Berenschot. Bergeijk TOEKOMSTVISIE

Transcriptie

1 Berenschot Bergeijk TOEKOMSTVISIE Mei 2017

2

3 B Bergeijk Toekomstvisie Jeroen Gelevert Laurens Vellekoop Mei 2017 Inhoud 1. Inleiding Aanleiding en onderzoeksvraag Dwingende logica richting toekomst visie Plan van aanpak en verantwoording onderzoeksmethoden Verhouding Nota van bevindingen - Toekomstvisie Uitgangssituatie Bergeijk Situatieschets Bergeijk Bestuurskracht Bergeijk Ambities, opgaven en uitdagingen Ambities, opgaven en uitdagingen Ontwikkelopgaven gemeente Bergeijk Scenario s Verschillende scenario s nader beschouwd Vergelijking benaderingen Perspectief...24

4 B 4 Inleiding Hoofdstuk 1 In het voorjaar van 2014 heeft de provincie alle Brabantse gemeenten gevraagd om een toekomstvisie op te stellen en duidelijk te maken wat deze visie betekent voor de organisatorische en/of bestuurlijke inrichting van de gemeente. De gemeente Bergeijk heeft daar in eerste instantie net als veel andere gemeenten nog even mee gewacht. Toch is eind 2016 in nauwe afstemming met de provincie besloten om een traject in gang te zetten om de toekomstvisie voor Bergeijk scherp te krijgen. Berenschot is gevraagd om hierbij te ondersteunen.

5 Toekomstvisie 5 Foto: Kiek Fabels, Amsterdam 1.1 Aanleiding en onderzoeksvraag Het resultaat van het onderzoek dat Berenschot van januari In de op te stellen toekomstvisie dient te worden aangegeven tot en met mei 2017 in de gemeente Bergeijk heeft uitgevoerd, op welke wijze de gemeente Bergeijk in staat is om invulling te bestaat uit twee delen: geven aan de maatschappelijke opgaven die op de gemeente af komen. Daarbij hoort de volgende onderzoeksvraag: 1. Inzicht in het gedeelde en gemeenschappelijk beeld (bestuurlijke partners, maatschappelijke partners, bedrijven, Hoe zien wij de grote inhoudelijke en maatschappelijke opgaven en ontwikkelingen van de komende periode en (hoe) kunnen wij op een optimale manier omgaan met deze uitdagingen? inwoners, raad, college en organisatie) over de huidige en toekomstige maatschappelijke opgaven en uitdagingen. Vastgelegd in de nota van bevindingen (zie bijlage 1) 2. Inzicht in het gedeelde en gemeenschappelijke beeld (bestuurlijke partners, maatschappelijke organisaties, bedrijven, inwoners, raad, college, organisatie) over geschikte en minder geschikte bestuurs- en organisatievormen (scenario s). Vastgelegd in voorliggende Toekomstvisie Bergeijk B

6 B 6 BERGEIJK 1.2 Dwingende logica richting toekomstvisie Berenschot heeft het onderzoek langs de lijn van de dwingende logica opgebouwd. Deze dwingende logica begint bij het in kaart brengen van de ambities, opgaven en uitdagingen van de gemeente Bergeijk. Wat wil je als gemeente bereiken (ambities), wat komt er op je af (opgaven, waaronder trends en ontwikkelingen) en waar maak je je zorgen over (uitdagingen). Deze ambities, opgaven en uitdagingen combineren we met de uitgangssituatie van de gemeente Bergeijk. Daarbij komt aan bod wat voor gemeente Bergeijk belangrijk is, politiek-bestuurlijk, ambtelijk en qua regionale positionering. Verder brengen we de feiten over de gemeente Bergeijk in beeld waarmee we een situatieschets geven van de gemeente. Tot slot brengen we de financiële uitgangspositie van de gemeente in kaart. Nadat we zowel de ambities, opgaven en uitdagingen als de uitgangssituatie in beeld hebben gebracht, zijn we met college en raad in gesprek over wat dit betekent voor de bestuurlijke en organisatorische structuur van de gemeente. Hiervoor is uit meerdere scenario s en daarvan afgeleide vormen van 0-optie tot bestuurlijke fusie gezocht naar de voor gemeente Bergeijk meest passende scenario s. Hieruit zijn twee voorkeursvarianten naar voren gekomen die we in voorliggende toekomstvisie verder hebben uitgewerkt en gewogen. 1.3 Plan van aanpak en verantwoording onderzoeksmethoden Bij het ophalen van informatie voor de Toekomstvisie heeft Berenschot de volgende onderzoeksmethoden gebruikt: Documentstudie Om een eerste indruk te krijgen van de ambities, opgaven en uitdagingen en de uitgangssituatie van de gemeente Bergeijk zijn we begonnen met het bestuderen van documenten 1. In de voorbije jaren zijn reeds een groot aantal rapporten geschreven over de maatschappelijke opgaven, waar de overheid in het algemeen en de omgeving van Bergeijk voor staan. Aanvullend op de meer generieke documenten hebben we beleidsdocumenten (beleidsvisies, programmabegrotingen, etc.) en andere bronnen bestudeerd om een eerste beeld te vormen van de feitelijke uitgangssituatie in de gemeente Bergeijk en belangrijke trends en ontwikkelingen voor de gemeente Bergeijk. Daarnaast hebben we meer algemeen verschillende rapporten bestudeerd die betrekking hebben op de bestuurlijke inrichting van gemeenten. Raadsbijeenkomsten Het college van Bergeijk hecht grote waarde aan de betrokkenheid van de raad in dit proces en in de aanpak is voorzien in het intensief betrekken van de raad bij de totstandkoming van de toekomstvisie. Begin 2017 hebben we een bijeenkomst gehad met de voltallige raad waarin we tot overeenstemming zijn gekomen over het met elkaar in te zetten proces en waarin we een eerste inhoudelijke stap hebben gezet om gezamenlijk te komen tot belangrijke ambities, opgaven en uitdagingen. Tijdens een tweede bijeenkomst met de raad op 13 april is de nota van bevindingen gepresenteerd en besproken. Daarnaast is de raad met ons en met elkaar in gesprek gegaan over wat de opgaven en ambities van de gemeente Bergeijk vergen van de gemeentelijke bestuurskracht. 1 Zie voor een totaaloverzicht van de bestudeerde documenten bijlage 1.

7 Toekomstvisie 7 B Raadplegingen in zes kernen De gemeente Bergeijk bestaat uit zes kernen (Bergeijk- t Hof, t Loo, Luyksgestel, Riethoven, de Weebosch en Westerhoven). Er is voor gekozen om in februari en maart 2017 in elke kern een interactieve bijeenkomst te organiseren. Inwoners, ondernemers, vertegenwoordigers vanuit het onderwijs én vanuit het verenigingsleven zijn, met steeds college- en raadsleden als toehoorder, met elkaar in gesprek gegaan over de belangrijkste ambities, opgaven en uitdagingen. Daarnaast vormden de drukbezochte kernenbijeenkomsten (meer dan 250 deelnemers) een ideale gelegenheid om de gemeenschap te informeren over het proces en de betekenis van een toekomstvisie. Ter aanvulling op de raadpleging in de kernen is gesproken met het KOP (Kempisch Ondernemers Platform) en het POB (Platform Ondernemers Bergeijk). Interne bestuurlijke en ambtelijke gespreksronde Op basis van de informatie uit de documentstudie, raadplegingen en interviews zijn door Berenschot eerste analyses getoetst en aangescherpt door (groeps)interviews binnen de gemeente Bergeijk te houden. We hebben zowel individueel als in groepsverband gesproken met alle leden van het college van B&W en de leden van het managementteam. Collegesessie bestuurlijke scenario s Na de tweede raadsbijeenkomst is met het college van Bergeijk gesproken over de implicaties van de nota van bevindingen en het daaropvolgende raadsdebat voor de bestuurlijke toekomst van Bergeijk. Op basis van dit gesprek en indachtig de opmerkingen van de raad zijn voorkeursvarianten naar voren gekomen die in voorliggende toekomstvisie nader zijn uitgewerkt. KERN AAN WEZIGEN Westerhoven 26 Riethoven 56 de Weebosch 51 t Loo 24 Bergeijk- t Hof 84 Luyksgestel 25 Totaal 266 Tabel 1. Opkomst per kern (exclusief raadsleden, bestuurders, ambtenaren Bergeijk). Regionale bestuurlijke gespreksronde Nadat we ons een eerste beeld hebben gevormd van de ambities, opgaven en uitdagingen zijn we samen met burgemeester Callewaert in gesprek gegaan met omliggende gemeenten om te vernemen hoe zij aankijken tegen Bergeijk als gemeente en als samenwerkingspartner en wat hun beeld is bij de huidige en toekomstige maatschappelijke opgaven en uitdagingen en de regionale bestuurlijke toekomst. We hebben gesprekken gevoerd met de burgemeesters van de Kempengemeenten (Bladel, Eersel, Oirschot en Reusel-De Mierden), Valkenswaard, Veldhoven en Waalre. 1.4 Verhouding Nota van bevindingen - Toekomstvisie In de vastgestelde nota van bevindingen die als bijlage een integraal onderdeel vormt van voorliggende Toekomstvisie Bergeijk beschrijven we de uitgangssituatie van de gemeente Bergeijk, belangrijke trends en ontwikkelingen, en de ambities, opgaven en uitdagingen van de gemeente. Centraal in de nota van bevindingen staan de vragen: wat wil je als gemeente bereiken (ambities), wat komt er op je af (opgaven, waaronder trends en ontwikkelingen) en waar maak je je zorgen over (uitdagingen). De nota van bevindingen geeft een weergave van feiten en meningen, maar bevat nog geen richtinggevende uitspraken. In de Toekomstvisie worden de mogelijkheden om met de geschetste ambities, opgaven en uitdagingen om te gaan gewogen. We gaan in op hoe op een zo optimale manier om te gaan met de geschetste opgaven. Deze hoe-vraag zal aan de hand van een beschouwing van de bestuurskracht van de gemeente Bergeijk en indachtig toetsingskader van de provincie Noord-Brabant van antwoordrichtingen worden voorzien.

8 B 8 Uitgangssituatie Bergeijk Hoofdstuk 12 In dit hoofdstuk beschrijven we de uitgangssituatie van de gemeente Bergeijk. Wij maken daarbij onderscheid tussen de situatieschets van Bergeijk en Bergeijk als gemeente. De uitgangssituatie van Bergeijk als gemeente beschrijven we aan de hand van het bestuurskrachtmodel.

9 Toekomstvisie 9 B 2.1 Situatieschets Bergeijk In Bergeijk is er sprake van een grote gemeenschapszin De inwoners van Bergeijk voelen zich verbonden met de gemeenschap waarbinnen ze leven. Dit komt onder andere tot uiting in een bloeiend verenigingsleven en een grote vrijwilligersbasis. Deze verbondenheid wordt vooral gevoeld op het niveau van de kern waarin de inwoners woonachtig zijn en in iets mindere mate op het niveau van de gemeente Bergeijk. Financieel staat Bergeijk er solide voor Op financieel gebied staat de gemeente Bergeijk er solide voor. Een belangrijk bijdrage hieraan wordt geleverd door landbouwgrond die de gemeente in bezit heeft. Door deze grond te verpachten is de gemeente jaarlijks verzekerd van aanzienlijke inkomsten. Daarnaast haalt de gemeente jaarlijks een fors bedrag op aan toeristenbelasting. Een ander aspect dat bijdraagt aan de solide financiële situatie is de grote stille reserve (het verschil tussen de boekwaarde en de werkelijke waarde van het eigen vermogen). De geschatte marktwaarde van de stille reserves bedraagt ruim 107 miljoen euro. Deze financiële situatie maakt dat Bergeijk richting de toekomst tegen een stootje kan. Een gezonde economie en voldoende werkgelegenheid Bergeijk heeft een gezonde economie en er is voldoende werk gelegenheid binnen de gemeentegrenzen en de regio. De gemeente heeft een bloeiende toeristische sector en in de regio is een enorme bedrijvigheid. Met een economische groei van 2,0% in 2017 en een daling van de werkloosheid onder de 5% in 2017 doet Noord-Brabant het economisch gezien goed. Binnen de provincie groeit de regio Zuidoost-Brabant het hardst. Bergeijk maakt onderdeel uit van deze regio en profiteert van deze economische voorspoed. Hierdoor is de werkloosheid in Bergeijk laag en het besteedbaar inkomen relatief hoog. Vooral de hightechindustrie levert een grote bijdrage aan de economische groei. Daarnaast zorgt ook de politieke erkenning van het nationale belang van de Brainport (Mainport) en de regionale samenwerking op economisch vlak (o.a. binnen brainport en Metropoolregio Eindhoven) voor een gunstig economisch klimaat. Bergeijk en de Kempische maakindustrie liften mee op deze economische ontwikkeling omdat veel toeleveranciers van de hightechindustrie zich in de nabijheid hebben gevestigd. Bergeijk kampt met vergrijzing en ontgroening Momenteel heeft Bergeijk een relatief hoge groene druk (verhouding aantal personen 0-19 jaar t.o.v. aantal personen jaar), maar tegelijkertijd is er ook een hoge grijze druk waarneembaar (verhouding aantal personen 65+ t.o.v. aantal personen jaar). Bergeijk krijgt de komende jaren net als andere omliggende gemeenten en in lijn met de landelijke trend te maken met vergrijzing en ontgroening. Het aantal 65+ers neemt toe en het aantal jongeren neemt af. Dit heeft gevolgen voor de arbeidsmarkt, zorg en woningbehoefte. Goed voorzieningenniveau Het voorzieningenniveau binnen de verschillende kernen van Bergeijk is goed op orde. Zo heeft elke kern een gemeenschapshuis, hebben verenigingen een sportaccommodatie en heeft elke kern de beschikking over een basisschool. Wel staat de bereikbaarheid van de kernen onder druk. De OV-verbindingen zijn niet optimaal en de doorstroming van de verbindingswegen verdient aandacht. Groene gemeente Bergeijk is een van de groenste gemeenten van Nederland. Dit draagt bij aan een fijn woonklimaat en maakt het een aantrekkelijke gemeente om in te recreëren. Ook is de gemeente hierdoor aantrekkelijk voor toeristen. Met meer dan 1 miljoen overnachtingen mag Bergeijk gerust een toeristische gemeente worden genoemd. Tussenconclusie In de gehele gemeente Bergeijk bevindt de leefbaarheid zich op een hoog niveau. Bergeijk is een groene gemeente met een goed voorzieningenniveau en een bloeiende toeristische sector. Er is volop werkgelegenheid binnen en direct buiten de gemeentegrenzen. Daarnaast kent de gemeente beperkte problemen op het gebied van veiligheid en jeugd. Wel heeft Bergeijk te kampen met vergrijzing en ontgroening. Ook op bereikbaarheid is winst te boeken. Financieel gezien staat de gemeente er solide voor.

10 B 10 BERGEIJK 2.2 Bestuurskracht Bergeijk De bestuurskracht draait om de mate waarin een gemeente, alleen of met anderen, in staat is de ambities, opgaven en uitdagingen waarvoor zij gesteld staat effectief het hoofd te bieden. Daarbij gaat het om de gemeente als bestuur, organisatie, partner en gemeenschap. De combinatie van de vier aspecten in relatie tot ambities, opgaven en uitdagingen vormt een beeld van de bestuurskracht van de gemeente Bergeijk. De collegeleden van Bergeijk zijn niet alleen actief binnen de gemeentegrenzen maar ook in de regio. Bijvoorbeeld als trekker van de werkplaats Strategie Ruimte bij de Metropoolregio Eindhoven. Hoewel bestuurders van Bergeijk zich profileren binnen de regio, leidt dit nog niet tot een onverdeeld positief regionaal imago. Dit lijkt niet zozeer te wijten aan de inzet van individuele bestuurders als wel aan de regionale opstelling van Bergeijk in de voorbije jaren. Ambtelijk Bij dit aspect staat de kracht van de Bergeijkse ambtelijke organisatie centraal. Daarbij gaat het in het bijzonder om kwaliteit, kwetsbaarheid, kosten en klantgerichtheid. Wij hebben geen klassiek bestuurskrachtonderzoek uitgevoerd. Wel hebben wij beelden opgehaald op alle vlakken die samen bestuurskracht vormen. Door de veelheid aan beelden die we hebben verzameld is het mogelijk op hoofdlijnen de bestuurskracht van de gemeente Bergeijk in beeld te brengen. Bestuur Op dit aspect van het bestuurskrachtmodel staat de kracht van het bestuur in relatie tot ambities, opgaven en uitdagingen centraal. Daarbij gaat het onder andere om het democratisch functioneren van de gemeente, het samenspel tussen college en raad, de kracht van de individuele collegeleden en de prestaties en betrokkenheid van bestuurders. De beelden van inwoners, ambtenaren en regiobestuurders over de prestaties en betrokkenheid van college en raad van Bergeijk zijn overwegend positief. Men ervaart een gemeentelijk bestuur dat zeer benaderbaar is en zich ook buiten het gemeentehuis veelvuldig laat zien in de gemeenschap. Dit zorgt ervoor dat het bestuur dichtbij de burger staat. Met name de manier waarop het bestuur midden in de samenleving staat, zo in nauw contact staat met haar inwoners, wordt gewaardeerd en ook genoemd als van wezenlijk belang bij het oppakken van allerhande opgaven binnen de Bergeijkse samenleving. De gemeentelijke dienstverlening wordt door inwoners als positief ervaren. De gemeente scoort hierop bovengemiddeld. Inwoners geven aan over het algemeen goed geholpen te worden en de mogelijkheid te ervaren om met de gemeente in gesprek te gaan. Het beeld is verder dat de ambtenaren zijn toegerust op hun taken. Het lukt de gemeente om voldoende ambtenaren aan zich te binden en te behouden. Er is sprake van een robuuste ambtelijke organisatie. Binnen de organisatie is het bewustzijn aanwezig dat met de lopende transformatie binnen het sociaal domein, de aankomende stelselwijziging binnen het fysiek domein en de toenemende digitalisering in de komende jaren andere kwaliteiten van medewerkers worden gevraagd. De transformatie naar een lenige en adaptieve organisatie is daarom actief ingezet. Een deel van de gemeentelijke organisatie is werkzaam binnen de Gemeenschappelijke Regeling Samenwerking Kempen (GRSK). Daarnaast worden tal van taken uitgevoerd door andere samenwerkingsverbanden als de Omgevingsdienst en de Veiligheidsregio. De bestuurlijke situatie in Bergeijk is rustig en stabiel. Het college heeft binnen de raad breed draagvlak en het samenspel tussen college en raad is constructief. Er is vertrouwen en raadsleden en collegeleden respecteren elkaars rol binnen dat samenspel.

11 Toekomstvisie 11 B Gemeenschap Bij dit aspect van bestuurskracht gaat het om de mate waarin de gemeenschap en de kernen erin slagen om zelfstandig of in samenwerking met de gemeente ambities, opgaven en uitdagingen op te pakken. De gemeente Bergeijk is meer dan het gemeentehuis alleen. Ze wordt vooral gevormd door haar gemeenschappen en in het geval van Bergeijk door kernen met een sterke identiteit. De gemeenschapszin wordt door inwoners zelf gezien als een belangrijke troef om maatschappelijke opgaven gezamenlijk op te kunnen pakken. Hetzij met elkaar binnen de kern, hetzij met de kernen onderling, hetzij in samenwerking met de gemeente. Deze enorme kracht wordt breed erkend en herkend. Voorbeelden zijn het onderhouden en uitbaten van sportvoorzieningen, de actieve betrokkenheid van de dorpsraden of het zelfstandig opstellen van een dorpsvisie. Door de gemeenschap worden kansen gezien om nog meer gebruik te maken van deze kracht. Ook ambtelijk en bestuurlijk wordt de kracht van de Bergeijkse gemeenschap erkend en wordt de gemeenschapszin ingezet bij het aanpakken van maatschappelijke opgaven. Zo betrekt de gemeente haar inwoners bij beleidsvorming en -uitvoering. Daarbij maakt de gemeente onder meer dankbaar gebruik van het door haar zelf ontwikkelde instrument TUOB 2 om samen met verenigingen maatschappelijke opgaven aan te pakken. Hiermee stimuleert de gemeente de zelfwerkzaamheid van haar inwoners. Daarnaast is een leidraad Burgerparticipatie opgesteld om betrokkenheid van de gemeenschap te vergroten. Bergeijk opereert krachtig binnen de regio. Raadsleden en collegeleden laten zich regionaal zien en zijn bovengemiddeld actief. De gemeente heeft zich in de voorbije jaren in de regio geprofileerd als een krachtige zelfstandige gemeente. Men kijkt vanuit eigen kracht kritisch naar elk nieuwe regionale samenwerkingsbehoefte dan wel wens. Door de omgeving wordt dit niet altijd als constructief ervaren. Bergeijk zou zich richting de regio in contacten en samenwerkingen soms te intern gericht en defensief opstellen, en in de afweging het eigen belang boven het regionaal belang stellen. Een aantal anderen gemeenten ziet Bergeijk daarom als een gemeente die op het gebied van samenwerking soms opportunistisch acteert. Dit zorgt voor onzekerheid op het gebied van regionale samenwerking. Wat wil Bergeijk nu precies? Wat hebben we aan Bergeijk waar het gaat om duurzame samenwerking op maatschappelijke opgaven en bedrijfsvoeringstaken? Is Bergeijk bereid om thema-overstijgend een keus te maken voor samenwerking met omliggende gemeenten? Genoemde onzekerheid legt druk op de regionale verhoudingen. De gemeente is zich bewust van dit imago en stelt zich in de huidige bestuursperiode al meer open richting de regio. Dit wordt ook regionaal erkend. Een heldere strategie ontbreekt echter. Op dit moment is de visie van de gemeente dat bij gemeente-overstijgende thema s bij voorkeur samen wordt gewerkt met de Kempengemeenten en daaropvolgend in het verband Metropoolregio Eindhoven. Partner - bestuurlijke verhoudingen Het gaat in dit aspect van bestuurskracht om de mate waarin de gemeente (qua bestuur en organisatie) in staat is om krachtig als partner te acteren. Daarnaast omvat dit onderdeel het vermogen van Bergeijk een betrouwbare en transparante partner te zijn. Tussenconclusie Het beeld is dat de bestuurskracht van de gemeente Bergeijk op orde is. De betrokkenheid en prestaties van het bestuur zijn goed en er is sprake van een goede dynamiek tussen raad en college. Ook is het beeld dat de kwaliteit van de ambtelijke organisatie op orde is en dat wordt ingespeeld op toekomstige ontwikkelingen. Verder kent Bergeijk een krachtige gemeenschap die in staat is een bijdrage te leveren aan het realiseren van ambities en opgaven. Als regionaal partner heeft Bergeijk wel nog de nodige stappen te zetten. De gemeente komt krachtig over in de regio maar wordt niet altijd door iedereen gezien als een loyale samenwerkingspartner. 2 TUOB = Transparant en Uniform Onderhouden in Bergeijk

12 B 12 Ambities, opgaven en uitdagingen Hoofdstuk 3 Elke oriëntatie op de bestuurlijke toekomst van een gemeente kent in de basis een inhoudelijke redengeving. Gedurende het onderzoek in en naar Bergeijk hebben we tal van ambities, opgaven en uitdagingen opgehaald en vastgelegd in de vastgestelde nota van bevindingen (bijlage 1). In deze toekomstvisie beperken we ons tot een uiteenzetting van de hoofdlijnen.

13 Toekomstvisie 13 Foto: Kiek Fabels, Amsterdam 3.1 Ambities, opgaven en uitdagingen Het behoud van de leefbaarheid in de kernen Het zijn van een groene en duurzame gemeente Het behoud van de leefbaarheid in de kernen kan worden De ambitie een groene en duurzame gemeente te zijn staat gezien als dé kernambitie en tegelijkertijd een grote opgave in relatie tot de leefbaarheid, maar is dusdanig belangrijk dat voor de gemeente Bergeijk. Cruciaal voor het behoud van de deze ambitie ook op zichzelf aandacht verdient. In de geest van leefbaarheid is het op peil houden van het voorzieningenniveau het rentmeesterschap wordt een goede zorg voor de natuur met aandacht voor jong en oud. Ook de ruimtelijke en het doel in 2025 energieneutraal te zijn als een belangrijke ontwikkeling verdient aandacht. Door de toename van het ambitie gezien. Daarnaast is er de wens om meer toeristen naar aantal 65-plussers zal de behoefte aan eenpersoonswoningen het gebied te trekken en om in te zetten op een aantrekkelijk toenemen en om jongeren te kunnen behouden, zal ook op leefklimaat voor de mensen die werkzaam zijn in het stedelijk hen de woningvoorraad afgestemd moeten worden. Voor gebied. De geschetste ambities zijn grensoverschrijdend en de leefbaarheid en dynamiek in de kernen is daarnaast de beperken zich niet alleen tot Bergeijk. Daarmee is feitelijk bereikbaarheid cruciaal. Ontsluiting van de kernen door sprake van een regionale opgave op dit punt. Voor Bergeijk lig- openbaar vervoer, via de weg, maar ook door het verbeteren gen samenwerkingsmogelijkheden binnen de Kempen (westen) van het fietspadennetwerk is belangrijk. Richting Eindhoven, en met Valkenswaard (oosten) voor de hand, maar ook richting maar bijvoorbeeld ook België waar mensen werken en studeren. België (bijvoorbeeld Lommel) zijn er mogelijkheden. Tot slot verdient het evenwicht tussen de agrarische functie en leefbaarheid van het landelijke gebied (aantrekkelijk woonklimaat) de aandacht. B

14 B 14 BERGEIJK Het zijn van een zelfstandige gemeente De gemeente Bergeijk heeft de ambitie een zelfstandige gemeente te blijven. Zowel het bestuur en het ambtenarenapparaat als ook de inwoners delen deze ambitie. De heersende opvatting is dat Bergeijk er goed voor staat en er daardoor geen noodzaak is tot herindelen met andere gemeenten. Daarnaast bestaat er de zorg dat een herindeling ten koste gaat van het bestuurlijk contact met de burger. Bergeijk is er juist van overtuigd dat dit contact met de burger - te realiseren door de schaal die Bergeijk nu heeft essentieel is bij het samen met de burgers blijven oppakken van de ambities en het aangaan van diverse uitdagingen. De ambitie zelfstandig te willen blijven brengt op sommige thema s opgaven en uitdagingen met zich mee. Bijvoorbeeld kijkend naar de transities rond de gemeentelijke taken op het sociale domein en rond de komst van de Omgevingswet in Deze vragen om een grotere en andere inzet van bestuur, ambtenaren én inwoners. Het behoud van de financiële kracht van de gemeente Bergeijk staat er financieel solide voor. Maar om aan alle ambities en opgaven te kunnen voldoen, is het belangrijk als gemeente financieel krachtig te blijven. Het behoud van de financiële kracht van de gemeente is cruciaal voor het op peil houden van het voorzieningenniveau, maar ook cruciaal voor het blijven van een zelfstandige gemeente. Er ligt een opgave in het zo optimaal mogelijk beheren en benutten van de binnen Bergeijk bestaande stille reserves. Bergeijk heeft op dit punt inmiddels een eigen visie ontwikkeld. Economie en werkgelegenheid Bergeijk en de regio zitten economisch gezien in de lift en de werkloosheid is laag. Wel is de structuur van de economie aan het veranderen en is sprake van urbanisatie. Dit heeft onder andere gevolgen voor de woningmarkt, de arbeidsmarkt en de positie daarop van de inwoners van Bergeijk. Daarnaast stellen deze ontwikkelingen eisen aan de bereikbaarheid en digitale infrastructuur van Bergeijk. Op deze gebieden ligt de komende jaren een continue opgave om zo goed mogelijk te blijven profiteren van en bijdragen aan de regionale economische ontwikkeling. Transitie gemeentelijke organisatie De kracht van Bergeijk zit in de gemeenschap. Binnen de gemeente leeft de ambitie om waar mogelijk gebruik te maken van deze kracht. Dit vereist een faciliterend gemeentebestuur en een faciliterende organisatie die de gemeenschap nog meer in zijn kracht zet. Ook van de raad wordt een actuele visie verwacht op deze relatie tussen gemeente en inwoners. Ga actief met de gemeenschap in gesprek wat leefbaarheid betekent. Bouw daarnaast, onder andere door het ontwikkelprogramma ambtenaar 3.0, verder aan een gemeentelijke organisatie met een zelfde faciliterende houding. 3.2 Ontwikkelopgaven gemeente Bergeijk Bovenstaande ambities, opgaven en uitdagingen stellen eisen aan de gemeente Bergeijk. Er liggen met andere woorden ontwikkelopgaven voor de gemeente om aan al deze ambities en opgaven te kunnen voldoen. Wij beschrijven deze ontwikkelopgaven langs de aspecten van het bestuurskrachtmodel. Het omgaan met regionale bestuurlijke ontwikkelingen Bergeijk heeft een sterke ambitie zelfstandig te willen blijven. Het omgaan met opgaven en uitdagingen vanuit die wens vraagt alleen daarom al om een sterke regionale strategie. De regio is in ontwikkeling, zowel op het niveau van de Kempen als op het niveau van de Metropoolregio Eindhoven. Gemeenten in de regio denken na over hun bestuurlijke toekomst, nieuwe samenwerkingen doen hun intrede en de samenwerkingen binnen de Kempen (GRSK, Kempencommissie) en de Metropoolregio wordt heroverwogen. Daarnaast bestaat er in de regio een beeld van Bergeijk als een gemeente met van oudsher een relatief gesloten en defensieve houding richting de regio. De geschetste ontwikkelingen en de niet altijd voor toekomstige samenwerking constructieve beeldvorming vragen om een sterke visie op de rol van Bergeijk in de regio. Ontwikkelopgave Bestuur De positie van het bestuur ten opzichte van de samenleving verandert. Het bestuur gaat van uitvoerder naar facilitator. Was het vroeger vooral de rol van de overheid om regels voor te schrijven en uit te voeren nu het gaat het erom in samenwerking en samenspraak met inwoners, verenigingen en ondernemers tot resultaten te komen. Hoewel er in de gemeenschap een enorm ontwikkelpotentieel zit, moet dit ontwikkelpotentieel wel blijvend worden benut. Het bestuurlijk nadenken over participatie kan hier een bijdrage aan leveren met de focus op samen denken, samen besluiten, samen doen en samen leren (zie ook figuur 2). Het opstellen en uitvoeren van een actief kernenbeleid met oog voor het sterke verenigingsleven, de sterke vrijwilligersbasis en de rol van de dorpskernraden hierbij is belangrijk. Een visie op bestuurlijk niveau is essentieel, maar durf ook een mandaat neer te leggen bij de ambtelijke organisatie. Een participerende samenleving is niet alleen te realiseren met een paar betrokken bestuurders. Juist de ambtelijke organisatie, waar de Bergeijkse inwoners zo tevreden over zijn, kan hieraan bijdragen.

15 Toekomstvisie 15 B Ontwikkelopgave Ambtelijk Bij de beweging van de gemeente Bergeijk naar een partner binnen de netwerksamenleving speelt de ambtelijke organisatie een cruciale rol. Deze nieuwe rol voor de gemeente vraagt om flexibele ambtenaren die in staat zijn mee te denken en actief te faciliteren. Daarnaast moet ook een ambtenaar steeds beter in staat zijn op verschillende borden te schaken. Daar ligt een ontwikkelopgave voor de ambtelijke organisatie waar overigens al actief mee aan de slag wordt gegaan. In 2017 is de organisatie gestart met een breed ontwikkeltraject om ervoor te zorgen dat iedereen kan meebewegen met deze veranderende omgeving (ambtenaar 3.0). Ook in het aannamebeleid van de gemeente wordt hiermee rekening gehouden. De ambitie zelfstandig te blijven zal gevolgen hebben voor de verwachtingen die richting de organisatie in verband met de aanwezige capaciteit en kennis gesteld kunnen worden. Om aan alle ambities, opgaven en uitdagingen te kunnen voldoen, is kennis en kunde nodig. Daarnaast is behoefte aan genoemde specifieke competenties. Ontwikkelopgave Gemeenschap Grootschaligheid (de blik naar buiten) én kleinschaligheid (blik naar binnen) kunnen en moeten naast elkaar worden gezet (gaan hand in hand). De grotere sociaaleconomische en ruimtelijke vraagstukken overstijgen de grenzen van Bergeijk en vragen een heldere regionale strategie en aanpak. Tegelijkertijd is een aanpak op lokaal niveau nodig, met een actief kernenbeleid vanuit het streven naar nabijheid en directe betrokkenheid. Bij de wens zelfstandig te blijven speelt de gemeenschap een belangrijke rol. Maar bij de ontwikkelopgave voor de gemeenschap ligt met name bij het bestuur en de ambtelijke organisatie. Investeer nog meer in de relatie met de sterke gemeenschap die de gemeente Bergeijk heeft. In het bijzonder om de hoge leefbaarheid in de kernen op peil te houden. Ontwikkelopgave Partner bestuurlijke verhoudingen Regionale samenwerking is essentieel bij realisatie van vrijwel alle ambities en opgaven. Op onder andere het gebied van duurzaamheid, veiligheid, werkgelegenheid, bereikbaarheid en toerisme kan Bergeijk het niet alleen. In de regio ligt voor de gemeente een heldere maar ingewikkelde ontwikkelopgave. En dat is het positioneren van de gemeente Bergeijk als een sterke en betrouwbare samenwerkingspartner. De ambitie van de gemeente Bergeijk is om een zelfstandige gemeente te blijven. Hiervoor zijn goede samenwerkingsrelaties binnen de regio van cruciaal belang. Dit begint met een geloofwaardige en duidelijke regionale strategie gebaseerd op de ambities en opgaven zoals beschreven in voorliggende toekomstvisie. Deze strategie vormt de leidraad voor het regionaal handelen van Bergeijk. In de meest recente bestuursperiode lijkt er wel wat meer ruimte te komen voor samenwerking in de regio en is men zich in Bergeijk er ambtelijk en bestuurlijk van bewust geworden dat de gemeente kan verbeteren op de manier waarop ze zich in samenwerkingen opstellen en overkomen. Om aan bestuurskracht in de regio te kunnen winnen zal de gemeente moeten werken aan verbetering van het imago en meer op zoek moeten gaan naar wederkerigheid in de samenwerking. Tussenconclusie Zoals eerder aangegeven staat Bergeijk er goed voor op het gebied van bestuurskracht. Gezien de ambities, opgaven en uitdagingen van Bergeijk ligt er wel een stevige ontwikkelopgave in de regio. Bergeijk is afhankelijk van regionale samenwerking. Het is daarom van belang om te werken aan verbetering van het imago van de gemeente. Daarnaast ligt bij het bestuur en de ambtelijke organisatie de komende jaren de ontwikkelopgave in het meebewegen met de veranderende maatschappij.

16 B 16 Scenario s Hoofdstuk 4 De ambities, opgaven en uitdagingen stellen de gemeente Bergeijk voor een bestuurlijke en ambtelijke ontwikkelopgave. In dit hoofdstuk presenteren en analyseren wij verschillende scenario s en daarvan afgeleide vormen voor de bestuurlijke en ambtelijke ontwikkelingen van Bergeijk. Beoordeling van de scenario s vindt plaats in het licht van de toetsingscriteria van de provincie Noord-Brabant. In dit toetsingskader staan draagvlak, schaalniveau passend bij de opgaven, interne samenhang en consistentie, bestuurskracht en vitaliteit, regionale samenhang en evenwicht en duurzaamheid centraal.

17 Toekomstvisie Verschillende scenario s nader beschouwd Toetsingscriteria provincie Noord-Brabant Draagvlak Schaalniveau passend bij de opgaven Interne samenhang & consistentie Bestuurskracht & vitaliteit Regionale samenhang & evenwicht Duurzaamheid. Na de tweede raadsbijeenkomst is met het college van Bergeijk gesproken over de implicaties van de nota van bevindingen en het daaropvolgende raadsdebat en de gemeentelijke ontwikkelopgave voor de bestuurlijke toekomst van Bergeijk. In het licht van de toetsingscriteria van de provincie Noord-Brabant is met het college gesproken over het gehele spectrum aan mogelijk heden. Van bestuurlijke herindeling tot niets doen. In de gesprekken is gebruik gemaakt van onderstaand analysekader. MATE VAN SAMENWERKEN Samenwerkingsvormen Bestuurskracht Bestuurskrachtmodel/toetsingskader Bestuur Organisatie Partner in de regio Gemeenschap Draagvlak Schaalniveau passend bij opgaven Interne samenhang en consistentie Regionale samenhang en evenwicht Duurzaamheid VOLLEDIGE ZELFSTANDIGHEID 0-optie Doe-het-zelfgemeente REGIONALE SAMENWERKING VERSTERKEN Netwerk gemeente Duurzame samen werking binnen de Kempen Ambtelijke fusie HERINDELEN Bestuurlijke fusie B

18 B 18 BERGEIJK Gehele spectrum: alle mogelijke scenario s Zelfstandigheid met behoud samenwerking Het eerste scenario is volledig zelfstandig blijven. We onderscheiden twee mogelijke vormen. Nuloptie - De nuloptie betekent alles behouden zoals het nu is. Niet verder regionaliseren en niet verder investeren in een participatieve samenleving. Doe-het-zelf-gemeente - In een doe-het-zelf-gemeente wordt er sterk geïnvesteerd in een participatieve samenleving. Daarnaast wordt niet gekozen voor verdere regionalisering maar eerder voor een terugtrekkende beweging uit de regio. Regionale samenwerking versterken Het tweede scenario is de regionale samenwerking versterken. We onderscheiden drie mogelijke vormen. De netwerkgemeente - In een netwerkgemeente wordt er zowel geïnvesteerd in regionale samenwerking als het versterken van de participatieve samenleving. Bergeijk als netwerkgemeente houdt in dat Bergeijk niet alleen of vooral op Kempenniveau maar ook breder schakelt tussen de partners waarmee het samenwerkt en wil gaan samenwerken. Per taakveld of thema wordt door Bergeijk op zoek gegaan naar de meest ideale lokale en regionale coalitie in plaats van samenwerking of coalitievorming in een vast verband. Duurzame samenwerking binnen de Kempen - Dit betekent dat Bergeijk de Kempenregio (Bergeijk, Bladel, Eersel, Oirschot en Reusel-De Mierden) ziet als zijn natuurlijke samenwerkingsgebied waarbinnen duurzame relaties worden aangegaan op verschillende niveaus van samenwerking (strategisch, beleid/uitvoering, bedrijfsvoering) en binnen verschillende domeinen. Herindelen Het derde scenario is herindelen door middel van een bestuurlijke fusie. Bestuurlijke fusie - Dit betekent dat de ambtelijke organisatie en het bestuur van Bergeijk samengaan met een of meer gemeenten Constateringen De met behulp van het analysekader gevoerde gesprekken met de raad en het college hebben geleid tot de volgende constateringen: Regionale samenwerking is van groot belang voor Bergeijk Voor de gemeente Bergeijk is samenwerking binnen de regio van groot belang. Bergeijk kan het niet alleen en heeft de regio nodig. Juist om zelfstandig te kunnen blijven is regionale samenwerking en daarmee het vergroten van de regionale bestuurskracht cruciaal. Niets doen is geen optie. Daarbij gaat het zowel om samenwerking op het gebied van bedrijfsvoering, als ten aanzien van beleid en uitvoering, als op strategisch niveau. De ambitie is de dienstverlening waar mogelijk juist zo dicht mogelijk bij de inwoner te organiseren. Geen draagvlak voor fusie Binnen de gemeente is geen draagvlak voor een bestuurlijke fusie. Dit geldt voor het bestuur (raad en college), de organisatie, inwoners en ondernemers. Gezien de uitgangssituatie van de gemeente, de huidige bestuurskracht en de ontwikkelopgave is er ook geen reden om aan te nemen dat de belangen van de gemeenschap beter gediend zijn met een bestuurlijke fusie. Ditzelfde geldt overigens voor een ambtelijke fusie. Gezien het gebrek aan draagvlak voor genoemde vormen ligt voor Bergeijk een samenwerkingsvorm met behoud van lokale autonomie van zowel de gemeente als binnen de kernen dan ook voor de hand. Ambtelijke fusie - Dit betekent dat de ambtelijke organisaties van Bergeijk en één of meer andere gemeenten samengaan.

19 Toekomstvisie 19 B Er is behoefte aan een strategische keuze ten aanzien van samenwerking Binnen het college bestaat de behoefte om vanuit een heldere strategie regionaal te opereren. Daarbij worden nadrukkelijk alle samenwerkingsopties open gelaten en is er ruimte voor multischalige benaderingen. De samenwerking kan gezocht worden op taak of domeinniveau maar ook kan gekozen worden voor samenwerking met voornamelijk dezelfde partners. De behoefte bestaat in ieder geval om niet klakkeloos samen te werken binnen de Kempen maar goed te kijken naar de optimale regionale strategie. Een strategie waarmee de belangen van het gebied en haar inwoners het beste zijn gediend. De inhoudelijke ambities en opgaven zijn hierin leidend. Er is behoefte aan bijsturen van het beeld zoals Bergeijk als samenwerkingspartner in de regio thans wordt gezien. Zowel bestuurlijk als ambtelijk bestaat binnen Bergeijk de behoefte om te werken aan het regionaal imago van Bergeijk. Er wordt erkend dat de manier waarop de gemeente Bergeijk op dit moment soms door omliggende gemeenten wordt gezien (al dan niet inhoudelijk gemotiveerd), niet bijdraagt aan succesvolle (toekomstige) regionale samenwerking. Bijna ongeacht de uiteindelijk door Bergeijk te (her)formuleren strategie, zal Bergeijk op dit punt bewuster moeten acteren. Zowel rond de te maken afwegingen rond al dan niet samenwerking zelf, als over de wijze waarop Bergeijk hierover het gesprek voert met de omgeving. Blijvend inzetten op participatiekracht gemeenschap Welke regionale strategie ook gevoerd gaat worden, deze gaat gepaard met het blijvend investeren in de participatiekracht van de eigen gemeenschap. Bergeijk kent een krachtige gemeenschap die bij kan dragen aan het realiseren van gemeentelijke ambities en opgaven. Daar wil de gemeente in de komende jaren nog meer voor gaan. Tussenconclusie Op basis van bovenstaande constateringen concluderen wij dat er binnen Bergeijk geen draagvlak bestaat voor een bestuurlijk herindeling. Daarnaast zijn de belangen van de gemeenschap daar ook niet mee gediend. Wel is samenwerking voor Bergeijk van groot belang bij het realiseren van de ambities en opgaven. De doe-het-zelf gemeente is daarom geen optie. Verder is het voor Bergeijk van belang om blijvend in te zetten op de kracht van de gemeenschap. Scenario s waarin hiervoor onvoldoende aandacht is, zijn daarom ongeschikt. Tot slot bestaat de behoefte aan het bijsturen van het imago van Bergeijk in de regio en aan versterking van de regionale bestuurskracht om de ambities en opgaven van Bergeijk te realiseren. De Nuloptie past minder goed bij die ambities dan het scenario Versterking regionale samenwerking. Van de drie varianten binnen het scenario Versterking regionale samenwerking achten wij een ambtelijke fusie op dit moment de minst realistische. Dit heeft ten eerste te maken met de reële mogelijkheid van een logische volgende stap richting bestuurlijke herindeling. Ten tweede met het beperkte regionaal vertrouwen: een ambtelijke fusie is ook om die reden een stap te ver. En ten derde vanwege de onzekerheid over de mogelijkheden om bij een ambtelijke fusie daadwerkelijk te kunnen investeren in de relatie met de gemeenschap. Wij zullen daarom de opties Duurzame samenwerking binnen de Kempen en Bergeijk als netwerkgemeente verder uitwerken.

20 B 20 BERGEIJK 4.2 Vergelijking benaderingen Onderstaand werken we de benaderingen Duurzame samenwerking binnen de Kempen en Bergeijk als netwerkgemeente verder uit. Beide benaderingen gaan uit van intensieve samenwerking met de omliggende gemeenten en de overige O s maar verschillen van elkaar waar het aankomt op de invulling van de regionale samenwerking. We beoordelen deze benaderingen langs het beoordelingskader van de provincie Noord-Brabant waarbij we in het bijzonder aandacht hebben voor het aspect bestuurskracht. Bestuurskracht is immers bepalend voor de mate waarin Bergeijk in staat is haar ambities en opgaven te realiseren. Draagvlak De Kempengemeenten worden als duurzame samenwerkingspartner gezien door het bestuur van de gemeente Bergeijk. Tegelijk ziet de gemeente mogelijkheden om op bepaalde thema s als netwerkgemeente voor andere samenwerkingspartners te kiezen en die mogelijkheid wil zij ook behouden. Deze visie is deels ingegeven door de inhoudelijke ambities en opgaven. Zo liggen op het gebied van toerisme kansen voor samenwerking met Lommel en Valkenswaard en ligt Bergeijk niet op de A67-as zoals Eersel, Bladel en Reusel-De Mierden maar de N69-as. Een andere reden voor deze visie is de wens om als Bergeijk de eigen autonomie te behouden. Intensieve en duurzame samenwerking met een vaste set aan partners, waarvan een deel bovendien niet onwelwillend lijkt te staan tegenover een herindeling in de Kempen vormt daarvoor mogelijk een bedreiging. Een derde reden is het gebrek aan vertrouwen in de samenwerking tussen de Kempengemeenten. De evaluatie van de GRSK heeft vooralsnog niet geleid tot stappen om het vertrouwen en de samenwerking te verbeteren. Het is daarom ook onduidelijk wat het regionale draagvlak is voor duurzame samenwerking binnen de Kempen. Oirschot maakt onderdeel uit van de Kempen maar ook van de Samenwerking Stedelijk Gebied. Reusel-De Mierden heeft aangegeven voor herindeling te gaan, terwijl Eersel en Bladel daar mogelijk niet onwelwillend tegenover staan. Gevolg van deze lokale regionale ontwikkelingen is dat op dit moment niet wordt geïnvesteerd in samenwerking binnen de Kempen. Uit de evaluatie van de Kempencommissie komt ook naar voren dat erg verschillend wordt gedacht over verdere ontwikkeling van de Kempensamenwerking waardoor ook de samenwerking binnen de Kempencommissie vooralsnog niet van de grond komt. Schaalniveau passend bij de opgaven/interne samenhang en consistentie De belangrijkste ambities en opgaven van Bergeijk zijn ook voor andere gemeenten herkenbaar. Aspecten van leefbaarheid (bereikbaarheid, wonen, balans wonen - veehouderij), duurzaamheid, vergrijzing en toerisme zijn thema s die niet alleen in Bergeijk maar in de gehele regio spelen. Dit geldt in het bijzonder voor de Kempen. De Kempengemeenten vertonen qua gebied, demografie, cultuur, opgaven en ambities veel overeenkomsten. De Kempen is vanuit consistentie en samenhang geredeneerd een logisch schaalniveau om opgaven in samenwerking op te pakken, eventueel met andere partners. Niet voor alle opgaven vormt de Kempen het ideale schaalniveau (multischaligheid). Sommige thema s op het gebied van leefbaarheid kunnen beter lokaal of op het niveau van de kern worden opgepakt, terwijl andere thema s als economie, ruimte en mobiliteit nadrukkelijk spelen op het niveau van Metropoolregio. Om als Bergeijk daarin positie in te kunnen nemen is regionale coalitievorming wel weer van belang. Dit kan door per thema een regionale coalitie te zoeken maar dit is lang niet zo effectief als een regionaal strategisch partnerschap met de gemeenten binnen de Kempen die inhoudelijk het meest verbonden zijn. Ook omdat vanuit het niveau van de Metropoolregio naar de Kempen als een geheel wordt gekeken. Op het gebied van bedrijfsvoering speelt interne samenhang en consistentie een minder grote rol. Daar is een strategisch partnerschap minder aan de orde en kan op zoek worden gegaan naar de ideale invulling. Lokaal dan wel regionaal. Het gevaar bestaat wel dat dit door andere gemeente binnen de Kempen wordt gezien als freerider gedrag waarmee ook het strategisch partnerschap en de duurzame samenwerking onder druk kan komen te staan. Bestuurskracht & vitaliteit De verwachting is dat beide scenario s een uiteenlopende uitwerking hebben op de bestuurskracht van Bergeijk. Dit geldt allereerst voor het aspect bestuur (college en raad). Duurzame samenwerking met vaste partners vraagt immers om een andere bestuurlijke inspanning dan samenwerking met verschillende partners. Het schakelen tussen verschillende schaalniveaus is een opgave, maar dit geldt ook voor het schakelen binnen deze schaalniveaus en dus tussen verschillende partners. Niet alleen voor het college maar ook voor de raad.

21 Toekomstvisie 21 B Ook hier geldt weer het onderscheid tussen strategische/ beleidsmatige samenwerking en pure (beleidsarme) uitvoeringstaken of bedrijfsvoering. Bij beleidsarme taken staat de raad, normaal gesproken, meer op afstand en is minder van belang hoe de samenwerking is vormgegeven. Bij strategische en beleidsmatige samenwerking is democratische legitimatie juist van belang. Congruente (strategische) samenwerking kan deze betrokkenheid van de raad vergroten, de afstand verkleinen en daarmee de legitimatie bevorderen. Met de Kempencommissie wordt hiertoe een poging gewaagd. Deze poging lijkt moeizaam te verlopen door uiteenlopende beelden binnen de Kempen ten aanzien van de toekomst van de regio. Een goed functionerende Kempencommissie zou bij kunnen dragen aan versterking van de bestuurskracht van de Kempen als regio. Samenwerking in veel verschillende coalities vergt niet alleen schakelkracht van het bestuur maar ook van de organisatie. Op ambtelijk niveau zijn de verschillen tussen beide scenario s echter beperkt. Wel moet de gemeente Bergeijk rekening houden met de gevolgen van een keuze voor een van beide scenario s voor de regionale samenwerking op ambtelijk niveau. Mogelijk heeft een keuze voor Bergeijk als netwerkgemeente ook gevolgen voor de bereidwilligheid van andere gemeente om op ambtelijk niveau samen te werken. Aan de andere kant biedt de figuur van een netwerkgemeente wellicht juist nieuwe mogelijkheden voor ambtelijke samenwerking, bijvoorbeeld met Valkenswaard. Voor het aspect gemeenschap is tussen beide scenario s geen verschil. Bergeijk wil hoe dan ook blijvend investeren in de relatie met de gemeenschap. Voor het benutten van die kracht van de gemeenschap is het van belang de lijnen met de gemeenschap kort te houden, zowel op bestuurlijk als ambtelijk vlak. In beide scenario s is dit het geval. Het grootste verschil tussen beide scenario s zit op de verhouding tussen Bergeijk en de regio. Door als netwerkgemeente per taak verschillende partners te kiezen en coalities te zoeken wordt het huidige regionale imago van Bergeijk bevestigd. Voor de beeldvorming zal een keuze voor Bergeijk als netwerkgemeente vermoedelijk geen positieve invloed hebben. Juist om dit beeld te kantelen is de keuze voor duurzame samenwerkingsrelaties van belang. Regionale samenhang & evenwicht Binnen de Kempen is momenteel sprake van evenwichtige regionale verhoudingen. De gemeente zijn vergelijkbaar qua omvang en opbouw. Een mogelijk herindeling tussen een aantal Kempengemeenten zou daar wel verandering in kunnen brengen. Dan ontstaat een grotere gemeente en daarmee een minder evenwichtige samenwerkingsrelatie voor Bergeijk. Vanuit het oogpunt van regionale samenhang is samenwerking met andere partners dan de Kempengemeenten in dat geval mogelijk meer voor de hand liggend. Duurzaamheid Indien de gemeente Bergeijk kiest voor een duurzame samenwerking op Kempenniveau zal dit ook met overtuiging moeten gebeuren. Een halfslachtige samenwerking leidt alleen maar tot irritatie en zal een duurzame samenwerking dan ook in de weg staan. Vanuit de factor duurzaamheid bezien is het daarom ook belangrijk met een heldere regionale strategie (wat kom je halen en wat heb je te brengen) te komen en binnen de Kempen de kaarten open op tafel te leggen. Ditzelfde geldt overigens voor de andere Kempengemeenten. Zonder openheid is er geen duurzame Kempensamenwerking mogelijk, in welke vorm dan ook. Dit betekent een gesprek over de thema s waarop je met elkaar wilt samenwerken en waar je elkaar versterkt. Daarnaast is een goede verbinding met de verschillende gemeenteraden van belang om de democratische legitimatie van samenwerking te bevorderen. De keuze voor een opstelling als netwerkgemeente, onafhankelijk van de Kempen, is de keuze voor flexibele en minder duurzame samenwerkingsrelaties. Om in dat geval in staat te zijn duurzaam de gemeentelijke taken uit te kunnen voeren, is het daarom zaak de alternatieven voor duurzame samenwerking binnen de Kempen in beeld te brengen.

22 B 22 BERGEIJK 4.3 Perspectief Vergelijking van de opties geeft inzicht in de gevolgen voor Bergeijk van een keuze voor regionale samenwerking volgens de netwerkgedachte dan wel vanuit het oogpunt van duurzame samenwerking. Onderstaand schetsen we op hoofdlijnen het handelingsperspectief dat hieruit volgt. Maak niet (op voorhand) een keuze voor de ene of andere benadering. Het zijn de twee benaderingen die samen met de omliggende gemeenten en afhankelijk van de keuzes daar gemaakt onderwerp van gesprek moeten zijn. Ga op basis van de Toekomstvisie Bergeijk in gesprek met de regio (niet alleen de Kempen) over ambities, opgaven en uitdagingen en voer een open gesprek over de mogelijkheden voor samenwerking. Kom op basis van deze gesprekken en inzichten tot een regionale strategie waarin de regionale doelstellingen van Bergeijk beschreven staan. Wat heeft Bergeijk de regio te bieden, wat komt Bergeijk in de regio halen en wat betekent dit voor het optreden in de regio. Maak in deze strategie onderscheid tussen de niveaus bedrijfsvoering, uitvoering, beleid en strategie. Koppel aan deze regionale strategie een plan waarin concrete regionale acties worden benoemd. Investeer in de relatie met de Kempengemeenten en de andere buurgemeenten. Los van de gekozen regionale benadering is het van belang om de relaties met de buurgemeente aan te halen. Dit vergroot zowel de kansen voor Bergeijk als succesvolle netwerkgemeente als de kansen voor succesvolle duurzame samenwerking. Investeer direct in participatiekracht van de gemeenschap. Voer hierover een gesprek binnen de raad en formuleer als gemeente een visie/strategie (bijv. langs de lijnen van samen denken, samen besluiten, samen doen, samen leren) over hoe je als gemeente de kracht van de gemeenschap maximaal kunt benutten.