urbane Migratie 2.4 Regels Het alleen kunnen reproduceren van begrippen zorgt er nog niet voor dat leerlingen het artikel ook daadwerkelijk begrijpen. Juist door het verband kunnen aan te tonen tussen diverse begrippen ontstaat meer begrip. Het verband tussen diverse verschijnselen wordt een regel genoemd (Van den Berg et al., 2009). Bij de artikelen van het Parool en de New York Times samen met het videofragment kunnen met behulp van de bovengenoemde begrippen de volgende regels gemaakt worden: 1. Door het communisme is er in China een planeconomie ontstaan. 2. In de door China ingestelde Speciaal Economische Zones is een vrije markt werking (economie) toegestaan. 3. Door toekenning van Speciaal Economische Zones in China is het aantrekkelijker geworden voor buitenlandse multinationals als Apple om te investeren deze gebieden. 4. Door globalisering en de toekenning van Speciaal Economische Zones in combinatie met lage lonen en flexibele arbeidswetten die China hanteert worden er veel arbeidsintensieve westerse producten in China geproduceerd. 5. Buitenlandse investeringen van multinationals zoals Apple zorgen voor werkgelegenheid in China. 6. Werkgelegenheid in de Speciaal Economische Zones draagt bij aan de ruraal-urbane (arbeids)migratie vanuit de periferie naar steden binnen deze zones toe. Door deze migratie neemt de urbanisatiegraad in de steden toe.

6 3. Leerstofanalyse - Stap 2 Tweede fase van de leerstofanalyse is het ordenen van de leerstofelementen. Deze dienen op twee verschillende wijzen geordend te worden: 1. Gebieden ordenen naar schaalniveau 2. Begrippen ordenen van abstract naar concreet 3.1 Gebieden naar schaalniveau In totaal zijn er vijf soorten schaalniveaus te gebruiken binnen geografie. Van groot naar klein zijn dit: - Mondiaal schaalniveau; dit is de gehele wereld. - Continentaal schaalniveau; dit zijn twee of meer landen bij elkaar, of een continent. - Nationaal schaalniveau; dit is op het niveau van een land. - Regionaal schaalniveau; dit is een regio, een streek of provincie. - Lokaal schaalniveau; dit zijn bijvoorbeeld dorpen en steden. Wanneer we dit toepassen op de artikelen van het Parool kunnen we het volgende vinden: Mondiaal schaalniveau Het mondiale schaalniveau is een vrij abstract niveau, maar is in het geval van de gekozen artikelen/ videofragment wel van toepassing. Het gaat immers om een situatie gaat die is ontstaan ten gevolge van globalisering. De multinational Apple bevindt zich in Cupertino, Verenigde Staten en de fabrieken waar de producten geproduceerd worden in China. Continentaal schaalniveau Wanneer we gaan inzoomen dan komen we uit op Zuid-Oost Azië. Nationaal schaalniveau Het nationale schaalniveau is China, dit is waar de Foxconn fabrieken gesitueerd zijn. Regionaal Speciaal Economische Zones waar onder andere de Foxconn fabrieken gevestigd zijn. Lokaal Plaatsen waar de Foxconn fabrieken gevestigd zijn. Dit zijn: Zhengzhou, Shengzhen en Chengdu. 3.2 Begrippen naar schaalniveau China > Communisme > Planeconomie > Speciaal Economische zone > Vrijere markt economie Push - Pull factoren > Migratie > Arbeidsmigratie > Urbanisatie > Bevolkingsdruk Globalisering / Multinational > Arbeidsomstandigheden > Kinderarbeid

7 4. Leerstofanalyse - Stap 3 De verschillende leerstofelementen genoemd in de twee voorgaande stappen worden nu aan elkaar gelinkt: het wordt duidelijk wat de verschillende elementen met elkaar te maken hebben. Het bijbehorende schema wordt een begrippennetwerk genoemd (Van den Berg et al., 2009). Figuur 3: Begrippennetwerk In figuur 3 is het begrippennetwerk te zien welke te maken valt bij de Nightline video en het artikel van Parool. Het netwerk wat in figuur 3 te zien is, is gebaseerd op een oorzaak-gevolg patroon. Het legt de relaties tussen de verschillende begrippen weer. In het schema zijn directe en indirecte relaties weergegeven. De directe relaties hebben een dikke pijl, de indirect relatie hebben een stippellijn als pijl. Daarnaast zijn de begrippen urbanisatiegraad en bevolkingsdruk tussen haakjes weergegeven. Deze begrippen komen niet als gevolg voor in het artikel of het videofragment. Leerlingen hoeven deze begrippen daarom ook niet meteen bij het artikel te kunnen noemen, maar het kan wel een mogelijke vraag zijn die de docent kan stellen om te vragen wat mogelijke gevolgen van de trek naar de stad kunnen zijn. Vandaar dat deze twee begrippen tussen haakjes staan.

8 5. Vragenset Nu de analyse van de lesstof en de leerstofelementen is voltooid dienen er nog een set vragen gemaakt te worden. Deze vragen worden gemaakt aan de hand van een aantal cognitieve gedragsniveaus. De volgende niveaus van vragen worden gebruikt: lokaliseren (cognitief niveau: kennis), beschrijven (cognitief niveau: begrip), verklaren (cognitief niveau: analyse), beoordelen (cognitief niveau: evaluatie) en toepassen (cognitief niveau: synthese) (Van den Berg et al., 2009). 5.1 Lokaliseren Deze stap gaat om het bepalen waar de informatie in de bron zich afspeelt. Vragen die bij deze stap gesteld kunnen worden zijn: - In welk land staan de Foxconn fabrieken? - In het videofragment worden plaatsnamen genoemd waar twee Foxconn fabrieken staan, welke twee plaatsen waren dit? - Waar staat het hoofdkantoor van Apple? 5.2 Beschrijven In deze stap gaat het om het beschrijven van feiten die zich in de bron afspelen en de diverse begrippen die een bron kan bevatten. Vragen die in deze stap gesteld kunnen worden zijn: - Wat is de grootste aanklacht die Apple fabrikant Foxconn in het artikel van Parool van wordt beticht? - Waar komen veel van de Foxconn medewerkers van oorsprong vandaan? - Wat is het uurloon van de gemiddelde Foxconn medewerker? - Wat zijn de arbeidsomstandigheden van de gemiddeld Foxconn medewerker? - Is de arbeidsintensiviteit hoog of laag in Foxconn fabrieken? - Waarom hangen er netten buiten de Foxconn fabrieken? - Wat zijn de redenen dat de Foxconn medewerkers zelfmoord willen plegen? - Waar wonen de meeste Foxconn medewerkers, en hoe zijn de levensomstandigheden? - Wat voor vorm van politiek wordt er in China bedreven? 5.3 Verklaren In deze stap gaat het erom dat er verbanden worden gelegd tussen de verschillende verschijnselen uit de bron. Er moeten relaties gelegd worden tussen patronen, plaatsen en processen. Vragen die in deze stap gesteld kunnen worden zijn: - Wat voor soort economie wordt er over het algemeen in China bedreven? - Hoe kan het zijn dat op de plekken waar de fabrieken staan een vrij markt werking mogelijk is. Hoe noemen we dergelijke gebieden in China? - Wat is een reden voor Apple om ervoor te kiezen de producten in China te laten produceren? Van welk groot mondiaal proces is dit een gevolg? - Wat zijn gevolgen voor de perifere gebieden van de toenemende productie van Apple producten? Hoe noem je dit proces? - Hoe kun je verklaren dat veel mensen ondanks slechte arbeidsomstandigheden toch bij de Foxconn fabrieken willen werken? 5.4 Beoordelen In deze stap gebruiken leerlingen de broninformatie om een oordeel te vormen. Vragen in deze stap kunnen zijn: - De mensen in de video leggen zich ogenschijnlijk snel neer bij de arbeids- en leefomstandigheden. Wat zou hier een reden voor kunnen zijn? 5.5 Toepassen In deze stap is het de bedoeling dat de leerling de informatie kan toepassen in een andere situatie of een gebied. Vragen die in deze stap gesteld kunnen worden zijn: - Kun je nog een voorbeelden van Speciaal Economische Zones (buiten China) benoemen? - Het gegeven dat veel mensen naar een stad trekken voor werkgelegenheid is niet iets wat alleen in China voorkomt. Er zijn meer landen waarin dit verschijnsel voorkomt. Kun je een voorbeeld geven van een land waarin dit ook voorkomt en verklaren hoe het kan dat dit verschijnsel zowel in je voorbeeld als in China voorkomt? - Apple is niet het enige bedrijf wat bij Foxconn produceert. Ook andere bedrijven laten hun producten bij Foxconn produceren. Daarnaast zijn er waarschijnlijk nog meer producenten als Foxconn in de wereld die onder gelijkwaardige omstandigen als bij Foxconn producten voor diverse bedrijven in elkaar laten zetten. Toch halen deze bedrijven niet de publiciteit. Kun je verklaren waarom juist Apple als bedrijf aan de schandpaal wordt genageld? - Zou de situatie van het krantenartikel ook in Nederland kunnen gebeuren? Verklaar je antwoord.

9 Bronvermelding Van den Berg., G., Bosschaart, A., Kolkman, R., Pauw, I., Van der Schee, J., Vankan, L. (2009). Handboek vakdidactiek aardrijkskunde. Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken, Amsterdam. HLN/ANP (2012). Toch barre arbeidsomstandigheden in Apple-fabriek in China. Het Parool, Amsterdam. 30 maart Beschikbaar op het World Wide Web, bezocht op : [ ECONOMIE/article/detail/ /2012/03/30/Toch-barre-arbeidsomstandigheden-in-Apple-fabriek-in- China.dhtml] Nightline Special Edition - ifactory: Inside Apple (Foxconn) (2012). Online video. Beschikbaar op het World Wide Web, bezocht op : [